Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

NKHANI YAKUSAMBIRA 2

Namwe Mungasanguluska Ŵanyinu

Namwe Mungasanguluska Ŵanyinu

Ŵekha aŵa ndiwo mbantchito ŵanyane chifukwa cha Ufumu wa Chiuta, nakuti aŵa ndiwo ŵakunisanguluska chomene.”—KOL. 4:11.

SUMU 90 Tikhwimiskane Yumoza na Munyake

CHILATO CHA NKHANI IYI *

1. Kasi ni masuzgo wuli agho ghakupangiska ŵateŵeti ŵanandi ŵa Yehova kuti ŵenjerwenge?

PA CHARU chose chapasi, ŵateŵeti ŵanandi ŵa Yehova ŵakusangana na masuzgo ghakuŵinya chomene agho ghakuŵapangiska kuti ŵenjerwenge. Kasi ivi vili kuchitikapo mu mpingo winu? Ŵakhristu ŵanyake ŵakusuzgika na matenda ghakuru panji ŵali na chitima chifukwa cha nyifwa ya wakutemweka wawo. Ŵanyake ŵali na chitima chomene chifukwa chakuti mubali wawo panji mubwezi wawo wapamtima wali kuleka kuteŵetera Yehova. Apo ŵanji ŵakusuzgika na masoka gha chilengiwa. Ŵabali na ŵadumbu wose aŵa ŵakukhumbikwira kupembuzgika. Kasi tingaŵawovwira wuli?

2. Chifukwa wuli nyengo zinyake mpositole Paulosi wakakhumbikwiranga kusanguluskika?

2 Kanandi waka, mpositole Paulosi wakasangananga na masuzgo agho ghakaŵikanga umoyo wake pangozi. (2 Kor. 11:23-28) Kweniso wakaŵa na “munga mu thupi.” Munga uwu ukwenera kuti ukaŵa ulwari. (2 Kor. 12:7) Panyengo yinyake Paulosi wakakhuŵara chifukwa chakuti Dema, mubali uyo ŵakateŵeteranga lumoza wakamuleka ‘chifukwa cha kutemwa vinthu vya mu nyengo iyi.’ (2 Tim. 4:10) Nangauli Paulosi wakaŵa Mkhristu wakuphakazgika wachikanga uyo wakawovwiranga ŵanyake, kweni nyengo zinyake nayo wakagongowanga.—Rom. 9:1, 2.

3. Kasi mbanjani awo ŵakakhozga Paulosi?

3 Paulosi wakakhozgeka, nakuti ivi ndivyo wakakhumbikwiranga. Kasi wakakhozgeka wuli? Yehova wakamukhozga na mzimu wake utuŵa. (2 Kor. 4:7; Fil. 4:13) Kweniso wakamusanguluska kwizira mu Ŵakhristu ŵanyake. Paulosi wakati awo ŵakateŵeteranga nayo lumoza ndiwo ‘ŵakamusanguluskanga chomene.’ (Kol. 4:11) Ŵanyake mwa awo wakaŵazunura mazina ni Arisitariko, Tikiko, na Mariko. Ŵakamukhozga Paulosi, kumovwira kuti wazizipizge. Kasi ni vichi ivyo vikawovwira Ŵakhristu ŵatatu aŵa kuti ŵasanguluskenge ŵanyawo? Kasi tingaŵayezga wuli apo tikukhozgana na kusanguluskana?

ŴANI ŴAKUGOMEZGEKA NGA NI ARISITARIKO

Nga ni Arisitariko, nase tingaŵa ŵabwezi ŵakugomezgeka para tikudemelera ku ŵabali na ŵadumbu ŵithu “mu nyengo za masuzgo” (Wonani ndime 4-5) *

4. Kasi Arisitariko wakalongora wuli kuti wakaŵa mubwezi wakugomezgeka wa Paulosi?

4 Arisitariko, wakaŵa Mkhristu wa ku Tesalonika, chigaŵa icho chikaŵa ku Makedoniya. Iyo wakaŵa mubwezi wakugomezgeka wa Paulosi. Tikuŵazga kakwamba vya Arisitariko mu Baibolo panyengo iyo Paulosi wakaŵa ku Efeso paulendo wake wachitatu waumishonale. Apo Arisitariko wakendanga na Paulosi, mzinda ukamukora. (Mil. 19:29) Paumaliro ŵati ŵamufumiska mu mzinda, wakamuleka yayi Paulosi kopa kuti ŵangamupweteka kweni wakalutilira kukhala nayo. Pati pajumpha myezi yichoko waka, apo ŵakaŵa ku Girisi, Arisitariko wakalutilira kwenda na Paulosi, nangauli kanandi waka ŵalwani ŵa Paulosi ŵakakhumbanga kumukoma. (Mil. 20:2-4) Cha mu 58 C.E. apo Paulosi ŵakamutumizga ku Romu nga mukayidi, Arisitariko nayo wakaluta na Paulosi paulendo utali uwu, ndipo wose pamoza ŵakazizipizga apo ngalaŵa yikabwangasuka. (Mil. 27:1, 2, 41) Vikulongora kuti ŵati ŵafika ku Romu, Arisitariko wakakhala mu jele na Paulosi kwakanyengo. (Kol. 4:10) Lekani ntchakuzizika yayi kuti Paulosi wakakhozgeka na kusanguluskika na mubwezi wake wakugomezgeka uyu.

5. Kuyana na Zintharika 17:17, kasi tingaŵa wuli mubwezi wakugomezgeka?

5 Nga ni Arisitariko, nase tingaŵa ŵabwezi ŵakugomezgeka para tikudemelera ku ŵabali na ŵadumbu ŵithu usange vinthu vili makora pera yayi. Kweni tikweneraso kudemelera ku ŵabali ŵithu na ‘mu nyengo ya suzgo.’ (Ŵazgani Zintharika 17:17.) Mubali panji mudumbu wangakhumbikwira kulutilira kumukhozga nanga vingaŵa kuti pajumpha nyengo yitali kufuma apo wakaŵira mu suzgo. Frances, * uyo ŵapapi ŵake wose ŵaŵiri ŵakafwa na kansa mu myezi yitatu pera, wakuti: “Nkhuwona kuti masuzgo ghakuru ghakutipangiska kuti tisuzgike nyengo yitali. Nkhuwonga chomene ŵabwezi ŵakugomezgeka awo ŵakukumbuka kuti nichali na chitima nangauli patora nyengo kufuma apo ŵapapi ŵane ŵakafwira.”

6. Kasi tichitenge vichi para ndise ŵakugomezgeka?

6 Ŵabwezi ŵakugomezgeka ŵakujipata mwakuti ŵawovwire ŵabali na ŵadumbu ŵawo. Mwachiyelezgero, mubali munyake zina lake Peter, ŵakamusanga na nthenda yakofya chomene. Muwoli wake, Kathryn wakuti: “Mbumba yinyake mu mpingo withu ndiyo yikatitolera kwa dokotala uko ŵakakasanga kuti Peter wali na nthenda yakofya. Mbumba iyi yikatisimikizgira kuti yitilekenge tekha yayi, ndipo yichali kutovwira para tikukhumbikwira wovwiri.” Ntchakukhozga chomene kuŵa na ŵabwezi ŵanadi awo ŵangatovwira kuzizipizga viyezgo.

ŴANI ŴAKUGOMEZGEKA NGA NI TIKIKO

Nga ni Tikiko nase tingaŵa ŵabwezi ŵakugomezgeka, para ŵanyithu ŵasangana na masuzgo (Wonani ndime 7-9) *

7-8. Kuyana na Ŵakolose 4:7-9, kasi Tikiko wakalongora wuli kuti ngwakugomezgeka?

7 Tikiko, uyo wakaŵa Mkhristu wakufuma ku chigaŵa cha Ŵaroma ku Asiya, wakaŵa mubwezi wakugomezgeka chomene wa Paulosi. (Mil. 20:4) Cha mu 55 C.E., Paulosi wakanozga kuti pasangulike ndalama zakuti zikawovwire Ŵakhristu ŵa ku Yudeya, ndipo wakwenera kuti wakapempha Tikiko kuti wamovwireko kuchita mulimo wakuzirwa uwu. (2 Kor. 8:18-20) Pamanyuma Paulosi wati wajalirika mu jele kakwamba ku Romu, Tikiko ndiyo wakawovwiranga Paulosi pa milimo yakupambanapambana. Wakapelekanga makalata gha Paulosi ku mipingo ya ku Asiya kweniso wakaphaliranga mipingo iyi uthenga wakukhozga wakufuma kwa Paulosi.—Kol. 4:7-9.

8 Tikiko wakalutilira kuŵa mubwezi wakugomezgeka wa Paulosi. (Tito 3:12) Pa nyengo iyo, Mbakhristu wose yayi awo ŵakaŵa ŵakugomezgeka nga ni Tikiko. Cha mu 65 C.E., apo wakakakika kachiŵiri, Paulosi wakalemba kuti Ŵakhristu ŵanandi ŵa ku Asiya ŵakafumako kwa iyo, panji chifukwa chakuti ŵakawopanga ŵakususka. (2 Tim. 1:15) Ndipouli, Paulosi wakathembanga Tikiko ndipo wakamupaso mulimo unyake. (2 Tim. 4:12) Tikugomezga kuti Paulosi wakakondwa chomene kuŵa na mubwezi muwemi nga ni Tikiko.

9. Kasi tingamuyezga wuli Tikiko?

9 Nase tingamuyezga Tikiko usange tingaŵa mubwezi wakugomezgeka. Mwachiyelezgero, tikuŵalayizga waka yayi ŵabali na ŵadumbu ŵithu kuti tiŵawovwirenge kweni tikuchitapo kanthu kuti tiŵawovwire. (Mat. 5:37; Luka 16:10) Usange awo ŵakukhumba wovwiri ŵamanya kuti tiŵawovwirenge ŵakukhozgeka chomene. Mudumbu munyake wakati: “Mtima ukukhazikika chifukwa ukumanya kuti munthu uyo wakulayizga kuti wakovwirenge wazamufiska ivyo walayizga.”

10. Nga umo pakuyowoyera pa Zintharika 18:24, kasi awo ŵasangana na chiyezgo panji awo ŵakhuŵara ni njani wangaŵakhozga?

10 Awo ŵasangana na chiyezgo panji ŵakhuŵara, kanandi ŵakupembuzgika usange ŵaphalirako mubwezi wawo wakugomezgeka. (Ŵazgani Zintharika 18:24.) Bijay wakakhuŵara chomene mwana wake munyamata wati wasezgeka, ndipo wakati, “Nkhakhumbanga kuphalirako munyane uyo ngwakugomezgeka umo nkhajipulikiranga.” Carlos wati wabudiska vinthu vinyake wakalekeskeka uteŵeti uwo wakawutemwanga chomene mu mpingo. Iyo wakuti, “Nkhakhumbanga kusanga munthu uyo wangasunga chisisi kweniso wanganipulikiska, kuti nimuphalire mwakufwatuka umo nkhujipulikira.” Carlos wakasanga kuti ŵalara ndiwo ŵangamovwira pa suzgo lake. Kweniso wakakhozgeka kumanya kuti ŵalara ŵangaphalira munthu munyake yayi ivyo wakaŵaphalira.

11. Kasi tingachita wuli kuti tiŵe mubwezi wakugomezgeka?

11 Kuti tiŵe mubwezi wakugomezgeka, tikwenera kuŵa ŵakuzikira. Zhanna mfumu wake wati wamuleka, wakamba kujipulikako makora wati waphalirako ŵabwezi ŵake umo wakujipulikira. Iyo wakuti: “Ŵakanitegherezganga mwakuzikira, nangauli kanandi nkhayowoyanga vinthu vimozamoza.” Namwe mungaŵa mubwezi muwemi usange ndimwe mutegherezgi muwemi.

TEŴETERANI ŴANJI NGA NI MARIKO

Lusungu lwa Mariko lukawovwira Paulosi kuzizipizga, nase tingawovwira ŵabali ŵithu para ŵasangana na suzgo (Wonani ndime 12-14) *

12. Kasi Mariko wakaŵa njani, ndipo wakalongora wuli kuti wali na mtima wakukhumbisiska kovwira ŵanji?

12 Mariko wakaŵa Mkhristu Wachiyuda wa ku Yerusalemu, ndipo muvyara wake Baranaba wakaŵa mu mishonale wakumanyikwa chomene. (Kol. 4:10) Mbumba ya kwa Mariko yikwenera kuti yikaŵa yisambazi, ndipouli Mariko wakawonanga katundu panji ndalama kuti ndivyo ni vyakuzirwa chomene yayi. Umoyo wake wose wakalongora kuti wakaŵa na mtima wakujipeleka. Iyo wakaŵa wakukondwa kuteŵetera ŵanji. Mwachiyelezgero, kanandi waka wakateŵeterapo na mpositole Paulosi na mpositole Petrosi. Nakuti ndiyo wakwenera kuti wakaŵawovwira kugura chakurya, kusanga malo ghakukhala na vinyake. (Mil. 13:2-5; 1 Pet. 5:13) Paulosi wakati Mariko njumoza mwa ‘ŵantchito ŵanyake chifukwa cha Ufumu wa Chiuta,’ awo ‘ŵakamukhozganga’ chomene.—Kol. 4:10, 11, mazgu ghamusi.

13. Kasi lemba la 2 Timote 4:11 likulongora wuli kuti Paulosi wakawonganga chomene uteŵeti uwo Mariko wakachitanga?

13 Mariko wakaŵa yumoza mwa ŵabwezi ŵapamtima ŵa Paulosi. Mwachiyelezgero, cha mu 65 C.E., Paulosi wati wajalirika mu jele kaumaliro ku Romu, wakalemba kalata yake yachiŵiri kwa Timote. Mu kalata iyi, Paulosi wakapempha Timote kuti wize na Mariko ku Romu. (2 Tim. 4:11) Tikukayika yayi kuti Paulosi wakakondwa chomene na uteŵeti wakugomezgeka uwo Mariko wakachitanga, lekani panji wakapempha kuti wizeso kuti wazakaŵe nayo panyengo yakusuzga chomene iyi. Mariko wakawovwiranga Paulosi munthowa zakupambanapambana, panji wakamuguliranga chakurya, mipukutu na inki. Wovwiri uwo Paulosi wakapokeranga ukwenera kuti ukamovwira kuzizipizga mu mazuŵa agho wakaŵa pafupi kukomeka.

14-15. Kasi lemba la Mateyu 7:12 likutisambizga vichi pa nkhani ya umo tingawovwilira ŵanji munthowa zakupambanapambana?

14 Ŵazgani Mateyu 7:12. Para tili mu suzgo, tikuwonga chomene awo ŵakutovwira munthowa zakupambanapambana. Ryan uyo adada ŵake ŵakafwa mwamabuchi pangozi, wakuti: “Pali vinthu vinandi ivyo tikuchita zuŵa lililose, kweni para tili mu suzgo tikuviwona nga kuti tingafiska yayi kuchita. Chikuŵa chakukhozga chomene para munyake wangatichitira chinthu chakovwira nangauli chingawoneka nga ntchichoko.”

15 Usange tingaŵa maso, tingasanga nthowa zinandi zakovwilira ŵanji. Mwachiyelezgero, mudumbu munyake wakachitapo kanthu kuti wawovwire Peter na Kathryn, awo taŵazunura kale mu nkhani iyi. Iyo ndiyo wakaŵalindanga ku chipatala panyengo yiliyose iyo ŵakakhumbikwiranga kukawonana na dokotala. Ntheura Peter na Kathryn ŵakendeskangaso galimoto yayi. Mudumbu uyu wakapanga ndondomeko kuti ŵabali na ŵadumbu mu mpingo mwawo ŵasinthanenge para ŵakukaŵalinda ku chipatala. Kasi ndondomeko iyi yikawovwira? Enya. Kathryn wakuti: “Tikajipulika nga kuti ŵatithura katundu muzito.” Nyengo zose mukumbukenge kuti ŵanyinu ŵangakhozgeka chomene nanga ni para mungaŵachitira tunthu tuchokotuchoko kuti muŵawovwire.

16. Kasi tasambirako vichi kwa Mariko pa nkhani yakusanguluska ŵanyithu?

16 Msambiri Mariko uyo wakaŵako mu nyengo ya Yesu wakaŵa Mkhristu wakutangwanika chomene. Wakaŵa na vinthu vinandi vyakuzirwa vyakuti wachitire Yehova, kusazgapo kulemba buku la Makani Ghawemi ilo likumanyikwa na zina lake. Ndipouli, Mariko wakapaturanga nyengo kuti wasanguluske Paulosi, nakuti Paulosi wakaŵa wakufwatuka kupempha wovwiri kwa iyo. Angela uyo abuya ŵake ŵakakomeka mwankhaza, wakawonga chomene wose awo ŵakamupembuzga. Iyo wakuti: “Para ŵabwezi mbakukhumbisiska nadi kovwirapo, ŵakuŵa ŵambura kusuzga kuyowoya nawo. Nakuti ŵakuŵa ŵakunozgeka kunovwira ndipo ŵakuŵavya wofi.” Tingachita makora kujifumba kuti, ‘Kasi nkhumanyikwa kuti ndine wakunozgeka kupembuzga Ŵakhristu ŵanyane munthowa zakupambanapambana?’

ŴIKANIPO MTIMA KUSANGULUSKA ŴANJI

17. Kasi kughanaghanirapo pa lemba la 2 Ŵakorinte 1:3, 4 kungatovwira wuli kuti tisanguluskenge ŵanyithu?

17 Ntchipusu kusanga ŵabali na ŵadumbu awo ŵakukhumbikwira kuŵasanguluska. Nyengo zinyake tingayowoya ivyo ŵanyithu wakatiphalira apo ŵakatikhozganga. Nino uyo abuya ŵakubaba amama ŵake ŵali kufwa, wakuti: “Yehova wangatigwiliskira ntchito kuti tisanguluske ŵanyithu chikuru tazomera kuti watigwiliskire ntchito.” (Ŵazgani 2 Ŵakorinte 1:3, 4.) Frances, uyo tamuzunura kale mu nkhani iyi, wakuti: “Mazgu agho ghali pa 2 Ŵakorinte 1:4 ngaunenesko. Para tasanguluskika nase tingasanguluska ŵanyithu.”

18. (a) Chifukwa wuli ŵanyake ŵangachita wofi kupembuzga ŵanyawo? (b) Kasi tingachita wuli kuti tipembuzge makora ŵanyithu? Pelekani chiyelezgero.

18 Tikwenera kusanga nthowa za umo tingawovwilira ŵanji nanga vingaŵa kuti tili na wofi. Mwachiyelezgero, nyengo zinyake tingachita wofi kuti tamusoŵa chakuyowoya panji ivyo tingamuchitira munyithu uyo wakukhumbikwira kupembuzgika. Mulara munyake zina lake Paul wakukumbuka umo ŵanji ŵakamupembuzgira adada ŵake ŵati ŵafwa. Iyo wakuti: “Chikaŵa chipusu yayi kuti ŵize na kuzakanipembuzga, ŵakasoŵa chakuyowoya kweni nkhuwonga chomene kuti ŵakaŵa ŵakukhumbisiska kuti ŵanipembuzge na kunovwira.” Mwakuyana waka, kwati kwachitika chindindindi chikuru, mubali munyake zina lake Tajon wakati: “Nkhukumbuka yayi mauthenga ghose agho ŵanthu ŵakanilembera chindindindi chati chachitika, kweni icho nkhukumbuka ntchakuti ŵakawoneseska kuti ndine wakuvikilirika.” Nase tingasanguluska makora ŵanyithu para tikulongora kuti tikuŵaghanaghanira.

19. Chifukwa wuli mwaŵikapo mtima kuti ‘musanguluskenge’ ŵanji?

19 Apo umaliro wa charu ichi ukusendelera, vinthu vihenipenge ndipo umoyo uŵenge wakusuzga chomene. (2 Tim. 3:13) Nakuti tikhumbikwirenge chomene kusanguluskika chifukwa ndise ŵanthu ŵambura kufikapo kweniso tikulutilira kubuda. Mpositole Paulosi wakazizipizga m’paka paumaliro chifukwa chakuti Ŵakhristu ŵanyake ŵakamusanguluskanga. Mphanyi nase taŵa ŵakugomezgeka nga ni Arisitariko, na Tikiko. Kweniso mphanyi taŵa na mtima wakuteŵetera ŵanji nga ni Mariko. Para tichitenge nthena, tovwirenge ŵabali na ŵadumbu ŵithu kuti ŵalutilire kuteŵetera Yehova mwakugomezgeka.—1 Tes. 3:2, 3.

^ ndime 5 Mpositole Paulosi wakasangana na masuzgo ghanandi chomene pa umoyo wake. Panyengo zakusuzga izi, ŵabali ŵanyake ŵakamovwira kuti wajipulikeko makora. Tidumbiskanenge ivyo vikawovwira ŵabali aŵa kuti ŵasanguluskenge ŵanyawo. Tiwonengeso umo tingayezgera ŵabali aŵa.

^ ndime 5 Mazina ghanyake ghasinthika mu nkhani iyi.

SUMU 111 Vifukwa Vyakuŵira na Chimwemwe

^ ndime 56 MAZGU GHAKULONGOSORA CHITHUZI: Arisitariko na Paulosi ŵakaŵa lumoza apo ngalaŵa yikabwangasuka.

^ ndime 58 MAZGU GHAKULONGOSORA CHITHUZI: Tikiko wakapika mulimo wakupeleka makalata agho Paulosi wakalemberanga mipingo.

^ ndime 60 MAZGU GHAKULONGOSORA CHITHUZI: Mariko wakawovwiranga Paulosi munthowa zakupambanapambana.