1-2. (a) Kasi Satana wakupusika wuli ŵanthu? (b) Kasi mu nkhani iyi tidumbiskanenge vichi?

KWAMBA waka mu nyengo ya Adamu na Eva, Satana uyo ni “wiske wa utesi,” wakupusika ŵanthu. (Yoh. 8:44) Ghanyake mwa mautesi ghake ni mitheto yakukhwaskana na ŵakufwa. Mitheto yinandi yikujintha pakopa mizimu ya ŵakufwa. Ntheura ŵanandi mwa ŵabali na ŵadumbu ŵithu, ‘ŵakoleska chomene chipulikano’ para wamumbumba yawo panji munthu mu chigaŵa chawo wafwa.—Yuda 3.

² Pakuti mukumanya ivyo Baibolo likusambizga, kasi ntchivichi chingamovwirani kulutilira kugomezgeka para mwasangana na viyezgo vyanthena ivi? (Efe. 6:11) Kasi mungachita wuli kuti mupembuzge na kukhozga Ŵakhristu ŵanyinu para ŵakuchichizgika kuchitako mitheto iyo Chiuta wakutinkha? Nkhani iyi yitovwirenge kumanya umo Yehova wakutovwilira. Chakwamba tiyeni tiwone ivyo Baibolo likuyowoya pa nkhani ya nyifwa.

3. Kasi ntchivichi chachitika chifukwa cha utesi wakwamba?

³ Khumbo la Chiuta likaŵa lakuti ŵanthu ŵafwenge yayi. Kweni kuti Adamu na Eva ŵaleke kufwa, ŵakeneranga kupulikira Yehova, uyo wakaŵapa dango lipusu lakuti: “Vya mu khuni la kumanyiska uwemi na uheni ungaryanga yayi, chifukwa pa zuŵa ilo uzamulyera uzamufwa nadi.” (Gen. 2:16, 17) Pamanyuma Satana wakambiska masuzgo. Wakayowoya kwa Eva kwizira mu njoka kuti: “Kufwa mufwenge yayi.” Chachitima ntchakuti Eva wakagomezga utesi wa Satana na kurya chipambi. Pamanyuma mfumu wake nayo wakarya. (Gen. 3:4, 6) Ntheura kwananga na nyifwa vikanjira mu charu.—Rom. 5:12.

4-5. Kasi Satana walutilira wuli kupusika ŵanthu?

 ⁴ Adamu na Eva ŵakafwa nga umo Chiuta wakayowoyera. Kweni Satana wakaleka yayi kuyowoya utesi wakukhwaskana na nyifwa. Pamanyuma wakamba kuyowoyaso mautesi ghanyake. Umoza mwa mautesi ghake ngwakuti para munthu wafwa, chinthu chinyake chikulutilira kuŵa chamoyo, ndipo chikukhala ku malo gha mizimu. Ŵanthu ŵanandi ŵapusikika na utesi uwu m’paka sono.—1 Tim. 4:1.

⁵ Chifukwa wuli ŵanthu ŵanandi ŵapusikika? Satana wakumanya umo ŵanthu wakujipulikira pa nkhani ya nyifwa lekani wakusangirapo mwaŵi wakuŵapusika. Chifukwa chakuti tili kulengeka na khumbo la kukhala muyirayira, palije uyo wangatemwa kufwa. (Muph. 3:11) Tose tikuwona nyifwa kuŵa mulwani.—1 Kor. 15:26.

6-7. (a) Kasi Satana wafiska kubisa unenesko wakuyowoya vya ŵakufwa? Longosorani. (b) Kasi unenesko wa mu Baibolo ukutovwira wuli kuti tileke kopa ŵakufwa?

⁶ Nangauli Satana wayezgayezga kupuluska ŵanthu, kweni unenesko wakuyowoya vya ŵakufwa undabisike. Nakuti kuluska kumanyuma kose, ŵanthu ŵanandi sono ŵakumanya unenesko pa nkhani iyi na kupharazga ivyo Baibolo likuti vikuchitika para munthu wafwa, kweniso chilindizga cha ŵakufwa. (Muph. 9:5, 10; Mil. 24:15) Unenesko uwu ukutipembuzga na kutovwira kuti tileke kopa ŵakufwa, kweniso kumanya icho chikuchitika para munthu wafwa. Mwachiyelezgero, ise ŵateŵeti ŵa Yehova tikopa yayi ŵakufwa, panji kopa kuti ŵabali ŵithu awo ŵali kufwa chinthu chinyake chiheni chikuŵachitikira. Tikumanya kuti mbamoyo yayi ndipo ŵangapweteka munthu waliyose yayi. Ŵakufwa ŵali nga ni munthu uyo wali mu tulo. (Yoh. 11:11-14) Tikumanyaso kuti ŵakufwa ŵakumanya chilichose yayi icho chikuchitika pasono. Ntheura pa chiwuka, nanga ni ŵanthu awo ŵakafwa ni kale chomene ŵazamuwona nga pajumpha waka kanyengo kufuma apo ŵakafwira.

⁷ Namwe mungazomerezga kuti unenesko wakukhwaskana na ŵakufwa ngupusu kweniso ngwakupulikikwa makora. Ukupambana chomene na mautesi gha Satana agho ngakutimbanizga chomene. Padera pa kupuluska ŵanthu, mautesi agha ghakulongora nga kuti Mlengi withu ni mutesi. Kuti tipulikiske makora uheni wa mautesi gha Satana, tiyeni tiwone mafumbo ghatatu agha: Kasi mautesi gha Satana ghakuyuyura wuli Yehova? Kasi mautesi agha ghakupangiska wuli ŵanthu kughanaghana kuti sembe yakuwombora ya Khristu njambura ntchito? Kasi mautesi agha ghasazgirako wuli chitima na masuzgo?

8. Nga umo pakuyowoyera pa Yeremiya 19:5, kasi mautesi gha Satana ghakuyowoya vya ŵakufwa ghakutukiska wuli Yehova?

⁸ Mautesi gha Satana ghakuyowoya vya ŵakufwa ghakutukiska Yehova. Utesi unyake ntchisambizgo chakuti ŵakufwa ŵakuyuzgika ku moto. Visambizgo ivi vikutukiska Chiuta. Mwawuli? Vikupangiska ŵanthu kughanaghana kuti Chiuta wachitemwa ngwankhaza nga umo Dyabulosi waliri. (1 Yoh. 4:8) Kasi visambizgo ivi vikumupangiskani kuti mujipulikenge wuli? Kweniso kasi Yehova wakujipulika wuli? Yehova wakutinkha nkhaza zamtundu uliwose.—Ŵazgani Yeremiya 19:5.

9. Kasi mautesi gha Satana ghakuyuyura wuli sembe yakuwombora ya Khristu iyo yikulongosoreka pa Yohane 3:16 na 15:13?

⁹ Mautesi gha Satana ghakuyowoya vya ŵakufwa ghakuyuyura sembe yakuwombora ya Khristu. (Mat. 20:28) Satana wakuyowoyaso kuti ŵanthu ŵali na mzimu wambura kufwa. Usange ndimo viŵirenge mphanyi waliyose wali na umoyo wamuyirayira. Mphanyi palije chifukwa icho Khristu wakafwira kuti tizakasange umoyo wamuyirayira. Kuluwa yayi kuti sembe ya Khristu mbukaboni wankhongono wakuti Yehova wakutemwa ŵanthu. (Ŵazgani Yohane 3:16; 15:13.) Ghanaghanirani umo Yehova na Yesu ŵakujipulikira na visambizgo ivyo vikuyuyura chawanangwa cha sembe yakuwombora.

10. Kasi mautesi gha Satana ghakukhwaskana na ŵakufwa ghasazgirako wuli chitima na masuzgo ku ŵanthu?

¹⁰ Mautesi gha Satana ghasazgirako chitima na vyakuŵinya. Ŵapapi awo ŵali na chitima chifukwa cha nyifwa ya mwana wawo, ŵakuphalirika kuti Chiuta ndiyo watora mwana wawo panji kuti wakaŵe mungelo kuchanya. Kasi apa tingati utesi wa Satana waŵapembuzga, panji wasazgirako waka chitima? Chisambizgo chautesi chakuti ŵanthu ŵakuphya ku moto wa helo ŵakabisamirangako waka para ŵakuyuzga ŵanthu, na para ŵakotcha ŵanthu pa khuni chifukwa chakuti ŵasuska visambizgo vya tchalitchi. Buku linyake likuti ŵanyake awo ŵakachitanga nkhaza izi ŵakagomezganga kuti ŵakawovwiranga ŵanthu awo ŵabuda kuti “ŵajiwonere ŵekha umo vikuŵinyira para munthu waluta ku moto” mwakuti ŵalape pambere ŵandafwe kuti ŵakaleke kuphya ku moto wa helo. Mu vyaru vinandi, ŵanthu ŵakamba kusopa ŵasekuru ŵawo awo ŵali kufwa, kuŵachindika, panji kupempha vitumbiko kwa iwo. Ŵanyake ŵakamba kuchita vinthu vinyake kuti ŵaleke kulangika na ŵasekuru ŵawo awo ŵali kufwa. Chachitima ntchakuti mitheto iyi iyo yikujintha pa mautesi gha Satana agha, yikupembuzga ŵanthu yayi. M’malo mwake ŵanthu ŵakuŵa na wofi panji kwenjerwa na vinthu vyambura ntchito.

11. Kasi ŵabali na ŵabwezi awo ŵakuwoneka nga ŵakutikhumbira viwemi ŵangatichichizga wuli kuti tileke kupulikira Mazgu gha Chiuta?

¹¹ Pakuti tikutemwa Chiuta na Mazgu ghake tikupulikira Yehova para ŵabali na ŵabwezi awo ŵakuwoneka nga ŵakutikhumbira viwemi ŵakutichichizga kuchitako mitheto yakukhwaskana na ŵakufwa iyo yikususkana na Baibolo. Chifukwa chakuti tikukana mitheto iyi, nyengo zinyake ŵangachita vinthu kuti tikhozgeke soni, panji ŵangayowoya kuti tikamutemwanga yayi mubali withu uyo wali kufwa. Ŵangayowoyaso kuti uyo wafwa wapwetekenge ŵanthu ŵamoyo chifukwa cha ivyo tachita. Kasi tingakhozgera wuli unenesko wa mu Baibolo? Tiyeni tiwone umo tingalondezgera ulongozgi wa mu Baibolo wakulondezgapo uwu.

12. Kasi ni mitheto wuli yakukhwaskana na ŵakufwa iyo yikupambana na ivyo Baibolo likuyowoya?

¹² ‘Jipaturani’ ku mitheto na vigomezgo ivyo vikususkana na Baibolo. (2 Kor. 6:17) Ŵanthu ŵanandi ku charu chinyake cha ku Caribbean ŵakugomezga kuti para munthu wafwa,  “muzguka” wake ungiza na kulanga wose awo ŵakamuchitiranga viheni. Buku linyake likuti “muzguka ungambiska masuzgo mu chikaya.” Ku Africa ŵanyake ŵakutemwa kubenekelera gilasi lakulajilaŵiskira kumaso la mu nyumba ya munthu uyo wafwa ndipo ŵakulaziska ku chiwumba vithuzi vyake. Chifukwa wuli ŵakuchita nthena? Ŵanyake ŵakugomezga kuti chingaŵa chiwemi yayi kuti munthu uyo wafwa wajiwonengeso. Ise pakuŵa ŵateŵeti ŵa Yehova tikugomezga yayi panji kuchitako tumitheto tose uto tukuthandazga mautesi gha Satana.—1 Kor. 10:21, 22.

13. Para mukumanya makora yayi ivyo mungachita na mitheto yinyake, kasi mungachita wuli nga umo pakuyowoyera pa Yakobe 1:5?

¹³ Para mukumanya makora yayi umo mungachitira na mitheto yinyake, lombani Yehova kuti wamupani vinjeru. (Ŵazgani Yakobe 1:5.) Pamanyuma penjani fundo mu mabuku ghithu. Para mukuwona kuti ntchakwenelera, fumbani ŵalara mu mpingo winu. Ŵamuphaliraninge vyakuti muchite yayi, kweni ŵamulongoraninge fundo zakovwira za mu Baibolo, nga izo zili mu nkhani iyi. Para mwachita nthena, ‘mukuzgoŵezga nkhongono zinu zakamanyiro,’ ndipo nkhongono izi zimovwiraninge “kupambaniska pakati pa chiwemi na chiheni.”—Heb. 5:14.

14. Kasi tingachita wuli kuti tileke kukhuŵazga ŵanthu?

¹⁴ ‘Chitani vinthu vyose kuti Chiuta wachindikike. Muleke kuŵa chakukhuŵazga.’ (1 Kor. 10:31, 32) Para tikusankha kuti tichitenge mutheto unyake, tikwenera kughanaghaniraso njuŵi za ŵanji, chomenechomene za Ŵakhristu ŵanyithu. Tikwenera kukhuŵazga munthu yayi. (Mrk. 9:42) Tileke kukhuŵazga ŵanthu awo Mbakaboni yayi. Chitemwa chitovwirenge kuti tiyowoyenge nawo mwantchindi kuti Yehova wachindikike. Tikwenera kugazgana na ŵanthu yayi panji kunyoza mitheto yawo. Kumbukani kuti chitemwa ntchankhongono. Para tikulongora chitemwa mwakwenelera kweniso mwantchindi, tingaŵatuniska mitima awo ŵakutisuska.

15-16. (a) Chifukwa wuli ntchamahara kuŵamanyiska ŵanthu ivyo tikugomezga? Yowoyani chiyelezgero. (b) Kasi tingalondezga wuli mazgu agho Paulosi wakayowoya pa Ŵaroma 1:16?

¹⁵ Ŵamanyiskani ŵanthu mu chigaŵa chinu kuti ndimwe Kaboni wa Yehova. (Yes. 43:10) Para mubali winu wafwa ŵamumbumba na ŵazengezgani ŵinu ŵakukwiya chomene usange mukuchitako yayi mitheto yinyake. Kweni para mwaŵaphalilirathu kuti ndimwe Kaboni wa Yehova, chizamumuŵirani chipusu para kwazakachitika nyifwa. Francisco, uyo wakukhala ku Mozambique, wakalemba kuti: “Ine na muwoli  wane, Carolina tikati tasambira unenesko, tikaphalira ŵabali ŵithu kuti taleka kusopa ŵakufwa. Kweni tikayezgeka mukuru wa Carolina wati wafwa. Mutheto wakuno ngwakuti, pakuŵa mwambo wa chisopa wakugegiska chitanda. Kufuma apo, mubali wapafupi chomene wa munthu uyo watayika, wakwenera kugona pa malo apo ŵathira maji ghakugegiskira chitanda kwa mazuŵa ghatatu. Ŵakuchita mitheto iyi kuti ŵakanizge mzimu uheni wa munthu uyo wafwa. Ŵamumbumba ya Carolina ŵakakhazganga kuti Carolina ndiyo wamugona apo ŵakathira maji agho ŵakagegiskira chitanda.”

¹⁶ Kasi Francisco na muwoli wake ŵakachita wuli? Francisco wakuti: “Chifukwa chakuti tikutemwa Yehova ndipo tikukhumba kumukondweska, tikakana kuchitako mutheto uwu. Ŵamumbumba ya Carolina ŵakakwiya chomene. Ŵakatinena kuti tikuyuyura ŵakufwa ndipo ŵakati ŵazamudyakaposo yayi pa nyumba pithu, panji kutovwira. Pakuti tikaŵaphalilirathu ivyo tikugomezga, tikadumbiskana nawo yayi panyengo iyi apo ŵakaŵa kuti mbakukwiya. Ŵachibali ŵanyake ŵakatiŵikira kumanyuma, ŵakatenge tikayowoya kale vigomezgo vithu. Nyengo yikati yajumphapo, ŵabali ŵa Carolina ŵakatuna ndipo tikaŵaso pa mtende. Nakuti ŵanyake ŵakwiza ku nyumba yithu kuzakapempha mabuku ghakulongosora Baibolo.” Mphanyi taŵikapo mtima, kukhozgera unenesko wakukhwaskana na ŵakufwa.—Ŵazgani Ŵaroma 1:16.

17. Kasi ntchivichi chingatovwira kuti tiŵe mubwezi wanadi kwa Mkhristu munyithu uyo wali na chitima?

¹⁷ Para Mkhristu munyithu mubali wake uyo wakamutemwanga wafwa, tikwenera kuyezgayezga kuti tiŵe “mubwezi wanadi . . . , mubali uyo wali kubabikira kovwira mu suzgo.” (Zinth. 17:17) Kasi tingaŵa wuli “mubwezi wanadi,” chomenechomene para mubali panji mudumbu uyo wali na chitima wakuyezgeka kuti wachiteko mitheto iyo yikususkana na Baibolo? Tiyeni tiwone fundo ziŵiri za mu Baibolo izo zingatovwira kuti tipembuzge awo ŵakulira.

18. Chifukwa wuli Yesu wakathiska masozi, ndipo ise tikusambirapo vichi?

¹⁸ “Lirani na ŵanthu awo ŵakulira.” (Rom. 12:15) Nyengo zinyake tingasoŵa chakuyowoya kwa munthu uyo wakulira. Kweni para nase tingalira ŵanyithu ŵangamanya kuti nase vyatikhwaska.  Apo mubwezi wa Yesu Lazaro wakafwa, Mariya, Marita, na ŵanyake ŵakamulira mubali wawo na mubwezi wawo. Mazuŵa ghanayi ghakati ghajumphapo Yesu wakiza, ndipo nayo “wakathiska masozi” nangauli wakamanyanga kuti wamumuwuska Lazaro. (Yoh. 11:17, 33-35) Yesu wati walira wakalongora umo Awiske ŵakajipulikiranga chifukwa cha nyifwa ya Lazaro. Mbumba ya kwa Lazaro yati yawona kuti Yesu wathiska masozi, yikamanya kuti Yesu wakaŵatemwanga chomene, ndipo tikukayika yayi kuti Mariya na Marita ŵakapembuzgika. Mwakuyana waka, para ŵabali ŵithu ŵamanya umo tikuŵatemwera na umo tikujipulikira ŵamanyenge kuti ŵali ŵekha yayi kweni ŵali na ŵabwezi awo ŵakuŵaghanaghanira.

19. Para tikupembuzga Mkhristu munyithu uyo wakulira, kasi tingalondezga wuli fundo ya pa Mupharazgi 3:7?

¹⁹ “Nyengo ya kukhala chete na nyengo ya kuyowoya.” (Muph. 3:7) Nthowa yinyake iyo tingapembuzgira Ŵakhristu ŵanyithu awo ŵakulira, nkhuŵategherezga makora. Mulekani mubali winu walongosore umo wakujipulikira, ndipo mungakhuŵaranga yayi na ‘mazgu ghambura kwenelera.’ (Yobu 6:2, 3) Nyengo zinyake wangaŵa kuti wakusuzgika maghanoghano chifukwa cha ŵabali ŵake awo Mbakaboni yayi. Ntheura lombani nayo. Pemphani kwa ‘Wakupulika malurombo’ kuti wamupe nkhongono na kumupepuskako maghanoghano. (Sal. 65:2) Usange ntchamachitiko, ŵazgirani lumoza Baibolo panji nkhani yakwenelera kufuma mu mabuku ghithu, panji yingaŵa nkhani yakulongosora umoyo wa munthu.

20. Kasi mu nkhani yakulondezgapo tizamuwona vichi?

²⁰ Tili na mwaŵi ukuru chomene chifukwa tikumanya unenesko wakuyowoya vya ŵakufwa, kweniso vinthu viwemi ivyo ŵakulindilira awo ŵali mu malaro gha chikumbusko. (Yoh. 5:28, 29) Ntheura mu mazgu na vyakuchita, tiyeni tikhozgere mwachikanga unenesko wa mu Baibolo na kupharazgira ŵanthu pa m’pata uliwose. Mu nkhani yakulondezgapo tizamuwona nthowa yinyake iyo Satana wakuchita kuti ŵanthu ŵaleke kumanya unenesko. Nthowa iyi nkhugomezga vyamizimu. Tizamuwona chifukwa icho tikwenera kukana vyakusanguluska ivyo muli vyamizimu panji kuti vyaviŵanda.