1, 2. Kasi ivyo vikachitikira Tony vikulongora wuli kuti ntchamachitiko kuti munthu wasinthe umoyo wake?

MUWUKIRANO munyake zina lake Tony apo wakaŵa ku sekondare wakakhumbanga kuyileka sukulu. Pakuti awiske wakaŵavya, sukulu wakayikhumbanga yayi ndipo mu mazuŵa gha Chisulo na Sabata wakawoneleranga waka mafilimu panji kuchezga na ŵabwezi ŵake. Kweni wakaŵa wambembe yayi kweniso wakamwanga yayi munkhwala wakutimbanizga wongo. Kuti waka wakaŵavya chilato chilichose pa umoyo. Ndipo wakakayikiranga usange Chiuta waliko. Pamanyuma wakakumana na Ŵakaboni ŵaŵiri ŵakutorana ndipo wakadumbiskana nawo fundo izo wakakayikiranga zakukhwaskana na Chiuta ndiposo mafumbo ghanyake agho wakaŵa nagho. Ŵakamupa maburosha ghaŵiri gha mutu wakuti Umoyo Ukaŵako Wuli?—Mafumbo 5 Agho Tikwenera Kujifumba na Kasi Vyamoyo Vikachita Kulengeka?

² Ŵakaboni aŵa ŵakati ŵizaso ŵakasanga kuti Tony wasintha chomene. Wakaŵa kuti waghaŵazga maburosha agha mwakuti ghakakonyekakonyeka. Iyo wakati: “Chiuta wakwenera kuti waliko.” Wakazomera kusambira Baibolo, ndipo pachokopachoko wakamba kusintha umoyo wake. Wakazgoka mwana wamahara chomene pa sukulu nangauli pakwamba vikamusuzganga. A hedimasitala ŵake, ŵakazizwa chomene. Iwo ŵakati: “Wasintha chomene nkharo yako ndipo ukuchita makora  chomene mu kilasi. Kasi ntchifukwa chakuti sono ukuchezga na Ŵakaboni ŵa Yehova?” Tony wakazomera ndipo pamanyuma wakaŵapharazgira. Wakamalizga makora sukulu ndipo pasono ni mupayiniya wanyengozose kweniso muteŵeti wakovwira. Kweniso ngwakukondwa kuti sono wali na Dada muwemi chomene, Yehova.—Sal. 68:5.

3. Kasi Yehova wakukhumba kuti ŵawukirano ŵachite vichi?

³ Ivyo vikachitikira Tony vikutikumbuska kuti Yehova wakumupwelelerani chomene imwe mwaŵawukirano ŵithu. Wakukhumba kuti vinthu vimwenderani makora kweniso muŵe na umoyo wakukhorweska. Ntheura, wakumuphalirani kuti: “Kumbuka Mlengi wako Mukuru mu mazuŵa gha uwukirano wako.” (Muph. 12:1) Mu charu ichi, ntchipusu yayi kuchita nthena. Nangauli vili nthena, kweni ntchamachitiko. Chiuta wamovwiraninge kuti vinthu vimwenderani makora sono kweniso umoyo winu wose. Kuti tipulikiske makora fundo iyi, tiyeni tiwone ivyo tikusambirako ku Ŵaisrayeli apo ŵakapoka Charu cha Layizgano ndiposo kwa Davide apo wakakumana na Goliyati.

4, 5. Kasi ni sambiro wuli lakuzirwa ilo tikusambirako ku Ŵaisrayeli apo ŵakathereska Kenani ndiposo kwa Davide apo wakakumana na Goliyati? (Wonani chithuzi chakwamba.)

⁴ Apo Ŵaisrayeli ŵakaŵa pafupi kunjira mu Charu cha Layizgano, Chiuta wakaŵaphalirapo yayi kuti ŵasazgireko maluso ghawo pakurwa nkhondo panji kusambira kurwa nkhondo. (Doto. 28:1, 2) Kweni wakaŵaphalira kuti ŵakeneranga kupulikira malango ghake na kumugomezga. (Josh. 1:7-9) Mu kawonero ka wunthu, ulongozgi uwu ukawonekanga wambura ntchito. Kweni ndiwo ukaŵa ulongozgi uwemi chomene chifukwa Yehova wakawovwira ŵanthu ŵake kuthereska Ŵakenani kanandi waka. (Josh. 24:11-13) Nadi, munthu wakwenera kuŵa na chipulikano kuti wapulikire Chiuta, nakuti para wali na chipulikano nyengo zose vinthu vikumwendera makora. Fundo iyi yindasinthe nangauli pajumpha nyengo yitali. Yichali yakuzirwa na mazuŵa ghano wuwo.

⁵ Goliyati uyo wakaŵa chinkhara cha nkhondo wakaŵa mutali mamita 2.9 ndipo wakaŵa na vyankhondo vyose. (1 Sam. 17:4-7) Kweni Davide wakaŵa na vinthu viŵiri: chakuponyera libwe na chipulikano mwa Chiuta, Yehova. Ku ŵanthu awo ŵakaŵavya chipulikano, Davide wakawonekanga chindere. Kweni ŵakabudiska chomene. Goliyati ndiyo wakaŵa chindere.—1 Sam. 17:48-51.

6. Kasi sono tisandenge fundo wuli mwakupwelelera?

⁶ Mu nkhani iyo yajumpha tikasambira vinthu vinayi ivyo vikovwira kuti tiŵe ŵakukondwa ndiposo kuŵa na umoyo wakukhorweska. Vinthu ivi vikaŵa kukhutiska njara yithu yauzimu, kuwongera ŵabwezi ŵawemi awo Chiuta watipa, kujiŵikira vilato viwemi, na kuzirwiska wanangwa withu pakuŵa ŵanthu ŵa Chiuta. Tiyeni sono tisande mwakupwelelera fundo izi, ndipo tiwonengeso fundo zinyake izo zili mu Salimo 16.

7. (a) Kasi munthu wauzimu wakuŵa wuli? (b) Kasi ‘chigaŵa’ cha Davide chikaŵa chivichi, ndipo chikamukhwaska wuli?

⁷ Munthu wauzimu wakuŵa na chipulikano mwa Chiuta ndipo wakuwona vinthu nga umo Chiuta wakuviwonera. Wakulaŵiska kwa Chiuta kuti wamulongozge ndipo wakuŵikapo mtima kumupulikira. (1 Kor. 2:12, 13) Davide ntchiyelezgero chiwemi chomene pa nkhani iyi. Wakimba kuti: “Yehova ntchigaŵa chane, malo ghane agho napika, na nkhombo yane.” (Sal. 16:5) Chinyake mwa ‘chigaŵa’ ichi ukaŵa ubwezi uwo Davide wakaŵa nawo na Chiuta, ndipo wakabisama mwa iyo. (Sal. 16:1) Kasi chikachitika ntchivichi? Wakalemba kuti: “Wunthu wane wose ukukondwa.” Nadi, palije icho chikamupangiska Davide kuŵa wakukondwa kuluska kuŵa paubwezi wakukhora na Chiuta.—Ŵazgani Salimo 16:9, 11.

8. Kasi ni vinthu wuli vinyake ivyo vingatovwira kuŵa na umoyo wakukhorweska nadi?

⁸ Ŵanthu awo ŵakuŵika mtima pa usambazi ndiposo vyakusanguluska ŵangaŵa ŵakukondwa nga  ni Davide yayi. (1 Tim. 6:9, 10) Mubali munyake ku Canada wakati: “Ivyo tikusanga pa umoyo ndivyo vikutipangiska kuŵa ŵakukhorwa yayi, kweni chifukwa cha ivyo tikumupa Yehova Chiuta, uyo ni Mupi wa chawanangwa chilichose chiwemi.” (Yak. 1:17) Nadi, para tikuŵa na chipulikano mwa Yehova na kumuteŵetera tiŵenge na umoyo wachandulo ndiposo wakukhorweska. Kasi mungachita wuli kuti chipulikano chinu chikure? Mukwenera kuyowoyeskana na Chiuta kwizira mu Mazgu ghake, kuwona chilengiwa chake, ndiposo kughanaghanira mikhaliro yake, kusazgapo chitemwa icho wali nacho pa imwe.—Rom. 1:20; 5:8.

9. Kasi mungachita wuli kuti Mazgu gha Chiuta ghamuwumbani nga umo ghakachitira na Davide?

⁹ Nyengo zinyake Chiuta wakulongora chitemwa chake pa umo wakutovwilira mwachitemwa para tabudiska. Davide wakazomera na mtima wose ulongozgi uwo wakapika. Iyo wakati: “Nilumbenge Yehova uyo wakunipa fundo. Nanga mpha usiku, maghanoghano ghane ghamukati ghakunilongozga.” (Sal. 16:7) Nadi, wakaghanaghanirangapo pa maghanoghano gha Chiuta, wakaghalondezganga na kuzomerezga kuti ghamuwumbe. Para namwe muchitenge nthena, mumutemwenge chomene Chiuta ndipo nyengo zose mukhumbenge kumupulikira. Muŵengeso ŵakukhwima chomene mwauzimu. Mudumbu munyake Christin wakati, “Para nkhuchita kafukufuku na kughanaghanirapo pa ivyo naŵazga, nkhuwona nga kuti ivyo naŵazga Yehova wakalembera waka ine.”

10. Nga umo tawonera pa Yesaya 26:3, kasi kuŵa munthu wauzimu kumovwiraninge wuli?

¹⁰ Tingatalulira yayi para tingayowoya kuti para muŵenge munthu wauzimu muŵenge na umanyi kweniso mahara, ndipo ivi vimovwiraninge kuti muwonenge charu na ivyo chikulayizga nga umo Chiuta wakuviwonera. Chifukwa wuli Chiuta wakumupani umanyi na mahara? Wakukhumba kuti mumanye icho ntchakuzirwa pa umoyo, musankhe mwamahara, ndiposo muleke kopa ivyo vikwiza kunthazi. (Ŵazgani Yesaya 26:3.) Mubali munyake zina lake Joshua, uyo wakukhala ku United States, wakati, “Para wamunthu ukulutilira kusendelera kwa Yehova, vinthu vyose ukuviwona mwakwenelera.” Fundo iyi njaunenesko nadi, ndipo wamunthu ukuŵa na umoyo wakukhorweska.

11. Kasi Davide wakasankhanga wuli ŵabwezi ŵake ndipo tikusambirako vichi?

¹¹ Ŵazgani Salimo 16:3. Davide wakamanya umo wangasangira ŵabwezi ŵawemi. Wakasanga ŵabwezi ‘ŵakumukondweska chomene’ awo ŵakatemwanga Yehova. Wakayowoya kuti ŵakaŵa “ŵatuŵa” chifukwa ŵakaŵa na nkharo yiwemi. Wamasalimo munyake nayo wakajipulika nthena pakuyowoya za ŵabwezi awo wakasankha. Wakalemba kuti: “Nili mubwezi wa wose awo ŵakumopani, na awo ŵakusunga malanguro ghinu.” (Sal. 119:63) Nga umo tikawonera mu nkhani iyo yajumpha, namwe mungasanga ŵabwezi ŵawemi pakati pa ŵanthu awo ŵakopa Yehova na kumupulikira. Ndipo ŵabwezi aŵa ŵangaŵa ŵa vyaka vyakupambanapambana.

12. Kasi ubwezi wapakati pa Davide na Yonatani ukajintha pa vichi?

¹² Wamasalimo Davide wakasankha ŵanthanga yake pera yayi kuti ndiwo ŵaŵe ŵabwezi ŵake. Kasi mungakumbukapo mubwezi yumoza wa Davide? Wakaŵa Yonatani. Nakuti ubwezi wapakati pa Davide na Yonatani, njimoza mwa nkhani ziwemi chomene izo zili kulembeka mu Malemba. Kweni kasi mukumanya kuti Yonatani wakaŵa mulara kwa Davide na vyaka pafupifupi 30? Ipo kasi ubwezi wawo ukajintha pa vichi? Wose ŵakaŵa na chipulikano mwa Chiuta, ŵakachindikananga, ndipo ŵakaŵa na chikanga pakulimbana na ŵalwani ŵa Chiuta.—1 Sam. 13:3; 14:13; 17:48-50; 18:1.

13. Kasi mungasanuzga wuli pa nkhani ya kupanga ŵabwezi? Yowoyani chiyelezgero.

¹³ Nga ni Davide na Yonatani, nase tingaŵa na ŵabwezi ‘ŵakutikondweska chomene’ awo ŵakutemwa Yehova ndipo ŵali na chipulikano mwa iyo. Kiera, uyo wateŵetera Chiuta vyaka vinandi, wakuti, “Nili na ŵabwezi pa charu chose chapasi, awo ŵakulira kwakupambanapambana kweniso ŵamitheto  yakupambanapambana.” Para namwe mungasanuzga nthena, mujiwonerenge mwekha kuti Mazgu gha Chiuta na mzimu wake vili na nkhongono yakovwira ŵanthu kuŵa ŵakukolerana.

14. (a) Kasi ntchivichi chingamovwirani kuti muŵe na vilato viwemi mu umoyo? (b) Kasi ŵawukirano ŵanyake ŵakuti wuli chifukwa cha vilato ivyo ŵakajiŵikira?

¹⁴ Ŵazgani Salimo 16:8. Davide wakaŵika mtima pa kuteŵetera Chiuta umoyo wake wose. Namweso mungaŵa na umoyo wakukhorweska usange mungaŵikapo mtima kuteŵetera Yehova na kujiŵikira vilato. Mubali munyake zina lake Steven wakati, “Chifukwa chakuti nkhajiŵikira vilato na kuyezgayezga kuvifiska, kweniso kusintha vinthu vinyake, vyanovwira kuti niŵe na umoyo wakukhorweska.” Mubali munyake muwukirano wa ku Germany uyo wakuteŵetera ku charu chinyake wakati, “Para nachekura, nkhukhumba yayi kuti para nazakalaŵiska kumanyuma nizakawone kuti vyose ivyo nkhachitanga pa umoyo wane vikaŵa vyakujighanaghanira nekha.” Tikugomezga kuti namwe ndimo mukujipulikira. Usange ni nthena, gwiliskirani ntchito chawanangwa chinu pakuteŵetera Chiuta kweniso kovwira ŵanji. (Gal. 6:10) Ŵani na vilato vyauzimu, ndipo mulombani Yehova kuti wamovwirani kuti muvifiske. Wakukondwa chomene kuzgora malurombo ghanthena.—1 Yoh. 3:22; 5:14, 15.

15. Kasi ni vilato wuli ivyo mungajiŵikira? (Wonani bokosi lakuti “ Vilato Vinyake Ivyo Mungajiŵikira.”)

¹⁵ Kasi mungajiŵikira vilato wuli? Mungajiŵikira chilato chakuti muzgorenge pa maungano gha mpingo mu mazgu ghinu na ghinu, kuchita upayiniya, panji kukateŵetera pa Beteli. Mungasambira chiyowoyero chinyake na chilato chakuti mukateŵetere ku chigaŵa cha chiyowoyero chinyake. Barak, muwukirano uyo wakuchita uteŵeti wanyengozose wakuti, “Nkhukondwa chomene para nkhuwuka zuŵa lililose kumanya kuti nkhongono zane zikumalira pakuteŵetera Yehova, ndipo palije mulimo unyake uwo unganipangiska kuŵa wakukondwa nthena.”

16. Kasi Davide wakaghawonanga wuli malango na fundo za Yehova, ndipo chifukwa wuli?

¹⁶ Ŵazgani Salimo 16:2, 4. Nga umo tikawonera mu nkhani iyo yajumpha, tikuŵa na wanangwa wenecho para tikupulikira malango na fundo za Chiuta, ndipo ghakutovwira kuti titemwenge icho ntchiwemi na kutinkha icho ntchiheni. (Am. 5:15)  Wamasalimo Davide wakati Yehova ‘ntchisimi chake cha viwemi.’ Uwemi ni mukhaliro wakuzirwa chomene. Davide wakafwilirapo kuti wamuyezge Chiuta, ndipo wakatemwanga vinthu ivyo Chiuta wakuvitemwa. Kweniso wakatinkhanga vinthu ivyo Chiuta wakuvitinkha. Vinyake mwa vinthu ivi ni kusopa vikozgo, ndipo kachitiro aka kakupangiska ŵanthu kuŵa ŵakufipirwa kweniso uchindami wakwenelera Chiuta ukupika ku chinthu chinyake panji munthu munyake.—Yes. 2:8, 9; Chivu. 4:11.

17, 18. (a) Kasi Davide wakati pakuŵa masuzgo wuli para munthu wakusopa vikozgo? (b) Kasi ntchivichi chikupangiska ŵanthu mazuŵa ghano ‘kusazgirako vitima vyawo’?

¹⁷ Mu nyengo yakale, kusopa vikozgo kanandi kukasazgangapo kuchita uleŵi. (Hos. 4:13, 14) Ŵanthu ŵanandi ŵakatemwanga kusopa vikozgo chifukwa chakuti ŵakatemwanga kuchita vinthu viheni, kweni kasi ŵakaŵa ŵakukondwa? Yayi. Davide wakati ‘awo ŵakalondezganga ŵachiuta ŵanyake ŵakasazgirako vitima vyawo.’ Kweniso ŵakachitiska kuti ŵana ŵanandi ŵatambuzgike chomene. (Yes. 57:5) Yehova wakutinkha chomene kachitiro aka. (Yer. 7:31) Muŵengepo pa nyengo iyo, tikukayika yayi kuti mukatenge muwongenge chomene usange ŵapapi ŵinu ŵaŵenge na chipulikano mwa Yehova na kumupulikira.

¹⁸ Mazuŵa ghano napo visopa vyautesi kanandi vikuzomerezga uzaghali, kweniso kuti ŵanalume panji ŵanakazi ŵagonanenge ŵekhaŵekha. Nangauli ŵanthu ŵangawona nga kuti uwu ni wanangwa wenecho, kweni umaliro wake ukuŵa uheni chomene nga umo vikaŵira mu nyengo yakale. (1 Kor. 6:18, 19) Ŵanthu “ŵakusazgirako vitima vyawo,” nga umo mukuwonera. Ntheura, imwe ŵawukirano, pulikirani Adada ŵinu ŵakuchanya. Khorwani kuti ntchiwemi chomene kupulikira Chiuta. Kweniso manyani kuti masuzgo agho ghakwiza chifukwa cha kuchita vinthu viheni ghakujumpha kusangwa kulikose kwakanyengo. (Gal. 6:8) Joshua, uyo tamuzunura kale mu nkhani iyi, wakati, “Wanangwa withu tingawugwiliskira ntchito mulimose umo takhumbira, kweni tiŵenge ŵakukhorwa yayi para tiwugwiliskirenge ntchito uheni.”

19, 20. Kasi ŵawukirano awo ŵali na chipulikano mwa Yehova na kumupulikira ŵakulindilira vitumbiko wuli?

¹⁹ Yesu wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti: “Usange mukukhalilira mu mazgu ghane, ndimwe ŵasambiri ŵane nadi. Mumanyenge unenesko, ndipo unenesko umufwaturaninge.” (Yoh. 8:31, 32) Wanangwa uwu ukasazgapo kufwatuka ku chisopa chautesi, ulemwa, ndiposo kugomezga vya mizimu. Kweniso ukusazgapo vinandi. Nga umo tawonera, ukusazgaposo “wanangwa wauchindami wa ŵana ŵa Chiuta.” (Rom. 8:21) Na sono wuwo mungaucheta wanangwa uwu para ‘mukukhalilira mu mazgu gha Khristu,’ panji visambizgo vyake. Para muchitenge nthena, “mumanyenge unenesko” ndipo muwulondezgenge nyengo zose.

²⁰ Ŵawukirano, zirwiskani wanangwa uwo Chiuta wali kumupani. Gwiliskirani ntchito wanangwa uwu mwamahara, ndipo umovwiraninge kuti musankhe makora vinthu sono na munthazi. Muwukirano munyake wakati: “Para wamuwukirano ukugwiliskira ntchito mwamahara wanangwa, vikovwira chomene para wakumana na vinthu vikuruvikuru ivyo ukukhumbikwira kusankha, nga ni ntchito yiwemi, panji para ukukhumba kutora panji kutengwa, panji kukhala kwakanyengo kwambura kutora panji kutengwa.”

21. Kasi mungachita wuli kuti mukhalilire mu nthowa ya ku “umoyo wanadi?

²¹ Mu mgonezi uwu, nanga ni ŵanthu awo ŵakuti umoyo ngwakunozga, ŵakumanya kuti ngufupi. Palije munthu uyo wakumanya ivyo vichitikenge namachero. (Yak. 4:13, 14) Ipo chinthu chamahara icho tingachita nkhukhalilira mu nthowa iyo yikulongozgera ku “umoyo wanadi,” uwo mbumoyo wamuyirayira. (1 Tim. 6:19) Kweni Chiuta wakutichichizga yayi kwenda mu nthowa iyi. Kusankha nkhwithu. Pangani Yehova kuŵa ‘chigaŵa’ chinu. Zirwiskani “vinthu viwemi” vinandi ivyo Chiuta wamupani. (Sal. 103:5) Ndipo ŵani na chipulikano icho chimupaninge “chimwemwe chikuru” na “kukondwa muyirayira.”—Sal. 16:11.