1-2. Kasi ŵapapi ŵakwenera kuchita wuli usange mwana wawo wakuŵafumba vyakukhwaskana na vigomezgo vithu vya mu Baibolo?

 ŴANANDI ŵangazomerezga kuti kuŵa mupapi ni ntchito yamaseŵera yayi. Para ndimwe mupapi ndipo muli na mwana muchoko, tikumuwongani chomene chifukwa mukuŵikapo mtima kumovwira kuti waŵe na chipulikano chakukhora. (Doto. 6:​6, 7) Apo mwana winu wakukura, panji wangamba kufumba mafumbo ghakukhwaskana na vigomezgo vithu vya mu Baibolo, kusazgapo fundo za makhaliro ghawemi za mu Baibolo.

² Pakwamba, panji mungamba kufipa mtima chifukwa cha mafumbo gha mwana winu. Mungamba kuwona nga wali na chipulikano chichoko. Ndipouli, para mwana wakukura wakwenera kufumba mafumbo kuti wakhozge chipulikano chake. (1 Kor. 13:11) Ntheura palije chifukwa cha kufipira mtima. Ndipo mukwenera kuwona kuti ni mwaŵi kuti mukhozge chipulikano chake.

3. Kasi tidumbiskanenge vichi mu nkhani iyi?

³ Mu nkhani iyi tidumbiskanenge umo ŵapapi ŵangawovwilira ŵana ŵawo (1) kuŵa na chipulikano chakukhora, (2) kumanya uwemi wakulondezga fundo za mu Baibolo, kweniso (3) kuvikilira vigomezgo vyawo. Apo tikusambira nkhani iyi, tiwonengeso uwemi uwo ukuŵapo para ŵana ŵakufumba mafumbo, kweniso vyakuchita vinyake ivyo ŵapapi ŵangachitira lumoza na ŵana ŵawo, ivyo vingapeleka mwaŵi wakuyowoya vyakukhwaskana na vigomezgo vithu Vyachikhristu.

WOVWIRANI ŴANA ŴINU KUŴA NA CHIPULIKANO CHAKUKHORA

4. Kasi ni mafumbo wuli agho mwana wangaŵa nagho, ndipo chifukwa wuli?

⁴ Ŵapapi Ŵachikhristu ŵakwenera kumanya kuti kuŵa na chipulikano mwa Chiuta mwana wakuchita kuhara yayi. Imwe mukababika na chipulikano kale yayi mwa Yehova. Ndimo viliriso na mwana  winu. Apo mwana winu wakukura, wangamba kufumba mafumbo nga ghakuti: ‘Kasi ningamanya wuli kuti Chiuta waliko? Kasi ningagomezga nadi ivyo Baibolo likuyowoya?’ Nakuti Baibolo likutichiska kuti tigwiliskirenge ntchito ‘nkhongono yithu ya kughanaghana’ na ‘kusanda vinthu vyose.’ (Rom. 12:1; 1 Tes. 5:21) Ipo kasi mungamovwira wuli mwana winu kukhozga chipulikano chake?

5. Kasi ŵapapi ŵangachita wuli kuti ŵawovwire mwana wawo kuligomezga Baibolo? (Ŵaroma 12:2)

⁵ Muchiskani mwana winu kuti wasange yekha ukaboni wakuti ivyo Baibolo likuyowoya mbunenesko. (Ŵazgani Ŵaroma 12:2.) Usange mwana winu wakufumba mafumbo, sangiranipo mwaŵi wakumulongora umo wangasangira mazgoro mwakugwiliskira ntchito vyakupenjera nkhani, nga ni Watch Tower Publications Index na Buku Lakupenjera Nkhani la Ŵakaboni ŵa Yehova. Mu Buku Lakupenjera Nkhani, pasi pa mutu wakuti “Baibolo,” wangawona pa kamutu kakuti “Ndakufuma kwa Chiuta” kuti wasange ukaboni wakuti Baibolo ni buku waka liwemi yayi lakulembeka na ŵanthu, kweni ni “mazgu gha Chiuta.” (1 Tes. 2:13) Mwachiyelezgero, wangapenja vyakukhwaskana na msumba wakale wa Ŵaasiriya wa Nineve. Kumasinda uku, ŵanthu ŵanyake ŵakusanda vya Baibolo ŵakatenge msumba wa Nineve kukaŵavya. Kweni kuzakafika mu vyaka vya m’ma 1850, ŵakufukura vyapasi ŵakasanga vibwangandu vya msumba uwu, ivyo vikupeleka ukaboni wakuti nkhani ya mu Baibolo iyi njaunenesko. (Zef. 2:​13-15) Kuti wamanye vinandi vya umo kuparanyika kwa Nineve kukafiskira uchimi wa mu Baibolo, wangawona nkhani yakuti “Kasi Mukumanya?” mu Gongwe la Mulinda la Novembala 2021. Para wakuyaniska ivyo wakusambira mu mabuku ghithu na ivyo wakusambira mu mabuku ghanyake ghakumanyikwa, mwana winu wazamuŵa na chifukwa chakupulikikwa cha kugomezgera ivyo Baibolo likuyowoya.

6. Kasi ŵapapi ŵangawovwira wuli mwana wawo kuti wasange yekha ukaboni wakuti Baibolo likuneneska? Yowoyani chiyelezgero. (Wonaniso chithuzi.)

⁶ Wovwirani mwana winu kuti waghanaghanirengepo ivyo wakusambira. Ŵapapi ŵakwenera kupenjerezga mipata yakuyowoyeskerana na ŵana ŵawo vyakukhwaskana na Baibolo panji kuŵa na chipulikano mwa Chiuta. Mipata iyi yingasangika para ŵaluta kukawona vinthu vyakale ku myuziyamu, ku malo ghanyake ghakutowa, panji ku maofesi ghithu gha munthavi. Mwachiyelezgero, para mwaluta kukawona myuziyamu, kwali ni maso na maso panji kwizira pa intaneti, mungamulongora mwana winu chinthu chinyake panji chakuchitika cha mu nyengo yakale icho chingamovwira kugomezga kuti Baibolo ndaunenesko. Kasi mwana winu wakumanya kuti zina la Chiuta likusangika pa libwe lipapati la vyaka 3,000 lakuchemeka kuti Libwe la ku Moabu? Libwe la ku Moabu leneko lili mu myuziyamu ya Louvre ku Paris, France. Kweniso libwe lakupangika pakutolera Libwe la ku Moabu ŵali kuliŵika  mu myuziyamu yithu pa chigaŵa chakuti “Baibolo na Zina la Chiuta” ku likuru lithu ku Warwick, New York. Libwe la ku Moabu ili likulongora kuti Themba Mesha likagalukira Israyeli. Ivi vikukolerana na ivyo Baibolo likuyowoya. (2 Mathe. 3:​4, 5) Ntheura para mwana winu wawona yekha ukaboni wakuti Baibolo likuneneska, chipulikano chake chikhorenge.—Yaniskani na 2 Midauko 9:6.

7-8. (a) Kasi tingasambirako vichi ku mawonekero ghakutowa gha chilengiwa? Yowoyani chiyelezgero. (Wonaniso chithuzi.) (b) Kasi ni mafumbo wuli agho ghangawovwira mwana winu kukhozga chigomezgo chake kuti Mlengi waliko?

⁷ Chiskani mwana winu kuti waghanaghanirengepo vya chilengiwa. Para mukwenda mu paki panji mukugwira ntchito mu munda winu, wovwirani mwana winu kuwona mawonekero ghakupambanapambana gha chilengiwa. Chifukwa wuli? Ivi vikupeleka ukaboni wakuti uyo wakavilenga ngwamahara chomene kweniso ngwavinjeru. Mwachiyelezgero, vinthu vinandi mu chilengiwa vili na mawonekero gha chizingo, ndipo ŵasayansi ŵasanda vinthu ivi kwa vyaka vinandi. Wasayansi munyake zina lake Nicola Fameli wakalongosora kuti para wamunthu ukupenda unandi wa tumizere twa vizingo uto tukusangika mu vilengiwa vinyake, ukusanga kuti mafigara ghake ghakwenda mu ndondomeko yinyake yapadera. Mafigara agha ghakuchemeka Fibonacci. Tingawona mawonekero gha vizingo mu vinthu vinandi, nga ni mu vipinga usiku, vikhokho vya nkhonyo, mahamba gha vyakumera, na mpendazuŵa (sanifulawa). a

⁸ Apo mwana winu wakusambira vinandi pa nkhani ya sayansi ku sukulu, wazamuwamo kuti pali malango agho ghakulongozga mawonekero gha vilengiwa vinandi. Mwachiyelezgero, makuni ghanandi ghakuŵa gha minthavi. Ghakuŵa na chiŵiriŵiri, icho para chikukura chikugaŵikana na kupanga minthavi yakupambanapambana, kweniso mphukira. Ndipo para khuni lindafwe likulutilira kuchita ivi. Vilengiwa vinyake navyo ndimo vikuchitira. Kweni kasi ni njani uyo wakalenga vinthu vyakutowa ivi? Para mwana winu wakughanaghanirapo chomene pa vinthu ivyo Yehova wali kulenga, vimovwirenge kugomezga kuti Chiuta ndiyo wakalenga vinthu vyose ivi. (Heb. 3:4) Apo wakukura, mungamufumba kuti, “Usange Chiuta ndiyo wakatilenga, kasi ntchakupulikikwa kuyowoya kuti wali kutipaso ulongozgi uwo ungatovwira kuti tiŵe ŵakukondwa?” Kufuma apo mungamulongosolera kuti ulongozgi wakuzirwa uwu ukusangika mu Baibolo.

WOVWIRANI ŴANA ŴINU KUMANYA UWEMI WAKULONDEZGA FUNDO ZA MU BAIBOLO

9. Kasi ntchivichi chingapangiska mwana kufumba mafumbo ghakukhwaskana na kuzirwa kwa fundo za makhaliro ghawemi za mu Baibolo?

⁹ Usange mwana winu wakukayikira usange ntchiwemi kulondezga fundo za makhaliro ghawemi  za mu Baibolo, yezgani kumanya chifukwa icho wakufumbira mafumbo agho. Kasi wakufumba chifukwa chakuti wakukolerana nazo yayi fundo izo, panji suzgo ndakuti wakumanya yayi umo wangayowoyera ku ŵanyake vyakukhwaskana na vigomezgo vyake? Mulimose umo vingaŵira, mungamovwira mwana winu kuti wawone uwemi wakulondezga fundo za makhaliro ghawemi izo zikusangika mu Baibolo, mwa kusambira nayo buku la Mungakondwa na Umoyo Kwamuyirayira! b

10. Kasi mungamovwira wuli mwana winu kughanaghanirapo vya ubwezi wake na Yehova?

¹⁰ Chiskani mwana winu kuti wazirwiskenge chomene ubwezi wake na Yehova. Apo mukusambira Baibolo na mwana winu, yezgani kumanya maghanoghano ghake mwakumufumba mafumbo agho ghangavumbura vya mu mtima wake, agho ghali mu buku la Mungakondwa na Umoyo Kwamuyirayira! (Zinth. 20:5) Mwachiyelezgero, sambiro 8 likuyaniska Yehova na mubwezi wachitemwa uyo wakutikumbuska fundo izo zingatovwira na kutivikilira. Pamanyuma pa kudumbiskana lemba la 1 Yohane 5:​3, mungamufumba kuti, “Pakuti tamanya kuti Yehova ni mubwezi muwemi nthena, kasi tikwenera kuwona wuli ivyo wakutiphalira kuti tichite?” Ili lingawoneka nga ni fumbo lipusu waka, kweni lingamovwira mwana winu kuwona kuti Yehova wakutipa malango chifukwa chakuti wakutitemwa.—Yes. 48:​17, 18.

11. Kasi mungamovwira wuli mwana winu kumanya kuzirwa kwa fundo za mu Baibolo? (Zintharika 2:​10, 11)

¹¹ Dumbiskanani vyandulo ivyo tikusanga para tikulondezga fundo za mu Baibolo. Para mukuŵazga Baibolo lumoza panji lemba la zuŵa, dumbiskanani umo fundo za mu Baibolo zawovwilira mbumba yinu. Mwachiyelezgero, kasi mwana winu wakuwona vyandulo ivyo vikuŵapo chifukwa cha kuŵa wakulimbikira kweniso kuŵa munenesko? (Heb. 13:18) Mungamulongosoleraso umo kulondezga fundo za mu Baibolo kukutivikilira mwakuthupi kweniso kukutovwilira kuti tikondwenge. (Zinth. 14:​29, 30) Kudumbiskana fundo izi kumovwirenge mwana winu kuti wapulikiske makora chomene fundo za mu Baibolo.—Ŵazgani Zintharika 2:​10, 11.

12. Kasi dada munyake wakovwira wuli mwana wake kumanya kuzirwa kwa fundo za mu Baibolo?

¹² Dada munyake wa ku France zina lake Steve, wakulongosora umo iyo na muwoli wake ŵakovwilira mwana wawo munyamata zina lake Ethan, kupulikiska kuti Yehova wakutipa malango chifukwa chakuti wakutitemwa. Steve wakuti: “Tikumufumba mafumbo nga ghakuti, ‘Chifukwa wuli Yehova wakukhumba kuti tilondezgenge dango ili? Kasi dango ili likulongora wuli kuti wakutitemwa? Kasi chingachitika ntchivichi para ungalondezga yayi dango ili?’” Kudumbiskana nkhani nga ni izi, kwawovwira Ethan kugomezga kuti fundo za makhaliro ghawemi za mu Baibolo ni zakovwira. Steve wakutiso: “Chilato chithu nkhovwira Ethan kuwona kuti Baibolo lili na vinjeru vyapachanya chomene kuluska vinjeru vya ŵanthu.”

13. Kasi ŵapapi ŵangasambizga wuli ŵana ŵawo kulondezga fundo za mu Baibolo? Yowoyani chiyelezgero.

¹³ Sambizgani mwana winu kulondezga fundo za mu Baibolo. Mwachiyelezgero, nyengo zinyake mwana winu wangapika buku lakuti wakaŵazge ku sukulu. Ndipo nyengo zinyake ŵanthu awo ŵakuzunulika mu buku ili ŵangalongosoreka kuti ŵakuchita nkharo zawakawaka kweniso mbankhaza. Ndipo buku ili lingalembeka munthowa yakulongora nga kuti nkharo izi ni ziwemi waka mwakuti ŵanthu ŵangatolerako. Ntheura mungamuchiska mwana winu kuti waghanaghanirepo umo Yehova wakujipulikira na ŵanthu awo ŵakuchita vinthu vyanthena ivi. (Zinth. 22:​24, 25; 1 Kor. 15:33; Fil. 4:8) Ivi vingawovwira kuti waŵe wakunozgeka kukaŵalongosolera asambizgi ŵake na ŵanyake ŵa ku sukulu vyakukhwaskana na chigomezgo chake apo ŵakudumbiskana vya nkhani iyo.

 WOVWIRANI ŴANA ŴINU KUVIKILIRA VIGOMEZGO VYAWO

14. Kasi ni nkhani wuli iyo yingapangiska Mkhristu wachiwukirano kuŵa na wofi, ndipo chifukwa wuli?

¹⁴ Ŵawukirano ŵithu nyengo zinyake ŵangaŵavya chikanga chakuti ŵavikilire ivyo ŵakugomezga. Mwachiyelezgero, ŵangaŵa na wofi kuti ŵalongosore chifukwa icho ŵakulekera kugomezga kuti vinthu vikachita kusintha. Chifukwa wuli? Asambizgi ŵawo ŵangaŵa kuti ŵakuyowoya kuti chisambizgo ichi ntchaunenesko ndipo chili na maukaboni. Usange ndimwe mupapi, kasi mungawovwira wuli mwana winu kuti waŵe na chikanga kulongosora ivyo wakugomezga?

15. Kasi ntchivichi chingawovwira Mkhristu wachiwukirano kukhorwa na ivyo wakugomezga?

¹⁵ Wovwirani mwana winu kuti waleke kukayikira ivyo wakugomezga. Mwana winu wakwenera kukhozgeka soni yayi chifukwa chakuti wakugomezga kuti vinthu vikachita kulengeka. (2 Tim. 1:8) Chifukwa wuli? Chifukwa nanga mbasayansi ŵanandi nawo ŵakugomezga kuti umoyo ukaŵako mwangozi waka yayi. Iwo ŵakuwona ukaboni wakuti munyake wavinjeru chomene ndiyo wakwenera kuti wakalenga umoyo wakuzizwiska uwu. Ntheura ŵakugomezga yayi chisambizgo chakuti vinthu vikachita kusintha icho chikusambizgika mu masukulu pa charu chose. Chinyake icho chingamovwira mwana winu kuŵa wachikanga kweniso kukhozga chipulikano chake, nkhufufuza ivyo vikawovwira ŵabali na ŵadumbu ŵanyake kugomezga kuti umoyo ukachita kulengeka. c

16. Kasi ŵapapi ŵangawovwira wuli mwana wawo kuvikilira chigomezgo chake chakuti Mlengi waliko? (1 Petrosi 3:15) (Wonaniso chithuzi.)

¹⁶ Munozgekereskani mwana winu kukavikilira vigomezgo vyake. (Ŵazgani 1 Petrosi 3:15.) Mungasanga fundo zakuzirwa para mungasambilira lumoza nkhani za pa jw.org za mutu wakuti “Zimene Achinyamata Amadzifunsa—Kodi Zinthu Zinachita Kulengedwa?” Kufuma apo, dumbiskanani nthowa iyo mwana winu wakuwona kuti njipusu kukawovwilira ŵanji kupulikiska unenesko wakukhwaskana na Mlengi. Mukumbuskani kuti wakwenera yayi kukagazgana na ŵanyake ŵa ku sukulu. Muchiskani kuti wakalongosorenge munthowa yipusu na yakupulikikwa makora usange munthu walongora kuti ngwakunweka. Mwachiyelezgero, nyengo zinyake munyake wa ku sukulu wangayowoya kuti: “Ine nkhugomezga chinthu chekha icho ningachiwona na maso, ndipo Chiuta nindamuwonepo.” Mkhristu wachiwukirano  wangazgora kuti: “Tiyelezgere kuti ukwenda mu nkhorongo iyo yili kutali chomene na uko kukusangika ŵanthu, mbwenu wawona chisimi icho ŵachizengelera makora na malibwe. Kasi ungaghanaghana vichi? Usange chisimi ichi chikupeleka ukaboni wakuti munthu munyake wavinjeru ndiyo wakajima na kuchizengelera makora, mbwenu ndimo viliriso na chilengiwa kuti pali munyake uyo wakachilenga!”

17. Kasi ŵapapi ŵangachiska wuli mwana wawo kupenjerezga mipata ya kuphalirako ŵanji unenesko wa mu Baibolo? Yowoyani chiyelezgero.

¹⁷ Chiskani mwana winu kupenjerezga mipata iyo wangadumbiskirana na ŵanji Baibolo. (Rom. 10:10) Mungayaniska kusambizga ŵanji vyakukhwaskana na Baibolo na umo mwana wakuchitira kuti wasambire kwenda. Pakwamba, wakwamba kudedemera, ndipo kufuma apo wakwamba kumbatira. Kweni para nyengo yajumphapo, mwana wakwenda yekha makora waka. Mwakuyana waka, Mkhristu wachiwukirano nayo wangamba kusambizga ŵanji munthowa waka yipusu. Mwachiyelezgero, wangamufumba munyake wa ku sukulu kuti: “Kasi ukumanya kuti kanandi ŵasayansi ŵakuchita vinthu mwakubekera ku chilengiwa? Leka nikulongore vidiyo yakukondweska.” Pamanyuma pa kumulongora vidiyo ya pa chigaŵa chakuti Kasi Vikaŵako Vyekha? wangamufumba kuti: “Usange wasayansi wakulumbika chifukwa cha chinthu icho wapanga pakutolera ku chilengiwa, ni njani wakwenera kulumbika chifukwa cha chinthu cheneko icho chili mu chilengiwa?” Kuchita nthena panji kungapangiska munyake wa ku sukulu kuti wakhumbe kumanya vinandi vya Yehova.

LUTILIRANI KOVWIRA ŴANA ŴINU KUKHOZGA CHIPULIKANO CHAWO

18. Kasi ŵapapi ŵangachita wuli kuti ŵalutilire kovwira mwana wawo kuŵa na chipulikano chakukhora mwa Chiuta?

¹⁸ Tikukhala mu charu icho ŵanthu ŵanandi ŵalije chipulikano mwa Yehova. (2 Pet. 3:3) Ntheura, ŵapapi para mukusambira Baibolo na mwana winu, muchiskani kuti wapenjerezgenge nkhani izo zingamovwira kuti wachindikenge chomene Mazgu gha Chiuta kweniso fundo za makhaliro ghawemi izo zilimo. Movwirani kuti waghanaghanirenge chomene vya Yehova na kukhozga chipulikano chake mwa iyo, mwa kuphalirako ŵanji vya Yehova na chilengiwa chake. Movwiraniso kupulikiska mauchimi ghakuzizika gha mu Baibolo agho ghali kufiskika kale. Ndipo chakuzirwa chomene, mulombenge nayo mwana winu kweniso kumulombera. Para mwachita nthena, mungaŵa na chigomezgo chose kuti Yehova watumbikenge kuyezgayezga kwinu kuti movwire mwana winu kukhozga chipulikano chake.—2 Mid. 15:7.