1. Kasi sumu zikutovwira wuli?

MUNTHU munyake wakutchuka pakulemba sumu wakati: “Mazgu ghakupangiska munthu kuti waghanaghanirepo. Sumu zikupangiska munthu kuti wajipulike makora.” Sumu zithu zikutovwira kuti tilumbenge Adada ŵithu ŵakuchanya, Yehova, na kuŵawonga. Zikutovwira kuti tisendelere chomene kwa iwo. Lekani tikuzizwa yayi kuti kwimba sumu nkhwakuzirwa chomene pakusopa kwaunenesko, kwali tikwimba patekha panji na ŵasopi ŵanyithu.

2, 3. (a) Kasi ŵanyake ŵakujipulika wuli para ŵakwimba sumu pa maungano? (b) Kasi tidumbiskanenge mafumbo wuli?

² Kweni kasi mukujipulika wuli para mukwimba pa maungano? Kasi mukuchita soni? Ku malo ghanyake, ŵanalume ŵakufwatuka yayi kwimba pa gulu. Ivi vingakhwaska mpingo wose, chomenechomene para ŵalara ŵakuŵa na tuvifukwa twakugwenthera kwimba sumu panji ŵakutangwanika na tumilimo tunyake para sumu zili mukati.—Sal. 30:12.

³ Para tikuwona kuti sumu ntchigaŵa cha kusopa, tikwenera yayi kwendendeka panji kufuma kuwaro pa nyengo ya kwimba. Lekani waliyose wakwenera kujifumba kuti: ‘Kasi sumu izo tikwimba pa maungano ghithu nkhuziwona wuli? Kasi ningachita wuli kuti chilichose chileke kunitondeska kwimba mwachimwemwe? Ndipo  ningachita wuli kuti nimbenge sumu na mtima wose?’

4, 5. Kasi pakaŵa ndondomeko wuli pa nkhani ya kwimba sumu mu nyengo ya Ŵaisrayeli?

⁴ Kwamba kale, ŵateŵeti ŵa Yehova ŵakugomezgeka ŵakwimba sumu kuti ŵalumbe Yehova. Apo Ŵaisrayeli ŵakateŵeteranga Yehova mwakugomezgeka, ŵakimbanga sumu pakusopa. Mwachiyelezgero, Themba Davide likasankha Ŵalevi 4,000 kuti ŵimbenge sumu zakulumba Yehova pakunozgekera mauteŵeti gha pa tempile. Pakati pa ŵalevi aŵa, pakaŵa ŵanalume 288 awo “ŵakasambizgika kwimbira Yehova, wose ŵaluso pakwimba.”—1 Mid. 23:5; 25:7.

⁵ Panyengo yakujulira tempile, ŵanthu ŵakimba sumu maseŵera yayi. Baibolo likuti: “Pa nyengo iyo ŵakulizga mbata na ŵakwimba ŵakalumbanga na kuwonga Yehova mwakukolerana, kweniso apo mazgu gha mbata, makumbalo, na vyakwimbira vinyake ghakapulikikwanga uku ŵakulumba Yehova, . . . uchindami wa Yehova ukazura nyumba ya Chiuta waunenesko.” Awo ŵakaŵapo, chipulikano chawo chikwenera kuti chikakhozgeka chomene na ivyo vikachitika.—2 Mid. 5:13, 14; 7:6.

6. Longosorani umo ŵanthu ŵakimbira sumu panyengo iyo Nehemiya wakaŵa kazembe wa Yerusalemu.

⁶ Apo Nehemiya wakalongozganga Ŵaisrayeli pa ntchito yakuzengaso viliŵa vya Yerusalemu, nayo wakasankha Ŵalevi kuti ŵimbenge na vyakwimbira. Panyengo yakujulira panji kuti kupatulira viliŵa ivyo vikazengekaso, pakaŵa sumu zapadera ndipo ŵanthu ŵakakondwa chomene. Panyengo iyo, pakaŵa “magulu ghaŵiri gha ŵakwimba sumu za kuwonga Chiuta.” Gulu linyake likendanga kulwande linyake, linyake kulwande linyake ndipo ŵakakumana pa chiliŵa cha pafupi na tempile. Ivi vikawovwira kuti mazgu ghawo ghapulikikwe patali. (Neh. 12:27, 28, 31, 38, 40, 43) Yehova wakwenera kuti wakakondwa chomene kupulika ŵanthu ŵake ŵakwimba sumu na mtima wose kuti ŵamulumbe.

7. Kasi Yesu wakalongora wuli kuti sumu ni zakuzirwa chomene pakusopa kwithu?

⁷ Mpingo Wachikhristu ukati wapangika, sumu zikalutilira kuŵa zakuzirwa pakusopa kwaunenesko. Mugonero wa Fumu ukati wamara namise, Yesu na ŵasambiri ŵake ŵakimba sumu. Usiku uwu ukaŵa wakuzirwa chomene mu mbiri ya ŵanthu.—Ŵerengani Mateyu 26:30.

8. Kasi tingasambirako vichi ku Ŵakhristu ŵakwambilira pa nkhani ya kwimba sumu?

⁸ Ŵakhristu ŵakwambilira ŵakimbanga sumu kuti ŵalumbe Chiuta, ndipo nase tingasambirako. Nangauli kanandi ŵakakumananga mu zinyumba, kweni ŵakaleka yayi kwimbira Yehova na mtima wose. Mpositole Paulosi wakaphalira Ŵakhristu ŵanyake kuti: “Lutilirani kusambizga na kuchiskana na masalimo, malumbo kwa Chiuta, ndiposo na kwimba sumu zauzimu na mtima wakuwonga, kwimbira Yehova mu mitima yinu.” (Kol. 3:16) Sumu izo zili mu buku lithu la sumu ni “sumu zauzimu [izo tikwenera kwimba] na mtima wakuwonga.” Sumu izi nazo ntchakurya chauzimu icho “muzga wakugomezgeka na wavinjeru” wakupeleka.—Mat. 24:45.

9. (a) Chifukwa wuli ŵanyake ŵakutondeka kwimba sumu pa maungano? (b) Tingachita wuli kuti timbenge makora sumu zakulumba Yehova, ndipo mbanjani ŵakwenera kuŵa panthazi? (Wonani chithuzi chakwamba.)

⁹ Wuli usange mu banja linu mukutemwa yayi kwimba, panji uko mukukhala ŵanthu ŵakutemwa yayi vyakwimba? Pakuti sayansi yaluta panthazi, panji mukutemwa kupulikizga sumu za awo ŵakwimba mwaluso chomene, ndipo mungamba kuchita soni panji kukhuŵara para mukuyaniska mazgu ghinu na awo ŵakwimba mwaluso  ku charu. Kweni ivi vileke kumutondeskani kwimba sumu kuti mulumbe Yehova. Kolerani muchanya buku linu la sumu uku mwayimilira, yinuskani mutu winu, ndipo yimbani na mtima wose. (Ezir. 3:11; ŵerengani Salimo 147:1.) Mazuŵa ghano, mu Nyumba za Ufumu zinandi mazgu gha sumu ghakuwoneka pa masikirini. Ivi vikovwira kuti ŵanthu ŵimbenge makora. Kweniso ntchakukondweska kuti pasono ŵalara ŵakwimba sumu za Ufumu para ŵali ku Sukulu ya Uteŵeti wa Ufumu. Ivi vikulongora kuti ŵalara ndiwo ŵakwenera kuŵa panthazi kwimba sumu pa maungano gha mpingo.

10. Kasi tikwenera kukumbuka vichi para tikuchita wofi kwimba sumu mwakukwezga?

¹⁰ Ŵanthu ŵanandi ŵakutondeka kwimba na mazgu ghawo ghose chifukwa cha wofi. Ŵakuchita wofi kuti mazgu ghawo ghakwerenge chomene panji ghapulikikwenge makora yayi ku ŵanyawo. Kweni tikwenera kukumbuka kuti para tikuyowoya, “tikukhuŵara nyengo zinandi.” (Yak. 3:2) Kweni tikuleka yayi kuyowoya. Ipo tikwenera yayi kuzomerezga kuti mazgu ghithu ghambura kufikapo ghatitondeske kwimba sumu kuti tilumbe Yehova.

11, 12. Ni vichi vingatovwira kuti timbenge makora?

¹¹ Nyengo zinyake tikuchita wofi kwimba sumu chifukwa chakuti tikumanya yayi umo tingimbira makora. Kweni pali masachizgo ghanyake agho ghangatovwira kuti timbenge makora. *

¹² Mungasambira kwimba mwankhongono kweniso mwakukwezga para mukuthuta mwakwenelera. Nga umo vikuŵira na nkhongono ya magesi iyo yikovwira kuti babu libuke, mvuchi nawo ukovwira kuti muyowoye panji mwimbe makora. Mukwenera kwimba mwakukweza nga umo mukuchitira pakuyowoya panji kujumpha apa. (Wonani masachizgo mu buku la Sangani Candulo na Sukulu ya Uteŵeti wa Ciuta, peji 181 m’paka 184 pa kamutu kakuti “Thutani  Mwakwenelera.”) Nyengo zinyake Baibolo likuphalira ŵateŵeti ŵa Yehova kuti ‘ŵachemerezgenge na chimwemwe’ para ŵakwimba sumu za malumbo.—Sal. 33:1-3.

13. Longosorani ivyo tingachita kuti timbenge makora sumu.

¹³ Panyengo ya kusopa kwa mbumba panji para mukusambira pamwekha, yezgani kuchita ivi: Sankhani sumu iyo mukuyitemwa chomene mu buku lithu la sumu. Ŵerengani mazgu gha mu sumu mwakukwezga kweniso mwankhongono. Kufuma apo, yowoyani mazgu gha mu sentesi yimoza kwambura kupumulira. Paumaliro, yimbani sentesi yose mwakuchemerezga. (Yes. 24:14) Para muchitenge ivi, mazgu ghinu ghaŵenge ghankhongono, ndipo kuchita nthena nkhuwemi chomene. Kopa yayi panji kuchita soni para mazgu ghinu ghakwera.

14. (a) Chifukwa wuli mukwenera kujura mulomo para mukwimba? (Wonani bokosi lakuti “ Kumazga Vyakumara Mahara Vinyake.”) (b) Ni masachizgo wuli agho mukuwona kuti ghangamovwirani kuti mwimbenge makora?

¹⁴ Mazgu ghinu ghangafuma makora yayi para mukutondeka kujura mulomo. Sachizgo linyake ndakuti mujurenge chomene mulomo winu kuluska para mukuyowoya waka. Kasi mukwenera kuchita wuli para mukuwona kuti mazgu ghinu ngachoko panji ngakukwera chomene? Mungawona masachizgo gha umo mungachitira kuti mumazge masuzgo agha mu buku la Sangani Candulo na Sukulu ya Uteŵeti wa Ciuta, peji 184, mu bokosi lakuti “Kumazga Vyakumara Mahara Vinyake.”

15. (a) Kasi pa ungano wapachaka wa mu 2016 pakaŵa chipharazgo wuli? (b) Chifukwa wuli ŵakafumiska buku liphya la sumu?

¹⁵ Ŵanthu ŵakakondwa chomene pa ungano wapachaka wa Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania uwo ukachitika mu 2016. Mubali Stephen Lett wa mu Wupu Wakulongozga, wakapharazga kuti pafumiskika buku liphya la sumu la mutu wakuti, “Yimbirani Yehova Mwakukondwa,” ilo timbenge pa maungano. Mubali Lett wakalongosora kuti chifukwa chimoza icho ŵanozgeraso sumu ntchakuti zikolerane  na mazgu gha mu Baibolo la Malemba Ghakupatulika mu Mang’anamuliro gha Charu Chiphya ilo lili kunozgekaso. Pakakhumbikwanga kufumiskamo mazgu agho sono mulije mu Baibolo la Mang’anamuliro gha Charu Chiphya ilo likanozgekaso mu 2013 panji kulembamo mazgu ghanyake. Mu buku liphya ŵali kuŵikamo sumu ziphya zakukhwaskana na ntchito yithu yakupharazga kweniso zakuwonga sembe yakuwombora. Chifukwa chakuti kwimba ntchigaŵa cha kusopa, Wupu Wakulongozga ukawona kuti ufumiske buku la sumu liwemi chomene, la chikopi chakuyana na cha Baibolo la Mang’anamuliro gha Charu Chiphya ilo lili kunozgekaso.

16, 17. Kasi mu buku liphya la sumu ŵali kusinthamo vichi?

¹⁶ Buku la “Yimbirani Yehova Mwakukondwa,” ndakusuzga yayi kujura chifukwa sumu zili kuŵikika mu ndondomeko yake kuyana na nkhani yake. Mwachiyelezgero, sumu 12 zakwambilira zikuyowoya vya Yehova. Sumu 8 zakulondezgapo zikuyowoya vya Yesu na sembe yakuwombora. Ndiposo sumu zinyake zikuyowoya vinthu vyakupambanapambana. Kweniso buku liphya la sumu lili na chilongolero cha sumu. Chigaŵa ichi ntchakovwira, chomenechomene para mukusankha sumu ya nkhani yachisanisani.

¹⁷ Mazgu ghanyake ghanozgekaso mu buku liphya la sumu kuti ghapulikikwenge makora. Kweniso ŵawuskamo mazgu ghanyake agho pasono ŵanthu ŵakuyowoya viŵi yayi. Ivi viwovwirenge kuti waliyose wimbenge kufumira pasi pa mtima. Mwachiyelezgero, mutu wa sumu wakuti “Kukhomezga” wasintha, ndipo pasono ni “Zikirani,” ndipo mazgu ghanyake mu sumu iyi ŵasinthamo. Kweniso mutu wakuti “Vikilira Mtima Wako” ŵali kusintha, ndipo pasono ukuti, “Tikuvikilira Mitima Yithu.” Chifukwa wuli ŵakawona kuti ntchiwemi kusintha mutu uwu? Pa maungano ghithu gha mpingo, gha dera, na gha chigaŵa, pakwiza ŵanthu ŵanyake ŵanandi awo ŵasambira waka unenesko, ŵakunweka, ŵana, na ŵadumbu. Ntheura apo ŵakimbanga mazgu gha mu sumu iyi, ŵakawonanga nga ŵakuphalira ŵanthu chakuchita. Lekani mutu na mazgu ghake ŵali kusintha.

18. Chifukwa wuli tikwenera kuzimanya makora sumu izo zili mu buku lithu liphya la sumu? (Wonani mazgu ghamusi.)

¹⁸ Sumu zinandi mu buku la “Yimbirani Yehova Mwakukondwa,” ni malurombo. Sumu izi zingamovwirani kumuphalira Yehova umo mukujipulikira. Sumu zinyake zitovwirenge “kuchiskana kuti titemwanenge na kuchita milimo yiwemi.” (Heb. 10:24) Ntheura tikwenera kumanya makora chuni cha sumu izi, umo zikupulikikwira, kweniso mazgu ghake. Tingachita nthena para tikutegherezga sumu za mazgu pera izo zili pa jw.org. Para tikusanga nyengo yakusambilira sumu izi ku nyumba, timanyenge umo tingimbira mwankhongono kweniso na mtima wose. *

19. Kasi waliyose mu mpingo wangasopa wuli Yehova?

¹⁹ Kumbukani kuti sumu ni zakuzirwa chomene pakusopa kwithu. Para tikwimba sumu tikulongora kuti tikumutemwa Yehova kweniso tikuwonga ivyo wakutichitira. (Ŵerengani Yesaya 12:5.) Para tikwimba mwachimwemwe kweniso na mtima wose, ŵanyithu nawo ndimo ŵachitirenge. Wose mu mpingo, kwali ni ŵana, ŵalara, na awo ŵasambira sono unenesko, ŵangasopa Yehova mwa kwimba sumu. Ntheura kopa yayi kwimba sumu na mtima winu wose. Tiyeni tipulikire ulongozgi wa wamasalimo uyo wakati: “Yimbirani Yehova.” Nadi, tiyeni timbenge mwakukondwa.—Sal. 96:1.