1-3. Kasi ni vinthu wuli vinyake ivyo vingatipangiska kuti tithiske masozi?

 KASI mphawuli apo namwe mukathiska masozi? Nyengo zinyake, tikuthiska masozi chifukwa cha chimwemwe. Kweni kanandi tikuthiska masozi chifukwa cha chitima. Mwachiyelezgero, tikulira para uyo tikumutemwa wafwa. Lorilei, mudumbu wa ku United States, wakayowoya kuti: “Nyengo zinyake nkhaŵanga na chitima chomene chifukwa cha nyifwa ya mwana wane mwanakazi mwakuti nkhawonanga kuti palije icho chinganipembuzga. Nkhawonanga nga chitima chane chingachepako yayi.” *

² Taŵanthu tingathiska masozi pa vifukwa vyakupambanapambana. Mudumbu Hiromi, uyo ni mupayiniya ku Japan, wakayowoya kuti: “Nyengo zinyake nkhuŵa na chitima chifukwa ŵanthu awo nkhuŵapharazgira ŵakunweka yayi na uthenga wa mu Baibolo. Nyengo zinyake nkhulomba kwa Yehova uku masozi ghali gelegele mu maso ghane, kuti wanovwire kusanga munthu uyo wakupenja unenesko.”

³ Kasi namwe nyengo zinyake mukujipulika nga mbadumbu aŵa? Nyengo zinyake taŵanandi ndimo tikujipulikira. (1 Pet. 5:9) Tikukhumba “kuteŵetera Yehova na chimwemwe,” kweni nyengo zinyake apo tikumuteŵetera tingaŵa na chitima chifukwa cha nyifwa ya uyo tikumutemwa, kugongoweskeka, panji chifukwa cha suzgo linyake ilo likutipangiska kuti chiŵe chakusuzga kugomezgeka kwa iyo. (Sal. 6:6; 100:2) Kasi tingachita wuli para vyanthena ivi vyatichitikira?

4. Kasi tiwonenge vichi mu nkhani iyi?

⁴ Tingasambirako kwa Yesu. Nyengo zinyake, nayo wakakumananga na vyakuchitika ivyo vikamupangiskanga ‘kuthiska masozi.’ (Yoh. 11:35; Luka 19:41; 22:44; Heb. 5:7) Tiyeni tiwone vyakuchitika ivi. Apo tikuchita nthena, tiwonenge ivyo tingasambirako  kwa Yesu na Adada ŵake, A Yehova. Tiwonengeso ivyo tikwenera kuchita para takumana na vinthu ivyo vingatipangiska kuthiska masozi.

5. Kasi lemba la Yohane 11:32-36 likutisambizga vichi vya Yesu?

⁵ Mu 32 C.E., mubwezi wa Yesu Lazaro wakalwara ndipo wakafwa. (Yoh. 11:3, 14) Lazaro wakaŵa na ŵadumbu ŵake ŵawiri, Mariya na Marita, ndipo wose ŵatatu aŵa, Yesu wakaŵatemwanga. Ŵadumbu ŵa Lazaro ŵakaŵa na chitima chomene chifukwa cha nyifwa ya mudumbu wawo. Lazaro wati wafwa, Yesu wakaluta mu muzi wa Betaniya, uko Mariya na Marita ŵakakhalanga. Marita wakati wapulika kuti Yesu wakwiza, mwaluŵiro wakaluta kukakumana nayo. Ghanaghanirani umo wakaŵira na chitima apo wakayowoyanga kuti: “Fumu, muŵenge kuno, mphanyi mudumbu wane wandafwe.” (Yoh. 11:21) Ndipo pamanyuma Yesu wati wawona Mariya na awo wakaŵa nawo lumoza ŵakulira, nayo “wakathiska masozi.”—Ŵazgani Yohane 11:32-36.

6. Chifukwa wuli Yesu wakathiska masozi apo Lazaro wakafwa?

⁶ Chifukwa wuli Yesu wakathiska masozi pa nyengo iyi? Buku la Insight on the Scriptures likuzgora kuti: “Nyifwa ya mubwezi wake Lazaro na chitima icho ŵadumbu ŵake ŵakaŵa nacho vikapangiska Yesu ‘kukweŵeka na kuthiska masozi.’” * Yesu wakwenera kuti wakaghanaghaniranga vya ulwirwi uwo mubwezi wake Lazaro wakapulikanga apo wakalwaranga kweniso umo Lazaro wakajipulikiranga wati wamanya kuti wafwenge. Yesu wakweneraso kuti wakalira pakuwona umo Mariya na Marita ŵakakhwaskikira na nyifwa ya mudumbu wawo. Tikukayika yayi kuti namwe ndimo mukajipulikira apo mubwezi panji mubali winu wakafwa. Wonani vinthu vitatu ivyo mungasambirako kwa Yesu apo wakathiska masozi chifukwa cha nyifwa ya Lazaro.

7. Kasi tikusambirako vichi vya Yehova kufuma kwa Yesu apo wakathiska masozi chifukwa cha ŵabwezi ŵake?

⁷ Yehova wakumanya umo mukujipulikira. Yesu ni “chikozgo cheneko” cha Adada ŵake. (Heb. 1:3) Apo Yesu wakathiska masozi, wakalongora  umo Yehova wakujipulikira para uyo mukumutemwa wafwa. (Yoh. 14:9) Para uyo mukumutemwa wafwa, manyani kuti Yehova wakumanya chitima icho mukuŵa nacho kweniso nayo wakuŵa na chitima. Ndipo wakukhumba kumuchizgani apo muli ŵakusweka mu mtima.—Sal. 34:18; 147:3.

8. Chifukwa wuli tingaŵa na chigomezgo chose kuti Yesu wazamuwuska ŵakutemweka ŵithu?

⁸ Yesu wakukhumba kuzakawuska ŵakutemweka ŵinu. Pambere wandathiske masozi, Yesu wakamusimikizgira Marita kuti: “Mudumbu wako wawukenge.” Marita wakagomezga ivyo Yesu wakamuphalira. (Yoh. 11:23-27) Chifukwa chakuti Marita wakasopanga Yehova, wakamanyanga makora kuti ntchimi Eliya na Elisha zikawukiskapo ŵanthu mu nyengo yakale. (1 Mathe. 17:17-24; 2 Mathe. 4:32-37) Kweniso wakwenera kuti wakaŵa wapulikapo kale vyakuti Yesu wakawuskapo ŵanthu. (Luka 7:11-15; 8:41, 42, 49-56) Namwe mungaŵa na chigomezgo chose kuti muzamuwonanaso nawo ŵakutemweka ŵinu awo ŵali kufwa. Chifukwa chakuti Yesu wakalira apo wakapembuzganga ŵabwezi ŵake awo ŵakatengeranga, mbukaboni wakuti ngwakukhumbisiska nadi kuwuska awo ŵali kufwa.

9. Nga ni Yesu, kasi mungakhozga wuli awo ŵakutengera? Yowoyani chiyelezgero.

⁹ Mungakhozga awo ŵakutengera. Padera pa kulira nawo ŵena Marita na Mariya, Yesu wakaŵategherezga na kuŵakhozga. Nase tingachita mwakuyana waka na awo ŵakutengera. Dan, mulara uyo wakukhala ku Australia wakuti: “Muwoli wane wati wafwa, nkhakhumbikwiranga wovwiri. Ŵabali ŵanandi kusazgapo na ŵawoli ŵawo ŵakanitegherezganga nyengo zose. Ŵakanipanga m’pata kuti niyowoye umo nkhujipulikira, ndipo ŵakakhozgekanga soni yayi para nkhuthiska masozi. Kweniso ŵakanovwirangako ntchito zinyake, nga kusuka galimoto yane, kukagura vyakukhumbikwa, kweniso kuphika chakurya, apo chikaniŵiranga chakusuzga kuchita vinthu ivi panekha. Ndipo kanandi ŵakalombanga nane. Ŵakalongora nadi kuti mbabwezi na ŵabali awo ŵali “kubabikira kovwira mu suzgo.’”—Zinth. 17:17.

10. Kasi ntchakuchitika wuli icho chikulongosoreka pa Luka 19:36-40?

¹⁰ Yesu wakafika ku Yerusalemu pa Nisani 9, 33 C.E. Apo wakafikanga mu msumba, mzinda wa ŵanthu ukawunjikana ndipo ŵanthu ŵakatandikanga Malaya ghawo ghakuwaro mu nthowa kuzomerezga kuti iyo ni Fumu yawo. Chikaŵa chakuchitika chakukondweska chomene. (Ŵazgani Luka 19:36-40.) Ntheura ŵasambiri ŵakwenera kuti ŵakakhazganga yayi ivyo vikachitika pamanyuma. Wonani ivyo vikachitika. “[Yesu] wakati wafika pafupi, wakawona msumba na kuwulilira.” Uku wakuthiska masozi, Yesu wakayowoya vinthu vyakofya ivyo vikaŵa pafupi kuchitikira ŵanthu awo ŵakakhalanga mu msumba wa Yerusalemu.—Luka 19:41-44.

11. Chifukwa wuli Yesu wakalilira ŵanthu awo ŵakakhalanga mu msumba wa Yerusalemu?

¹¹ Yesu wakaŵa na chitima chifukwa wakamanyanga kuti nangauli ŵanthu ŵakamupokelera makora panyengo iyi, kweni Ŵayuda ŵanandi ŵakaŵa kuti ŵalongora kale kuti ŵazomerenge yayi uthenga wa Ufumu. Ntheura ivi vizamupangiska kuti Yerusalemu waparanyike ndipo Muyuda waliyose uyo waponenge ku pharanyiko ili, wazamutolekera ku wuzga. (Luka 21:20-24) Chachitima ntchakuti nga umo Yesu wakayowoyera, ŵanthu ŵanandi ŵakamukana nadi. Kasi ŵanthu ŵanandi ŵakupokelera wuli uthenga wa Ufumu ku chigaŵa icho mukukhala? Para ŵanthu ŵachoko waka ndiwo ŵakuzomera, kasi mukusambirako vichi kwa Yesu pakumanya kuti wakathiska masozi chifukwa cha kufipira mtima awo wakaŵapharazgiranga? Wonani vinthu vitatu ivyo mungasambirako.

12. Kasi tingasambirako vichi vyakukhwaskana na Yehova kufuma kwa Yesu apo wakathiska masozi chifukwa cha kufipira mtima awo wakaŵapharazgiranga?

 ¹² Yehova wakuŵaghanaghanira ŵanthu. Fundo yakuti Yesu wakathiska masozi yikutikumbuska waka kuti Yehova wakuŵaghanaghanira chomene ŵanthu. Yehova “wakukhumba yayi kuti munyake waparanyike, kweni wakukhumba kuti wose ŵang’anamuke mtima.” (2 Pet. 3:9) Mazuŵa ghano, tikulongora kuti tikutemwa awo tikuŵapharazgira para nyengo zose tikuyezgayezga kuŵawovwira kuti ŵasambire vyakukhwaskana na makani ghawemi gha Ufumu.—Mat. 22:39. *

13-14. Kasi Yesu wakalongora wuli kuti ŵanthu wakuŵalengera lusungu, ndipo nase tingamuyezga wuli?

¹³ Yesu wakalimbikiranga chomene kupharazga. Wakalongora kuti wakutemwa ŵanthu mwakulutilira kuŵasambizga pa m’pata uliwose uwo wakasanganga. (Luka 19:47, 48) Kasi ntchivichi chikamuchiskanga kuchita nthena? Yesu wakaŵalengeranga lusungu ŵanthu. Pa nyengo yinyake, ŵanthu ŵanandi ŵakakhumbanga kupulika ivyo Yesu wakasambizganga mwakuti iyo na ŵasambiri ŵake “ŵakatondeka na kurya chakurya wuwo.” (Mrk. 3:20) Ndipo apo munthu wakakhumba kuyowoya nayo nausiku, iyo wakaŵa wakunozgeka kukumana nayo. (Yoh. 3:1, 2) Ŵanthu ŵanandi awo ŵakategherezga kwa Yesu ŵakazgoka ŵasambiri ŵake yayi. Kweni fundo njakuti wose awo ŵakamupulikanga wakupharazga, makani ghawemi ghakaŵafika ndipo ŵakaŵavya pakugwenthera. Mazuŵa ghano napo tikukhumba kupeleka mwaŵi ku waliyose kuti wapulike makani ghawemi. (Mil. 10:42) Kuti tikwaniske kuchita nthena, tikukhumbikwira kusintha nthowa za umo tikupharazgira.

¹⁴ Ŵani ŵakunozgeka kusintha. Para nyengo zose tikusintha yayi nyengo yakupharazgira, chingaŵa chakusuzga kuti tisange ŵanthu awo ŵakukhumba kumanya vyakukhwaskana na makani ghawemi. Matilda uyo ni mupayiniya wakuti: “Ine na mfumu wane tikutemwa kupharazgira ŵanthu pa nyengo zakupambanapambana. Ku mulenji, tikupharazga ku malo gha bizinesi. Namuhanya apo ŵanthu ŵakuŵa kuti mbanandi mu msewu, tikuchita upharazgi wa mashelufu. Ndipo kumise, tikuwona kuti ntchakwenelera kuchita upharazgi wa nyumba na nyumba.” M’malo mwa kupharazga waka panyengo iyo njakwenelera kwa ise, tikwenera kuŵa ŵakunozgeka  kusintha nyengo yakupharazgira na chilato chakuti tisange ŵanthu ŵanadi. Para tichitenge nthena, tikondwesenge Yehova.

15. Kuyana na lemba la Luka 22:39-44, kasi chikachitika ntchivichi pa usiku waumaliro wa umoyo wa Yesu?

¹⁵ Pa usiku wa pa Nisani 14, 33 C.E., Yesu wakaluta ku munda wa Getisemane. Apo wakaŵa mu munda uwu, wakapungulira mtima wake kwa Yehova mu lurombo. (Ŵazgani Luka 22:39-44.) Pakaŵa panyengo yakusuzga chomene iyi, apo Yesu “wakaŵeyelera na kulomba, pamoza na kulira chomene na masozi.” (Heb. 5:7) Kasi Yesu wakalomba vichi pausiku waumaliro uwu pambere wandafwe? Wakalombanga kuti Yehova wamupe nkhongono zakuti walutilire kugomezgeka kwa iyo kweniso kuti wachite khumbo lake. Yehova wakapulika lurombo lwa Mwana wake lwakufumira pasi pamtima, ndipo wakatuma mungelo kuti wamukhozge.

16. Chifukwa wuli Yesu wakaŵa na chitima chomene apo wakalombanga mu munda wa Getisemane?

¹⁶ Ntchakuwonekerathu kuti Yesu wakathiska masozi apo wakalombanga mu munda wa Getisemane chifukwa wakaŵa na chitima kuti ŵanthu ŵamuwonenge nga kuti ni munthu uyo wakuyuyura zina la Chiuta. Wakamanyangaso kuti chakukhumbikwa chomene kwa iyo chikaŵa chakuti walutilire kugomezgeka na kutuŵiska zina la Adada ŵake. Para namwe mukulimbana na masuzgo agho ghakuyezga kugomezgeka kwinu kwa Yehova, kasi mungasambirako vichi kwa Yesu apo wakathiska masozi chifukwa cha kufipira mtima zina la Awiske? Wonani vinthu vinyakeso vitatu ivyo mungasambirako.

17. Kasi tikusambirapo fundo wuli pakuti Yehova wakazgora malurombo gha Yesu ghakufumira pasi pamtima?

¹⁷ Yehova wakupulika maŵeyelero ghinu. Yehova wakapulika malurombo gha Yesu ghakufumira pasi pamtima. Chifukwa wuli? Chifukwa chilato chikuru cha Yesu chikaŵa chakuti walutilire kugomezgeka kwa Adada ŵake na kutuŵiska zina lawo. Para nase chilato chithu chikuru ntchakukhumba kulutilira kuŵa wakugomezgeka kwa Yehova na kutuŵiska zina lake, iyo wazgorenge malurombo ghithu.—Sal. 145:18, 19.

18. Kasi Yesu ni mubwezi walusungu na wakupulikiska munthowa wuli?

¹⁸ Yesu wakumanya umo mukujipulikira. Para tikwenjerwa, tikuŵa ŵakukondwa para tili na mubwezi uyo ngwalusungu kweniso wakumanya umo tikujipulikira, chomenechomene uyo nayo  wakumanapo na masuzgo nga ghithu. Mubwezi wanthena uyu ni Yesu. Wakumanya umo munthu wakujipulikira para wagongowa kweniso para wakukhumbikwira wovwiri. Iyo wakumanyaso kuti tili ŵambura kufikapo, ndipo wawoneseskenge kuti tapokera wovwiri uwo tikukhumbikwira nadi “pa nyengo yakwenelera.” (Heb. 4:15, 16) Nga umo Yesu wakazomelera wovwiri wakufuma kwa mungelo mu munda wa Getisemane, nase tikwenera kuŵa ŵakukhumbisiska kuzomera wovwiri uwo Yehova wakupeleka, kwali ngwakufuma mu buku, mu vidiyo, mu nkhani, kwa mulara panji mubwezi wakukhwima mwauzimu.

19. Kasi mungasanga wuli nkhongono para mukukumana na masuzgo agho ghakuyezga kugomezgeka kwinu kwa Chiuta? Pelekani chiyelezgero.

¹⁹ Yehova wamupaninge “mtende wa Chiuta.” Kasi Yehova wangamupani wuli nkhongono? Para talomba, tipokerenge “mtende wa Chiuta uwo ukuluska maghanoghano ghose.” (Fil. 4:6, 7) Mtende uwo Yehova wakupeleka utovwirenge kukhazikiska mtima withu pasi kweniso kuti tighanaghanenge makora. Wonani umo kuchita nthena kukawovwilira mudumbu Luz. Iyo wakuti: “Nkhusuzgika maghanoghano chifukwa cha phukwa. Nyengo zinyake, maghanoghano agha ghakunipangiska kuwona nga kuti Yehova wakunitemwa yayi. Kweni para ivi vyachitika, mwaluŵiro nkhumuphalira Yehova umo nkhujipulikira. Lurombo lukunovwira kuti nijipulikenge makora.” Nga umo viliri na mudumbu uyu, tingasanga mtende kwizira mu lurombo.

20. Kasi tikusambirako vichi kwa Yesu apo wakathiska masozi?

²⁰ Takhozgeka chomene kweniso tasambirako fundo zakuzirwa kwa Yesu apo wakathiska masozi. Takumbuskika kuti tikwenera kovwira ŵanyithu awo ŵakutengera kweniso kugomezga kuti Yehova na Yesu ŵatovwirenge para wakutemweka withu wafwa. Tachiskikaso kuti tikwenera kuŵa ŵalusungu apo tikupharazga na kusambizga, chifukwa Yehova Chiuta na Yesu Khristu nawo ŵakulongora mukhaliro uwemi uwu. Kweniso takhozgeka kumanya kuti Yehova na Mwana wake wakutemweka ŵakumanya umo tikujipulikira, kweniso ŵakumanya kuti ndise ŵambura kufikapo, ndipo ŵakukhumba kutovwira kuti tizizipizge. Tiyeni tilutilire kulondezga ivyo tasambira m’paka apo Yehova wafiskirenge layizgo lakukondweska lakuti ‘wazamufyura masozi ghose ku maso ghithu’!—Chivu. 21:4.