1. Kasi kanandi Yehova wakuzgora wuli malurombo gha ŵateŵeti ŵake?

 KASI mukumanya nthena kuti Yehova wangamugwiliskirani ntchito kuti wazgore lurombo lwa munthu munyake? Namwe mungawovwirapo, kwali ndimwe mubali mulara, muteŵeti wakovwira, mupayiniya, panji mupharazgi waka. Mungawovwiraposo kwali ndimwe mulara, mwana, panji ndimwe mubali panji mudumbu. Para munyake uyo wakutemwa Yehova wakupenja wovwiri, kanandi Chiuta withu wakugwiliskira ntchito ŵalara na ŵateŵeti ŵanyake ŵakugomezgeka, kuti ‘ŵamusanguluske’ panji kuti kumovwira munthu uyu. (Kol. 4:11) Tikuwona kuti ni mwaŵi wapadera chomene kuteŵetera Yehova na ŵabali ŵithu munthowa iyi. Tingawovwira na kukhozga ŵabali para kuli muliri, masoka, kweniso nthambuzgo.

2. Chifukwa wuli chingaŵa chakusuzga kovwira ŵanji para kuli muliri?

² Muliri ungapangiska kuŵa chakusuzga kovwirana yumoza na munyake. Mwachiyelezgero, nyengo zinyake tingakhumba kuti tikawone ŵabwezi ŵithu, kweni vingatisuzga kuchita nthena, chifukwa umoyo withu na wa ŵanyithu ungaŵa pangozi. Kweniso nyengo zinyake tingakhumba kuchema ŵanji awo mbakusuzgikira kuti tilyere lumoza chakurya, kweni tingatondeka kuti tichite nthena. Tingakhumbaso kuti tovwire ŵanji, kweni chingaŵa chakusuzga para ŵamumbumba yithu ŵakulwara. Ndipouli, tikwenera kovwira ŵabali ŵithu, ndipo Yehova wakukondwa para tikuchita vyose ivyo tingafiska. (Zinth. 3:27; 19:17) Kasi tingachita wuli?

3. Kasi tikusambirako vichi ku ŵalara ŵa mpingo uwo Desi wakaŵa? (Yeremiya 23:4)

 ³ Ivyo ŵalara ŵangachita. Usange ndimwe mulara, zimanyani makora mberere zinu. (Ŵazgani Yeremiya 23:4.) Desi, mudumbu uyo tamuzunura kale mu nkhani yajumpha wakuti, “Ŵalara mu gulu lane la uteŵeti nyengo zose ŵakanjiranga nane mu uteŵeti pamoza na ŵapharazgi ŵanyake, kweniso kuchezga nane.” b Ivi vikawovwira kuti chiŵe chipusu ku ŵalara aŵa kovwira Desi, muliri wa COVID-19 ukati wamba, ndipo ŵanyake ŵamumbumba yake ŵakafwa chifukwa cha muliri uwu.

4. Chifukwa wuli ŵalara ŵakakwaniska kovwira Desi, ndipo tikusambirapo vichi?

⁴ Desi wakulongosora kuti, “Chifukwa chakuti nkhaŵamanyanga makora ŵalara ndipo ŵakaŵa nga mbabwezi ŵane, chikaŵa chipusu kwa ine kuŵaphalira umo nkhajipulikiranga kweniso ivyo nkhafipanga navyo mtima.” Kasi ni sambiro wuli ilo ŵalara ŵangasambirapo apa? Sambiro ndakuti imwe ŵalara, muliskenge mberere izo zili pasi pinu pambere muliri undachitike. Muŵenge nawo paubwezi. Usange kuli muliri uwo ungamutondeskani kuŵayendera, sangani nthowa zinyake izo mungadumbiskana nawo. Desi wakuti, “Nyengo zinyake ŵalara ŵanandi ŵakimbanga foni panji kutumizga meseji pa zuŵa lakuyana waka. Malemba agho ŵakaniphalira ghakanichontha chomene, nangauli mavesi agha nkhaghamanyanga kale.”

5. Kasi ŵalara ŵangamanya wuli ivyo ŵabali na ŵadumbu ŵakukhumbikwira, ndipo ŵangaŵawovwira wuli?

⁵ Nthowa yimoza iyo tingamanyira ivyo ŵabali na ŵadumbu ŵakukhumbikwira, nkhuŵafumba mafumbo mwaluso. (Zinth. 20:5) Kasi ŵali na chakurya chakukwana, munkhwala, na vinthu vinyake ivyo ŵangakhumbikwira? Kasi ŵali pangozi yakuti ntchito yingaŵamalira, panji ŵali na ndalama zakukwana yayi zakulipilira nyumba ya lenti? Kasi ŵangakhumbikwira kuŵawovwira umo ŵangachitira kuti ŵasange wovwiri ku boma usange mwaŵi ulipo? Desi wakawovwirika na Ŵakhristu ŵanyake kusanga vyakukhumbikwira paumoyo. Kweni chitemwa icho ŵalara ŵakamulongora kweniso umo ŵakamukhozgera na Malemba, ndivyo vikamovwira chomene. Iyo wakuti: “Ŵalara ŵakalombanga nane. Nangauli nkhukumbuka yayi ivyo ŵakayowoya, kweni nkhukumbuka umo nkhajipulikira. Vikaŵa nga kuti Yehova wakuniphalira kuti, ‘Uli wekha yayi.’”—Yes. 41:10, 13.

6. Kasi ŵanandi mu mpingo ŵangachita wuli kuti ŵawovwire ŵanji? (Wonani chithuzi.)

⁶ Ivyo ŵanji ŵangachita. Tose kanandi tikukhazga kuti ŵalara ndiwo ŵapwelelerenge ŵabali na  ŵadumbu mu mpingo. Kweni Yehova wakukhumbaso kuti nase tikhozgenge na kovwira ŵanji. (Gal. 6:10) Nanga ni para tingachita kanthu kachoko waka kuti tovwire awo mbalwari, kweni ŵangakhozgeka chomene. Mwachiyelezgero, mwana wangatumizga kadi panji chithuzi icho wadinda kuti wakhozge mubali. Muwukirano wangakagulira mudumbu chinthu ku sitoro, panji wangamovwira munthowa zinyake. Ŵanji mu mpingo ŵangamuphikira chakurya uyo ni mulwari na kukamupa kunyumba kwake. Mbunenesko kuti para muliri wathandazgika chomene, waliyose mu mpingo wangakhumbikwira kukhozgeka. Panji tingakhalako kanyengo kataliko pamanyuma pa maungano mwakuti tichezge na ŵabali na ŵadumbu, kwali ni maso na maso panji kwizira pa vidiyokonferensi. Ndipo ŵalara nawo ŵakukhumbikwira kukhozgeka. Ŵabali na ŵadumbu ŵanyake ŵakuŵatumira kadi panji mazgu ghakuŵawonga ŵalara awo kanandi ŵakuchita vinandi kovwira ŵabali na ŵadumbu mu nyengo ya muliri. Ntheura ntchakukondweska chomene para tikuchitapo kanthu ‘kulutilira kukhwimiskana na kuzengana’!—1 Tes. 5:11.

7. Kasi pakuŵa masuzgo wuli para soka lachitika?

⁷ Soka lachilengiwa lingapangiska kuti vinthu visinthe mwamabuchi pa umoyo wa munthu. Ŵanthu ŵanyake ŵangataya katundu wawo, nyumba zawo, kweniso nanga mbakutemweka ŵawo. Vinthu ivi vikuwiraso na ŵabali na ŵadumbu ŵithu wuwo. Kasi tingachita wuli kuti tiŵawovwire?

8. Kasi ŵalara na mitu ya mbumba ŵakwenera kuchita vichi pambere soka lindachitike?

⁸ Ivyo ŵalara ŵangachita. Ŵalara wovwirani ŵabali na ŵadumbu ŵinu kunozgekera pambere soka lindachitike. Woneseskani kuti waliyose mu mpingo wakumanya ivyo wangachita kuti wajivikilire, kweniso kuyowoya na ŵalara. Margaret, uyo tamuzunura mu nkhani iyo yajumpha, wakuti: “Pa nkhani ya ivyo vikukhumbikwa pa mpingo, ŵalara ŵakatichenjezga kuti soka lakukhwaskana na kubuka moto lamalirathu yayi. Ŵakatiphalira kuti para ŵamazaza ŵati tichimbire pa nyumba pithu panji para tawona kuti vinthu vyamba kufika paheni, tikwenera kuchimbira mwaluŵiro.” Uwu ukaŵa ulongozgi wa panyengo yake chifukwa moto wakofya chomene ukabukaso, pati pajumpha masabata ghankhondi kufuma apo nkhani iyi yikayowoyekera. Panyengo ya kusopa kwa mbumba, mutu wa mbumba ungadumbiskana na mbumba yake ivyo waliyose wangachita. Usange imwe pamoza na ŵana ŵinu mwanozgekera, muzamutenthema yayi para kwachitika soka.

9. Kasi ŵalara ŵakwenera kuchita vichi pambere soka lindachitike, ndiposo ŵakwenera kuchita vichi para soka lachitika?

⁹ Usange ndimwe mulaŵiliri wa kagulu ka uteŵeti, kulindilira kuti soka lichitike dankha yayi, kuti ndipo muwoneseskenge usange muli na manambara ghaunenesko gha ŵanthu ŵa mu kagulu kinu. Torani manambara na kughasunga makora, ndipo nyengo na nyengo muwonengeso usange ghakugwira ntchito. Para kwachitika soka, vizamumusuzgani yayi kuyowoyeskana na mupharazgi waliyose kuti mumanye ivyo wakukhumbikwira. Ndipo para mwamanya ivyo mupharazgi waliyose wakukhumbikwira, phalirani mulaŵiliri wa milimo ya wupu wa ŵalara, ndipo iyo wazamuyowoyeskana na mulaŵiliri wa dera. Para ŵabali aŵa ŵakugwilira pamoza, ŵangawovwira makora chomene ŵapharazgi mu mpingo. Moto ukati wabuka, mulaŵiliri wa dera wa chigaŵa cha mpingo wa Margaret wakagona yayi kwa maora 36, kovwira ŵalara kuyowoyeskana na kupwelelera ŵabali na ŵadumbu 450 awo ŵakaŵavya pakukhala. (2 Kor. 11:27) Ntheura wose awo ŵakakhumbikwiranga malo ghakukhala ŵakawovwirika.

10. Chifukwa wuli ŵalara ŵakuwona kuti kuliska nkhwakuzirwa chomene? (Yohane 21:15)

¹⁰ Ŵalara ŵali na mulimo wakukhozga na Malemba, ŵabali na ŵadumbu awo ŵakwenjerwa.  (1 Pet. 5:2) Para kwachitika soka, ŵalara ŵakwenera kuwoneseska usange ŵabali na ŵadumbu mbakuvikilirika kweniso ŵali na chakurya, vyakuvwara, na malo ghakukhala. Ndipo kwa myezi yinandi kufuma apo soka lachitikira, ŵangakhumbikwira wovwiri wauzimu. (Ŵazgani Yohane 21:15.) Harold uyo wakuteŵetera mu Komiti ya Munthavi, kweniso uyo wakumanapo na ŵabali na ŵadumbu ŵanandi awo masoka ghali kuŵachitikirapo, wakuti: “Pakutora nyengo kuti munthu wambeso kuchita makora mwauzimu. Awo ŵali kusanganapo na masoka nangauli ŵangambaso kukhala nga umo ŵakhaliranga pakwamba, kweni ŵakuŵa kuti ŵachali kukumbuka ŵakutemweka ŵawo awo ŵali kufwa, katundu wawo uyo ŵali kutaya panji suzgo iyo ŵakasangana nayo. Kuchita nthena nkhuŵavya chipulikano yayi, kweni mwakawiro kanandi taŵanthu tikujipulika nthena.”

11. Kasi mbumba zingakhumbikwira vichi?

¹¹ Ŵalara londezgani ulongozgi wakuti “lirani na ŵanthu awo ŵakulira.” (Rom. 12:15) Ŵalara ŵakwenera kusimikizgira awo ŵasangana na soka, kuti Yehova pamoza na ŵabali na ŵadumbu ŵachali kuŵatemwa chomene. Kweniso ŵalara ŵakwenera kovwiraso mbumba kuti zilutilire kuchita vinthu vyauzimu nga kulomba, kuwungana, na kupharazga. Ŵakweneraso kuchiska ŵapapi kuti ŵawovwire ŵana kuŵika mtima pa vinthu ivyo soka lachilengiwa lililose lingananga yayi. Ŵapapi, ŵaphalirani ŵana ŵinu kuti Yehova nyengo zose waŵenge Mubwezi wawo, kweniso waŵawovwirenge nyengo zose. Ndipo ŵaphaliraniso kuti nyengo zose ŵaŵenge na mbumba ya pa charu chose ya ŵabali na ŵadumbu iyo njakunozgeka kuŵawovwira.—1 Pet. 2:17.

12. Kasi ŵanji ŵangawovwirapo wuli para kwachitika soka? (Wonani chithuzi.)

¹² Ivyo ŵanji ŵangachita. Usange soka lachitika pafupi, fumbani ŵalara umo mungawovwilirapo. Panji mungakhala nawo mu zinyumba zinu, awo ŵachimbira mu vikaya vyawo, panji awo ŵakovwirapo pa masoka agha. Mungaŵapa chakurya na vinthu vinyake ŵapharazgi awo ŵakukhumbikwira wovwiri. Usange soka lachitikira kutali, mungawovwiraposo. Kasi mungawovwirapo wuli? Ŵalomberani awo ŵakhwaskika na soka. (2 Kor. 1:8-11) Mungawovwiraposo mwa kupeleka vyakupeleka vinu ku mulimo wa pa charu chose. (2 Kor. 8:2-5) Usange mungafiska kuluta uko kwachitika soka lachilengiwa kuti mukawovwirepo, fumbani ŵalara umo mungachitira kuti mukawovwirepo. Ndipo para mwachemeka kuti mukawovwirepo, muzamusambizgika dankha mwakuti mukawovwire makora chomene pa mulimo uwu.

13. Kasi ni masuzgo wuli agho ŵabali ŵithu awo ŵakukhala mu vyaru ivyo muli bani ŵakusangana nagho?

¹³ Mu vyaru ivyo mulimo withu uli kukanizgika, umoyo ngwakusuzga chomene ku ŵabali na ŵadumbu awo ŵakutambuzgika. Ŵabali mu vyaru ivi ŵakusangana na suzgo la vyachuma, ulwari, kweniso kutaya ŵakutemweka ŵawo. Ndipo chifukwa cha bani, ŵalara ŵangatondeka kuŵayendera panji kuyowoya nawo mwakufwatuka awo ŵakukhumbikwira kukhozgeka. Ivi ndivyo vikachitikira Andrei, uyo tamuzunura mu nkhani iyo yajumpha. Mudumbu wa mu gulu lake la uteŵeti wakaŵa na suzgo la ndalama. Pamanyuma wakachita ngozi ya galimoto. Wakakhumbikwiranga kuti ŵamuchite maopareshoni ghanandi, ndipo wakagwiranga ntchito yayi. Nangauli kukaŵa bani kweniso muliri, kweni ŵabali ŵakachita vyose ivyo ŵangafiska kuti ŵawovwirepo, ndipo Yehova wakawonanga ivyo vikachitikanga.

14. Kasi ŵalara ŵangalongora wuli kuti ŵakuthemba Yehova?

¹⁴ Ivyo ŵalara ŵangachita. Andrei wakalomba ndipo wakachita vyose ivyo wangafiska. Kasi Yehova wakazgora wuli lurombo lwake? Yehova wakapangiska ŵabali na ŵadumbu ŵakupambanapambana mu mpingo kuti ŵawovwirepo. Ŵanyake ŵakamutolera ku chipatala mudumbu uyu. Ŵanyakeso ŵakapeleka ndalama zakuti zimovwilire. Yehova wakapangiska kuti ŵachite ivyo ŵangafiska, ndipo wakatumbika vyose ivyo ŵakayezgayezga kuchita pakovwira mudumbu uyu. (Heb. 13:16) Ŵalara usange mulimo withu wakanizgika, pemphani ŵanji mu mpingo kuti ŵawovwirepo. (Yer. 36:5, 6) Kuluska vyose, thembani Yehova. Wamovwiraninge kuti mupwelelere ŵabali na ŵadumbu ŵithu.

15. Kasi tingachita wuli kuti tilutilire kuŵa ŵakukolerana para tikutambuzgika?

¹⁵ Ivyo ŵanji ŵangachita. Para kuli bani, nyengo zinyake tingamba kuwungana mu tumagulu. Ntheura ntchakuzirwa chomene kuti tilutilire kuŵa pa mtende na ŵanyithu. Tilimbanenge na Satana, tekhatekha yayi. Suraniko waka tumaubudi twa ŵabali ŵinu, panji dumbiskanani mwaluŵiro ivyo mwapambana maghanoghano. (Zinth. 19:11; Efe. 4:26) Ŵani ŵakunozgeka kovwirana yumoza na munyake. (Tito 3:14) Wovwiri uwo ŵanji ŵakapeleka kwa mudumbu uyo wakaŵa na suzgo la ndalama, ukawovwiraso kagulu kose ka uteŵeti. Ndipo sono ŵakaŵa paubwezi wakukhora chomene nga ni mbumba yimoza.—Sal. 133:1.

16. Kuyana na Ŵakolose 4:3, 18, kasi tingawovwira wuli ŵabali na ŵadumbu awo ŵakutambuzgika?

¹⁶ Ŵabali na ŵadumbu ŵithu ŵanandi ŵakuteŵetera Yehova, nangauli mu vyaru vyawo muli  bani. Ŵanyake ŵali mu jele chifukwa cha chipulikano chawo. Tingaŵalombera pamoza na mbumba zawo, kweniso tingalombera awo ŵakuŵika umoyo wawo pangozi kuti ŵapwelelere ŵabali na ŵadumbu aŵa mwauzimu, mwakuthupi, ndiposo kuŵavikilira ku makhoti. c (Ŵazgani Ŵakolose 4:3, 18.) Kuluwa yayi kuti malurombo ghinu ghangawovwira chomene ŵabali na ŵadumbu ŵinu!—2 Tes. 3:1, 2; 1 Tim. 2:1, 2.

17. Kasi munganozgekera wuli sono nthambuzgo?

¹⁷ Imwe na mbumba yinu nozgekeranithu sono nthambuzgo. (Mil. 14:22) Lekani kughanaghanira viheni vyose ivyo vingachitika usange mungasangana na nthambuzgo. M’malo mwake khozgani ubwezi winu na Yehova na kovwira ŵana ŵinu kuchitaso nthena. Usange nyengo zinyake mukwenjerwa, phalirani Chiuta ivyo vili mu mtima winu. (Sal. 62:7, 8) Nga mbumba, dumbiskanani vifukwa vyose ivyo mungagomezgera Chiuta. d Nga umo vikuŵira kuti ŵana ŵinu ŵakovwirika chomene para mwanozgekerathu masoka ghachilengiwa, apa napo ŵana ŵinu ŵawovwirikengeso para mwanozgekerathu nthambuzgo. Ŵaŵenge na chikanga kweniso ŵenjerwenge chomene yayi chifukwa chakuti mwaŵasambizga kuti ŵagomezgenge Yehova.

18. Kasi ni vinthu wuli ivyo tikulindilira munthazi?

¹⁸ Mtende wa Chiuta ukutovwira kuŵa ŵakuvikilirika. (Fil. 4:6, 7) Na mtende uwu, Yehova wakovwira mitima yithu kuti yikhazikike nanga kungaŵa matenda panji miliri, masoka, kweniso nthambuzgo izo zingatikhwaska mazuŵa ghano. Ndipo Yehova wakugwiliskira ntchito ŵalara kuti ŵatovwire mwauzimu. Kweniso tose watipa mwaŵi kuti tovwiranenge yumoza na munyake. Mu nyengo ya mtende iyo tikusangwa nayo pasono, tinganozgekera viyezgo vikuru ivyo vikwiza munthazi, nanga yingaŵa “suzgo yikuru.” (Mat. 24:21) Para nyengo iyi yafika, tizamukhumbikwira kulutilira kusungilira mtende withu na kovwiraso ŵanji kuchita nthena. Kweni para ivi vyajumpha tizamuŵaso na masuzgo yayi agho ghazamutipangiska kuti tenjerwenge. Tizamuŵa na mtende uwo nyengo zose Yehova wakukhumba kuti tiŵe nawo, mtende wanadi uwo uzamuŵapo kwamuyirayira.—Yes. 26:3, 4.