1. Longosorani ivyo vikachitika apo Yesu wakachita munthondwe wake wakwamba.

 MUŴE nga mukuwona ivyo vikachitika chakuumaliro kwa 29 C.E. apo Yesu wakambanga uteŵeti wake. Yesu na anyina, a Mariya, na ŵasambiri ŵake ŵanyake ŵachemeka ku chiphikiro cha nthengwa ku Kana, muzi uwo ukaŵa kumpoto kwa Nazarete kwawo kwa Yesu. Mariya ni mubwezi wa mbumba iyo yaŵachema ndipo panji wakovwirapo pakupwelelera ŵalendo awo ŵiza pa ukwati uwu. Kweni apo chiphikiro cha nthengwa chili mukati, pakuwuka suzgo linyake ilo lingakhozga chomene soni mbumba iyo na ŵeneko nthengwa. Suzgo ili ndakuti vinyo wamara. b Panji vinyo wamara chifukwa chakuti ŵalendo mbanandi chomene. Mwaluŵiro Mariya wakuluta kwa mwana wake na kumuphalira kuti: “Ŵalije vinyo.” (Yoh. 2:1-3) Kasi Yesu wakuchitapo vichi? Yesu wakuchita chinthu chakuzizwiska chomene. Mwamunthondwe wakuzgora maji kuŵa “vinyo liwemi.”—Yoh. 2:9, 10.

2-3. (a) Kasi Yesu wakachita minthondwe wuli? (b) Kasi pali uwemi wuli uwo tisangenge para tasanda minthondwe ya Yesu?

² Yesu wakachita minthondwe yinandi apo wakachitanga uteŵeti wake pa charu chapasi. c Wakagwiliskira ntchito nkhongono zake zakuzizwiska kulyeska ŵanthu masauzandi ghanandi. Mwachiyelezgero, pa minthondwe yake yiŵiri iyo wakalyeska ŵanalume 5,000, kweniso pamanyuma ŵanalume 4,000, wakwenera  kuti wakalyeska ŵanthu ŵakujumpha 27,000 usange tingasazgako ŵanakazi na ŵana awo ŵakaŵapo. (Mat. 14:15-21; 15:32-38) Panyengo izi, Yesu wakachizgaso ŵalwari ŵanandi. (Mat. 14:14; 15:30, 31) Ghanaghanirani umo mzinda ukazizwira pakuwona umo Yesu wakaŵachizgira mwamunthondwe kweniso kuŵalyeska.

³ Tingasambirako vinandi mazuŵa ghano ku minthondwe iyo Yesu wakachita. Mu nkhani iyi, tidumbiskanenge fundo zakukhozga chipulikano chithu izo tikusambirako ku minthondwe iyo wakachita. Pamanyuma tiwonenge umo tingamuyezgera Yesu pa nkhani ya kujiyuyura na chiwuravi. Mikhaliro iyi ndiyo wakalongoranga apo wakachitanga minthondwe.

4. Kasi minthondwe ya Yesu yikutisambizga fundo zakukhozga chipulikano chithu zakukhwaskana na njani?

⁴ Minthondwe ya Yesu yikutisambizga fundo zakukhozga chipulikano chithu zakukhwaskana na iyo pera yayi, kweni na Adada ŵake wuwo. Vili nthena chifukwa chakuti nkhongono izo Yesu wakachitiranga minthondwe zikafuma kwa Yehova. Lemba la Milimo 10:38 likutiphalira kuti: “Chiuta wakamuphakazga [Yesu] na mzimu utuŵa na nkhongono, ndipo wakendendeka mu charu kuchita uwemi na kuchizga wose awo ŵakayuzgikanga na Dyabulosi, chifukwa Chiuta wakaŵa nayo.” Kumbukaniso kuti vyose ivyo Yesu wakachita na kuyowoya—kusazgapo minthondwe iyo wakachita—wakayezga mwakufikapo Awiske umo ŵakughanaghanira na kujipulikira. (Yoh. 14:9) Wonani vinthu vitatu ivyo tingasambirako ku minthondwe iyo Yesu wakachita.

5. Kasi ntchivichi chikachiska Yesu kuchita minthondwe? (Mateyu 20:30-34)

⁵ Chakwamba, Yesu na Awiske ŵakutitemwa chomene. Apo Yesu wakaŵa pa charu chapasi, wakalongora kuti ŵanthu wakuŵatemwa chomene, pakugwiliskira ntchito nkhongono zake zakuzizwiska kuti wawovwire awo ŵakasuzgikanga. Pa nyengo yinyake, ŵanalume ŵaŵiri ŵachibulumutira ŵakachemerezga kuti waŵawovwire. (Ŵazgani Mateyu 20:30-34.) Wonani kuti Yesu “wakachita chitima” ndipo pamanyuma wakaŵachizga. Pa lemba ili, verebu Lachigiriki ilo lili kung’anamulika kuti “wakachita chitima,” likung’anamura kumulengera munthu lusungu kufumira pasi pamtima. Yesu pakuŵalengera lusungu ŵanthu wakalongora kuti wakuŵatemwa chomene, ndipo ivi ndivyo vikamuchiskaso kuti walyeske ŵanthu ŵanjara kweniso kuchizga ŵavyoni. (Mat. 15:32; Mrk. 1:41) Tili na chigomezgo chose kuti Yehova, Chiuta ‘walusungu,’ kweniso Mwana wake, ŵakutitemwa chomene ndipo nawo vikuŵaŵinya para tikusuzgika. (Luka 1:78; 1 Pet. 5:7) Iwo mbakukhumbisiska chomene kuwuskapo masuzgo ghose agho taŵanthu tikusuzgika nagho.

6. Kasi Chiuta wali kumupa nkhongono wuli Yesu?

⁶ Chachiŵiri, Chiuta wali kumupa Yesu nkhongono zakumazgira masuzgo ghose gha ŵanthu. Apo Yesu wakachitanga minthondwe, wakalongora kuti wangawuskapo masuzgo ghose agho ise patekha tingaghawuskapo yayi. Mwachiyelezgero, wali na nkhongono zakutifwatura ku kwananga uko tili kuhara kweniso ku masuzgo ghose agho ghali kwiza chifukwa cha kwananga nga ni ulwari na nyifwa. (Mat. 9:1-6; Rom. 5:12, 18, 19) Minthondwe yake yili kulongora kuti wangachizga ulwari wa “mtundu uliwose” kweniso kuwuska ŵakufwa. (Mat. 4:23; Yoh. 11:43, 44) Kweniso wali na nkhongono zakulekeskera vimphepo vikuru ndiposo kuŵafwatura ŵanthu ku mizimu yiheni. (Mrk. 4:37-39; Luka 8:2) Ntheura ntchakukhozga chomene kumanya kuti Yehova wali kupeleka nkhongono zanthena ku Mwana wake!

7-8. (a) Kasi minthondwe ya Yesu yikutipa chigomezgo wuli? (b) Kasi ni munthondwe wuli uwo mukulindilira mwakunweka mu charu chiphya?

⁷ Chachitatu, tingaŵa na chigomezgo chose kuti vinthu viwemi ivyo Ufumu wa Chiuta  wizenge navyo vizamufiskika nadi. Minthondwe iyo Yesu wakachita apo wakaŵa pa charu chapasi, yikutisambizga kuti wazamuchita vinandi chomene pa charu chose chifukwa iyo ni Themba la Ufumu wa Chiuta. Wonani vinthu ivyo tizamusangwa navyo apo Khristu wazamuwusa pa charu chose chapasi. Tizamuŵa na umoyo uwemi wambura kulwara, chifukwa wazamuwuskapo matenda ghose kweniso masuzgo ghanyake ghose agho ŵanthu ŵakutambura nagho. (Yes. 33:24; 35:5, 6; Chivu. 21:3, 4) Tizamusuzgikaso na njara yayi panji kutambura chifukwa cha masoka ghachilengiwa. (Yes. 25:6; Mrk. 4:41) Tizamukondwaso chomene kupokelera ŵakutemweka ŵithu kufuma ku ‘malaro ghachikumbusko.’ (Yoh. 5:28, 29, mazgu ghamusi) Kasi imwe ni munthondwe wuli uwo mukulindilira mwakunweka kuzakawuwona mu charu chiphya?

⁸ Apo wakachitanga minthondwe, Yesu wakalongora kujiyuyura kweniso lusungu. Mikhaliro iyi ndiyo nase tikwenera kuŵa nayo. Tiyeni tiwonepo viyelezgero viŵiri, tambenge na nkhani ya chiphikiro cha nthengwa ku Kana.

9. Kasi Yesu wakachita vichi pa chiphikiro cha nthengwa? (Yohane 2:6-10)

⁹ Ŵazgani Yohane 2:6-10. Apo vinyo likamara pa chiphikiro cha nthengwa, kasi Yesu wakakhumbikwiranga kuchitapo chilichose? Yayi. Palije uchimi uwo ukayowoyerathu kuti Mesiya wazamupanga vinyo mwamunthondwe. Kweni ghanaghanirani umo mungajipulikira usange vinyo panji chakurya chingamara pa ukwati winu. Yesu wakwenera kuti wakayilengera chitima mbumba iyi, chomenechomene mwali na  mwenenthengwa, ndipo wakakhumba yayi kuti ŵakhozgeke soni. Ntheura nga umo tanguyowoyera pakwamba, Yesu wakachita munthondwe. Wakazgora maji pafupifupi malita 390 kuŵa vinyo liwemi chomene. Panji wakapanga vinyo linandi nthena kuti linyake likhalepo mwakuti ŵaligwiliskire ntchito munthazi panji kuguliska kuti mbumba yiphya yiŵe na pakwambira. Mbumba yiphya iyi yikwenera kuti yikawonga chomene.

10. Kasi ni fundo wuli zinyake zakuzirwa izo zili mu Yohane chaputara 2? (Wonaniso chithuzi.)

¹⁰ Wonani fundo zinyake zakuzirwa mu nkhani iyo yili mu Yohane chaputara 2. Kasi mwawona kuti ni Yesu yayi uyo wakazuzga viŵiya vya malibwe na maji? M’malo mwakupangiska kuti ŵanthu wose maso ghaŵe kwa iyo, Yesu wakaphalira ŵateŵeti kuti ndiwo ŵazuzge viŵiya ivi na maji. (Vesi 6, 7) Ndipo pamanyuma pakuti wazgora maji kuŵa vinyo, ni Yesu yayi uyo wakaluta na vinyo kwa mulara wachiphikiro. M’malo mwake, wakaphalira ŵateŵeti kuti ndiwo ŵakapeleke. (Vesi 8) Yesu wakatorapo yayi kapu wa vinyo, na kuwuskira muchanya panthazi pa ŵalendo, na kujikuzga kuti, ‘Chetani vinyo ilo napanga ine sono apa!’

11. Kasi tingasambirako vichi ku munthondwe wa Yesu?

¹¹ Kasi tingasambirako vichi ku munthondwe uwo Yesu wakachita wakuzgora maji kuŵa vinyo? Apa sambiro nda kujiyuyura. Yesu wakajikuzga yayi chifukwa cha kuchita munthondwe uwu, panji kujikuzga pa chilichose icho wakachita. M’malo mwake, wakajiyuyura ndipo mwakuwerezgawerezga wakapelekanga uchindami wose kwa Adada ŵake. (Yoh. 5:19, 30; 8:28) Usange tikumuyezga Yesu pakuŵa ŵakujiyuyura, tijikuzgenge yayi na ivyo tafiska kuchita. Kwali tingachita mulimo wuli mu uteŵeti wa Yehova, tingajithumbwanga tekha yayi, kweni tijithumbwe kuti tili na Chiuta muwemi uyo tikumuteŵetera. (Yer. 9:23, 24) Tikwenera kumupa ntchindi izo zikumwenelera. Nakuti palije chiwemi chilichose icho tingafiska kuchita kwambura wovwiri wa Yehova.—1 Kor. 1:26-31.

12. Kasi tingamuyezgaso wuli Yesu pa nkhani ya kujiyuyura? Longosorani.

¹² Wonaniso nthowa yinyake iyo tingamuyezgera Yesu pa nkhani ya kujiyuyura. Tiyeni tiwone chiyelezgero ichi: Mulara wakumalira nyengo yake yinandi kovwira muteŵeti wakovwira kunozgekera nkhani yake yakwamba yachisanisani. Chifukwa chakuti mulara uyu wamovwira, muwukirano uyu wadumba makora nkhani yake, ndipo mpingo wakondwa chomene. Pamanyuma pa maungano, mupharazgi munyake wakwiza ku mulara uyu na kuyowoya kuti: ‘Mubali Ngana wangudumba makora chomene nkhani yake.’ Kasi mulara uyu wakwenera kuyowoya kuti: ‘Enya, kweni nangumalirapo nyengo yinandi kumovwira apo wanozgekeranga’? Panji kasi mwakujiyuyura wakwenera kuyowoya kuti: ‘Enya, wangudumba makora nadi, nakuti nane waninothiska chomene’? Para tili ŵakujiyuyura, usange tachitira ŵanji chinthu chiwemi tikhumbenge kuti tichindikikirepo yayi. Tikuŵa ŵakukhorwa pakumanya kuti Yehova wakuwona ndipo wakuzirwiska ivyo tikuchita. (Yaniskani na Mateyu 6:2-4; Heb. 13:16) Nadi tikukondweska Yehova para tikuyezga Yesu pakuŵa ŵakujiyuyura.—1 Pet. 5:6.

13. Kasi Yesu wakawona vichi pafupi na msumba wa Nayini, ndipo wakachita vichi? (Luka 7:11-15)

¹³ Ŵazgani Luka 7:11-15. Ghanaghanirani chakuchitika ichi icho chikachitika mukatikati mwa uteŵeti wa Yesu. Wakaluta ku Nayini, msumba wa ku Galileya kufupi na Shunemu, uko ntchimi Elisha yikawuska mwana wa mwanakazi munyake, ndipo pakaŵa kuti pajumpha vyaka pafupifupi 900 kufika mu nyengo ya Yesu. (2 Mathe. 4:32-37) Apo Yesu wakafikanga pa chipata, wakawona munthu wakufwa ŵakufuma nayo mu msumba. Ichi chikaŵa chachitima chomene chifukwa munthu uyo wakafwa wakaŵa  mwana yumoza pera wa chokoro. Kweni mama uyu wakaŵa yekha yayi, mzinda ukuru wa mu msumba ukaŵa nayo. Yesu wakimiska ŵanthu awo ŵakanyamura chitanda ndipo wakamuchitira mama uyu chinthu chinyake chakuzizwiska chomene. Wakawuska mwana wake wakufwa. Ichi chikaŵa chiwuka chakwamba pa viwuka vitatu ivyo vikachitika na Yesu ivyo vili kulembeka mu mabuku gha Makani Ghawemi.

14. Kasi ni fundo wuli zinyake zakuzirwa izo zili mu Luka chaputara 7? (Wonaniso chithuzi.)

¹⁴ Wonani fundo zakuzirwa izo zikusangika mu nkhani iyo yili mu Luka chaputara 7. Kasi mwawona kuti Yesu ‘wakawona’ mama uyo wakaliranga ndipo pamanyuma ‘wakamuchitira chitima’? (Vesi 13) Panji wakamuwona kuti wakulira uku wakwenda pafupi na chitanda cha mwana wake ndipo wakamuchitira chitima. Padera pa kumuchitira chitima mama uyu, Yesu wakamulongoraso lusungu. Wakayowoya nayo, ndipo tikukayika yayi kuti wakayowoya nayo mwaubwezi, ndipo wakati: “Leka kulira.” Kufuma apo wakachitapo kanthu kuti wamovwire. Wakamuwuska mwana na ‘kumupeleka kwa anyina.’—Vesi 14, 15.

15. Kasi tingasambirako vichi ku munthondwe wa Yesu uwu?

¹⁵ Kasi tingasambirako vichi ku munthondwe uwo Yesu wakachita wakuwuska mwana wa chokoro? Tikusambirako kuti tikwenera kulongora lusungu ku awo ŵali na chitima. Mbunenesko kuti ise tingawuska yayi ŵakufwa nga umo Yesu wakachitira. Kweni nga ni Yesu nase tingaŵalongora lusungu awo ŵali na chitima pakuŵa maso nyengo zose. Tingaŵalongora lusungu pakuyowoya mazgu panji kuchita ivyo tingafiska kuti tiŵawovwire na kuŵapembuzga. d (Zinth. 17:17; 2 Kor. 1:3, 4; 1 Pet. 3:8) Mazgu ghapusu panji tunthu tuchokotuchoko uto tingaŵachitira tungaŵakhozga na kuŵapembuzga chomene.

16. Nga umo tikuwonera pa chithuzi, kasi tikusambirako vichi ku chakuchitika cha mama munyake uyo wakaŵa kuti mwana wake watayika mwasonosono?

¹⁶ Wonani chakuchitika ichi. Vyaka ivyo vyajumphapo, apo ŵakimbanga sumu pa maungano gha mpingo, mudumbu munyake wakawona mama uyo wakaŵa pafupi nayo wakulira. Sumu  iyi yikayowoyanga vya chiwuka, ndipo mama uyu wakaŵa kuti mwana wake ŵasunga mwasonosono. Mudumbu wakati wamanya waka ivi, nyengo yeneyiyo wakakhala nayo pafupi, na kumukumbatira na woko lake, na kwimba nayo sumu iyi m’paka paumaliro. Pamanyuma mama uyu wakati: “Nkhawona kuti ŵabali na ŵadumbu ŵakunitemwa chomene.” Wakawonga chomene kuti wakaluta ku maungano. Iyo wakati: “Ku Nyumba ya Ufumu ndiko tikupokelerako wovwiri.” Tili na chigomezgo chose kuti Yehova wakuwona na kuzirwiska nanga tungaŵa tunthu tuchokotuchoko uto tikuchita kuti tilongore lusungu ŵakuferwa awo ‘ŵasweka mu mtima.’—Sal. 34:18.

17. Kasi tasambira vichi mu nkhani iyi?

¹⁷ Tingakhozgeka chomene para tingaŵazga nkhani za mu Baibolo zakukhwaskana na minthondwe iyo Yesu wakachita. Nkhani izi zikutisambizga kuti Yehova na Yesu ŵakutitemwa chomene, Yesu wali na nkhongono zakumazgira masuzgo ghose gha ŵanthu. Kweniso zikutisambizga kuti tingaŵa na chigomezgo chose kuti vinthu viwemi vyose ivyo talayizgika vifiskikenge nadi sonosono apa, para Ufumu wa Chiuta wamba kuwusa charu chose chapasi. Apo tikusanda nkhani izi, tikwenera kughanaghanirapo umo tingayezgera mikhaliro ya Yesu. Mungachita makora chomene usange mungapanga ndondomeko kuti musambire pamwekha panji pa Kusopa kwa Mbumba minthondwe yinyake ya Yesu. Wonani ivyo mungasambirako, ndipo pamanyuma phaliraniko ŵanji ivyo mwasambira. Para muchitenge nthena, muŵenge na nkhani zinandi izo mungakhozga nazo ŵanji.—Rom. 1:11, 12.

18. Kasi tizamudumbiskana vichi mu nkhani yakulondezgapo?

¹⁸ Chakuumaliro kwa uteŵeti wake, Yesu wakachita munthondwe wachitatu na waumaliro pa viwuka vitatu ivyo wakachita ivyo vili kulembeka mu Baibolo. Kweni munthondwe uwu ukaŵa wakupambanako chifukwa wakawuska mubwezi wake uyo wakafwa, ndipo wakachita nthena mu nthowa yinyake chomene. Kasi tingasambirako vichi ku nkhani ya chiwuka iyi? Ndipo tingakhozga wuli chigomezgo chithu cha chiwuka? Nkhani yakulondezgapo yizamuzgora mafumbo agha.