1. Kasi tingasanga wuli vinjeru, ndipo pali uwemi wuli?

YEHOVA ndiyo ni mweneko wa vinjeru, ndipo vinjeru vyake wakupako ŵanyake mwawanangwa. Lemba la Yakobe 1:5 likuti: “Usange yumoza wa imwe wakupeleŵera vinjeru, walombenge Chiuta, pakuti iyo wakupeleka mwawanangwa ku wose, nakuti wakutombozga yayi.” Nthowa yimoza iyo tikupokera vinjeru kwa Chiuta nkhuzomera chilango chake. Vinjeru ivi vingativikilira ku vinthu ivyo vingatipweteka mwakuthupi kweniso mwauzimu. (Zinth. 2:10-12) Para vyaŵa nthena, ‘tijisungilirenge mu chitemwa cha Chiuta, . . . na kuzakasanga umoyo wamuyirayira.’—Yuda 21.

2. Ntchivichi chingatovwira kumanya kuti chilango ntchiwemi?

² Nyengo zinyake ivyo vingatitondeska kuzomera chilango panji kuchiwona mwakwenelera ni umo tili kukulira, zakwananga zakubabika nazo, na vinyake. Tikumanya kuti chilango ntchiwemi para tawona viwemi ivyo vikuŵapo pamanyuma, ndipo uwu mbukaboni wakuti Chiuta wakutitemwa. Lemba la Zintharika 3:11, 12 likuti: “Mwana wane, ungakananga yayi para Yehova wakukulanga, . . . chifukwa awo Yehova wakuŵatemwa wakuŵachenya.” Tileke kuluwa kuti Yehova wakutikhumbira viwemi. (Ŵerengani Ŵahebere 12:5-11.) Nyengo zose chilango chakufuma kwa Chiuta chikuŵa chiwemi ndiposo chakwenelera chifukwa wakutimanya makora. Mu nkhani iyi tidumbiskanenge  vinthu vinayi: (1) kujikora, (2) chilango chakufuma ku ŵapapi, (3) chilango icho tingapokera mu mpingo, ndiposo (4) chinthu chakuŵinya chomene kuluska chilango icho tingapokera.

3. Kasi mwana wangamba wuli kujikora? Yowoyani chiyelezgero.

³ Mazgu ghakuti kujikora ghangang’anamuraso kujifyenya panji kujiŵikira mphaka pa ivyo tikughanaghana na kuchita. Kujikora tikubabika nako yayi. Tikuchita kusambira. Tingalongosora nthe: Para mwana wakwamba kusambira njinga, mupapi wakukorako kuti mwana waleke kuwa. Kweni para wamba kunyoloska yekha, nyengo zinyake mupapi wakutayako mawoko na kumuleka kuti wendeske yekha. Para wawona kuti mwana wangendeska yekha, wakulekerathu kukorako. Mwakuyana waka, para ŵapapi ŵakusambizga mwakuzikira ŵana ŵawo “pa kuŵalanga na kuŵasambizga maghanoghano gha Yehova,” ndikuti ŵakuŵawovwiraso kuti ŵajikorenge na kuŵa ŵavinjeru.—Efe. 6:4.

4, 5. (a) Chifukwa wuli kujikora ntchigaŵa cha “wunthu uphya”? (b) Chifukwa wuli tikwenera yayi kugongowa nanga tingawa “kankhondi na kaŵiri”?

⁴ Ndimo viliriso kwa ŵanthu awo ŵakwamba kusambira za Yehova mbalara kale. Mbunenesko kuti ŵali kwambapo kale kujikora, kweni munthu uyo wamba waka kusambira unenesko wakuŵa wambura kukhwima mwauzimu. Kweni wakwamba kukhwima mwauzimu para wasambira kuvwara “wunthu uphya” wakuyana na wa Khristu. (Efe. 4:23, 24) Kujikora ni chimanyikwiro chakuti munthu wakukura mwauzimu. Para tikujikora, tikusambira kukana “nkharo iyo yikususkana na khumbo la Chiuta kweniso kukana makhumbiro ghacharu, kuti tiŵenge ŵamahara, ŵarunji na ŵakujipeleka pakusopa Chiuta mu nyengo iyi.”—Tito 2:12.

⁵ Baibolo likuti tose tili ŵakwananga. (Muph. 7:20) Kweni para tawa chikulongora kuti tikutondekerathu yayi kujikora. Lemba la Zintharika 24:16 likuti: “Murunji wangawa kankhondi na kaŵiri ndipo wawukengeso.” Kasi ntchivichi chingamovwira kuti wawukeso? Mzimu wa Chiuta ndiwo ungamovwira, nkhongono zake yayi. (Ŵerengani Ŵafilipi 4:13.) Chipambi chimoza cha mzimu utuŵa nkhujikora, uko kukuyanako na kujiŵikira mphaka.

6. Kasi tingachita wuli kuti tikondwenge para tikusambira Mazgu gha Chiuta? (Wonani chithuzi chakwamba.)

⁶ Vinyake ivyo vingatovwira kuti tambe kujikora nkhulomba, kusambira Baibolo, na kughanaghanirapo pa ivyo tikusambira. Kweni wuli usange vikumusuzgani kusambira Mazgu gha Chiuta? Panji mukutemwa viŵi yayi vyakuŵerengaŵerenga. Kumbukani kuti Yehova wangamovwirani para mwamupempha. Wangamovwirani kuti mwambe ‘kunwekera’ Mazgu ghake. (1 Pet. 2:2) Chakwamba, lombani Yehova kuti wamovwirani kuti mujikorenge na kusanga nyengo yakusambilira Mazgu ghake. Para mwachita nthena, chitani mwakuyana na ivyo mwalomba, panji mungamba kusambira kwa nyengo yichoko waka. Para nyengo yajumphapo, mwambenge kutemwa kusambira ndipo vimunozgeraninge. Nadi, mukondwenge kuŵa pamwekha na kuŵerenga ndiposo kughanaghanirapo Mazgu gha Yehova.—1 Tim. 4:15.

7. Kasi kujikora kungatovwira wuli kuti tifiske vilato vithu vyauzimu?

⁷ Kujikora kungatovwira kuti tifiske vilato vyauzimu. Ghanaghanirani za mwanalume munyake uyo wakawona kuti wamba kuwelera mwauzimu. Ntheura wakaŵa na chilato chakuti wazakaŵe mupayiniya wanyengozose ndipo wakamba kuŵerenga nkhani zakukhwaskana na upayiniya mu magazini ghithu. Kuchita ivi na kulomba, kukamukhozga na kumovwira kuti wambeso kuchita makora mwauzimu. Kweniso para wasanga mpata wakachitangako upayiniya wakanyengo. Kasi pakaŵa uwemi wuli wati wachita nthena? Nangauli pakaŵa masuzgo ghanyake, kweni wakaŵikapo mtima kuti m’paka wafiske khumbo lake la kuchita upayiniya wanyengozose ndipo pamanyuma wakafiska nadi ivyo wakakhumbanga.

8-10. Ntchivichi chingawovwira ŵapapi kulera makora ŵana ŵawo kuti ŵateŵetere Yehova? Longosorani.

⁸ Ŵapapi awo Mbakhristu ŵali na udindo ukuru wa kusambizga ŵana ŵawo “pa kuŵalanga na kuŵasambizga maghanoghano gha Yehova.” (Efe. 6:4) Kweni ntchakusuzga chomene kuchita nthena mu charu ichi. (2 Tim. 3:1-5) Ŵana ŵakubabika kuti ŵakumanya kale icho ntchiheni na chiwemi yayi. Ŵakubabika na njuŵi, kweni yikwenera kusambizgika, panji kuti kulangika. (Rom. 2:14, 15) Buku linyake lakulongosora Baibolo likuti lizgu la Chigiriki ilo lili kung’anamulika kuti “kulanga” lingang’anamuraso “kulera mwana kuti wakure makora.”

⁹ Kanandi ŵana awo ŵakulangika mwachitemwa ŵakujipulika kuti mbakuvikilirika. Ŵakusambira kuti wanangwa uli na mphaka ndipo ivyo ŵakusankha ndiposo ivyo ŵakuchita vili na vyakufumapo vyake, viwemi panji viheni. Ntheura ntchakuzirwa chomene kuti ŵapapi awo Mbakhristu ŵagomezgenge ulongozgi wa Yehova pakulera ŵana ŵawo. Kuluwa yayi kuti fundo na nthowa zakulelera ŵana zikupambana kuyana na uko munthu wakukhala panji uko wakulira ndipo zikusintha para pajumpha nyengo. Para ŵapapi ŵakugomezga Chiuta pakulera ŵana ŵawo, ŵakughanaghanira waka yayi umo ŵangalelera makora ŵana ŵawo, kugomezga vinjeru vyawo panji maghanoghano gha ŵanthu.

¹⁰ Ghanaghanirani za Nowa. Yehova wati wamuphalira kuti wapange chingalaŵa, Nowa wakagomezga vinjeru vyake yayi. Wakaŵa kuti wandapangepo chingalaŵa. Ntheura wakagomezga Yehova kuti wamovwire umo wangapangira, ndipo wakachita “ndendende” nga umo Yehova wakamutumira. (Gen. 6:22) Pakaŵa uwemi wuli wati wapulikira? Chingalaŵa chikaponoska umoyo wa Nowa na banja lake. Nowa wakaŵaso mupapi muwemi. Chifukwa wuli? Chifukwa wakagomezga vinjeru vya Chiuta. Wakasambizga makora ŵana ŵake ndipo wakaŵa chiyelezgero chiwemi. Kweni kuchita nthena kukaŵa kwakusuzga chomene mu nyengo iyo Chigumula chikaŵa pafupi kuchitika.—Gen. 6:5.

11. Chifukwa wuli ŵapapi ŵakwenera kulimbikira kusambizga ŵana ŵawo?

¹¹ Para ndimwe mupapi, kasi mungachita wuli “ndendende” nga umo Chiuta wakukhumbira? Tegherezgani kwa Yehova. Zomerezgani Yehova kuti wamusambizgani umo mungagwiliskira ntchito Mazgu ghake na ulongozgi uwo tikupokera mu gulu lake pakulera mwana winu. Kunthazi mwana winu wazamumuwongani chifukwa cha kuchita nthena. Mubali munyake wakalemba kuti: “Nkhuwonga chomene umo ŵapapi ŵane ŵakanilelera. Pakunisambizga ŵakayezgayezga kunifika pamtima. Ŵapapi ŵane ndiwo ŵakwenera kuwongeka chomene kuti nili kukura mwauzimu.” Nanga ŵapapi ŵangayezgayezga kusambizga, kweni ŵana ŵanyake ŵakumuleka Yehova. Nangauli vingaŵa nthena, ŵapapi ŵakuŵa na njuŵi yiwemi para ŵakayezgayezga kusambizga ŵana ŵawo unenesko. Kweniso ŵangaŵa na chigomezgo kuti zuŵa linyake, mwana wawo wazamuwelera kwa Yehova.

12, 13. (a) Para mwana wasezgeka, kasi ŵapapi Ŵachikhristu ŵangalongora wuli kuti ŵakupulikira Chiuta? (b) Kasi banja linyake likasanga chandulo wuli chifukwa chakuti ŵapapi ŵakagomezgeka kwa Yehova?

 ¹² Chiyezgo chikuru chomene icho ŵapapi ŵanyake ŵakukumana nacho kuti ŵalongore kugomezgeka kwa Yehova ni para mwana wawo wasezgeka. Wonani ivyo wakayowoya mudumbu munyake uyo mwana wake wakusezgeka wakawukapo pa nyumba. Wakati: “Nkhapenjerezganga tufundo tunyake mu mabuku ghithu kuti nisangirepo mwaŵi wakuti nichezgenge na mwana na muzukuru wane.” Wakayowoyaso kuti: “Kweni mfumu wane wakanovwira mwalusungu kuti niwone kuti mwana withu wakasankha kulekana nase ndipo tikwenera yayi kunjilirapo pa chilango cha Yehova.”

¹³ Pakati pajumpha vyaka, mwana wawo wakawezgekeramo mu mpingo. Mama wakati: “Sono wakuniyimbira foni panji kunilembera meseji zuŵa lililose. Ndipo wakuŵachindika chomene afumu ŵane na ine chifukwa wakumanya kuti tikapulikira Chiuta. Tili paubwezi uwemi chomene.” Para muli na mwana wakusezgeka, kasi ‘muthembenge Yehova na mtima winu wose, na kuleka kugomezga kapulikiskiro kinu’? (Zinth. 3:5, 6) Kumbukani kuti chilango cha Yehova chikulongora kuti wali na vinjeru chomene kweniso wakutitemwa. Kuluwa yayi kuti Chiuta wakapeleka Mwana wake kuti wazakafwire tose, kusazgapo mwana winu. Chiuta wakukhumba yayi kuti waliyose waparanyike. (Ŵerengani 2 Petrosi 3:9.) Ntheura pulikirani chilango cha Yehova na ulongozgi wake. Chitani ivyo Yehova wayowoya nanga vingaŵa kuti vikumuŵinyani. Pulikirani chilango cha Chiuta ndipo lekani kususkana nacho.

14. Kasi tikupindura wuli na ulongozgi uwo Yehova wakupeleka kwizira mwa “muteŵeti mulara wakugomezgeka”?

¹⁴ Yehova walayizga kuti wapwelelerenge, kuvikilira, na kusambizga mpingo Wachikhristu. Wakuchita nthena munthowa zinandi. Mwachiyelezgero, wali kusankha Mwana wake kuti walongozgenge mpingo ndipo Yesu nayo wali kusankha “muteŵeti mulara wakugomezgeka” kuti wapelekenge chakurya chauzimu panyengo yakwenelera. (Luka 12:42) Chakurya ichi chikwiza munthowa zinandi. Ungaŵa ulongozgi panji chilango. Jifumbani kuti, ‘Kasi nkhalinga apo nkhani iyo nkhategherezga panji iyo nkhaweranga mu magazini yithu yikanovwira kuti nisinthe nkharo yane panji kaghanaghaniro kane?’ Para mwazgora kuti kanandi waka, kondwani. Chikulongora kuti mukuzomerezga Yehova kuti wamuwumbani panji kumulangani, ndipo ndimwe mukusanga chandulo.—Zinth. 2:1-5.

15, 16. (a) Kasi tingachita wuli kuti mu mpingo tipindurenge na “vyawanangwa mu ŵanthu”? (b) Kasi tingachita wuli kuti ŵalara ŵachitenge ntchito yawo mwakukondwa?

¹⁵ Khristu wali kupelekaso ŵalara mu mpingo awo ni “vyawanangwa mu ŵanthu” kuti ŵaliske mberere za Chiuta. (Efe. 4:8, 11-13) Kasi mungachita wuli kuti mupindurenge na vyawanangwa ivi? Nthowa yimoza nkhuyezga chipulikano cha ŵalara na nkharo yawo yiwemi. Nthowa yinyake, nkhupulikira ulongozgi wa mu Malemba uwo ŵakutipa. (Ŵerengani Ŵahebere 13:7, 17.) Kumbukani kuti ŵalara ŵakutitemwa ndipo ŵakukhumba kuti tikurenge mwauzimu. Mwachiyelezgero, para ŵawona kuti tikusangika yayi ku maungano panji taleka kulimbikira vinthu vyauzimu, mwaluŵiro ŵakutovwira. Ŵakutitegherezga ndipo pamanyuma ŵakutikhozga mwachitemwa, na kutipa ulongozgi wakwenelera wa mu Malemba. Kasi mukuwona wovwiri uwu kuti mbukaboni wakuti Yehova wakumutemwani?

¹⁶ Kumbukani kuti ntchipusu yayi kuti ŵalara ŵize na kutipa ulongozgi uwo tikukhumbikwira. Ghanaghanirani waka umo chikaŵira chakusuzga kwa ntchimi Natani kuti yiyowoye na fumu Davide apo yikakhumbanga kubisa zakwananga zikuru izo yikachita. (2 Sam. 12:1-14) Mwakuyana waka, mpositole Paulosi nayo wakeneranga kuŵa na chikanga kuti wapeleke ulongozgi kwa Petrosi,  yumoza mwa ŵapositole 12, apo wakatemwera ŵabali Ŵachiyuda. (Gal. 2:11-14) Kasi mungachita wuli kuti ŵalara mu mpingo winu ŵaleke kusuzgika kumupani ulongozgi? Ŵani ŵakujiyuyura, ŵambura kusuzga, kweniso ŵakuwonga. Wonani wovwiri uwo ŵakupeleka kuti mbukaboni wakuti Chiuta wakumutemwani. Para mwachita nthena, vinthu vimwenderaninge makora, kweniso ŵalara ŵachitenge ntchito yawo mwakukondwa.

17. Kasi mudumbu munyake wakawovwirika wuli mwachitemwa na ŵalara?

¹⁷ Mudumbu munyake vikamusuzganga kutemwa Yehova chifukwa cha ivyo vikamuchitikira kumanyuma. Wakati: “Nkhati namba kusuzgika maghanoghano chifukwa cha ivyo vikanichitikira kumanyuma na vinyake, nkhamanya kuti nkhwenera kuphalira ŵalara. Ŵakanikwiyira yayi nesi kuninena, kweni ŵakanovwira na kunikhozga. Para maungano ghamara, kwali ŵatangwanika wuli, mulara yumoza m’paka wize na kunitawuzga. Chifukwa cha ivyo vikachitika kumanyuma, chikaŵanga chakusuzga kugomezga kuti Chiuta wanganitemwa. Kweni nyengo zose, Yehova wagwiliskira ntchito mpingo kweniso ŵalara kuti nimanye kuti wakunitemwa nadi. Nkhulomba kuti nileke kumutaya Yehova.”

18, 19. Ntchivichi chikuŵinya chomene kuluska chilango? Longosorani.

¹⁸ Nangauli chilango chikuŵinya, kweni pali chinthu chinyake icho chikuŵinya chomene kuluska chilango, ni ivyo vikuchitika para takana kupokera chilango. (Heb. 12:11) Wonani ivyo vikachitikira Kayini na Themba Zedekiya. Kayini wakati wamba kutinkha Abelu na kukhumba kumukoma, Chiuta wakaphalira Kayini kuti: “Chifukwa wuli wakalipa nthena ndipo chisko chako chawirachi? Para ungamba kuchita makora, kasi ningaleka kukondwa nawe? Kweni usange ukuleka kuchita makora, kwananga kwakhazga pa mulyango. Khumbo lake ndakuti kukuwuse, kasi iwe utondenge?” (Gen. 4:6, 7) Kayini wakapulikira yayi. Pamanyuma kwananga kukamuthereska. Kayini wakajichemera masuzgo na vyakuŵinya chifukwa cha ivyo wakachita. (Gen. 4:11, 12) Kayini wategherezgenge kwa Yehova mphanyi wakasangana na vyakuŵinya vyose ivi yayi.

¹⁹ Zedekiya wakaŵa Themba liheni chomene kweniso lakulopwa. Iyo wakalamuliranga mu nyengo iyo mu Yerusalemu mukaŵa masuzgo. Ntchimi Yeremiya yikachenjezga Zedekiya mwakuwerezgawerezga kuti waleke nkharo yake yiheni, kweni wakakana kupulikira ulongozgi. Nayo, umaliro wake ukaŵa uheni chomene. (Yer. 52:8-11) Yehova wakukhumba yayi kuti tisangane na masuzgo ghanthena.—Ŵerengani Yesaya 48:17, 18.

20. Kasi ntchivichi chizamuchitikira awo ŵakuzomera chilango panji kuti chisambizgo cha Chiuta na awo ŵakukana?

²⁰ Ŵanthu mu charu ŵakukhumba yayi kupokera chilango panji ulongozgi ndipo ŵakukhumba yayi kujikora. Kweni sonosono apa, waliyose uyo wakukana chilango chakufuma kwa Chiuta wasanganenge na masuzgo. (Zinth. 1:24-31) Ntheura, tiyeni ‘tipulikire chisambizgo ndipo tiŵe ŵavinjeru.’ Lemba la Zintharika 4:13 likuti, “koleska chisambizgo, ungachitayanga yayi. Uchisungilire, pakuti mbumoyo wako.”