Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

NKHANI YAKUSAMBIRA 14

Kuwukira Kufuma Kumpoto!

Kuwukira Kufuma Kumpoto!

“Mtundu wakwelera ku charu chane.”—JOYE. 1:6.

SUMU 95 Ungweru Ukuŵaliraŵalira

CHILATO CHA NKHANI IYI *

1. Kasi Mubali Russell na ŵanyake ŵakachitanga wuli pakusambira, ndipo chifukwa wuli nthowa iyi yikaŵa yiwemi?

VYAKA vyakujumpha 100 ivyo vyajumpha, Mubali C.T. Russell pamoza na ŵabali ŵanyake, kagulu kachoko waka ka ŵasambiri ŵa Baibolo, ŵakamba kuwungana pamoza. Ŵakakhumbanga kumanya unenesko wenecho wa ivyo Baibolo likusambizga pa nkhani ya Yehova Chiuta, Yesu Khristu, icho chikuchitika para munthu wafwa, na sembe yakuwombora. Ŵakasambiranga munthowa yipusu. Munyake wakafumbanga fumbo, ndipo pamanyuma ŵakasandanga malemba ghose ghakukolerana na fumbo ilo lafumbika. Paumaliro, ŵakalembanga ivyo ŵasanga mu kafukufuku wawo. Chifukwa chakuti Yehova wakaŵawovwiranga, ŵanalume aŵa ŵakabowozga unenesko wakuzirwa chomene uwo uli mu Baibolo, ndipo uchali wakuzirwa chomene kwa ise mazuŵa ghano.

2. Kasi nyengo zinyake ntchivichi chikupangiska kupulikiska mwakubudika uchimi wa mu Baibolo?

2 Kweni ŵasambiri ŵa Baibolo aŵa, mwaluŵiro ŵakamanya kuti ntchakusuzga chomene kupulikiska uchimi kupambana na kupulikiska chisambizgo waka chinyake cha mu Baibolo. Chifukwa wuli? Chifukwa chimoza ntchakuti kanandi uchimi wa mu Baibolo tikuwupulikiska makora para wafiskika panji pa nyengo iyo ukufiskikira. Kweni paliso chifukwa chinyake. Kuti tipulikiske makora uchimi, tikwenera kuwona nkhani yose ya uchimi uwo. Para tingawona waka chigaŵa chimoza cha uchimi na kusulako chigaŵa chinyake, mbwenu tiwupulikiskenge mwakubudika. Vikuwoneka kuti ivi ndivyo vikachitika na uchimi uwo uli mu buku la Joyeli. Tiyeni tisandeso makora uchimi uwu na kudumbiskana chifukwa icho tawonera kuti ntchakwenelera kusintha umo tikuwupulikiskira.

3-4. Kwamba kale kufika sono, kasi tagomezganga kuti uchimi uwo uli pa Joyeli 2:7-9 ukung’anamura vichi?

3 Ŵazgani Joyeli 2:7-9. Joyeli wakachima kuti zombe lizamunanga charu cha Israyeli. Pakuti zombe ili lili na mino na miskati nga nja nkhalamu, lizamurya vyakumera vyose mu charu cha Israyeli. (Joye. 1:4, 6) Kwa vyaka vinandi, tikagomezganga kuti uchimi uwu ukuyowoya za ŵanthu ŵa Yehova awo ŵakulutilira kupharazga nga ntchiwuru cha zombe ilo lingatondeskeka yayi. Tikagomezganga kuti mulimo wakupharazga wakhwaska chomene “charu” panji ŵanthu awo ŵakulongozgeka na ŵalongozgi ŵavisopa. *

4 Para tingaŵazga waka Joyeli 2:7-9, uwu ukuwoneka nga kuti mbunenesko. Ndipouli, para tikuwona nkhani yose ya uchimi uwu, tikuwona kuti uchimi uwu tikuwupulikiska munthowa yinyake. Tiyeni tiwone vifukwa vinayi ivyo vyapangiska kuti tisinthe.

VIFUKWA VINAYI IVYO TASINTHIRA

5-6. Kasi tikujifumba fumbo wuli para tikuŵazga (a) Joyeli 2:20? (b) Joyeli 2:25?

5 Chakwamba, wonani ivyo Yehova wakulayizga pa nkhani ya zombe: “Uyo wakukhala kumpoto [zombe] nizamumuchimbizgira kutali na imwe.” (Joye. 2:20) Usange zombe likwimira Ŵakaboni ŵa Yehova awo ŵakupulikira dango la Yesu lakuti ŵakwenera kupharazga na kuzgora ŵanthu kuŵa ŵasambiri, chifukwa wuli Yehova wakati wazamulichimbizgira kutali? (Ezek. 33:7-9; Mat. 28:19, 20) Ntchakuwonekerathu kuti Yehova wakuchimbizgira kutali ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka yayi, kweni wakuchimbizga chinthu chinyake, panji munthu munyake uyo wakusuzga ŵanthu ŵake.

6 Chifukwa chachiŵiri, ghanaghanirani ivyo vili kulembeka pa Joyeli 2:25. Pa lemba ili, Yehova wakuti: “Nizamumuwezgeranipo kuyana na vyaka ivyo vinthu vinu vikalyekera na chiwuru cha zombe, zombe lambura mapapindo, zombe lambura kukhuta, na zombe lanjara, chiwuru chane chikuru [cha ŵankhondo] icho nkhatuma mukati mwinu.” Wonani kuti Yehova wakulayizga kuti ‘wazamuwezgerapo’ vinthu ivyo zombe likananga. Usange zombe likwimira ŵanthu ŵa Yehova awo ŵakupharazga, ndikuti uthenga uwo ŵakupharazga ukunanga vinthu. Kweni unenesko ngwakuti uthenga uwu ukuponoska umoyo ndipo ukovwira ŵanthu ŵaheni kusintha. (Ezek. 33:8, 19) Ivi ni vyakukondweska chomene.

7. Kasi mazgu ghakuti “pamasinda” agho ghali pa Joyeli 2:28, 29, ghakutovwira kupulikiska vichi?

7 Ŵazgani Joyeli 2:28, 29. Chifukwa chachitatu ni ndondomeko ya vyakuchitika ivyo vikuyowoyeka mu uchimi uwu. Kasi mwanguwona kuti Yehova wakuti: “Pamasinda nizamupungulira mzimu wane”; kung’anamura para zombe lamara kuchita ntchito iyo likwenera kuchita? Para zombe mbapharazgi ŵa Ufumu wa Chiuta, chifukwa wuli Yehova wangapungulira mzimu wake pamanyuma pakuti ŵamara kupharazga? Unenesko ngwakuti kwambura wovwiri wa mzimu utuŵa wa Chiuta, mphanyi ŵandafiske kupharazga vyaka vinandi uku ŵakususkika kweniso kukanizgika kuchita mulimo wawo.

Mubali J. F. Rutherford pamoza na ŵakuphakazgika ŵanyake awo ŵakalongozganga, ŵakapharazga mwachikanga vya uthenga wa cheruzgo cha Chiuta mu charu chiheni ichi (Wonani ndime 8)

8. Kasi zombe ilo likuzunulika pa Chivumbuzi 9:1-11 likwimira anjani? (Wonani chithuzi cha pa chikopi.)

8 Ŵazgani Chivumbuzi 9:1-11. Sono tiyeni tiwone chifukwa chachinayi. Kale tikagomezganga kuti zombe ilo likuyowoyeka mu buku la Joyeli likwimira mulimo withu wakupharazga chifukwa uchimi wakuyana waka uwu ukusangika mu buku la Chivumbuzi. Uchimi uwu ukuyowoya vya zombe ilo lili na visko vya ŵanthu ndipo pa mitu pawo ‘pakuŵa nga pali mphumphu za golide.’ (Chivu. 9:7) Likuyuzga “ŵanthu [ŵalwani ŵa Chiuta] ŵekha awo ŵalije chidindo cha Chiuta pa visko vyawo” kwa myezi yinayi; iyo ni nyengo iyo zombe likukhalira na umoyo. (Chivu. 9:4, 5) Uchimi uwu ukulongora nadi kuti ukuyowoya za ŵateŵeti ŵakuphakazgika ŵa Yehova. Iwo ŵakupharazga mwachikanga vya cheruzgo cha Chiuta mu charu chiheni ichi, ndipo ŵanthu wose awo ŵakukhozgera charu ichi vikuŵaŵinya chomene.

9. Kasi pali mphambano wuli pakati pa zombe ilo Joyeli wakawona na ilo Yohane wakawona?

9 Kuyowoya unenesko, pali kuyana pakati pa uchimi wa mu buku la Chivumbuzi na uwo uli mu buku la Joyeli. Ndipouli, paliso mphambano yikuru. Wonani kuti: Mu uchimi wa Joyeli, zombe likunanga vyakumera. (Joye. 1:4, 6, 7) Mu mboniwoni iyo Yohane wakawona, zombe likaphalirika kuti “lileke kunanga vyakumera vya pa charu chapasi.” (Chivu. 9:4) Zombe ilo Joyeli wakawona likafuma kumpoto. (Joye. 2:20) Kweni zombe ilo Yohane wakawona likafuma mu chizongwe. (Chivu. 9:2, 3) Zombe ilo Joyeli wakayowoya likachimbizgikira kutali. Apo zombe ilo likuyowoyeka mu buku la Chivumbuzi, likachimbizgika yayi kweni likazomerezgeka kumalizga mulimo wake. Ndipo palije mu Baibolo apo pakulongora kuti Yehova wakaleka kukondwa nalo.—Wonani bokosi lakuti “ Mauchimi Ghakuyowoya vya Zombe—Ghakuŵa nga Ghakuyana Kweni Ghakupambana.”

10. Yowoyani chiyelezgero cha mu Malemba icho chikulongora kuti zombe ilo Joyeli na Yohane ŵakayowoya lingimira vinthu vyakupambana.

10 Mphambano yikuru iyo yili pakati pa mauchimi agha yikutovwira kupulikiska kuti mauchimi agha ghakuyowoya za vinthu vimoza yayi. Kasi ndikuti tikung’anamura kuti zombe ilo likuyowoyeka mu buku la Joyeli likupambana na zombe ilo likuyowoyeka mu buku la Chivumbuzi? Enya. Mu Baibolo, nyengo zinyake chinthu chimoza chingimira vinthu vyakupambana para chili mu nkhani izo zikupambana. Mwachiyelezgero, pa Chivumbuzi 5:5, Yesu wakuchemeka kuti ni “Nkhalamu ya fuko la Yuda,” apo pa 1 Petrosi 5:8, Dyabulosi wakuchemeka kuti ni “nkhalamu yakuwuluma.” Vifukwa vinayi ivyo tadumbiskana, vyalongora kuti uchimi wa Joyeli tikwenera kuwulongosoraso makora. Kasi uchimi uwu ukwimira vichi?

KASI UKUNG’ANAMURA VICHI?

11. Kasi lemba la Joyeli 1:6 na 2:1, 8, 11 likutovwira wuli kumanya awo zombe likwimira?

11 Para tikusanda mavesi ghanyake gha mu uchimi wa Joyeli, tikusanga kuti ntchimi iyi yikachimanga vya kuwukira kwa ŵankhondo. (Joye. 1:6; 2:1, 8, 11) Yehova wakati wazamugwiliskira ntchito chiwuru chake chikuru cha ŵankhondo (ŵasilikari ŵa Babuloni) kuti walange Ŵaisrayeli ŵambura kupulikira. (Joye. 2:25) Mphake kuti ŵankhondo ŵakuwukira aŵa, ŵakuchemeka kuti “uyo wakukhala kumpoto” chifukwa Ŵababuloni ŵakawukira Israyeli kufuma kumpoto. (Joye. 2:20) Ŵankhondo aŵa ŵakuyelezgereka na chiwuru cha zombe. Pakuyowoya vya ŵankhondo aŵa, Joyeli wakati: “[Msilikari] waliyose wakwenda mu nthowa yake. . . . Ŵakuchimbilira mu msumba, ŵakuchimbira pa linga. Ŵakukwera pa zinyumba, ŵakunjilira mu mawindo nga ni munkhungu.” (Joye. 2:8, 9) Ŵani nga mukuwona ivyo vikuchitika. Ŵasilikari ŵali palipose. Palije pakubisama, ndipo palije uyo wangapona ku ŵasilikari ŵa Babuloni.

12. Kasi uchimi wa Joyeli wakuyowoya vya zombe ukafiskika wuli?

12 Nga ni zombe, Ŵababuloni (panji kuti Ŵakalidi) ŵakawukira msumba wa Yerusalemu mu 607 B.C.E. Baibolo likuti: ‘Themba la Ŵakalidi, ilo likakoma ŵanyamata ŵawo na lupanga, likaŵachitira chiwuravi chara, kwali ni munyamata kwali mwali, muchekuru panji wakukokonyara. Chiuta wakapeleka vyose mu woko lake. Likawotcha nyumba ya Chiuta waunenesko, likabwangandura linga la Yerusalemu, likawotcha na moto vigongwe vyake vyakukhora, likaparanya chilichose cha mtengo wapatali.’ (2 Mid. 36:17, 19) Ŵababuloni ŵati ŵamara kuparanya charu, ŵanthu awo ŵakawonanga ŵakatenge waka: “Ntcharu chamayiyi chambura munthu na viŵeto, ndipo chapelekeka ku Ŵakalidi.”—Yer. 32:43.

13. Longosorani ng’anamuro la lemba la Yeremiya 16:16, 18.

13 Vyaka 200 kufuma apo Joyeli wakachimira, Yehova wakatuma Yeremiya kuti wachime vya chinthu chinyake chakukhwaskana na kuwukira uku. Wakati ŵankhondo ŵazamupenja mwakupwelelera chomene Ŵaisrayeli awo ŵakachitanga vinthu viheni na kuŵakora wose. “Yehova wakuti: ‘Wonani, nkhutuma ŵalovi ŵanandi, ndipo ŵamuŵaloŵa. Kufuma apo, namutuma ŵachiŵinda ŵanandi, ndipo ŵamuŵasokora pa phiri lililose na pa kaphiri kalikose kweniso mu mphanji za majalawe. . . . Nambenge kuŵawezgera nduzga zakukwana pa mphuvya zawo na kwananga kwawo.’” Ŵaisrayeli ŵambura kupera ŵazamutondeka kubisama kuti ŵachimbire chilango cha Yehova.—Yer. 16:16, 18.

KUWEZGERAPO

14. Kasi lemba la Joyeli 2:28, 29 likafiskika pawuli?

14 Kweni Joyeli wakayowoyaso nkhani yiwemi. Wakati charu chizamupambikaso vipambi. (Joye. 2:23-26) Wakang’anamuranga kuti nyengo yinyake kunthazi kuzamuŵa chakurya chinandi chauzimu. Yehova wakati: “Nizamupungulira mzimu wane pa ŵanthu ŵa mitundu yose, ndipo ŵana ŵinu ŵanalume na ŵanakazi ŵazamuchima . . . Nizamupungulira mzimu wane nanga mpha ŵazga ŵane ŵanalume na ŵanakazi.” (Joye. 2:28, 29) Ivi kuti vikachitika nyengo yeneyiyo yayi Ŵaisrayeli ŵati ŵawelera ku kwawo kufuma ku Babuloni. M’malo mwake, vikachitika pamanyuma pa vyaka vinandi, pa Pentekoste 33 C.E. Kasi tikumanya wuli?

15. Kuyana na Milimo 2:16, 17, kasi mpositole Petrosi wakaghasintha wuli mazgu gha pa Joyeli 2:28, ndipo ivi vikulongora vichi?

15 Mwakulongozgeka na Mzimu utuŵa, mpositole Petrosi wakakora mazgu gha mu Joyeli 2:28, 29 pakulongosora za vinthu vyakuzizwiska chomene ivyo vikachitika pa zuŵa la Pentekoste. Cha m’ma 9 koloko mulenji, Chiuta wakapungulira mzimu wake utuŵa pa ŵanthu munthowa yakuzizwiska chomene, ndipo awo ŵakapokera mzimu uwu ŵakamba kuyowoya “za vinthu vikuru vya Chiuta.” (Mil. 2:11) Mwakulongozgeka na mzimu, Petrosi wakagwiliskira ntchito mazgu ghakupambanako apo wakakoranga mazgu gha mu uchimi wa Joyeli. Kasi mwawona apo Petrosi wakasintha mazgu gha mu uchimi uwu? (Ŵazgani Milimo 2:16, 17.) M’malo mwa kwamba na mazgu agho ghali mu uchimi uwu ghakuti “pamasinda,” Petrosi wakati: “Mu mazuŵa gha umaliro,” kung’anamura umaliro wa mu nyengo ya Ŵayuda, Chiuta wazamupungulira mzimu wake “pa ŵanthu ŵamitundu yose.” Ivi vikulongora kuti nyengo yikajumphapo pambere uchimi wa Joyeli undafiskike.

16. Kasi mzimu utuŵa wa Chiuta ukawovwira wuli pa mulimo wakupharazga mu nyengo ya Ŵakhristu ŵakwambilira, ndipo sono ukovwira wuli?

16 Chiuta wati wapungulira mzimu wake pa Ŵakhristu ŵa mu nyengo yakwambilira, mulimo wakupharazga ukamba kukura chomene. Mu kalata iyo mpositole Paulosi wakalembera Ŵakolose m’ma 61 C.E., wakayowoya kuti mulimo wakupharazga wathandazgika chomene ndipo wapharazgika “mu chilengiwa chose kusi ku mtambo.” (Kol. 1:23) Apo Paulosi wakati, “mu chilengiwa chose,” wakang’anamuranga vigaŵa ivyo iyo na ŵanyake ŵakalutangako kukapharazga. Na wovwiri wa nkhongono ya mzimu utuŵa wa Yehova, mulimo wakupharazga waluta panthazi chomene mazuŵa ghano ndipo wafika “ku vigoti vya charu chapasi.”—Mil. 13:47; wonani bokosi lakuti “ Nizamupungulira Mzimu Wane.”

IVYO VYASINTHA

17. Kasi uchimi wa Joyeli wakuyowoya vya zombe pasono tikuwupulikiska wuli?

17 Kasi ntchivichi chasintha? Sono tapulikiska makora chomene uchimi uwo ukusangika pa Joyeli 2:7-9. Mwakudumura, mavesi agha ghakwimira mulimo withu wa kupharazga yayi, kweni ghakulongosora ivyo Ŵababuloni ŵakachita pakuwukira Yerusalemu mu 607 B.C.E.

18. Kasi ntchivichi icho chindasinthe pakuyowoya za ŵanthu ŵa Yehova?

18 Ntchivichi icho chindasinthe? Ŵanthu ŵa Yehova ŵakulutilira kupharazga makani ghawemi kulikose, ndipo ŵakuchita nthena mwakugwiliskira ntchito nthowa zakupambanapambana. (Mat. 24:14) Palije boma ilo lingatitondeska mulimo wakupharazga. Yehova wakutovwira, ndipo tikuŵikapo mtima pa mulimo uwu kuluska kumasinda kose, tikupharazga mwachikanga uthenga uwemi wa Ufumu. Tikulutilira kuthemba Yehova kuti watovwire kupulikiska uchimi wa mu Baibolo, chifukwa tikugomezga kuti panyengo yakwenelera, wazamutilongozgera “ku unenesko wose.”—Yoh. 16:13.

SUMU 97 Umoyo Ukuthemba pa Mazgu gha Chiuta

^ ndime 5 Kwa vyaka vinandi tikagomezganga kuti uchimi uwo ukuyowoyeka mu Joyeli chaputara 1 na 2 ukuyowoya vya mulimo withu wa kupharazga uwo ukuchitika mazuŵa ghano. Ndipouli, pali vifukwa vinayi vyakupulikikwa ivyo tawona kuti ntchakwenelera kusintha umo tikupulikiskira chigaŵa ichi cha uchimi wa Joyeli. Kasi ni vifukwa wuli ivyo vyapangiska kuti tisinthe?

^ ndime 3 Mwachiyelezgero, wonani nkhani ya mutu wakuti “Chilengiwa Chikuvumbura Vinjeru vya Yehova” mu Gongwe la Mulinda la Epulero 15, 2009, ndime 14-16.