1. Para tikuwona chipulikano icho Abrahamu wakaŵa nacho, kasi tingajifumba fumbo wuli?

 NANGAULI ŵanthu ŵanandi ŵali kupulikapo vya Abrahamu, kweni ŵanandi ŵakumanya vinandi yayi vya iyo. Ndipouli, imwe mukumanya vinandi vyakukhwaskana na Abrahamu. Mwachiyelezgero, mukumanya kuti Baibolo likuyowoya kuti Abrahamu ni “wiske wa wose awo ŵali na chipulikano.” (Rom. 4:11) Kweni nyengo zinyake mungajifumba kuti, ‘Kasi nane ningaŵa na chipulikano nga cha Abrahamu?’ Enya mungaŵa nacho.

2. Chifukwa wuli ntchakuzirwa kusanda chiyelezgero cha Abrahamu? (Yakobe 2:​22, 23)

² Nthowa yimoza iyo tingaŵira na chipulikano nga ntcha Abrahamu, nkhusambira vya iyo. Nyengo zose Abrahamu wakapulikiranga ivyo Chiuta wamuphalira. Iyo wakasamira kutali, ndipo kwa vyaka vinandi wakakhalanga mu mahema, kweniso nyengo yinyake wakayezgeka kuti wapeleke mwana wake wakutemweka kuŵa sembe. Wakachita vyose ivi chifukwa wakaŵa na chipulikano chakukhora. Chifukwa cha chipulikano chake kweniso milimo yake yiwemi, Abrahamu wakakondweska Chiuta ndipo wakaŵa mubwezi wake. (Ŵazgani Yakobe 2:​22, 23.) Yehova wakukhumbaso tose, kusazgapo imwe, kuti tiŵe mubwezi wake. Lekani wakakhuŵilizga Paulosi na Yakobe kulemba vya Abrahamu. Tiyeni sono tidumbiskane ivyo vikuyowoyeka pa Ŵaroma chaputara 4 na Yakobe chaputara 2 vyakukhwaskana na Abrahamu. Vyaputara vyose ivi vikuyowoya vinthu vyakuzirwa vyakukhwaskana na Abrahamu.

3. Kasi Paulosi na Yakobe ŵakakora mazgu gha pa lemba wuli?

³ Paulosi na Yakobe wose ŵakakora mazgu ghakufuma pa lemba  la Genesis 15:​6, ilo likuti: “[Abrahamu] wakapulikana mwa Yehova, ndipo Chiuta wakamupima kuti ni murunji.” Munthu wakupimika murunji para Chiuta wakumuwona kuti ngwakuzomerezgeka kwa iyo, ndipo walije kafukwa. Ntchakukondweska chomene kuti munthu wambura kufikapo na wakwananga, Chiuta wangamuwona kuti ngwambura kafukwa. Ntchakuwonekerathu kuti namwe mukukhumba kuti Chiuta wamuwonaninge kuti ndimwe ŵarunji, ndipo ntchamachitiko nadi. Sono tiwonenge chifukwa icho Chiuta wakamuchemera Abrahamu kuti ni murunji kweniso ivyo ise tingachita kuti watiwonenge kuti ndise ŵarunji.

4. Kasi ntchivichi chikutondeska ŵanthu kuŵa ŵarunji?

⁴ Mu kalata yake iyo wakalembera Ŵaroma, Paulosi wakati ŵanthu wose mbakwananga. (Rom. 3:23) Ipo kasi Chiuta wangakondweskeka wuli na ise na kutiwona kuti ndise ŵarunji panji ŵambura kafukwa? Kuti wawovwire Ŵakhristu wose ŵamitima yiwemi kuzgora fumbo ili, Paulosi wakayowoya chiyelezgero cha Abrahamu.

5. Chifukwa wuli Yehova wakamupima Abrahamu kuti ni murunji? (Ŵaroma 4:​2-4)

⁵ Yehova wakati Abrahamu ni murunji nangauli wakakhalanga mu charu cha Kenani. Chifukwa wuli Yehova wakati Abrahamu ni murunji? Kasi ntchifukwa chakuti wakapulikiranga Dango la Mozesi? Yayi. (Rom. 4:13) Dango ili likapelekeka ku mtundu wa Israyeli vyaka vyakujumpha 400 vikati vyajumphapo kufuma apo Chiuta wakayowoyera kuti Abrahamu ni murunji. Ipo chifukwa wuli Chiuta wakati Abrahamu ni murunji? Yehova wakamulongora lusungu lukuru Abrahamu ndipo wakamuchema murunji chifukwa cha chipulikano chake.—Ŵazgani Ŵaroma 4:​2-4.

6. Kasi Yehova wakuchita wuli kuti munthu wakwananga wamupime kuŵa murunji?

⁶ Paulosi wakayowoyaso kuti para munthu wali na chipulikano mwa Chiuta, “chipulikano chake chikupimika kuti mburunji.” (Rom. 4:5) Paulosi wakasazgiraposo kuti: “Davide nayo wakayowoya kuti ngwakukondwa munthu uyo Chiuta wakumupima murunji kwambura milimo, wakati: ‘Mbakukondwa awo milimo yawo yiheni yagowokereka na awo zakwananga zawo zabenekelereka. Wakukondwa ni munthu uyo Yehova wazamukonthora yayi kwananga kwake.’” (Rom. 4:​6-8; Sal. 32:​1, 2) Chiuta wakugowokera panji kubenekelera zakwananga za wose awo ŵakuŵa na chipulikano mwa iyo. Wakugowokerathu zakwananga zawo ndipo wakuzikonthoraso yayi. Wakuŵawona kuti mbarunji chifukwa cha chipulikano chawo.

7. Kasi ŵasopi ŵakugomezgeka ŵa mu nyengo yakale ŵakaŵa ŵarunji munthowa wuli?

⁷ Nangauli Abrahamu, Davide, na ŵateŵeti ŵanyake ŵa Chiuta ŵakapimika kuti mbarunji kweni nawo ŵakaŵa ŵambura kufikapo. Kweni chifukwa chakuti ŵakaŵa na chipulikano, Chiuta wakaŵawonanga kuti mbambura kafukwa, chomenechomene para wakuŵayaniska na ŵanthu ŵambura chipulikano. (Efe. 2:12) Nga umo Paulosi wakalembera mu kalata yake, chipulikano ntchakuzirwa chomene kuti munthu waŵe paubwezi na Chiuta. Abrahamu na Davide ŵakaŵa paubwezi na Chiuta chifukwa chakuti ŵakaŵa na chipulikano. Nase kuti tiŵe paubwezi na Chiuta tikwenera kuŵa na chipulikano.

8-9. Kasi ŵanthu ŵanyake ŵakuviwona wuli ivyo wakalemba Paulosi na Yakobe, ndipo chifukwa wuli?

⁸ Kwa vyaka vinandi, ŵalongozgi ŵa visopa ŵaŵa ŵakususkana pa nkhani ya chipulikano na milimo. Ŵalongozgi ŵanyake ŵakusambizga kuti chikuru munthu wakugomezga mwa Fumu Yesu Khristu mbwenu wazamuponoskeka. Panyake mwaŵapulikapo ŵakuyowoya kuti, “Ugomezge mwa Yesu ndipo uzamuponoskeka.” Ŵaliska ŵa visopa aŵa nyengo zinyake ŵangakora mazgu  agho wakayowoya Paulosi ghakuti: “Chiuta wakumupima [munthu kuti ni] murunji kwambura milimo.” (Rom. 4:6) Ndipouli, ŵanyake ŵakuyowoya kuti munthu wangaponoskeka para wakuluta ku tchalitchi panji malo ghanyake ghakusoperako, kweniso para wakuchita milimo yiwemi. Nyengo zinyake ŵangakora lemba la Yakobe 2:24 ilo likuti: “Munthu wakupimika murunji na milimo, na chipulikano pera yayi.”

⁹ Ivi vyapangiska kuti ŵanthu ŵanyake awo ŵakusanda Baibolo ŵayowoye kuti ivyo Paulosi na Yakobe ŵakayowoya pa nkhani ya chipulikano na milimo vikususkana. Ŵalongozgi ŵa visopa ŵangati Paulosi wakagomezganga kuti munthu wakupimika murunji para wali na chipulikano kwambura milimo, apo Yakobe wakagomezganga kuti munthu wakwenera kuchita milimo yiwemi kuti waŵe wakuzomerezgeka kwa Chiuta. Purofesa munyake wakusanda vya visopa, wakalongosora kuti: “Yakobe wakapulikiska yayi chifukwa icho Paulosi wakadidimizgira fundo yakuti munthu wakuŵa murunji na chipulikano pera, ndipo wakakolerana navyo yayi ivyo Paulosi wakayowoya.” Kweni icho ise tikumanya ntchakuti wose ni Yehova wakaŵawovwira na mzimu wake kuti ŵalembe mazgu agha. (2 Tim. 3:16) Ntheura pali nthowa yipusu iyo yingatovwira kupulikiska ivyo ŵakayowoyanga. Icho chingatovwira ndicho kuyimanya makora nkhani yose ya ivyo ŵakalemba.

10. Kasi ni “milimo” wuli iyo chomene Paulosi wakayowoyanga? (Ŵaroma 3:​21, 28) (Wonaniso chithuzi.)

¹⁰ Kasi Paulosi wakayowoyanga za “milimo” wuli mu Ŵaroma chaputara 3 na 4? Chomene wakayowoyanga vya “milimo ya dango,” panji kuti dango la Mozesi, ilo likapelekeka pa Phiri la Sinayi. (Ŵazgani Ŵaroma 3:​21, 28.) Vikulongora kuti mu nyengo ya Paulosi, Ŵakhristu ŵanyake Ŵachiyuda vikaŵasuzganga kuleka kulondezga Dango la Mozesi na milimo yake. Ntheura Paulosi wakazunura Abrahamu kuti wapeleke ukaboni wakuti munthu wakupimika  murunji kwa Chiuta kwizira mu “milimo ya dango” yayi, kweni para wali na chipulikano. Ichi ntchakukhozga chomene chifukwa kumanya fundo iyi kukutipa chigomezgo chakuti nase tingapimika ŵarunji kwa Chiuta. Tingaŵa na chipulikano mwa Chiuta na Khristu, ndipo kuchita nthena kungatovwira kuti titemweke na Chiuta.

11. Kasi ni “milimo” wuli iyo Yakobe wakayowoyanga?

¹¹ Kweni “milimo” iyo yikuyowoyeka mu Yakobe chaputara 2 ni “milimo ya dango” yayi iyo Paulosi wakayowoya. Yakobe wakayowoyanga za milimo iyo Ŵakhristu ŵakuchita zuŵa na zuŵa. Milimo iyi ndiyo yikulongora usange Mkhristu wali na chipulikano mwa Chiuta panji yayi. Wonani viyelezgero viŵiri ivyo Yakobe wakayowoya.

12. Kasi Yakobe wakalongosora wuli kukolerana uko kulipo pakati pa chipulikano na milimo? (Wonaniso chithuzi.)

¹² Mu chiyelezgero chakwamba, Yakobe wakayowoya kuti ntchakukhumbikwa chomene kuti Ŵakhristu ŵaleke kutemwera pakuchita vinthu na ŵanji. Kuti walongosore fundo iyi wakayowoya chiyelezgero cha mwanalume munyake uyo wakatemwera munthu musambazi na kuyuyura munthu mukavu. Yakobe wakati munthu wanthena wangayowoya kuti wali na chipulikano, kweni kasi milimo yake yili nkhu? (Yak. 2:​1-5, 9) Mu chiyelezgero chachiŵiri, Yakobe wakayowoya vya munthu munyake uyo wangawona ‘mubali panji mudumbu walije chakuvwara panji chakurya’ kweni wakumovwira yayi. Nanga munthu wanthena wangayowoya kuti wali na chipulikano, kweni vyakuchita vyake vikulongora yayi, ntheura chipulikano chake ntchambura ntchito. Nga umo Yakobe wakayowoyera, ‘chipulikano usange chilije milimo, ntchakufwa.’—Yak. 2:​14-17.

13. Kasi Yakobe wakayowoya chiyelezgero wuli kuti walongore kuti tikwenera kuŵa na chipulikano kweniso milimo? (Yakobe 2:​25, 26)

¹³ Yakobe wakayowoya vya Rahabi kuti  ntchiyelezgero chiwemi cha munthu uyo wakalongora kuti wakaŵa na chipulikano kwizira mu vyakuchita vyake. (Ŵazgani Yakobe 2:​25, 26.) Iyo wakapulika vya Yehova kweniso wakamanya kuti wakawovwiranga Ŵaisrayeli. (Josh. 2:​9-11) Wakalongora chipulikano kwizira mu milimo yake, pakuvikilira mphachi ziŵiri izo umoyo wawo ukaŵa pangozi. Ntheura mwanakazi wambura kufikapo uyu, uyo wakaŵa Muisrayeli yayi, wakapimika murunji nga umo wakaŵira Abrahamu. Chiyelezgero chake chikulongora kuzirwa kwa kuŵa na chipulikano icho chili na milimo.

14. Chifukwa wuli ivyo wakalemba Paulosi na ivyo wakalemba Yakobe vikususkana yayi?

¹⁴ Paulosi na Yakobe wose ŵakalongosora chipulikano na milimo, kweni munthowa zakupambana. Paulosi wakaphaliranga Ŵakhristu Ŵachiyuda kuti ŵangatemweka na Chiuta chifukwa cha kulondezga waka milimo ya mu Dango la Mozesi yayi. Yakobe wakadidimizganga fundo yakuti Ŵakhristu wose wakwenera kulongora chipulikano pakuchitira ŵanji milimo yiwemi.

15. Kasi ni nthowa wuli zinyake izo tingalongolera kuti tili na chipulikano? (Wonaniso chithuzi.)

¹⁵ Yehova wandayowoyepo kuti para tikukhumba kupimika ŵarunji tikwenera kuchita vinthu ndendende nga umo wakachitira Abrahamu. Nakuti pali vinthu vinandi ivyo tingachita kuti tilongore kuti tili na chipulikano. Tingapokelera ŵaphya mu mpingo, tingawovwira ŵabali na ŵadumbu awo mbakusoŵerwa, kweniso kuchitira viwemi ŵamumbumba yithu, ndipo Chiuta wangatitumbika para tingachita nthena. (Rom. 15:7; 1 Tim. 5:​4, 8; 1 Yoh. 3:18) Mulimo wakuzirwa chomene uwo tingalongolera kuti tili na chipulikano nkhupharazga makani ghawemi mwamwamphu. (1 Tim. 4:16) Tose tingalongora kwizira mu milimo yithu kuti  tili na chipulikano kuti malayizgo gha Yehova ghazamufiskika nadi, kweniso kuti nthowa zake ni ziwemi chomene. Ndipo para tichitenge nthena, tiŵenge na chigomezgo chose kuti Yehova watipimenge ŵarunji kweniso tiŵenge ŵabwezi ŵake.

16. Kasi Abrahamu wakalindiliranga vichi, ndipo wakaŵa na chipulikano mu vichi?

¹⁶ Lemba la Ŵaroma chaputara 4 likuyowoyaso chinthu chinyake chakuzirwa icho tingasambirako kwa Abrahamu. Likuyowoya kuzirwa kwa kuŵa na chigomezgo. Yehova wakalayizga kuti kwizira mwa Abrahamu “mitundu yinandi” yizamutumbikika. Ghanaghanirani chigomezgo chiwemi icho Abrahamu wakaŵa nacho. (Gen. 12:3; 15:5; 17:4; Rom. 4:17) Ndipouli, nanga ni apo Abrahamu wakaŵa na vyaka 100 kweniso Sara vyaka 90, ŵakaŵavya mwana. Mukawonera ka ise taŵanthu, vikaŵa vyambura machitiko kuti Abrahamu na Sara ŵaŵe na mwana. Apa Abrahamu wakayezgeka usange wali na chipulikano. ‘Kweni na chigomezgo wakaŵa na chipulikano, kuti waŵenge wiske wa mitundu yinandi.’ (Rom. 4:​18, 19) Ndipo pamanyuma, ivyo wakagomezganga vikafiskika. Wakaŵa wiske wa Yisake, mwana uyo wakamulindilira kwanyengo yitali.—Rom. 4:​20-22.

17. Kasi tikumanya wuli kuti tingapimika ŵarunji na kuŵa ŵabwezi ŵa Chiuta?

¹⁷ Nase tingaŵa ŵakuzomerezgeka kwa Chiuta na kupimika ŵarunji kweniso kuŵa ŵabwezi ŵake nga umo wakaŵira Abrahamu. Nakuti fundo iyi ndiyo Paulosi wakadidimizga apo wakalemba kuti: “Mazgu ghakuti “wakamupima,” ghakalembekera [Abrahamu] pera chara. Ghakalembekeraso ise tizamupimika ŵarunji, chifukwa tikugomezga Chiuta uyo wakawuska Yesu.” (Rom. 4:​23, 24) Nga ni Abrahamu nase tikwenera kuŵa na vyose, chipulikano, milimo, kweniso chigomezgo. Paulosi wakalutilira kulongosora vya chigomezgo chithu mu Ŵaroma chaputara 5, ndipo chigomezgo ichi ndicho tidumbiskanenge mu nkhani yakulondezgapo.