1. Kasi ntchivichi chingachitika usange ŵanthu ŵanyake ŵali na mzimu wa kuphalizgana?

MAZUŴA ghano mu charu, ŵanthu ŵanandi ŵali na mzimu wa kuphalizgana. Mwachiyelezgero, munthu wabizinesi wangakhumba kuti iyo ndiyo vimwenderenge makora chomene ndipo wangachita vinthu ivyo vingatimbanizga bizinesi za ŵanyake. Pa maseŵero, munthu wangapwetekera dala munthu wa timu yinyake na chilato chakuti timu yawo ndiyo yiwine maseŵero agho. Mwana wa sukulu wangibira mayeso na chilato chakuti ŵamusore walute ku yunivesite yapachanya. Pakuŵa Ŵakhristu, tikumanya kuti kachitiro aka nkhaheni, ntchigaŵa cha “milimo ya thupi.” (Gal. 5:19-21) Kweni kasi vingachitika kuti mwambura kumanya ŵateŵeti ŵanyake ŵa Yehova ŵangambiska mzimu wa kuphalizgana mu mpingo, kulongora kuti iwo ndiwo ŵakuchita makora chomene kuluska ŵanyawo? Fumbo ili ndakuzirwa chomene chifukwa mzimu wa kuphalizgana ungatimbanizga mtende pakati pa ŵabali.

2. Kasi tidumbiskanenge vichi mu nkhani iyi?

² Mu nkhani iyi, tidumbiskanenge vinthu ivyo vingatipangiska kuti tambe mzimu wa kuphalizgana na ŵabali ŵithu mu mpingo. Tiwonengeso ŵanthu ŵanyake ŵakugomezgeka awo ŵakuzunulika mu Baibolo awo ŵakaŵavya mzimu wa kuphalizgana. Chakwamba tiyeni tiwone umo tingasandira vilato vithu.

3. Kasi ni mafumbo wuli agho tikwenera kujifumba?

³ Ntchiwemi kuti nyengo zose tisandenge vilato vithu. Tingajifumba kuti: ‘Kasi ine nkhukondwa para nkhuwona kuti  nkhuchita makora chomene kuluska ŵanji? Kasi nkhulimbikira mu mpingo na chilato chakuti niwonekenge kuti nkhuchita makora chomene ndine kuluska ŵanji? Panji kasi nkhuchita waka ivyo ningafiska na chilato chakuti nikondweske Yehova?’ Chifukwa wuli tikwenera kujifumba mafumbo agha? Wonani ivyo Mazgu gha Chiuta ghakuyowoya.

4. Kuyana na Ŵagalatiya 6:3, 4, chifukwa wuli tikwenera kugega kujiyaniska na ŵanji?

⁴ Baibolo likutiphalira kuti tikwenera yayi kujiyaniska na ŵanji. (Ŵazgani Ŵagalatiya 6:3, 4.) Chifukwa wuli? Chifukwa chimoza ntchakuti usange tamba kughanaghana kuti tikuchita makora kuluska ŵanyithu tingamba kujiŵikamo. Kweniso tingagongowa usange tikujiyaniska na ŵanyithu ndipo tingawona nga ise tikutondeka. Pose paŵiri, kaghanaghaniro kithu kangaŵa kambura kwenelera. (Rom. 12:3) Mudumbu munyake zina lake Katerina, * uyo wakukhala ku Greece, wakuti: “Nkhatemwanga kujiyaniska na ŵanji awo ŵakawonekanga ŵakutowa, awo ŵakachitanga makora mu upharazgi panji awo vikaŵasuzganga yayi kupanga ŵabwezi. Paumaliro nkhamba kujiwona kuti ndine wawakawaka.” Tikwenera kukumbuka kuti Yehova wakatiguzira kwa iyo chifukwa chakuti ndise ŵakutowa, tikuyowoya makora, panji chifukwa chakuti ŵanthu ŵanandi ŵakutitemwa yayi, kweni chifukwa chakuti tili ŵakukhumbisiska kumutemwa na kutegherezga kwa Mwana wake.​—Yoh 6:44; 1 Kor. 1:26-31.

5. Kasi mungasambirapo vichi pa ivyo vikachitikira Mubali Hyun?

⁵ Fumbo linyake ilo tikwenera kujifumba ndakuti, ‘Kasi ine nkhumanyikwa kuti nkhukhuŵilizga mtende, panji kanandi nkhwambana na ŵanji?’ Ivi ndivyo vikachitikira mubali munyake zina lake Hyun, uyo wakukhala ku South Korea. Nyengo yinyake, iyo wakawonanga kuti ŵanyake awo ŵali na maudindo mu mpingo ŵakajiwoneskanga kuti ŵakuchita makora kuluska iyo. Iyo wakuti, “Nkhatemwanga kuŵasuska ŵabali aŵa, ndipo kanandi nkhakolerananga nawo yayi pa ivyo ŵakayowoyanga.” Kasi chikachitika ntchivichi? Iyo wakuti: “Ivi vikapangiska kuti mu mpingo tileke kukolerana.” Ŵabwezi ŵanyake ŵa Hyun ŵakamovwira kuti wamanye suzgo lake. Hyun wakasintha ndipo pasono ni mulara mu mpingo ndipo wakuchita makora chomene. Ntheura nase tikwenera kuchitapo kanthu mwaluŵiro usange tajimanya kuti tili na mzimu wakutemwa kuphalizgana m’malo mwakukhuŵirizga mtende.

6. Mwakuyana na Ŵagalatiya 5:26, kasi ni mikhaliro wuli iyo yingambiska mzimu wa kuphalizgana?

⁶ Ŵazgani Ŵagalatiya 5:26. Kasi ni mikhaliro wuli iyo yingambiska mzimu wa kuphalizgana? Umoza wake ni kujiwona. Munthu wakujiwona ngwakujitukumura kweniso ngwakujighanaghanira waka yekha. Mukhaliro unyake uheni ni bina. Munthu uyo wali na bina wakukhumba nga vinthu ivyo vili na munyake vingaŵa vyake kweniso kukhumba kupoka kuti viŵe vyake. Munthu uyo wakuchitira bina munyake ndikuti wakumutinkha. Ntheura tikwenera kugega mikhaliro yiheni iyi.

7. Kasi kujiwona na bina, tingaviyaniska na vichi?

⁷ Kujiwona na bina, tingaviyaniska na viswaswa ivyo vili mu mafuta gha ndege. Ndege yinganyamuka makora, kweni viswaswa vingajanda umo mukwenda mafuta na kupangiska injini kutondeka kugwira ntchito ndipo ndege yingachita ngozi. Mwakuyana waka, munthu wangateŵetera Yehova kwakanyengo. Kweni para ngwakujikuzga panji wali na bina, mbwenu wangawa. (Zinth. 16:18) Wangaleka kuteŵetera Yehova, ndipo wangajipweteka yekha panji kupweteka ŵanyake. Ipo kasi tingachita wuli kuti tigege mzimu wa kujiwona na bina?

8. Kasi tingatonda wuli mzimu wakujiwona?

 ⁸ Tingatonda mzimu wakujiwona usange tingalondezga ulongozgi wa Paulosi uwo wakapeleka ku Ŵafilipi. Iyo wakati: “Lekani kuchita kanthu chifukwa cha mphindano panji chifukwa cha kujiwona, kweni muŵe ŵakujiyuyura na kuwona ŵanyinu kuti ŵakumuluskani.” (Fil. 2:3) Usange tikuwona kuti ŵanyithu ŵakutiluska, tiphalizganenge nawo yayi awo ŵali na maluso ghapadera kuluska ise. M’malo mwake tikondwenge nawo lumoza, chomene para ŵakugwiliskira ntchito maluso ghawo pa uteŵeti, kuti Yehova walumbike. Kweniso usange ŵabali panji ŵadumbu awo ŵali na maluso, nawo ŵakulondezga ulongozgi wa Paulosi, ŵaŵikenge mahara pa mikhaliro yithu yiwemi. Ntheura mu mpingo muŵenge mtende na umoza.

9. Kasi tingachita wuli kuti tigege mzimu wa bina?

⁹ Tingagega kuchitira bina ŵanji usange ndise ŵakujiyuyura ndipo tikumanya kuti ni vyose yayi ivyo tingachita makora. Usange tili ŵakujiyuyura tijilongorenge yayi kuti ise ndise tikuchita makora kuluska waliyose. M’malo mwake tiyezgeyezgenge kusambirako ku awo ŵakuchita makora chomene kuluska ise. Tiyelezgere kuti mubali munyake wakuyowoya makora nkhani yachisanisani mu mpingo. Tingamufumba umo wakuchitira pakunozgekera nkhani. Usange mudumbu munyake wakumanya chomene vyakuphika, tingamufumba umo nase tingachitira kuti tiphikenge makora. Ndipo usange Mkhristu muwukirano vikumusuzga kusanga ŵabwezi mu mpingo, wangafumba munthu uyo vikumusuzga yayi kusanga ŵabwezi. Para tikuchita nthena mbwenu tigegenge bina ndipo nase tambenge kuchita makora.

10. Kasi Gidiyoni wakasangana na suzgo wuli?

¹⁰ Wonani ivyo vikachitika pakati pa Gidiyoni, wa fuko la Manase, na ŵanthu ŵa fuko la Efurayimu. Yehova wakawovwira Gidiyoni na ŵanalume ŵake 300 kuti ŵatonde pa nkhondo, ndipo ŵaŵenge ŵanyake mphanyi ŵakajikwezga chomene. Ŵanalume ŵa fuko la Efurayimu ŵakiza kwa Gidiyoni kuti ŵamulumbe yayi, kweni kuti ŵapindane nayo. Ŵanalume  aŵa ŵakakwiya chifukwa Gidiyoni wakaŵachema pakwambilira yayi kuti walute nawo ku nkhondo kukalimbana na ŵalwani ŵa Chiuta. Iwo ŵakakhumbanga kuti ŵanthu ŵachindikenge fuko lawo ndipo ŵakaluwa kuti Gidiyoni wakachita chinthu chakuzirwa chomene icho nkhuchindika zina la Yehova na kuvikilira ŵanthu ŵake.​—Ŵeru. 8:1.

11. Kasi Gidiyoni wakaŵazgora wuli ŵanalume ŵa fuko la Efurayimu?

¹¹ Mwakujiyuyura Gidiyoni wakaphalira ŵanalume ŵa fuko la Efurayimu kuti: “Kasi ine nachita vichi kuyaniska na imwe?” Pamanyuma wakaŵakumbuska umo Yehova wakaŵawovwilira kuchita vinthu vikuru. Ŵanalume aŵa ŵati ŵapulika ivi “ŵakatuna.” (Ŵeru. 8:2, 3) Gidiyoni wakajiyuyura na chilato chakuti paŵe mtende pakati pa ŵanthu ŵa Chiuta.

12. Kasi tikusambirako vichi ku Ŵaefurayimu kweniso kwa Gidiyoni?

¹² Kasi nkhani iyi yikutisambizga vichi? Ku Ŵaefurayimu tikusambirako kuti tikwenera yayi kujipenjera ntchindi, m’malo mwake tikwenera kuŵika maghanoghano ghithu pa kuchindika Yehova. Mitu ya mbumba na ŵalara, ŵangasambirako kwa Gidiyoni. Para munthu munyake wakwiya na chinthu icho tachita, tikwenera kupulikiska chifukwa icho wakwiyira. Tikweneraso kumulumba munthu uyo pa ivyo wachita makora. Kweni kuti tichite nthena tikwenera kuŵa ŵakujiyuyura, chomene para munthu uyo ndiyo wabudiska. Chinthu chakuzirwa chomene nkhuŵa pa mtende na ŵanyithu kuluska kulimbana na kuŵalongosolera kuti tindabudiske.

13. Kasi ni suzgo wuli ilo Hana wakakumana nalo, ndipo kasi wakachita wuli?

¹³ Tiyeni tighanaghanireso ivyo vikachitikira Hana. Iyo wakatengwa kwa Mulevi munyake zina lake Elikana, ndipo Mulevi uyu wakamutemwanga chomene muwoli wake. Kweni Elikana wakaŵaso na mwanakazi munyake zina lake Penina. Elikana wakamutemwanga chomene Hana kuluska Penina. Kweni “Penina wakaŵa na ŵana, apo Hana wakaŵavya ŵana.” Pa chifukwa ichi Penina wakamunyozanga Hana na “kumukwiyiska.” Kasi Hana wakajipulikanga wuli? Iyo wakakwenyeleranga chomene. Baibolo likuti: “Wakaliranga waka na kuleka kurya.” (1 Sam. 1:2, 6, 7) Ndipouli, Baibolo likuyowoyapo yayi kuti Hana wakakhumbanga kuwezgera pa ivyo Penina wakamuchitiranga. M’malo mwake iyo wakaphalira Yehova na kugomezga kuti Yehova wamovwirenge. Kasi Penina wakasintha pa ivyo wakamuchitiranga Hana? Baibolo likuyowoyapo yayi. Kweni tikumanya kuti Hana wakamba kuŵaso na mtende wa mu mtima. Baibolo likuti: “Chisko chake chikaŵaso chachitima chara.”​—1 Sam. 1:10, 18.

14. Kasi tikusambirako vichi kwa Hana?

¹⁴ Kasi tingasambirako vichi ku ivyo Hana wakachita? Usange mwamanya kuti munthu munyake wakuphalizgana namwe, manyani kuti mungatonda suzgo ili. Lekani kutangwanika na kuphalizgana nayo. M’malo mwa kuwezgera  uheni pa uheni, yezgani kuŵa nayo pa mtende munthu uyo. (Rom. 12:17-21) Nanga wangaŵa kuti wakusintha yayi, kweni imwe muŵenge na mtende wa mu mtima.

15. Kasi Apolo na Paulosi ŵakayananga munthowa wuli?

¹⁵ Paumaliro, tiyeni tiwone ivyo tingasambirako kwa Apolo na mpositole Paulosi. Wose ŵakaghamanyanga makora Malemba. Wose ŵakaŵa ŵanthu ŵakumanyikwa kweniso ŵakamanyanga kusambizga. Kweniso wose ŵakawovwira ŵanthu ŵanandi kuŵa ŵasambiri. Kweni ŵakachitirananga sanji yayi.

16. Kasi mungamulongosora wuli Apolo?

¹⁶ Apolo wakaŵa “wa ku Alekizandiriya,” ndipo malo agha ghakaŵa ghakumanyikwa agho ŵanthu ŵakasambilirangako sukulu. Iyo wakaŵa munthu wakumanya kuyowoya kweniso “wakamanyanga makora Malemba.” (Mil. 18:24) Apo Apolo wakaŵa ku Korinte, ŵanji mu mpingo ŵakalongora kuti ŵakamutemwanga chomene kuluska ŵabali ŵanyake, kusazgako na Paulosi wuwo. (1 Kor. 1:12, 13) Kasi Apolo ndiyo wakapangiska kuti ŵanthu ŵaŵe ŵakugaŵikana? Tingayowoya yayi kuti ndiyo wakapangiska. Nakuti nyengo yikati yajumphapo kufuma apo Apolo wakawukirako ku Korinte, Paulosi wakamupempha kuti waluteso ku malo agha. (1 Kor. 16:12) Apolo waŵenge kuti ndiyo wakapangiska ŵanthu kugaŵikana mu mpingo, mphanyi Paulosi wakamutumaso yayi ku malo agha. Ntchakuwonekerathu kuti Apolo wakagwiliskiranga ntchito makora maluso ghake kupharazga makani ghawemi na kukhozga ŵabali ŵake. Tikukayika yayi kuti Apolo wakaŵa munthu wakujiyuyura. Nakuti Baibolo likuyowoyapo yayi kuti Apolo wakakhuŵara apo Prisila na Akwila ŵakamulongosolera “makora nthowa ya Chiuta.”​—Mil. 18:24-28.

17. Kasi Paulosi wakachita wuli kuti mtende ulutilire?

¹⁷ Mpositole Paulosi wakamanyanga makora  milimo yiwemi iyo Apolo wakachitanga. Kweni Paulosi wakafipanga mtima yayi kuti ŵanthu ŵatenge Apolo wakuluska Paulosi. Ulongozgi uwo Paulosi wakapeleka ku mpingo wa Ŵakorinte ukulongora kuti iyo wakaŵa munthu wakujiyuyura kweniso wakughanaghana makora. M’malo mwakukondwa na awo ŵakayowoyanga kuti “ine nili wa Paulosi,” iyo wakakhumbanga kuti Yehova na Yesu Khristu ndiwo ŵapikenge uchindami.​—1 Kor. 3:3-6.

18. Kuyana na 1 Ŵakorinte 4:6, 7, kasi tikusambirako vichi kwa Apolo na Paulosi?

¹⁸ Kasi tingasambirako vichi kwa Paulosi na Apolo? Nase tingalimbikira kuteŵetera Yehova na kovwira ŵanthu ŵanandi kubatizika. Kweni tikumanya kuti tikufiska kuchita ivi chifukwa chakuti Yehova ndiyo wakutovwira. Kwa Paulosi na Apolo tikusambirakoso kuti usange tili na udindo mu mpingo, ndise tili na mwaŵi ukuru wakukhuŵilizga mtende mu mpingo. Tikuwonga chomene para ŵanalume ŵakwimikika ŵakukhuŵilizga mtende na umoza mu mpingo. Kweniso para ŵakupeleka ulongozgi kufuma mu Mazgu gha Chiuta na kuleka kujipenjera ntchindi. Kweni ŵakovwira wose mu mpingo kupulikira Yesu na kumulondezga.​—Ŵazgani 1 Ŵakorinte 4:6, 7.

19. Kasi waliyose wali na udindo wuli? (Wonani bokosi la mutu wakuti, “ Gegani Kwambiska Mzimu wa Kuphalizgana.”)

¹⁹ Waliyose wa ise wali na chawanangwa chinyake icho Chiuta wali kumupa. Tingagwiliskira ntchito chawanangwa ichi ‘kuteŵeterana’ yumoza na munyake. (1 Pet. 4:10) Kweni nyengo zinyake tingawona nga ivyo tikuchita ni vyambura kuzirwa. Kweni vichoko ivyo tikuchita ivyo vikovwira kuti paŵe mtende, tingaviyaniska na tumawuzi uto ŵasonera laya, ndipo tukovwira kuti laya likorane pamoza kweniso kuti liwonekenge makora. Ntheura kalikose ako mukuchita kakovwira kuti mpingo wose uŵe pa mtende. Ipo tose tiyezgeyezge kugega mzimu wa kuphalizgana. Tiyeni tiŵikepo mtima kuchita vyose ivyo tingafiska kuti tikhuŵilizge mtende na umoza mu mpingo.​—Efe. 4:3.