1, 2. (a) Chifukwa wuli Ŵakhristu ŵachinyamata ŵakuwina nkhondo yakulimbana na Satana na viŵanda vyake? (Wonani chithuzi chakwamba.) (b) Kasi tidumbiskanenge vichi mu nkhani iyi?

MPOSITOLE Paulosi wakayaniska Ŵakhristu na ŵasilikari awo ŵakurwa nkhondo. Nase mazuŵa ghano tikurwa nkhondo, kweni njauzimu. Nangauli nkhondo iyi njauzimu, kweni ŵalwani ŵithu ŵaliko nadi. Satana na viŵanda vyake ŵakumanya chomene nkhondo ndipo ŵarwa nkhondo nyengo yitali. Vingawoneka nga kuti tingarwa nawo yayi nkhondo. Chomenechomene Ŵakhristu ŵachinyamata ndiwo ŵangawoneka nga kuti ŵangawina yayi nkhondo iyi. Kasi pali chigomezgo chakuti ŵachinyamata ŵangamuwina Satana na viŵanda vyake? Enya, ndipo ŵachinyamata ŵakuwina kale. Chifukwa wuli? Chifukwa ‘ŵakupokera nkhongono kwa Fumu.’ Kweni ŵakuchita vinandi padera pa kupokera nkhongono kwa Chiuta. Mbakunozgeka kurwa nkhondo. Nga mbasilikari awo ŵali kusambizgika makora kurwa nkhondo, iwo ‘ŵavwara vyankhondo vyose vyakufuma kwa Chiuta.’—Ŵerengani Ŵaefeso 6:10-12.

² Apo Paulosi wakayowoyanga za chiyelezgero cha ŵasilikari, wakwenera kuti wakaghanaghaniranga vya yunifomu ya nkhondo iyo  ŵasilikari Ŵachiroma ŵakavwaranga. (Mil. 28:16) Tiyeni tidumbiskane chifukwa icho chiyelezgero icho Paulosi wakayowoya ntchakwenelera. Kweniso tisambirenge ivyo ŵachinyamata ŵanyake ŵakayowoya na vyandulo ivyo ŵali kusanga chifukwa cha kuvwara vyankhondo vyose vyauzimu.

3, 4. Kasi unenesko uwo uli mu Baibolo ukuyana wuli na lamba wa ŵasilikari Ŵachiroma?

³ Ŵerengani Ŵaefeso 6:14. Lamba wa ŵasilikari Ŵachiroma ukaŵa na visulo ivyo vikavikiliranga chiwuno cha msilikari. Lamba uyu wakapangika munthowa yakuti wawovwirenge kuti chakuvwara chakuchanya chileke kuŵa chizito chomene. Lamba wakaŵaso na tuvisulo uto tukawovwiranga kuyegha lupanga na chimayi. Para lamba wakhora mu chiwuno, msilikari wakatchinthanga ku nkhondo.

⁴ Unenesko uwo tikusambira mu Mazgu gha Chiuta uli nga ni lamba. Ukutivikilira ku visambizgo vyautesi ivyo vingatipweteka mwauzimu. (Yoh. 8:31, 32; 1 Yoh. 4:1) Kweniso para tikutemwa unenesko wa mu Baibolo, chikuŵa chipusu kuyegha “chakujivikilira pa chifuŵa,” icho chikung’anamura kulondezga fundo za Chiuta. (Sal. 111:7, 8; 1 Yoh. 5:3) Para tikupulikiska makora unenesko wa mu Mazgu gha Chiuta, chiŵengeso chipusu kuvikilira vigomezgo vithu ku awo ŵakutisuska.—1 Pet. 3:15.

5. Chifukwa wuli tikwenera kuyowoya unenesko?

⁵ Para unenesko wa mu Baibolo tawukakilira nga umo msilikari wakakakiranga lamba, tichitenge ivyo Baibolo likuyowoya ndipo nyengo zose tiyowoyenge unenesko. Chifukwa wuli tigegenge kuyowoya utesi? Chifukwa utesi ni nyambo yimoza iyo Satana wakutemwa chomene kuyigwiliskira ntchito. Utesi ukupweteka uyo wakuyowoya na uyo wakuwugomezga. (Yoh. 8:44) Ntheura nangauli tili ŵambura kufikapo, kweni tikwenera kuyezgayezga kuleka kuteta. (Efe. 4:25) Kweni ntchakusuzga kuchita nthena. Abigail, uyo wali na vyaka 18, wakati: “Nyengo zinyake kuyowoya unenesko kukuwoneka kwambura kovwira, chomenechomene para ukuwona kuti vingakwendera makora para wateta.” Kweni chifukwa wuli Abigail wakuyezgayezga kuyowoya unenesko? Iyo wakuti: “Para nayowoya unenesko, nkhuŵa na njuŵi yituŵa pamaso pa Yehova. Ndipo ŵapapi ŵane na ŵabwezi ŵane ŵakunigomezga.” Victoria uyo wali na vyaka 23, wakati: “Para ukuyowoya unenesko na kulondezga ivyo ukugomezga, ŵanthu ŵangakuseka. Kweni para wachita nthena, vinthu vikukuyendera makora nyengo zose, nkhongono zikukwera, ukujipulika kuti uli pafupi na Yehova, ndipo ŵanthu awo ŵakukutemwa ŵakukuchindika.” Ntchakuzirwa chomene kuti nyengo zose ‘tijikakilirenge mu chiwuno lamba wa unenesko.’

6, 7. Chifukwa wuli tingayaniska urunji na chakujivikilira pa chifuŵa?

⁶ Chakujivikilira pa chifuŵa icho ŵasilikari Ŵachiroma ŵakavwaranga mu nyengo yakale, chikaŵanga na tuvisulo twakunjilirananjilirana. Tuvisulo utu ŵakatukoloŵekanga pa chikumba na twakukoloŵekera ndipo tukajaranga thupi la msilikari. Kweniso viŵegha vya msilikari vikajalikanga na tuvisulo tunyake twakuyana na utu. Chakuvwara ichi, nyengo zinyake chikapangiskanga msilikari kuti waleke kwenda makora, ndipo nyengo zose msilikari wakeneranga kuwona usange chakuvwara chake chili makora. Kweni chakuvwara chakujivikilira ichi chikawovwiranga kuti lupanga panji mkondo uleke kumulasa pa mtima panji viŵaro vinyake vyakuzirwa.

⁷ Nga umo chakujivikilira pa chifuŵa chikavikiliranga mtima wa msilikari, fundo za Yehova nazo zingavikilira mtima withu. (Zinth. 4:23) Pakuti msilikari wakate wazomerenge yayi kusinthiska chakujivikilira chake cha chisulo na chinyake chambura kukhora, nase tingasinthiskanga yayi fundo za Yehova na fundo izo tikuwona kuti ni ziwemi. Patekha tilije vinjeru vyakukwana vyakuti tingavikilira mtima withu. (Zinth. 3:5, 6) M’malo mwake, nyengo zose tikwenera kuwona usange ‘chakujivikilira’ chithu cha chisulo icho Yehova wali kutipa chakhala makora pa mtima withu.

8. Chifukwa wuli ntchakuzirwa kulondezga fundo za Yehova?

 ⁸ Kasi nyengo zinyake mukuwona kuti fundo za Yehova zikumufyenyani panji kumupokani wanangwa? Daniel, uyo wali na vyaka 21, wakati: “Ŵasambizgi na ŵana ŵa sukulu ŵanyane ŵakanisekanga chifukwa cha kulondezga fundo za mu Baibolo. Nyengo yinyake, nkhamba kuchita soni ndipo nkhasuzgikanga maghanoghano.” Kasi wakachita wuli kuti wambireso kuchita makora? Iyo wakati: “Nyengo yikati yajumphapo, nkhawona uwemi wa kupulikira fundo za Yehova. Ŵanyane ŵanyake ŵakamba kumwa munkhwala wakuzweteska wongo, ndipo ŵanyake ŵakaleka sukulu. Chikaŵa chakuchitiska chitima kuwona umo umoyo wawo ukasinthira. Yehova wakutivikilira nadi.” Madison, uyo wali na vyaka 15, wakati: “Vikunisuzga chomene kulondezga fundo za Yehova na kuleka kuchitako ivyo ŵanyane ŵakuwona kuti ni viwemi panji vyakukondweska.” Kasi wakuchita wuli kuti walondezgenge fundo za Yehova? Iyo wakuti: “Nkhujikumbuska kuti nkhwimira zina la Yehova ndipo nkhuwona kuti viyezgo ivyo nkhukumana navyo ni nyambo iyo Satana wakukhumba kunikora nayo. Para natonda, nkhujipulika makora chomene.”

9-11. (a) Kasi ni skapato wuli zakuyelezgera izo Ŵakhristu ŵakuvwara? (b) Ntchivichi chingatovwira kuti tileke kuchita soni kupharazga makani ghawemi?

⁹ Ŵerengani Ŵaefeso 6:15. Msilikari Wachiroma uyo wandavware skapato wakaŵa wakunozgeka yayi kurwa nkhondo. Wakavwaranga skapato izo zikaŵanga nga ni masando ndipo pasi pa skapato izi pakaŵanga vikumba vitatu vyakumata pamoza. Ichi chikawovwira kuti panyonyofokenge. Skapato izi zikaŵa ziwemi chomene chifukwa zikaŵa zakunyonyofoka kweniso zakukhora.

¹⁰ Skapato izo ŵasilikari Ŵachiroma ŵakavwaranga ŵakalutanga nazo ku nkhondo, kweni skapato zakuyelezgera izo Ŵakhristu ŵakuvwara zikuŵawovwira pakupharazga uthenga wa mtende. (Yes. 52:7; Rom. 10:15) Kweni pakukhumbikwa chikanga kuti munthu wapharazge usange m’pata wasangika. Bo, uyo wali na vyaka 20 wakati: “Nkhawopanga kupharazgira ŵanyane mu kilasi. Nkhachitanga soni chomene. Kweni sono nkhuwona chifukwa chilichose yayi icho nkhawoperanga. Sono nili wakukondwa kuti nkhupharazgira ŵanyane.”

¹¹ Ŵachinyamata ŵanandi ŵawona kuti ŵakuŵavya soni kupharazga makani ghawemi usange ŵanozgeka makora. Kasi munganozgekera wuli kupharazga? Julia uyo wali na vyaka 16, wakati: “Nkhuŵika mabuku ghanyake ghakupharazgira mu chikwama chane cha ku sukulu, ndipo nkhutegherezga para ŵanyane mu kilasi ŵakuyowoya maghanoghano ghawo na ivyo ŵakugomezga. Pamanyuma nkhuwona ivyo vingaŵawovwira. Para nanozgeka, nkhudumbiskana nawo vinthu ivyo vingaŵawovwira nadi.” Makenzie uyo wali na vyaka 23, wakati: “Para ndimwe ŵalusungu ndipo mukutegherezga makora, mupulikiskenge ivyo ŵachinyamata ŵanyinu ŵakukumana navyo. Nkhuwoneseska kuti nkhuŵerenga nkhani zose zakukhwaskana na ŵachinyamata. Kuchita nthena kukunovwira kuti nilongore ŵanyane nkhani zinyake mu Baibolo panji pa jw.org izo nkhuwona kuti zingaŵawovwira.” Fundo zose izi, zikulongora kuti para tanozgekera makora kupharazga vili nga tavwara “skapato” izo zikutiyana makora.

12, 13. Kasi ni mivi wuli yakugolera iyo Satana wakuponya?

¹² Ŵerengani Ŵaefeso 6:16. Msilikari Wachiroma wakanyamuranga “chiskango chikuru” icho chikaŵanga chakuvungumara ndipo chikamujaranga kufuma mu viŵegha m’paka mu makongono. Chikavikiliranga msilikari ku lupanga, mikondo na mivi.

¹³ Yinyake mwa ‘mivi yakugolera’ iyo Satana wangamuponyerani ni mautesi ghakukhwaskana na Yehova nga ghakuti Chiuta walije namwe ntchito kweniso wakumutemwani yayi. Ida uyo wali na vyaka 19, wakajiwonanga kuti ngwambura ntchito. Iyo wakati: “Kanandi nkhujipulika kuti Yehova  wali nane pafupi yayi ndipo wakukhumba yayi kuŵa Mubwezi wane.” Kasi wakachita wuli kuti wamazge maghanoghano agha? Ida wakati: “Maungano ghakukhozga chomene chipulikano chane. Kweni kumanyuma nkhatemwanga kukhalapo waka chete pa maungano kwambura kuzgorapo. Nkhaghanaghananga kuti palije uyo wangatemwa kutegherezga ivyo ningazgora. Kweni pasono nkhunozgekera maungano na kuyezgayezga kuzgorapo kaŵiri panji katatu. Vichali kunisuzga kuzgorapo, kweni nkhujipulika makora para nazgorapo. Ŵabali na ŵadumbu ŵakunikhozga chomene. Nyengo zose para nafuma ku maungano nkhumanya kuti Yehova wakunitemwa.”

14. Kasi ivyo vikachitikira Ida vikutisambizga fundo wuli?

¹⁴ Ivyo vikachitikira Ida vikutisambizga fundo yinyake yakuzirwa. Chiskango icho msilikari wakanyamuranga chikaŵanga umo chiliri kwambura kusintha. Kweni chiskango chithu cha chipulikano chingasintha, chingakura panji kuwelera nyuma. Ntheura vili kwa ise kuti chipulikano chithu chikure panji yayi. (Mat. 14:31; 2 Tes. 1:3) Ntchakuzirwa chomene kuti tikhozgenge chipulikano chithu.

15, 16. Kasi chipulikano chikuyana wuli na chisoti?

¹⁵ Ŵerengani Ŵaefeso 6:17. Chisoti icho wakavwaranga msilikari Wachiroma chikapangika kuti chivikilirenge msilikari ku mutu, musingo, na kumaso. Visoti vinyake vikaŵanga na chikolelero mwakuti msilikari wanganyamura mu mawoko.

¹⁶ Nga umo chisoti chikavikiliranga wongo wa msilikari, “chigomezgo cha chiponosko” icho tili nacho chikuvikilira maghanoghano ghithu. (1 Tes. 5:8; Zinth. 3:21) Chigomezgo chikutovwira kuti  tikumbukenge ivyo Chiuta walayizga ndipo ichi chikutovwira kuti tiwonenge mwakwenelera masuzgo ghithu. (Sal. 27:1, 14; Mil. 24:15) Kweni para tikukhumba kuti “chisoti” chithu chitovwire, tikwenera kuvwara ku mutu withu, kuyegha mu mawoko yayi.

17, 18. (a) Kasi Satana wangatinyenga wuli kuti tivure chisoti? (b) Kasi tingalongora wuli kuti tindapusikike na njomba za Satana?

¹⁷ Kasi Satana wangatinyenga wuli kuti tivure chisoti? Ghanaghanirani umo wakachitira na Yesu. Satana wakamanyanga kuti Yesu wakulindilira kuzakalamulira ŵanthu. Kweni Yesu wakeneranga kulindilira nyengo iyo Yehova wali kutema. Ndipo pambere nyengo iyi yindafike, Yesu wakeneranga kufwa na kuwuka dankha. Kweni Satana wakayezga Yesu kuti wasange luŵiro ivyo wakalindiliranga. Satana wakayezga Yesu kuti wamupenge ufumu nyengo yeneyiyo usange wangamusopa kamoza pera. (Luka 4:5-7) Mwakuyana waka, Satana wakumanya kuti Yehova wazamutipa vinthu vyakuthupi viwemi mu charu chiphya. Kweni tikwenera kulindilira, nangauli pasono tingasangana na masuzgo. Satana wakutiyezga kuti tikhumbenge kusangwa na umoyo panyengo yasono. Iyo wakukhumba kuti tiŵikenge mtima pa kupenja dankha vinthu vyakuthupi mwakuti tiŵe navyo vyose panyengo yasono. Satana wakutichiska kuti tiŵikenge vinthu vya Ufumu pa malo ghachiŵiri.—Mat. 6:31-33.

¹⁸ Nga ni umo ŵakuchitira ŵachinyamata ŵanandi awo Mbakhristu, Kiana uyo wali na vyaka 20 wandapusikike na utesi uwu. Iyo wakati: “Nkhumanya kuti ni Ufumu wa Chiuta pera uwo uzamuwuskapo masuzgo gha ŵanthu.” Kasi kumanya fundo iyi kwamovwira kuti waghanaghanenge na kuchita wuli? Iyo wakatiso: “Nkhuwona mwakwenelera vilato vyakuthupi chifukwa nkhulindilira Paradiso. Maluso ghane nkhukhumba kusambazgikirapo yayi ndipo nkhukhumba kuŵa pa ntchito zapachanya yayi. M’malo mwake, nkhugwiliskira ntchito nyengo na nkhongono zane kuchitira vinthu vyauzimu.”

19, 20. Kasi tingachita wuli kuti tigwiliskirenge ntchito mwaluso Mazgu gha Chiuta?

¹⁹ Lupanga ulo ŵasilikari Ŵachiroma ŵakwenda pasi ŵakagwiliskiranga ntchito pa nyengo iyo Paulosi wakalemberanga kalata yake, lukaŵa lutali pafupifupi masentimita 50 ndipo lukapangika kuti ŵatimbiranenge na mulwani uyo wali pafupi. Ŵasilikari Ŵachiroma ŵakaŵa ŵaluso chomene pakugwiliskira ntchito lupanga chifukwa ŵakayezgeleranga zuŵa lililose.

²⁰ Paulosi wakayaniska Mazgu gha Chiuta na lupanga ulo Yehova wali kutipa. Kweni tikwenera kusambira umo tingagwiliskira ntchito mwaluso lupanga ulu apo tikuvikilira vigomezgo vinthu panji para tikukhumba kusintha maghanoghano ghaheni. (2 Kor. 10:4, 5; 2 Tim. 2:15) Kasi tingachita wuli kuti tisazgireko luso lwithu? Sebastian uyo wali na vyaka 21, wakati: “Nkhulemba vesi limoza kufuma pa chaputara chilichose icho naŵerenga mu Baibolo. Nkhuŵika pamoza mavesi ghose agho nkhutemwa. Ivi vikunovwira kuti maghanoghano ghane ghayanenge na gha Yehova.” Daniel uyo tangumuzunura kukwambilira, wakati: “Para nkhuŵerenga Baibolo, nkhusanga mavesi agho nkhuwona kuti ghangawovwira ŵanthu awo nkhukumana nawo mu uteŵeti. Nawona kuti ŵanthu ŵakutegherezga chomene para ŵawona kuti ukulitemwa Baibolo ndipo ukuyezgayezga kuŵawovwira.”

21. Chifukwa wuli tikwenera yayi kopa Satana na viŵanda vyake?

²¹ Ivyo ŵachinyamata ŵanyake ŵayowoya mu nkhani iyi, vikulongora kuti palije chifukwa chakopera Satana na viŵanda vyake. Mbunenesko kuti ŵali na nkhongono, kweni mbankhongono chomene kuluska Yehova yayi. Kweniso ŵakhalirenge muyirayira yayi. Sonosono apa, ŵajalirikenge mu jele ndipo ŵazamupwetekaso waliyose yayi mu Vyaka 1,000 vya Ufumu wa Khristu. Para vyaka ivi vyajumpha ŵazamuparanyika. (Chivu. 20:1-3, 7-10) Tikumumanya mulwani withu, njomba zake, na vilato vyake. Yehova wangatovwira kuti titchinthe pakulimbana na Satana.