Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

Tiŵenge Ŵamoza nga Umo Yehova na Yesu Ŵaliri Ŵamoza

Tiŵenge Ŵamoza nga Umo Yehova na Yesu Ŵaliri Ŵamoza

“Nkhulombera iwo . . . mwakuti wose ŵaŵenge ŵamoza, umo imwe, Adada muliri mu umoza na ine.”—YOH. 17:20, 21.

SUMU: 24, 99

1, 2. (a) Kasi Yesu wakalomba vichi mu lurombo lwake lwaumaliro pamoza na ŵapositole ŵake? (b) Chifukwa wuli Yesu wakaŵafipira mtima ŵasambiri ŵake?

PANYENGO ya chakurya chaumaliro na ŵapositole ŵake, Yesu wakaŵafipira mtima. Wakakhumbanga kuti ŵaŵe ŵakukolerana. Apo wakalombanga nawo, wakayowoya kuti wakukhumba kuti wose ŵaŵe ŵamoza nga umo iyo na Adada ŵake ŵaliri ŵamoza. (Ŵerengani Yohane 17:20, 21.) Para ŵaŵenge ŵakukolerana, ŵanthu ŵamanyenge kuti Yehova wakatuma Yesu pa charu chapasi kuzakachita khumbo la Chiuta. Kweniso para ŵatemwanenge, ŵamanyikwenge kuti mbasambiri ŵa Yesu nadi ndipo ŵaŵenge ŵakukolerana.—Yoh. 13:34, 35.

2 Yesu wakadidimizga chomene kuti ŵapositole ŵake ŵakwenera kuŵa ŵakukolerana chifukwa chakuti wakawona kuti ŵakakolerananga yayi. Ivyo vikachitika apo wakaryanga nawo chakurya chaumaliro vikalongora kuti ŵakakolerananga yayi. Nga umo ŵakachitiranga kumanyuma, pa zuŵa ili napo ŵakamba kupindana chomene pa nkhani ya “uyo ni mukuru pakati pawo.” (Luka 22:24-27; Mrk. 9:33, 34) Panyengo yinyake, Yakobe na Yohane ŵakalomba Yesu kuti wazakaŵape malo ghakuzirwa chomene pafupi na iyo mu Ufumu wake.—Mrk. 10:35-40.

3. Ni vinthu wuli ivyo vikwenera kuti vikapangiska ŵasambiri ŵa Khristu kuti ŵaleke kukolerana? Ni mafumbo wuli agho ghazgolekenge mu nkhani iyi?

3 Kweni ŵasambiri ŵa Khristu ŵakalekanga kukolerana chifukwa cha kukhumba malo ghapachanya pera yayi. Panyengo iyo, ŵanthu ŵakaŵa ŵakugaŵikana chifukwa cha thinkho na sankho. Ŵasambiri ŵa Yesu ŵakeneranga kuleka nkharo izi. Mu nkhani iyi, tizgorenge mafumbo agha: Kasi Yesu wakachita wuli kuti watonde sankho? Kasi wakaŵawovwira wuli ŵasambiri ŵake kuti ŵaleke sankho ndiposo kuti ŵaŵe ŵakukolerana chomene? Kasi ivyo wakasambizga vikutovwira wuli kuti tiŵe ŵakukolerana?

SANKHO ILO YESU NA ŴASAMBIRI ŴAKE ŴAKAKUMANA NALO

4. Yowoyani sankho ilo Yesu wakakumana nalo.

4 Yesu nayo sankho likamukhwaska. Apo Filipu wakaphalira Nataniyeli kuti wasanga Mesiya, Nataniyeli wakazgora kuti: “Kasi ku Nazarete kungafuma kanthu kawemi?” (Yoh. 1:46) Panji Nataniyeli wakawumanyanga uchimi wa pa Mika 5:2 kweni wakawonanga kuti tawuni ya Nazarete njambura kuzirwa ndipo mungababikira Mesiya yayi. Kweniso Ŵayuda ŵakumanyikwa ŵakamuyuyuranga Yesu chifukwa chakuti wakaŵa Mugalileya. (Yoh. 7:52) Ŵayuda ŵanandi ŵakawonanga ŵanthu ŵa mu Galileya kuti mbapasi. Ŵayuda ŵanji ŵakakhumbanga kumwavya Yesu pakumuchema kuti Musamariya. (Yoh. 8:48) Ŵasamariya ŵakaŵa ŵa fuko linyake ndipo chisopa chawo chikaŵa chakupambana na cha Ŵayuda. Wose, Ŵayuda na Ŵagalileya ŵakaŵachindikanga yayi Ŵasamariya ndipo ŵakaŵageganga.—Yoh. 4:9.

5. Kasi ŵalondezgi ŵa Yesu ŵakakumana na sankho wuli?

5 Ŵalongozgi ŵa chisopa Chachiyuda nawo ŵakaŵayuyuranga ŵalondezgi ŵa Yesu. Ŵafarisi ŵakatenge ŵasambiri ŵa Yesu ‘mbakutembeka.’ (Yoh. 7:47-49) Waliyose uyo wandasambirepo sukulu za ŵarabi panji kulondezga mitheto yawo ŵakamuwonanga kuti ngwawakawaka kweniso munthu bweka. (Mil. 4:13, mazgu ghamusi) Ŵanthu ŵakalongoranga sankho kwa Yesu na ŵasambiri ŵake chifukwa chakuti panyengo iyi ŵanthu ŵakajikuzganga chifukwa cha chisopa chawo, maudindo ghawo, na fuko lawo. Ŵasambiri ŵa Yesu nawo sankho likaŵakhwaska. Ŵakeneranga kusintha kaghanaghaniro kawo kuti ŵaŵe ŵakukolerana.

6. Yowoyani viyelezgero vyakulongora umo sankho lingatikhwaskira.

6 Mazuŵa ghano ŵanthu ŵanandi ŵali na sankho. Nyengo zinyake ŵangatichitira ise panji ise ndise tingaŵa ŵasankho. Mupayiniya munyake wa ku Australia, wakalongosora kuti: “Ŵazungu nkhaŵatinkhanga chomene para naghanaghanira nkhaza izo ŵakaŵachitirapo ŵanthu ŵakwithu kale kweniso izo ŵakuŵachitira sono. Kweniso nkhaŵatinkhanga chomene chifukwa cha nkhaza izo ŵakanichitira.” Mubali munyake wa ku Canada wakatemweranga Chifurenchi. Iyo wakati: “Nkhaghanaghananga kuti ŵanthu awo ŵakuyowoya Chifurenchi mbakuzirwa chomene. Nkhaŵatinkhanga chomene awo ŵakayowoyanga Chingelezi.”

7. Kasi Yesu wakalitonda wuli sankho?

7 Mazuŵa ghano napo sankho ndikuru chomene, nga umo vikaŵira mu nyengo ya Yesu. Ntchakusuzga kuti ŵanthu ŵasinthe. Kasi Yesu wakalitonda wuli sankho? Chakwamba, wakakana kuŵa wasankho. Wakapharazgiranga ŵasambazi na ŵakavu wuwo, Ŵafarisi na Ŵasamariya, ndiposo nanga mbakusonkheska msonkho na ŵakwananga. Chachiŵiri, kwizira mu ivyo wakasambizganga na ivyo wakachitanga, Yesu wakalongora ŵasambiri ŵake kuti ŵakeneranga kukayikira ŵanji yayi panji kuŵa na sankho.

ŴANI ŴACHITEMWA NA ŴAKUJIYUYURA KUTI MULEKE SANKHO

8. Ni fundo wuli iyo yikovwira Ŵakhristu kuti ŵaŵe ŵakukolerana? Longosorani.

8 Yesu wakasambizga ŵasambiri ŵake fundo yakuzirwa iyo nase yingatovwira kuti tiŵe ŵakukolerana. Wakati: “Mose muli ŵabali.” (Ŵerengani Mateyu 23:8, 9.) Taŵanthu tose ‘mphaubali’ chifukwa tose tikafuma kwa Adamu. (Mil. 17:26) Ni apo pera yayi. Yesu wakalongosora kuti ŵasambiri ŵake mphaubali chifukwa chakuti wose ŵakuwona kuti Yehova ni Dada wawo wakuchanya. (Mat. 12:50) Kweniso wose ŵali mu banja lauzimu, ilo ndakukolerana chifukwa cha chitemwa na chipulikano. Lekani kanandi ŵapositole mu makalata ghawo para ŵakuyowoya vya ŵasambiri ŵanyawo ŵakatenge ‘ŵabali na ŵadumbu.’—Rom. 1:13; 1 Pet. 2:17; 1 Yoh. 3:13. *

9, 10. (a) Chifukwa wuli Ŵayuda ŵakeneranga yayi kujikuzga chifukwa cha fuko lawo? (b) Kasi Yesu wakasambizga wuli kuti ntchiheni kuyuyura ŵanthu ŵa fuko linyake? (Wonani chithuzi chakwamba.)

9 Yesu wakati wayowoya kuti tikwenera kuwona Ŵakhristu ŵanyithu kuti mbabali na ŵadumbu ŵithu, wakadidimizga kukhumbikwa kwa kujiyuyura. (Ŵerengani Mateyu 23:11, 12.) Nga umo tawonera kale, ŵapositole ŵake ŵanyake ŵakaŵa ŵakujikuzga ndipo ivi vikapangiska kuti ŵaleke kukolerana. Panji suzgo linyake likaŵa lakuti ŵakajikuzganga chifukwa cha fuko lawo. Ŵayuda ŵanandi ŵakaghanaghananga kuti ŵakuluska mitundu yinyake chifukwa chakuti ŵakaŵa ŵana ŵa Abrahamu. Kweni Yohane Mubatizi wakaŵaphalira kuti: “Chiuta wangamuwuskira ŵana Abrahamu kufuma mu malibwe agha.”—Luka 3:8.

10 Yesu wakakana kujikuzga chifukwa cha fuko. Wakalongora ivi apo mulembi munyake wakumanya dango wakamufumba kuti: “Kasi mzengezgani wane ni njani?” Pakuzgora, Yesu wakayowoya ntharika ya Musamariya uyo wakalengera lusungu Muyuda uyo ŵankhungu ŵakamutimba. Ŵayuda awo ŵakajumphanga ŵakamugega waka munthu uyu, kweni Musamariya ndiyo wakamulengera lusungu na kumutora. Pakumalizga ntharika iyi, Yesu wakaphalira mulembi uyu kuti nayo wakachitenge nga ni Musamariya. (Luka 10:25-37) Yesu wakalongora kuti Musamariya wangasambizga Ŵayuda umo ŵakwenera kutemwera ŵanthu wose.

11. Chifukwa wuli ŵasambiri ŵa Khristu ŵakeneranga kuŵa ŵasankho yayi, ndipo Yesu wakaŵawovwira wuli?

11 Kuti ŵasambiri ŵa Yesu ŵafiske mulimo wawo, ŵakeneranga kuleka kujikuzga na sankho. Pambere Yesu wandalute kuchanya, wakaŵaphalira kuti ŵachitire ukaboni mu “Yerusalemu, mu Yudeya mose na Samariya, na ku vigaŵa vyakutali chomene vya charu chapasi.” (Mil. 1:8) Yesu wakaŵa kuti waŵaphalira kale kuti ŵawonenge viwemi mu ŵanthu ŵa mitundu yinyake ndipo ivi vikaŵawovwira kuti ŵachite makora mulimo uwu. Wakalumba mulara munyake wa ŵasilikari chifukwa cha kuŵa na chipulikano chikuru. (Mat. 8:5-10) Mu tawuni yakwake ya Nazarete, Yesu wakayowoya umo Yehova wakalongolera lusungu ŵanthu ŵamitundu yinyake, nga ni chokoro cha ku Zarefati na Namani wa ku Siriya, uyo wakaŵa na vyoni. (Luka 4:25-27) Ndipo Yesu wakapharazgira mwanakazi Musamariya pera yayi kweni wakakhala mazuŵa ghaŵiri mu tawuni ya Samariya chifukwa chakuti ŵanthu ŵakawutemwa chomene uthenga wake.—Yoh. 4:21-24, 40.

ŴAKHRISTU ŴAKWAMBILIRA ŴAKALIMBANA NA SANKHO

12, 13. (a) Kasi ŵapositole ŵakachita wuli apo Yesu wakasambizganga mwanakazi Musamariya? (Wonani chithuzi chakwamba.) (b) Ntchivichi chikulongora kuti Yakobe na Yohane ŵakasambirapo kanthu yayi pa ivyo Yesu wakachita?

12 Chikaŵa chipusu yayi kuti ŵapositole ŵaleke sankho. Ŵakazizwa kuwona kuti Yesu wakakhumbanga chomene kusambizga mwanakazi Musamariya. (Yoh. 4:9, 27) Ŵalongozgi ŵa chisopa Chachiyuda ŵakayowoyanga na mwanakazi yayi pawumba. Umo wakaŵira mwanakazi Musamariya uyu, uyo wakaŵa na nkharo yakukayikiska, ŵakatenge ŵayowoyenge nayo yayi. Ŵapositole ŵakachiska Yesu kuti warye chakurya. Kweni ivyo wakazgora vikalongora kuti khumbo lake likaŵa lakuti wapharazgire mwanakazi uyu kuluska kurya chakurya. Khumbo la Adada ŵake likaŵa lakuti wachite mulimo wa kupharazga. Ndipo kupharazgira mwanakazi Musamariya nako kukaŵa nga ntchakurya kwa iyo.—Yoh. 4:31-34.

13 Yakobe na Yohane ŵakasambirapo kanthu yayi. Apo ŵakaŵa paulendo na Yesu, ŵakajumpha mu Samariya. Ŵasambiri ŵakaghanaghana kuti ŵasange malo ghakugona mu muzi wa Ŵasamariya. Kweni Ŵasamariya ŵakakana kuŵapokelera. Ntheura Yakobe na Yohane ŵakakwiya chomene na kupempha kuti ŵacheme moto kuti wize kufuma kuchanya na kotcha muzi wose. Yesu wakaŵasuska chomene. (Luka 9:51-56) Ntchakukayikiska kuti Yakobe na Yohane ŵakatenge ŵachitenge nthena usange muzi uwu uŵenge kukwawo ku Galileya. Vikulongora kuti ŵakakwiya chomene chifukwa chakuti ŵakaŵa na sankho. Nyengo yikati yajumphapo, mpositole Yohane wakapharazgira Ŵasamariya ndipo ŵanandi ŵakategherezga. Soni zikwenera kuti zikamukora chomene chifukwa cha ivyo wakachita kumasinda.—Mil. 8:14, 25.

14. Kasi nkhani iyo yikaŵapo chifukwa cha sankho yikamara wuli?

14 Nyengo yichoko waka yikati yajumphapo kufuma pa Pentekoste mu 33 C.E., nkhani ya sankho yikawukaso. Apo ŵakagaŵanga vyakurya ku vyokoro vyakusoŵerwa, vyokoro ivyo vikayowoyanga Chigiriki ŵakavizerezganga. (Mil. 6:1) Panji sankho likaŵapo chifukwa cha chiyowoyero. Mwaluŵiro ŵapositole ŵakanozga vinthu. Ŵakasora ŵanalume ŵakwenelera kuti ŵagaŵenge vyakurya. Ŵanalume wose aŵa ŵakaŵa na mazina Ghachigiriki. Vyokoro ivyo ŵakavizerezganga vikwenera kuti vikakhozgeka chomene.

15. Kasi Petrosi wakalongora wuli kuti waleka sankho? (Wonani chithuzi chakwamba.)

15 Mu 36 C.E. mulimo wa kuzgora ŵanthu kuŵa ŵasambiri ukaŵa kuti wafika mu vyaru vinandi. Mpositole Petrosi wakatemwanga kuchezga na Ŵayuda pera. Kweni Chiuta wakati wayowoya kuti Ŵakhristu ŵaunenesko ŵakwenera kuŵa ŵasankho yayi, Petrosi wakapharazgira Koroneliyo, msilikari Wachiroma. (Ŵerengani Milimo 10:28, 34, 35.) Kufuma apo, Petrosi wakalyeranga lumoza na Ŵamitundu awo ŵakazgoka Ŵakhristu na kuchezga nawo. Kweni vyaka vikati vyajumphapo, Petrosi wakaleka kurya na Ŵakhristu awo ŵakaŵa Ŵayuda yayi mu msumba wa Antiyoke. (Gal. 2:11-14) Paulosi wakamuchenya Petrosi ndipo vikulongora kuti wakayizomera ntchenyo iyi. Apo Petrosi wakalemba kalata yake yakwamba ku Ŵakhristu Ŵachiyuda na Ŵamitundu ku Asiya, wakayowoya kuti ŵatemwenge ŵabali wose.1 Pet. 1:1; 2:17.

16. Kasi Ŵakhristu ŵakwambilira ŵakamanyikwanga na vichi?

16 Ŵapositole ŵakasambirako nadi kwa Yesu pa nkhani ya kutemwa “ŵanthu ŵa mitundu yose.” (Yoh. 12:32; 1 Tim. 4:10) Nangauli pakatora nyengo, kweni ŵakasintha kaghanaghaniro kawo. Ŵakhristu ŵakwambilira ŵakumanyikwa kuti ŵakatemwananga. Tertullian, mulembi uyo wakaŵako cha m’ma 200 C.E., wakalemba ivyo ŵanthu ŵakayowoya vyakukhwaskana na Ŵakhristu ŵakwambilira. Wakati: “Ŵakutemwana yumoza na munyake . . . Mbakunozgeka kufwirana.” Chifukwa cha ‘kuvwara wunthu uphya,’ Ŵakhristu ŵakwambilira ŵakawonanga kuti Chiuta wakuwona kuti ŵanthu wose mbakuyana.—Kol. 3:10, 11.

17. Kasi tingachita wuli kuti tileke sankho? Yowoyani viyelezgero.

17 Mazuŵa ghano nase vingatitolera nyengo kuti tileke sankho. Mudumbu munyake wa ku France uyo wakaŵa na suzgo ili, wakati: “Yehova wanisambizga ng’anamuro la chitemwa, kovwira ŵanji, kweniso kutemwa ŵanthu ŵamitundu yose. Kweni nichali kusambira umo ningalekera sankho, nangauli nyengo zinyake chikuŵa chipusu yayi. Lekani nichali kulomba pa nkhani iyi.” Mudumbu munyake wa ku Spain nayo wakaŵa na suzgo ili. Wakati: “Nyengo zinyake nkhusuzgika na sankho chifukwa chakuti ŵanji mba fuko linyake, kweni kanandi nkhutonda suzgo ili. Nkhumanya kuti nkhwenera kulutilira kulimbana nalo. Nkhuwonga Yehova kuti nili mu banja lakukolerana.” Waliyose wangachita makora kujisanda. Mphanyi tose tayezgayezga kuti tileke sankho nga umo ŵali kuchitira ŵadumbu ŵaŵiri aŵa.

SANKHO LIKUMARA PARA CHITEMWA CHIKUKURA

18, 19. (a) Chifukwa wuli tikwenera kupokelera waliyose? (b) Kasi tingachita wuli nthena?

18 Ntchiwemi kukumbuka kuti pa nyengo yinyake tose tikaŵa “ŵalendo,” tikaŵa kutali na Chiuta. (Efe. 2:12) Kweni Yehova wali kutiguzira kwa iyo “na vingwe vya chitemwa.” (Hos. 11:4; Yoh. 6:44) Ndipo Khristu wakatipokelera. Wakatijulira mulyango, mwakuti tiŵe mu banja la Chiuta. (Ŵerengani Ŵaroma 15:7.) Pakuti Yesu wali kutipokelera nangauli tili ŵambura kufikapo, chingaŵa chambura kwenelera kukana munthu munyake.

Ŵateŵeti ŵa Yehova ŵakupenja vinjeru vyakufuma kuchanya ndipo mbakukolerana chifukwa cha chitemwa (Wonani ndime 19)

19 Apo umaliro wa charu chiheni ichi ukusendelera, ŵanthu ŵalutilirenge kuŵa ŵakugaŵikana, ŵasankho, kweniso ŵakali. (Gal. 5:19-21; 2 Tim. 3:13) Kweni, pakuŵa ŵateŵeti ŵa Yehova, tikupenja vinjeru vyakufuma kuchanya, ivyo vikutemwera yayi ndiposo ni vyamtende. (Yak. 3:17, 18) Tikukondwa kupanga ubwezi na ŵanthu ŵa mu vyaru vinyake. Tikuzomerezga umo ŵanthu ŵamitheto yinyake ŵakukhalira ndipo nyengo zinyake tikusambira viyowoyero ivyo ŵakuyowoya. Para tikuchita nthena, mtende ufulukenge nga ni mlonga ndiposo nga ni majigha gha nyanja.—Yes. 48:17, 18.

20. Kasi chikuchitika ntchivichi para chitemwa chatovwira kusintha maghanoghano ghithu na umo tikujipulikira?

20 Mudumbu wa ku Australia wakati wasambira Baibolo, sankho na thinkho ivyo wakaŵa navyo vikamba kumara pachokopachoko. Chitemwa chikasintha maghanoghano ghake na umo wakajipulikiranga. Ndipo mubali wa ku Canada wakayowoya kuti sono wakumanya kuti “kanandi sankho likuŵapo chifukwa cha uburutu ndipo munthu wakuŵa na makhaliro ghanyake chifukwa cha uko wakababikira yayi.” Wakatorana na mudumbu uyo wakuyowoya Chingelezi. Viyelezgero ivi vikutovwira kumanya kuti chitemwa chikumazga sankho. Chikutovwira kuŵa ŵakukolerana ndipo tikuŵa paubwezi uwo ukumara chara.—Kol. 3:14.

^ ndime 8 Lizgu lakuti “ŵabali” likukhwaskaso ŵanakazi mu mpingo. Paulosi wakalembera kalata “ŵabali” ŵa ku Romu. Apa wakasazgapo na ŵadumbu wuwo, ndipo ŵanandi wakaŵazunura mazina. (Rom. 16:3, 6, 12) Kwamba kale, Gongwe la Mulinda likuyowoya kuti Ŵakhristu ŵaunenesko ‘mbabali na ŵadumbu.’