1. Kasi kanandi Baibolo likuchilongosora wuli chilango?

KASI ntchivichi chikwiza mu maghanoghano ghinu para mwapulika lizgu lakuti “chilango”? Panji mungamba kughanaghana vya kupanisika, kweni pali vinandi. Kanandi para Baibolo likuyowoya za chilango, likuchilongosora mu nthowa yiwemi. Nyengo zinyake vikwendezgana na vinjeru, mahara, chitemwa, na umoyo. (Zinth. 1:2-7; 4:11-13) Chiuta wakutilanga chifukwa chakuti wakutitemwa ndipo wakukhumba kuti tizakasange umoyo wamuyirayira. (Heb. 12:6) Kweni Chiuta wakutilanga mwankhaza panji mwaukali yayi. Chifukwa chikuru icho wakutipira “chilango” ntchakuti watisambizge nga umo mupapi wakusambizgira mwana wake uyo wakumutemwa.

2, 3. Kasi chilango chikusazgapo vichi? Longosorani. (Wonani Chithuzi chakwamba.)

² Wonani chiyelezgero ichi: Kamunyamata ako tikachemenge kuti Johnny kakuseŵera bola mu nyumba. Amama ŵake ŵakuti: “Johnny, ungaseŵeranga bola mu nyumba yayi chifukwa ungaswa vinthu.” Kweni kakupulikira yayi ivyo amama ŵake ŵakukaphalira. Kakulutilira kuseŵera bola mu nyumba ndipo kaswa kachiŵiya kakuŵikamo maluŵa. Kasi amama ŵake ŵachitenge  wuli? Ŵangakasambizga na kukapa chilango. Pakukasambizga, ŵangakumbuska Johnny uheni wa ivyo wachita. Ŵangamuphalira uwemi wa kupulikira ŵapapi ŵake na kumulongosolera kuti malango ghawo ngawemi na ghakwenelera. Kuti kunthazi wazakapulikire, ŵangamupa chilango chakwenelera. Mwachiyelezgero, amama ŵake ŵangamupoka bola Johnny na kusunga kwa kanyengo. Ivi vingamovwira kuti wamanye kuti kuleka kupulikira nkhuheni.

³ Pakuti tili mu mpingo Wachikhristu, tili chigaŵa cha nyumba ya Chiuta. (1 Tim. 3:15) Lekani Yehova wali kutiŵikira malango na fundo ndipo wakutipa chilango mwachitemwa para tatondeka kupulikira. Para viheni vyatichitikira chifukwa cha ivyo tikachita, chilango chikutikumbuska uwemi wa kupulikira Adada withu ŵakuchanya. (Gal. 6:7) Chiuta wakutipwelelera chomene ndipo wakukhumba kuti tikondwenge.—1 Pet. 5:6, 7.

4. (a) Kasi Yehova wakutumbika ndondomeko wuli? (b) Kasi mu nkhani iyi tidumbiskanenge mafumbo wuli?

⁴ Para tikupeleka chilango chakufuma mu Malemba, tingawovwira mwana panji msambiri withu wa Baibolo kuŵa msambiri wa Khristu. Mazgu gha Chiuta ghakutovwira chomene pakusambizga mwana panji msambiri withu wa Baibolo ndipo ‘ghakutilanga mu urunji.’ Lekani Mazgu gha Chiuta ghangawovwira mwana panji msambiri wa Baibolo ‘kusungilira vinthu vyose ivyo Yesu wakayowoya.’ (2 Tim. 3:16; Mat. 28:19, 20) Yehova wakutumbika ndondomeko iyi chifukwa yikovwira kuti ŵasambiri nawo ŵasambizge ŵanyawo kuŵa ŵasambiri ŵa Khristu. (Ŵerengani Tito 2:11-14.) Tiyeni tidumbiskane mafumbo ghatatu ghakuzirwa: (1) Kasi chilango chikulongora wuli kuti Chiuta wakutitemwa? (2) Kasi tikusambirako vichi ku awo Chiuta wakaŵapa chilango mu nyengo yakale? (3) Para tikupeleka chilango, tingayezga wuli Yehova na Mwana wake?

5. Kasi ni nthowa wuli izo Yehova wakulongolera kuti wakutitemwa?

⁵ Yehova wakutitemwa lekani wakutichenya na kutisambizga kuti tikhalilire mu chitemwa chake na kulutilira kwenda pa nthowa yakuya ku umoyo. (1 Yoh. 4:16) Yehova wakutiyuyura yayi panji kutipangiska kuti tijiwonenge ŵambura kuzirwa. (Zinth. 12:18) M’malo mwake, wakuwonamo viwemi mwa ise na kuchindika wanangwa withu. Kasi tikuwona kuti Yehova wakutitemwa para watipa chilango kwizira mu Baibolo, mabuku ghakulongosora Baibolo, ŵapapi Ŵachikhristu, panji ŵalara mu mpingo? Ŵalara awo ŵakuyezgayezga kutovwira mwakuzika kweniso mwachitemwa para ‘tapuluka’ kwambura kumanya, ŵakulongora chitemwa icho Yehova wali nacho pa ise.—Gal. 6:1.

6. Kasi chilango chikulongora wuli kuti Chiuta wakutitemwa?

⁶ Nyengo zinyake, ulongozgi pera ungaŵa wakukwana yayi, pangakhumbikwiraso vinyake. Para munthu wachita zakwananga zikuru, wakupokeka maudindo panji mauteŵeti mu mpingo. Nangauli vingaŵa nthena, kweni chilango chikulongora kuti Chiuta wakutitemwa. Mwachiyelezgero, para munthu wapokeka mauteŵeti mu mpingo vingawovwira kuti wamanye kuti ntchakuzirwa kuŵikapo mtima kusambira Baibolo payekha, kughanaghanirapo, na kulomba. Ivi vingamovwira kuti waŵe wakukhora mwauzimu. (Sal. 19:7) Para nyengo yajumphapo wangapikaso mauteŵeti. Nanga nipara munthu wasezgeka mu mpingo, vikulongora chitemwa cha Chiuta chifukwa mpingo ukuvikilirika ku vinthu viheni. (1 Kor. 5:6, 7, 11) Kweniso chifukwa chakuti Chiuta wakupeleka chilango munthowa yiwemi, kusezga munthu wakwananga kukovwira kuti wamanye ukuru wa zakwananga izo wakachita ndipo ivi vikumovwira kuti wang’anamuke mtima.—Mil. 3:19.

7. Kasi Shebina wakaŵa njani, ndipo wakamba kuŵa na nkharo wuli yiheni?

⁷ Kuti timanye kuzirwa kwa chilango, tiyeni tidumbiskane ŵanthu ŵaŵiri awo Yehova wakaŵapa chilango. Ŵanthu aŵa ni Shebina uyo wakaŵako mu nyengo ya Themba Hezekiya, kweniso mubali Graham wa mu nyengo yithu. Shebina wakaŵa na udindo ukuru. Wakwenera kuti wakaŵa “wakulaŵilira nyumba” ya themba Hezekiya. (Yes. 22:15) Chachitima ntchakuti wakamba kujikuzga na kujipenjera ntchindi. Wakafika na pa kujipangira dindi na kukwera “magileta ghakuchindikika.”—Yes. 22:16-18.

8. Kasi Yehova wakamusambizga wuli Shebina, ndipo wakachita wuli?

⁸ Chifukwa chakuti Shebina wakamba kujipenjera ntchindi, Chiuta wakamuwuskapo pa udindo wake na kuŵikapo Eliyakimu. (Yes. 22:19-21) Chiuta wakachita nthena panyengo iyo Senakeribu Themba la Asiriya likakhumbanga kuwukira Yerusalemu. Nyengo yinyake, Themba Senakeribu likatuma ŵimiliri ŵake pamoza na ŵankhondo ŵanandi kuti ŵakawofye Ŵayuda na Hezekiya kuti ŵajipeleke ŵekha. (2 Mathe. 18:17-25) Eliyakimu wakatumika kuti wakayowoye na ŵimiliri ŵa Senakeribu, kweni wakaŵa yekha yayi. Wakaluta na ŵanthu ŵaŵiri, ndipo yumoza wawo wakaŵa Shebina uyo panyengo iyo wakaŵa mulembi. Ivi vikulongora kuti Shebina wakasunga vyakusingo panji ukali yayi. Kweni m’malo mwake wakajiyuyura na kuzomera udindo uchoko. Kasi ivyo Shebina wakachita vikutisambizga vichi? Tiyeni tiwone vinthu vitatu.

9-11. (a) Kasi ivyo vikachitikira Shebina vikutisambizga vichi? (b) Kasi mwasambirapo vichi na umo Yehova wakachitira na Shebina?

⁹ Chakwamba, Shebina wakapokeka udindo wake. Ivyo vikamuchitikira vikutichenjezga kuti “para munthu wakujikuzga ndikuti wali pafupi kuparanyika, ndipo para wamba mzimu wakujituntha wali pafupi kuwa.” (Zinth. 16:18) Para muli na udindo wapadera mu mpingo, kasi mulutilirenge kuŵa ŵakujiyuyura? Kasi mupelekenge ntchindi kwa Yehova para muli na maluso ghanyake mu mpingo panji mwachita makora vinthu vinyake? (1 Kor. 4:7) Mpositole Paulosi wakalemba kuti: “Nkhuphalira waliyose wa imwe kuti waleke kujighanaghanira mwakujumphizga kuluska umo wakwenera kughanaghanira. Kweni waghanaghanenge mwakwenelera.”—Rom. 12:3.

¹⁰ Chachiŵiri, Yehova wati wamupa chilango Shebina, wakagomezga kuti Shebina wangasintha na kwamba kuchita makora. (Zinth. 3:11, 12) Ili ni sambiro liwemi ku awo ŵapokeka mauteŵeti mu mpingo mazuŵa ghano. M’malo mwa  kukwiya panji kukhuŵara, ŵakwenera kulutilira kuteŵetera Chiuta na mtima wose kuyana na umo ŵangafiskira. Kweniso ŵakwenera kuwona chilango kuŵa ukaboni wakuti Yehova wakuŵatemwa. Kumbukani kuti Adada ŵithu ŵatitayenge yayi para tikulutilira kujiyuyura. (Ŵerengani 1 Petrosi 5:6, 7.) Nthowa yimoza iyo Chiuta wakutiwumbira njakuti wakutipa chilango mwachitemwa. Ntheura tiyeni tiŵe dongo liwemi mu woko lake.

¹¹ Chachitatu, umo Yehova wakachitira na Shebina ni sambiro lakuzirwa chomene ku awo ŵakupeleka chilango, nga ni ŵapapi ndiposo ŵalara mu mpingo. Kasi ŵakusambirako vichi? Para Yehova wakupeleka chilango, wakulongora kuti wakutinkha kwananga kweniso wakughanaghanira munthu uyo wananga. Usange ndimwe mupapi panji mulara, kasi pakupeleka chilango muyezgenge Yehova, kutinkha icho ntchiheni na kuwonamo viwemi mu mwana winu panji Mkhristu munyinu?—Yuda 22, 23.

12-14. (a) Kasi ŵanyake ŵakuchita wuli para ŵapokera chilango kufuma kwa Chiuta? (b) Kasi Mazgu gha Chiuta ghakawovwira wuli mubali munyake, ndipo pakaŵa uwemi wuli?

¹² Chachitima ntchakuti ŵanyake para ŵapika chilango ŵakutondeka kujiyuyura ndipo ŵakufumako kwa Chiuta na gulu lake. (Heb. 3:12, 13) Kasi ŵanthu ŵanthena ŵangawovwirika? Ghanaghanirani vya Graham uyo wakasezgeka mu mpingo na kuwezgekeramo, ndipo wakaŵa wakulopwa mwauzimu. Pakati pajumpha nyengo, Graham wakapempha mulara uyo wakaŵa mubwezi wake kuti wasambirenge nayo Baibolo.

¹³ Mulara uyu wakati: “Graham wakaŵa wakujikuzga. Wakaŵawonanga makora yayi ŵalara awo ŵakeruzga mulandu wake. Apo tikasambiranga, nyengo yinyake tikadumbiskanapo malemba agho ghakuyowoya vya kujikuzga na uheni wake. Graham wakamba kuwona vinthu mwakwenelera wati wamba kusambira Mazgu gha Chiuta, ndipo wakawona kuti wakwenera kusintha. Wakamba nadi kusintha. Wati wamanya kuti wakabulumutizgika na ‘phaso,’ uko nkhujikuzga, wakawona kuti ili ndilo ni suzgo lake ndipo wakamba kusintha mwaluŵiro. Wakamba kuluta ku maungano mwakukhazikika, kusambira Mazgu gha Chiuta na mtima wose, kweniso kulomba nyengo zose. Wakambaso kulongozga banja lake pa vinthu vyauzimu, ndipo muwoli na ŵana ŵake ŵakamba kukondwa.”—Luka 6:41, 42; Yak. 1:23-25.

¹⁴ Mulara uyu wakayowoyaso kuti: “Zuŵa linyake, Graham wakaniphalira fundo iyo yikanikhwaska chomene, wakati, ‘Nakhala mu unenesko vyaka vinandi ndipo nateŵeterapo nga mupayiniya. Kweni sono ndipo ningayowoya na mtima wose kuti nkhumutemwa Yehova.’ Pati pajumpha kanyengo ŵakamupempha kuti wapelekerenge mayikirofoni mu Nyumba ya Ufumu, ndipo wakakondwa chomene na mulimo uwu. Umo wakachitira, vikanisambizga kuti munthu wakutumbikika chomene para wakujiyuyura kwa Yehova na kuzomera chilango chake.”

15. Kasi tingaŵasambizga wuli ŵanji na kuŵafika pamtima?

¹⁵ Kuti tiŵe ŵasambizgi ŵawemi tikwenera dankha kusambizgika makora. (1 Tim. 4:15, 16) Awo ŵali kupika udindo wa kupeleka chilango nawo ŵakwenera kulondezga ulongozgi wa Yehova. Para ŵakujiyuyura, ŵanji ŵaŵachindikenge ndipo ŵaŵenge na wanangwa wa kuyowoya para ŵakusambizga na kovwira ŵanyawo. Tiyeni tisambireko kwa Yesu pa nkhani iyi.

16. Kasi tingasambirako vichi kwa Yesu pa umo wakasambizgiranga na kovwira ŵanthu para ŵabudiska?

¹⁶ Nyengo zose Yesu wakapulikiranga Adada wake, nanga ni nyengo iyo chikaŵanga chakusuzga kuchita nthena. (Mat. 26:39) Wakaŵamanyiska  ŵanthu kuti ivyo wakasambizganga, na vinjeru ivyo wakaŵa navyo vikafuma kwa Adada ŵake. (Yoh. 5:19, 30) Chifukwa chakuti Yesu wakaŵa wakujiyuyura kweniso wakupulikira, wakaŵa walusungu kweniso msambizgi muwemi. Ntheura ŵanthu ŵamitima yiwemi ŵakamba kumulondezga. (Ŵerengani Luka 4:22.) Mazgu ghalusungu agho Yesu wakayowoyanga ghakaŵafika pamtima ŵanthu awo ŵakaŵa nga ni thete lakuphwanyika panji nyali iyo yili pafupi kuzimwa. (Mat. 12:20) Nanga mphanyengo iyo chikaŵanga chakusuzga kuŵa wakuzika, Yesu wakalutilira kuŵa walusungu kweniso wachitemwa. Ukaboni ni umo wakachitira na ŵapositole ŵake awo ŵakamba kuŵa na mtima wakujighanaghanira ŵekha.—Mrk. 9:33-37; Luka 22:24-27.

17. Ni mikhaliro wuli iyo yingawovwira ŵalara kuti ŵaliskenge makora mberere za Chiuta?

¹⁷ Wose awo ŵakupeleka chilango kufuma mu Baibolo ŵangachita makora kuyezga umo Khristu wakachitiranga. Para ŵakuchita nthena ndikuti ŵakukhumba kuwumbika na Chiuta kweniso Mwana wake. Mpositole Petrosi wakalemba kuti: “Liskani mskambo wa Chiuta uwo uli mu mawoko mwinu. Muteŵetere nga mbalaŵiliri, mwakuchichizgika yayi, kweni muteŵetenge mwakukhumbisiska pamaso pa Chiuta. Mungakhumbanga kusanga chandulo munthowa yauryarya yayi, kweni muteŵetenge na mtima wose. Kuchita ufumu yayi pa awo ntchiharo cha Chiuta, kweni muŵenge vyakuwonerapo ku mskambo.” (1 Pet. 5:2-4) Para ŵalara ŵakujilambika kwa Chiuta ndiposo kwa Khristu uyo ni mutu wa mpingo, vinthu vikuŵayendera makora. Awo ŵakulongozgeka na ŵalara nawo vinthu vikuŵayendera makora.—Yes. 32:1, 2, 17, 18.

18. (a) Kasi Yehova wakukhumba kuti ŵapapi ŵachitenge wuli? (b) Kasi Chiuta wakuŵawovwira wuli ŵapapi kuti ŵafiske udindo wawo?

¹⁸ Fundo izi zikovwiraso mu banja. Ŵadada ŵakuphalirika kuti: “Mungakwiyiskanga ŵana ŵinu yayi, kweni lutilirani kuŵalera makora pa kuŵalanga na kuŵasambizga maghanoghano gha Yehova.” (Efe. 6:4) Kasi nkhani iyi njikuru wuli? Lemba la Zintharika 19:18 likuti: “Langa mwana wako apo chigomezgo chichalipo, ndipo uleke kuŵa na mulandu wa nyifwa yake.” Nadi, Yehova wali kupeleka udindo ku ŵapapi Ŵachikhristu kuti ŵasambizgenge ŵana ŵawo ndipo para ŵatondeka, wazamuŵeruzga. (1 Sam. 3:12-14) Kweni Yehova wakupeleka vinjeru na nkhongono ku ŵapapi para mwakujiyuyura ŵakumulomba, kusambira Mazgu ghake, na kupempha mzimu utuŵa kuti uŵalongozge.—Ŵerengani Yakobe 1:5.

19, 20. (a) Kasi tikusanga vitumbiko wuli usange tikuzomera chilango chakufuma kwa Chiuta? (b) Kasi mu nkhani ya kulondezgapo tizamusambira vichi?

¹⁹ Titumbikikenge chomene para tikuzomera chilango kufuma kwa Yehova na kuyezga iyo na Mwana wake pakupeleka chilango. Para tachita nthena mu mabanja ghithu ndiposo mu mpingo muŵenge mtende. Kweniso waliyose wawonenge kuti wakutemweka, ngwakuzirwa, kweniso ngwakuvikilirika. Ivi ni vitumbiko ivyo tingasanga sono apo tikulindilira vinandi mu charu chiphya. (Sal. 72:7) Chilango icho Yehova wakupeleka chikutisambizga umo tingakhalira mwamtende kwamuyirayira nga ni banja limoza ndipo iyo nga ni Dada withu. (Ŵerengani Yesaya 11:9.) Para tikuchiwona mwakwenelera chilango, tiwonenge kuti mbukaboni ukuru wakuti Chiuta wakutitemwa chomene ndipo tiwongenge.

²⁰ Mu nkhani yakulondezgapo tizamusambira vinandi pa nkhani ya chilango mu banja kweniso mu mpingo. Tizamuwonaso umo tingajikolera kweniso umo tingagegera chinthu chinyake icho ntchakuŵinya chomene kuluska chilango chamtundu uliwose.