1. Kasi tikujipulika wuli chifukwa chakuti Chiuta wakutitemwa?

MPOSITOLE Yohane wakalemba kuti, “Chiuta ntchitemwa.” (1 Yoh. 4:8) Mazgu agha nangauli ngafupi chomene, kweni ghakutikumbuska kuti chitemwa chikufuma kwa Chiuta, uyoso ni Mwenecho wa umoyo. Yehova wakutitemwa chomene. Chifukwa chakuti wakutitemwa tikujipulika kuŵa ŵakukondwa, ŵakuvikilirika ndiposo ŵakukhorwa.

2. (a) Kuyana na Mateyu 22:37-40, kasi malango ghaŵiri ghakuru chomene ngakuti wuli? (b) Chifukwa wuli chingaŵa chakusuzga kulondezga dango lachiŵiri?

² Ŵakhristu ŵakuchita kusankha yayi kuti ŵalongore chitemwa panji yayi. Ni dango ilo waliyose wakwenera kulondezga. (Ŵazgani Mateyu 22:37-40.) Para tikumumanya makora Yehova, chikuŵa chipusu kulondezga dango lakwamba ili. Vili nthena chifukwa Yehova wakubuda yayi, ngwavinjeru, wakutipwelelera, kweniso ngwalusungu. Kweni vingatisuzga kulondezga dango lachiŵiri. Chifukwa wuli? Chifukwa ŵabali na ŵadumbu ŵithu, awo mbamoza mwa ŵazengezgani ŵithu ŵapafupi chomene, ŵakubuda. Nyengo zinyake ŵangatichitira vinthu mwambura chitemwa panji mwambura lusungu. Yehova wakamanya kuti taŵanthu vitisuzgenge kulongora chitemwa ku ŵanyithu, lekani wakagwiliskira ntchito ŵalembi ŵanyake ŵa Baibolo kuti ŵalembe ulongozgi wakuyowoya umo tingalongolerana chitemwa kweniso chifukwa chake. Yumoza mwa ŵanthu awo ŵakalemba za chitemwa ni Yohane.—1 Yoh. 3:11, 12.

3. Kasi Yohane wakadidimizga vichi?

³ Mu mabuku agho Yohane wakalemba, wakadidimizga chomene kuti Ŵakhristu ŵakwenera kulongora chitemwa. Nakuti mu  buku la mu Baibolo lakulongosora umoyo wa Yesu ilo wakalemba, mazgu ghakuti “chitemwa” na “kutemwa” nganandi chomene kuluska gha mu mabuku agho Mateyu, Mariko, na Luka ŵakalemba ghose kusazga pamoza. Yohane wakaŵa na vyaka pafupifupi 100 apo wakalembanga buku la Yohane na makalata ghake ghatatu. Mabuku agha ghakutisambizga kuti chilichose icho tikuchita tichitenge chifukwa cha chitemwa. (1 Yoh. 4:10, 11) Kweni Yohane vikamutolera nyengo kuti wasambire fundo iyi.

4. Kasi nyengo zose Yohane wakalongoranga chitemwa ku ŵanyake? Longosorani.

⁴ Apo Yohane wakaŵa munyamata, nyengo zinyake vikamusuzganga kulongora chitemwa. Mwachiyelezgero, nyengo yinyake Yesu na ŵasambiri ŵake apo ŵakalutanga ku Yerusalemu, ŵakajumpha mu Samariya. Kweni ŵanthu mu muzi wa Ŵasamariya ŵakakana kuŵapokelera. Kasi Yohane wakachita wuli? Wakapempha Yesu kuti ŵacheme moto kufuma kuchanya kuti umare ŵanthu wose mu muzi uwu. (Luka 9:52-56) Panyengo yinyakeso, Yohane wakatondeka kulongora chitemwa ku ŵapositole ŵanyake. Iyo na mubali wake Yakobe ndiwo ŵakwenera kuti ŵakatuma amama ŵawo kuti ŵapemphe Yesu kuti wazakaŵape malo ghapachanya mu Ufumu wake. Ŵapositole ŵanyawo ŵakakwiya chomene ŵakati ŵapulika ivyo Yakobe na Yohane ŵakachita. (Mat. 20:20, 21, 24) Kweni Yesu wakamutemwanga Yohane nangauli wakabudiskanga nyengo zinyake.—Yoh. 21:7.

5. Kasi tisambirenge vichi mu nkhani iyi?

⁵ Mu nkhani iyi, tiwonenge ivyo tingasambirako kwa Yohane, ndiposo fundo zinyake zakukhwaskana na chitemwa izo wakalemba. Apo tikusambira, tiwonenge umo tingalongolera chitemwa ku ŵabali na ŵadumbu ŵithu. Tisambirengeso umo mutu wa mbumba wangalongolera kuti wakutemwa mbumba yake.

6. Kasi Yehova walongora wuli kuti wakutitemwa?

⁶ Nyengo zinyake tingaghanaghana kuti tikutemwa ŵanyithu para tikuŵawona waka mwakwenelera panji para tikuŵayowoyera waka mazgu ghawemi. Kweni chitemwa chanadi chikulongoreka mu vyakuchita. (Yaniskani na Yakobe 2:17, 26.) Mwachiyelezgero, Yehova wakutitemwa. (1 Yoh. 4:19) Ndipo wakulongora chitemwa chake kwizira mu Baibolo. Muli kulembeka mazgu ghawemi agho ghakulongora kuti wakutitemwa. (Sal. 25:10; Rom. 8:38, 39) Kweni icho chikutikhorweska ise kuti Chiuta wakutitemwa nadi ni ivyo wali kuyowoya pera yayi, kweniso ivyo wakuchita. Yohane wakalemba kuti: “Chitemwa cha Chiuta chikawoneka kwa ise mu nthowa iyi, Chiuta wakatuma Mwana wake wapadera mu charu, mwakuti tisange  umoyo kwizira mwa iyo.” (1 Yoh. 4:9) Yehova wakazomerezga kuti Mwana wake wakutemweka wasuzgike na kufwa chifukwa cha ise. (Yoh. 3:16) Kasi tingakayika nthena kuti Yehova wakutitemwa nadi?

7. Kasi Yesu wakachita vichi kulongora kuti wakutitemwa nadi?

⁷ Yesu wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti wakuŵatemwa. (Yoh. 13:1; 15:15) Wakayowoyanga waka pa mulomo yayi kuti wakutemwa ŵasambiri ŵake kusazgapo ise. Kweni wakalongoraso kwizira mu vyakuchita vyake. Yesu wakati: “Palije uyo wali na chitemwa chikuru kuluska ichi, chakuti munthu wapeleke umoyo wake chifukwa cha ŵabwezi ŵake.” (Yoh. 15:13) Para tikughanaghanira ivyo Yehova na Yesu ŵali kutichitira, kasi tikuchiskika kuchitachi?

8. Kasi lemba la 1 Yohane 3:18 likutiphalira kuti titemwanenge wuli?

⁸ Tikulongora kuti tikutemwa Yehova na Yesu usange tikuŵapulikira. (Yoh. 14:15; 1 Yoh. 5:3) Yesu wakatipa dango lakuti titemwanenge. (Yoh. 13:34, 35) Tikwenera kuyowoya waka pa mulomo yayi kuti tikutemwa ŵabali na ŵadumbu ŵithu. Vyakuchita vithu navyo vikwenera kulongora. (Ŵazgani 1 Yohane 3:18.) Kasi tingachita vichi kuti tilongore kuti tikuŵatemwa nadi?

9. Kasi Yohane wakachita vichi chifukwa cha chitemwa?

⁹ Yohane wakhumbenge mphanyi wakalutilira kukhala na adada ŵake na kupanga ndalama kwizira mu bizinesi yawo ya somba. Kweni wakamalira vyaka vinandi vya umoyo wake pa kovwira ŵanji kuti ŵamanye unenesko wakuyowoya za Yehova na Yesu. Umoyo uwo Yohane wakasankha ukaŵa upusu yayi. Iyo wakasangana na masuzgo ghakupambanapambana, ndipo apo wakaŵa muchekuru wakajalirika mu jele. (Mil. 3:1; 4:1-3; 5:18; Chivu. 1:9) Nanga ni apo wakaŵa mu jele chifukwa cha kupharazga vya Yesu, Yohane wakalongora kuti wakatemwanga ŵanji. Mwachiyelezgero, apo Yohane wakaŵa pa chirwa cha Patimo, wakalemba buku la Chivumbuzi na kulitumizga mu mipingo mwakuti yimanye ivyo “vikwenera kuchitika mwaluŵiro.” (Chivu. 1:1) Ndipo pamanyuma, panji ŵati ŵamufwatura ku Patimo, Yohane wakalemba buku lake la Makani Ghawemi lakulongosora umoyo na uteŵeti wa Yesu. Wakalembaso makalata ghatatu kuti wakhozge na kuchiska ŵabali na ŵadumbu ŵake. Yohane wakaŵa munthu wakujipata chomene. Kasi tingamuyezga wuli?

10. Kasi mungalongora wuli kuti mukutemwa ŵanthu?

¹⁰ Ivyo mukusankha kuchita pa umoyo winu vingalongora usange mukutemwa ŵanthu panji yayi. Charu cha Satana chikukhumba kuti mujighanaghanirenge mwekha na kukhumba kujisangira waka ivyo mukukhumba. Chikukhumba kuti mutangwanikenge waka kupenja ndalama mwakuti mutchuke. Kweni Ŵakhristu ŵaunenesko pa charu chose ŵakumalira nyengo yinandi pa kupharazga makani ghawemi na kovwira ŵanthu kuti ŵaŵe ŵabwezi ŵa Yehova. Ŵanyake ŵakuchita uteŵeti wanyengo zose uwo nyengo yawo yose ŵakumalira pa kupharazga na kusambizga ŵanthu Baibolo.

11. Kasi ŵapharazgi ŵanandi ŵakugomezgeka ŵakulongora wuli kuti ŵakutemwa Yehova ndiposo ŵabali na ŵadumbu?

¹¹ Ŵakhristu ŵanandi ŵakugomezgeka ŵakwenera kugwira ntchito yakulembeka zuŵa na zuŵa kuti ŵajipwelelere iwo pamoza na banja lawo. Nangauli vili nthena, kweni ŵapharazgi aŵa ŵakuyezgayezga kovwira gulu la Chiuta kuyana na umo ŵangafiskira. Mwachiyelezgero, ŵanyake ŵakovwirapo para kwachitika masoka gha chilengiwa, ŵanyake ŵakuchitako milimo ya kuzenga, kweniso waliyose wali na mwaŵi wakupeleka ndalama zakovwira pa mulimo wa pa charu chose. Ŵakuchita ivi chifukwa chakuti ŵakutemwa Chiuta na ŵanthu. Sabata yiliyose tikulongora kuti tikutemwa ŵabali na ŵadumbu ŵithu mwa kuluta ku maungano gha mpingo na kutoramo chigaŵa. Tikuluta nipera ku  maungano agha nanga tingaŵa kuti tavuka chomene. Tikuzgorapo nanga tingaŵa na wofi. Para maungano ghandambe panji para ghamara, tikukhozga ŵanyithu nangauli nase tili na masuzgo ghithu. (Heb. 10:24, 25) Tikuwonga chomene ivyo ŵakuchita ŵabali na ŵadumbu ŵithu.

12. Kasi Yohane wakalongoraso wuli kuti wakatemwanga ŵabali na ŵadumbu ŵake?

¹² Yohane wakalongora kuti wakutemwa ŵabali na ŵadumbu ŵake mwa kuŵalumba ndiposo kuŵapa ulongozgi. Mwachiyelezgero, mu makalata ghake, Yohane wakalumba ŵabali na ŵadumbu ŵake chifukwa cha chipulikano na milimo yawo yiwemi, kweni wakaŵapaso ulongozgi wakudunjika pa nkhani ya kwananga. (1 Yoh. 1:8–2:1, 13, 14) Mwakuyana waka, nase tikwenera kuwonga ŵabali na ŵadumbu ŵithu chifukwa cha viwemi ivyo ŵakuchita. Kweni para munyake wamba kuŵa na nkharo iyo yingananga ubwezi wake na Yehova, tingalongora kuti tikumutemwa nadi mwakumupa ulongozgi mwachitemwa. Pakukhumbikwa chikanga kuti tipeleke ulongozgi kwa mubwezi withu. Kweni Baibolo likuti ŵabwezi ŵanadi ŵakupana ulongozgi.—Zinth. 27:17.

13. Kasi ni vichi ivyo tikwenera kuchita yayi?

¹³ Nyengo zinyake tikulongora kuti tikutemwa ŵabali na ŵadumbu ŵithu usange tikuchita yayi vinthu vinyake. Mwachiyelezgero, tikukwiya luŵiro yayi na ivyo ŵayowoya. Ghanaghanirani ivyo vikachitika nyengo yinyake kuumaliro wa umoyo wa Yesu pa charu chapasi. Wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti usange ŵakukhumba kuti ŵasange umoyo, ŵakwenera kurya thupi lake na kumwa ndopa zake. (Yoh. 6:53-57) Mazgu agha ghakaŵa ghakuzizika chomene mwakuti ŵasambiri ŵake ŵanandi ŵakaleka kumulondezga. Kweni ŵabwezi ŵake nadi ŵakamuleka yayi, kusazgapo Yohane. Ŵakalutilira kwenda nayo. Nawo ŵakapulikiska yayi ivyo Yesu wakayowoya, ndipo nawo vikwenera kuti vikaŵazizika. Ndipouli, ŵabwezi ŵanadi ŵa Yesu ŵakaghanaghanapo yayi kuti ivyo wakayowoya vikaŵa viheni, ndipo ŵakakhuŵara navyo yayi. Iwo ŵakamugomezganga chifukwa ŵakamanyanga kuti nyengo zose wakuyowoya unenesko. (Yoh. 6:60, 66-69) Ntheura ntchakuzirwa chomene kuti tileke kukhuŵara bweka na ivyo ŵabwezi ŵithu ŵakuyowoya. Kweni tiŵape mwaŵi kuti ŵalongosore ivyo ŵakung’anamura.—Zinth. 18:13; Muph. 7:9.

14. Chifukwa wuli tikwenera yayi kutinkha ŵabali na ŵadumbu ŵithu?

¹⁴ Yohane wakachiskaso kuti tileke kutinkha ŵabali na ŵadumbu ŵithu. Para tingaleka kupulikira ulongozgi uwu, mbwenu Satana wasangirengepo mwaŵi. (1 Yoh. 2:11; 3:15) Ivi ndivyo vikachitikira Ŵakhristu ŵanyake ŵakwambilira.  Satana wakafwilirapo chomene kutimbanizga ŵanthu ŵa Chiuta kuti ŵatinkhanenge na kugaŵikana. Panyengo iyo Yohane wakalembanga makalata ghake, mu mpingo mukanjira ŵanthu ŵanyake awo ŵakaŵa na mtima nga wa Satana. Mwachiyelezgero, Diyoterefe wakapangiskanga kuti ŵabali ŵaleke kukolerana mu mpingo. (3 Yoh. 9, 10) Iyo wakachindikanga yayi ŵabali ŵakwendakwenda awo wupu wakulongozga ukaŵatumanga. Ndipo wakatayanga kuwaro kwa mpingo munthu waliyose uyo wakapokeleranga ŵanthu awo iyo wakaŵatinkhanga. Wakaŵa munthu wakujikuzga nadi. Mazuŵa ghano napo, Satana wakuyezgayezga chomene kupuluska ŵanthu wa Chiuta kuti ŵagaŵikane na kuleka kovwirana. Kweni tikwenera yayi kutinkha ŵabali ŵithu na kuleka kuŵawovwira.

15. Kasi mutu wa banja ukwenera kukumbuka vichi?

¹⁵ Nthowa yimoza iyo mutu wa banja wakulongolera kuti wakutemwa banja lake nkhulipenjera vyakukhumbikwa vyakuthupi. (1 Tim. 5:8) Kweni wakwenera kukumbuka kuti vinthu vyakuthupi pa ivyo vyekha vingawovwira yayi kuti banja lake liŵe paubwezi na Yehova. (Mat. 5:3) Wonani ivyo mitu ya banja yingasambirako kwa Yesu. Buku la Yohane likutiphalira kuti apo Yesu wakaŵa pafupi kufwa pa khuni lakusuzgikirapo, wakaŵa kuti wachali kughanaghanira ŵa mu banja lakwake. Yohane wakimilira pafupi na Mariya, mama wa Yesu pa malo apo Yesu wakapayikika. Nangauli Yesu wakapulikanga vyakuŵinya vikuru, kweni wakaphalira Yohane kuti wapwelelerenge Mariya. (Yoh. 19:26, 27) Yesu wakaŵa na ŵanung’una na ŵadumbu ŵake awo ŵakaŵa kuti ŵangamupwelelera Mariya, kweni vikuwoneka kuti panyengo iyi ŵakaŵa kuti ŵandaŵe dankha ŵasambiri ŵake. Ntheura Yesu wakakhumbanga kuti paŵe munthu uyo wangamupwelelera Mariya mwakuthupi kweniso mwauzimu.

16. Kasi Yohane wakaŵa na maudindo wuli ghakuru?

¹⁶ Yohane wakaŵa na maudindo ghakuru. Pakuti wakaŵa yumoza mwa ŵapositole, wakeneranga kuŵikapo mtima chomene pa ntchito ya kupharazga. Kweniso wakwenera kuti wakaŵa wakutora. Ntheura wakakhumbikwiranga kugaŵa nyengo yakupenjera banja lake vinthu vyakuthupi na ya kuŵasambizgira vinthu vyauzimu. (1 Kor. 9:5) Kasi mitu ya banja yikusambirapo vichi apa?

17. Chifukwa wuli ntchakuzirwa kuti mutu wa banja upwelelerenge banja lake mwauzimu?

¹⁷ Mubali uyo ni mutu wa banja wangaŵa na maudindo ghakuru. Mwachiyelezgero, wakwenera  kulimbikira ntchito yakulembeka kuti waleke kutukiska zina la Yehova. (Efe. 6:5, 6; Tito 2:9, 10) Kweniso wangaŵa kuti waliso na maudindo ghanyake mu mpingo, nga nkhuliska mberere na kulongozga pa mulimo wa kupharazga. Kweni wakwenera kupaturaso nyengo yakuti waŵazgenge Baibolo na muwoli wake na ŵana ŵake nyengo zose. Para wachitenge nthena, iwo ŵawongenge chomene kuti wakuŵawovwira kuti ŵaŵe paubwezi na Yehova, kuŵa na umoyo uwemi, kweniso kuŵa ŵakukondwa.—Efe. 5:28, 29; 6:4.

18. Kasi ntchigomezgo wuli icho Yohane wakaŵa nacho?

¹⁸ Yohane wakakhala umoyo utali ndipo wakakumana na vinthu vinandi vyakukondweska. Wakakumana na masuzgo ghanandi agho mphanyi ghakananga chipulikano chake. Kweni nyengo zose wakayezgayezganga chomene kulondezga malango gha Yesu, kusazgapo dango la kutemwa ŵabali na ŵadumbu ŵake. Chifukwa cha kuchita nthena, Yohane wakaŵa na chigomezgo chose kuti Yehova na Yesu ŵakamutemwanga kweniso kuti ŵamupenge nkhongono zakuzizipizgira chiyezgo chilichose. (Yoh. 14:15-17; 15:10; 1 Yoh. 4:16) Satana na charu chake ŵakatondeka kupuluska Yohane kuti waleke kulongora chitemwa ku ŵabali ŵake.

19. Kasi lemba la 1 Yohane 4:7 likutichiska kuchitachi, ndipo chifukwa wuli?

¹⁹ Nga ni Yohane, nase tikukhala mu charu icho chikuwusika na Satana, uyo walijirethu chitemwa kwa waliyose. (1 Yoh. 3:1, 10) Nangauli Satana wakukhumba kuti tileke kutemwa ŵabali na ŵadumbu ŵithu, kweni wangatichichizga yayi kuchita nthena, pekha para tingamuzomerezga. Tiyeni tiŵikepo mtima kutemwa ŵabali na ŵadumbu ŵithu kwizira mu ivyo tikuchita na kuyowoya. Para tichitenge nthena, tiŵenge ŵakukondwa kuŵa pakati pa banja la Yehova, kweniso tiŵenge ŵakukhorwa.—Ŵazgani 1 Yohane 4:7.