1. Kasi mukazizwa na vichi apo mukamba kuphalirako ŵanthu uthenga wa mu Baibolo?

KASI mukukumbuka apo mukamanyira kuti mwasanga unenesko? Mukawona kuti ivyo mukasambiranga mu Baibolo vikaŵa vipusu kuvipulikiska. Mukaghanaghananga kuti waliyose wangakondwa usange wangamanya ivyo imwe mwamba kuvigomezga. Mukakhorwa kuti uthenga wa mu Baibolo ungaŵawovwira kuti ŵaŵe ŵakukondwa sono kweniso kuŵa na chilindizga chiwemi cha munthazi. (Sal. 119:105) Ntheura mukakhuka kuphalirako ŵabwezi na ŵabali ŵinu unenesko uwo mukasambira. Kweni ntchivichi chikachitika? Mukazizwa chomene kuwona kuti ŵanandi ŵakakana uthenga winu.

2-3. Kasi ŵanandi ŵakachita wuli apo Yesu wakaŵa pa charu chapasi?

² Tingazizwanga yayi para ŵanyake ŵakukana uthenga uwo tikuŵapharazgira. Yesu nayo ŵanandi ŵakamukana, nangauli wakachitanga minthondwe kulongora kuti wakaŵa nadi Mwana wa Chiuta. Mwachiyelezgero, Yesu wakawuska Lazaro, ndipo munthondwe uwu ukaŵa wakuti awo ŵakamususkanga ŵangakana yayi. Kweni ŵalongozgi Ŵachiyuda ŵakagomezga yayi kuti Yesu ni Mesiya. Ndipo ŵakakhumbanga kukoma Yesu na Lazaro wuwo.​—Yoh. 11:47, 48, 53; 12:9-11.

³ Yesu wakamanyanga kuti ŵanthu ŵanandi ŵazamumukana kuti iyo ni Mesiya. (Yoh. 5:39-44) Iyo wakaphalira ŵasambiri ŵa Yohane Mubatizi kuti: “Wakukondwa ni uyo wandakhuŵare nane.” (Mat. 11:2, 3, 6) Chifukwa wuli ŵanthu ŵanandi ŵakamukana Yesu?

4. Kasi mu nkhani iyi tiwonenge vichi?

⁴ Mu nkhani iyi na yakulondezgapo, tiwonenge vifukwa vinyake ivyo ŵanthu mu nyengo ya Yesu ŵakalekera kuŵa na chipulikano mwa iyo. Kweniso tiwonenge vifukwa ivyo ŵanthu mazuŵa ghano  ŵakukanira uthenga withu. Chakuzirwa chomene ntchakuti tisambirengeso chifukwa icho tikwenera kuŵira na chipulikano chakukhora mwa Yesu kuti tileke kukhuŵara.

5. Chifukwa wuli ŵanyake ŵakaghanaghananga kuti Yesu wakaŵa Mesiya yayi?

⁵ Ŵanandi ŵakakhuŵara na Yesu chifukwa cha uko wakakulira. Iwo ŵakamanyanga kuti Yesu wakasambizganga mwaluso kweniso wakachitanga minthondwe. Kweni iwo ŵakamuwonanga waka kuti ni mwana wa kalipentara. Ndipo wakafuma mu msumba wa Nazarete uwo ŵanthu ŵakawuwonanga kuti ngwambura kuzirwa. Nanga ni Nataniyeli, uyo pamanyuma wakazakaŵa msambiri wa Yesu wakafumba kuti: “Kasi ku Nazarete kungafuma kanthu kawemi?” (Yoh. 1:46) Panyake Nataniyeli wakawutemwanga yayi msumba uwo kukakhalanga Yesu. Panji wakaghanaghaniranga uchimi uwo uli pa Mika 5:2, uwo ukayowoyanga kuti Mesiya wazamubabikira ku Betelehemu, ku Nazarete yayi.

6. Kasi ntchivichi chikatenge chiwovwirenge ŵanthu mu nyengo ya Yesu kumanya kuti iyo wakaŵa Mesiya?

⁶ Kasi Malemba ghakuti wuli? Ntchimi Yesaya yikayowoyerathu kuti ŵalwani ŵa Yesu ŵazamuŵikako mahara yayi ku “mdauko wa [Mesiya wakukhwaskana na] muwiro wake.” (Yes. 53:8) Mauchimi ghanandi ghakayowoyerathu za Mesiya. Ŵanthu aŵa ŵaŵenge na nyengo yakusandira mauchimi agha, mphanyi ŵakamanya kuti Yesu wakababikira nadi ku Betelehemu kweniso kuti wakafuma mu mphapu ya Themba Davide. (Luka 2:4-7) Ntheura malo agho Yesu wakababikirako ghakukolerana na uchimi uwo uli pa Mika 5:2. Ipo kasi suzgo likaŵa vichi chomene? Ŵanthu ŵakachimbiliranga waka kweruzga. Ŵakaŵavya maukaboni ghakukwana. Lekani mphake kuti ŵakamukana Yesu.

7. Chifukwa wuli ŵanandi ŵakukana ŵanthu ŵa Yehova?

⁷ Kasi mazuŵa ghano napo vikuchitika? Enya. Pakuti ŵanthu ŵa Yehova ŵanandi mbasambazi yayi, ŵanandi ŵakuŵawona kuti ‘mbambura kusambira ndiposo ŵanthu bweka.’ (Mil. 4:13) Ŵanyake ŵakuwona kuti ŵanthu ŵa Chiuta ŵangasambizga yayi munthu Baibolo chifukwa ŵandasambire sukulu zapachanya zakusambizga vya Chiuta. Ŵanyake ŵakuti mpingo wa Ŵakaboni ŵa Yehova “ntchisopa cha ku America.” Kweni unenesko ngwakuti pa Ŵakaboni ŵa Yehova 7 pa charu chose, yumoza ndiyo wakukhala ku United States. Ndipo ŵanyake ŵali kuphalirika kuti Ŵakaboni ŵakugomezga mwa Yesu yayi. Ndipo kwa vyaka vinandi, ŵanthu ŵakutiwona kuti ndise “Ŵachikomyunizimu,” “mphachi za ku America,” kweniso “tikuchita vinthu mwakutalulira.” Ntheura ŵanthu ŵanandi ŵakukhumba yayi kuŵa ŵanthu ŵa Yehova chifukwa chakuti ŵakuphalirika nkhani izi ndipo ŵakumanya yayi unenesko wakukhwaskana na ŵanthu ŵa Yehova.

8. Kuyana na Milimo 17:11, kasi ŵanthu ŵakwenera kuchita vichi usange ŵakukhumba kumanya awo mbateŵeti ŵa Chiuta nadi mazuŵa ghano?

⁸ Kasi munthu wangachita wuli kuti waleke kukhuŵara? Ŵanthu ŵakwenera kupenjerezga uwo mbunenesko wenecho. Ndivyo wakachita Luka, uyo wakalemba buku la Makani Ghawemi. Iyo wakapenjerezga “vinthu vyose” kufuma pakwamba. Wakakhumbanga kuti awo ŵazamuŵerenga ‘ŵazakamanye makora unenesko wa vinthu’ ivyo ŵakapulika vyakukhwaskana na Yesu. (Luka 1:1-4) Ŵayuda ŵa ku Bereya nawo ŵakachita nga ni Luka. Ŵakati ŵapulika kakwamba makani ghawemi ghakukhwaskana na Yesu, ŵakayaniskanga na Malemba Ghachihebere kuti ŵasimikizge usange ivyo ŵakapulika vikaŵa nadi vyaunenesko. (Ŵazgani Milimo 17:11.) Mwakuyana waka, ŵanthu mazuŵa ghano ŵakwenera kusanda kuti ŵamanye uwo mbunenesko. Ŵakwenera kuyaniska ivyo ŵakusambizgika na ŵanthu ŵa Chiuta na ivyo Malemba ghakuyowoya. Kweniso ŵakwenera kusanda ivyo ŵanthu ŵa Yehova ŵamazuŵa  ghano ŵachita. Usange ŵamanya uwo mbunenesko nadi, ŵachitenge vinthu chifukwa cha kuyeyeka waka na sankho panji ivyo ŵapulika yayi.

9. Kasi chikachitika ntchivichi Yesu wati waŵakanira kuŵalongora chimanyikwiro chakufuma kuchanya?

⁹ Ŵanthu ŵanyake mu nyengo ya Yesu ŵakakhorwa yayi na ivyo wakasambizganga. Ŵakakhumbanga maukaboni ghanyake. Iwo ŵakamupempha kuti waŵalongore “chimanyikwiro chakufuma kuchanya” usange wakaŵa nadi Mesiya. (Mat. 16:1) Panyake ŵakakhumbanga kuti waŵalongore chimanyikwiro chifukwa cha ivyo ŵakaŵazga pa Daniyeli 7:13, 14. Kweni nyengo yakuti Yehova wafiskire uchimi uwu yikaŵa kuti yindakwane. Ivyo Yesu wakaŵasambizganga vikaŵa vyakukwana kuti ŵagomezge kuti iyo wakaŵa Mesiya. Ndipo ŵakakhuŵara Yesu wati waŵakanira kuŵalongora chimanyikwiro.​—Mat. 16:4.

10. Kasi Yesu wakafiska wuli ivyo Yesaya wakalemba vyakukhwaskana na Mesiya?

¹⁰ Kasi Malemba ghakuti wuli? Ntchimi Yesaya yikalemba vyakukhwaskana na Mesiya kuti: “Wachemerezgenge chara panji kukwezga mazgu ghake, ndipo mazgu ghake ghapulikikwenge chara mu msewu.” (Yes. 42:1, 2) Yesu wakachitanga uteŵeti wake kuti wajipangire mbiri yayi. Iyo wakazenga matempile ghapachanya yayi, nesi kuvwara malaya ghapadera ghauliska, panji kukhumba kuti ŵanthu ŵamuchemenge mazina ghaudindo. Apo Yesu wakeruzgikanga, wakakana kuchita chimanyikwiro kuti wakondweske waka Themba Herode. (Luka 23:8-11) Nangauli Yesu wakachitanga minthondwe, kweni mulimo wake ukuru ukaŵa wakupharazga makani ghawemi. Nakuti Yesu wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti, “chifukwa [ichi] ndicho nkhizira.”​—Mrk. 1:38.

11. Kasi ŵanthu ŵanandi ŵakukhuŵara na vichi mazuŵa ghano?

¹¹ Kasi mazuŵa ghano napo vikuchitika? Enya. Mazuŵa ghano napo ŵanandi ŵakutoreka mtima na matchalitchi ghakurughakuru agho ŵakughatozga na vinthu vyakudura, ndipo ŵalongozgi ŵa visopa ŵali na mazina gha maudindo agho ŵakughawona kuti ngakuzirwa chomene. Ndipo ŵakukondwelera panji kukumbukira mazuŵa  ghanyake, vinthu ivyo vikamba na ŵanthu awo ŵakaŵa Ŵakhristu yayi. Chachitima ntchakuti ŵanthu awo ŵakukasopa ku matchalitchi agha, ŵakusambira unenesko yayi wakukhwaskana na Chiuta na khumbo lake. Kweni ŵanthu awo ŵakwiza ku maungano ghithu ŵakusambira ivyo Yehova wakukhumba kuti tichitenge na umo tingachitira kuyana na khumbo lake. Nyumba zithu za Ufumu ni zautozi kweniso zakuwoneka makora, kweni ni zakutozgeka na vinthu vyakudura yayi. Awo ŵakulongozga ŵakuvwara malaya ghapadera yayi; kweniso ŵakujipa mazina ghapadera ghaudindo yayi. Ivyo tikusambizga na kugomezga vikufuma mu Mazgu gha Chiuta. Nangauli tikuchita nthena, kweni ŵanthu ŵanandi ŵakukana uthenga withu chifukwa chakuti ise tikuchitako yayi vikondwelero vyapadera, ndipo ivyo tikusambizga vikupambana chomene na ivyo ŵakukhumba kupulika.

12. Kuyana na Ŵahebere 11:1, 6, kasi chipulikano chithu chikwenera kujintha pa vichi?

¹² Kasi tingachita wuli kuti tileke kukhuŵara? Mpositole Paulosi wakaphalira Ŵakhristu awo ŵakakhalanga ku Romu kuti: “Munthu wakuŵa na chipulikano para wapulika mazgu. Ndipo mazgu ghakupulikikwa para munthu wapharazga vya Khristu.” (Rom. 10:17) Ntheura tikukhozga chipulikano chithu para tikusambira Malemba. Tingakhozga yayi chipulikano chithu para tikuchitako vikondwelero vyakukhwaskana na chisopa ivyo vikukolerana yayi na Malemba, nanga vingawoneka viwemi wuli. Chipulikano chithu chikwenera kujintha pakumanya makora unenesko chifukwa “kwambura chipulikano ntchambura machitiko kumukondweska Chiuta.” (Ŵazgani Ŵahebere 11:1, 6.) Ntheura tikukhumbikwira chimanyikwiro chapadera yayi kufuma kuchanya kuti tikhorwe kuti tasanga unenesko. Tikwenera kusambira Baibolo mwakupwelelera na mabuku agho ghakulongosora Baibolo kuti tikhorwe kuti tasanga unenesko na kuleka kukayikira.

13. Chifukwa wuli ŵanandi ŵakamukana Yesu?

¹³ Apo Yesu wakaŵa pa charu chapasi, ŵasambiri ŵa Yohane Mubatizi ŵakazizwa chomene na ŵasambiri ŵa Yesu chifukwa ŵakaziŵizganga  yayi kurya. Yesu wakati ŵasambiri ŵake ŵakaŵavya chifukwa chakuziŵizgira kurya apo iyo wakaŵa kuti ngwamoyo. (Mat. 9:14-17) Kweni Ŵafarisi na ŵanyake ŵakamususkanga Yesu chifukwa wakachitangako yayi tumaluso na tumitheto uto iwo ŵakachitanga. Iwo ŵakakwiyanga chomene para Yesu wachizga ŵanthu pa Sabata. (Mrk. 3:1-6; Yoh. 9:16) Nangauli iwo ŵakatenge ŵakulichindika chomene zuŵa la Sabata; kweni ŵakachitangaso malonda pa zuŵa lenelili. Ŵakakwiya chomene Yesu wakati waŵasuska. (Mat. 21:12, 13, 15) Ŵanthu awo ŵakategherezganga upharazgi wa Yesu mu sunagoge ku Nazarete, ŵakakwiya chomene apo wakayowoya chiyelezgero icho chikavumbura kuti mbakujighanaghanira ŵekha kweniso ŵalije chipulikano. (Luka 4:16, 25-30) Ŵanthu ŵanandi ŵakamukana Yesu chifukwa wakachita vinthu ivyo ŵakakhazganga yayi.​—Mat. 11:16-19.

14. Chifukwa wuli Yesu wakasuska tumaluso uto tukakolerananga yayi na Malemba?

¹⁴ Kasi Malemba ghakuti wuli? Yehova wakayowoyerathu kwizira mwa ntchimi Yesaya kuti: “Ŵanthu aŵa ŵakusendelera kwa ine na mulomo wawo, ŵakunichindika na milomo yawo, kweni mtima wawo uli kutali na ine, ndipo ŵakuniwopa pakutolera malango gha ŵanthu agho ŵali kusambizgika.” (Yes. 29:13) Yesu wakaneneskanga pakususka tumaluso uto tukakolerananga yayi na Malemba. Awo ŵakawonanga kuti tumalango na tumaluso twaŵanthu nthwakuzirwa chomene kuluska Malemba, ŵakakanangaso Yehova na Mesiya uyo wakamutuma.

15. Chifukwa wuli ŵanthu ŵanandi mazuŵa ghano ŵakutinkha Ŵakaboni ŵa Yehova?

¹⁵ Kasi mazuŵa ghano napo vikuchitika? Enya. Ŵanthu ŵanandi ŵakukhuŵara para Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakuchitako yayi vikondwelero ivyo vikususkana na Malemba nga kukondwelera zuŵa lakubabikira na Khisimasi. Kweniso ŵanyake ŵakukwiya chomene para ŵakuwona Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakuchitako yayi vikondwelero ivyo vikukolerana yayi na Mazgu gha Chiuta, nga kukondwelera charu chawo panji tumitheto tunyake twapanyifwa. Awo ŵakukhuŵara na ivyo Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakuchita, ŵangagomezga na mtima wose kuti Chiuta wakukondwa na umo ŵakusopera. Kweni ŵangamukondweska yayi Chiuta usange ŵakuleka kulondezga visambizgo vyakupulikikwa makora vya mu Baibolo na kuchita tumaluso twa charu.​—Mrk. 7:7-9.

16. Kuyana na Salimo 119:97, 113, 163-165, kasi ni vinthu wuli ivyo tikwenera kuchita, na ivyo tikwenera kuchita yayi?

¹⁶ Kasi tingachita wuli kuti tileke kukhuŵara? Tikwenera kutemwa chomene malango gha Yehova na fundo zake. (Ŵazgani Salimo 119:97, 113, 163-165.) Para tikumutemwa Yehova, tichitengeko yayi tumaluso tose uto iyo wakutinkha. Tizomerezgenge yayi chilichose kunanga ubwezi withu na Yehova.

17. Kasi ŵanthu ŵanandi mu nyengo ya Yesu ŵakakhazganga vichi?

¹⁷ Ŵanthu ŵanyake mu nyengo ya Yesu ŵakakhumbanga kuti boma lisinthe. Iwo ŵakaghanaghananga kuti Mesiya wazamuŵafwatura ku muwuso wa nkhaza wa Ŵaroma. Kweni Yesu wakakana apo ŵakakhumbanga kumukora na kumuzgora themba. (Yoh. 6:14, 15) Ŵanthu ŵanyake pamoza na ŵasembe ŵakafipanga mtima kuti Yesu wasinthenge vinthu pa ndyali, ndipo Ŵaroma ŵakwiyenge na kupoka mazaza gha ŵalongozgi ŵa visopa. Ŵayuda ŵanandi ŵakamukana Yesu chifukwa ŵakafipanga mtima na vinthu vya ndyali.

18. Kasi ni mauchimi wuli agho ŵanthu ŵanandi ŵakaŵikangako mahara yayi ghakukhwaskana na Mesiya?

¹⁸ Kasi Malemba ghakuti wuli? Nangauli mauchimi ghanandi ghakayowoyerathu kuti Mesiya wazamutonda paumaliro, kweni mauchimi ghanyake ghakati chakwamba wazamufwa dankha  chifukwa cha zakwananga zithu. (Yes. 53:9, 12) Chifukwa wuli Ŵayuda ŵakaŵa na maghanoghano ghakubudika ghakukhwaskana na Mesiya? Ŵanthu ŵanandi mu nyengo ya Yesu ŵakaŵikangako mahara yayi ku mauchimi ghanyake, agho ghakayowoyangapo yayi kuti masuzgo ghawo ghamarenge sonosono.​—Yoh. 6:26, 27.

19. Kasi ni vifukwa wuli ivyo vikupangiska ŵanthu ŵanandi kukana uthenga withu?

¹⁹ Kasi mazuŵa ghano napo vikuchitika? Enya. Ŵanthu ŵanandi mazuŵa ghano ŵakutikana chifukwa tikunjilirapo yayi pa ndyali. Iwo ŵakukhazga kuti nase tivotenge panyengo ya mavoti. Kweni ise tikumanya kuti para tingasankha mulongozgi kuti watilamulirenge ndikuti tikukana Yehova. (1 Sam. 8:4-7) Ŵanthu ŵakughanaghanaso kuti tikwenera kuzenga masukulu, vipatala kweniso kuchita ntchito zinyake zakovwira ŵanthu mu vikaya. Ŵakukana uthenga withu chifukwa ŵakuwona kuti tikuŵika mtima pa mulimo wakupharazga m’malo mwa kuŵika mtima pakumazga masuzgo gha ŵanthu.

20. Nga umo Yesu wakayowoyera pa Mateyu 7:21-23, kasi tikwenera kuŵika mtima pa vichi?

²⁰ Kasi tingachita wuli kuti tileke kukhuŵara? (Ŵazgani Mateyu 7:21-23.) Tikwenera kuŵikapo mtima kuchita ntchito iyo Yesu wakatituma. (Mat. 28:19, 20) Tingatimbanizgikanga yayi na nkhani za ndyali panji kutangwanika na vinthu vinyake kuti tinozge vinthu mu charu ichi. Tikuŵatemwa ŵanthu ndipo tikuŵafipira mtima chifukwa cha masuzgo agho ŵakukumana nagho. Kweni nthowa yiwemi chomene iyo tingaŵawovwilira, nkhuŵasambizga za Ufumu wa Chiuta na kuŵawovwira kuti ŵaŵe paubwezi na Yehova.

21. Kasi tikwenera kuŵikapo mtima kuchita vichi?

²¹ Mu nkhani iyi, tadumbiskana vinthu vinayi ivyo vikapangiska kuti ŵanthu ŵakhuŵare na Yesu apo wakaŵa pa charu chapasi, kweniso ivyo vingapangiska ŵanthu mazuŵa ghano kukana ŵalondezgi ŵa Yesu. Kweni kasi ni vyenevivi pera ivyo tikwenera kugega kuti tileke kukhuŵara? Yayi. Mu nkhani yakulondezgapo, tizamudumbiskanaso vinyake vinayi ivyo vingatikhuŵazga. Mphanyi tose taŵikapo mtima kuti tileke kukhuŵara na kulutilira kuŵa na chipulikano chakukhora.