Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

Mafumbo Ghakufuma ku Ŵaŵazgi

Mafumbo Ghakufuma ku Ŵaŵazgi

Kasi Ŵachileraŵalanda awo Yesu wakayowoya pa usiku wakuti namachero wafwenge ŵakaŵa anjani, ndipo chifukwa wuli ŵakapikanga zina ili?

Pa usiku wakuti namachero wafwenge, Yesu wakapeleka ulongozgi ku ŵapositole ŵake kuti ŵaleke kukhumba malo ghapachanya pakati pa ŵasopi ŵanyawo. Wakaŵaphalira kuti: “Mathemba gha mitundu ghakuchita ufumu pa ŵanthu ŵawo, ndipo awo ŵali na mazaza pa iwo ŵakuchemeka Ŵachileraŵalanda. Kweni imwe mukwenera kuŵa nthena chara.”—Luka 22:25, 26.

Kasi Ŵachileraŵalanda awo Yesu wakayowoya apa ŵakaŵa anjani? Vinthu vyakujoba pa malibwe, vyakujambura pa ndalama, na vinthu vinyake vyakulembeka mu nyengo yakale vikulongora kuti Ŵagiriki na Ŵaroma ŵakaŵa na kaluso ka kuchindika ŵanthu ŵakumanyikwa ndiposo mafumu, ndipo ŵakaŵapanga zina lakuti Euergetes, panji Chileraŵalanda. Ŵanthu aŵa ŵakapikanga ntchindi izi chifukwa chakuti ŵakachitiranga ŵanthu vinthu vinyake viwemi.

Pakaŵa mafumu ghanandi agho ghakapika zina lakuti Chileraŵalanda. Ghanyake mwa mafumu agha ghakaŵa mafumu gha ku Eguputo nga ni Ptolemy III Euergetes (c. 247-222 B.C.E.) na Ptolemy VIII Euergetes II (c. 147-117 B.C.E.). Mathemba Ghachiroma nga ni Julius Caesar (48-44 B.C.E.) na Augustus (31 B.C.E.–14 C.E.) nawo ŵakamanyikwanga na zina ili, kweniso Herode Mukuru, themba la Yudeya. Herode wakapika zina lakuti Chileraŵalanda chifukwa wakachemeska tirigu ku vyaru vinyake na kulyeska ŵanthu ŵake panyengo ya njara, kweniso wakapelekanga malaya ku ŵakavu.

Nkhwantha yakusanda Baibolo ku German Adolf Deissmann, yikati zina lakuti Chileraŵalanda likaŵa lakuzara chomene. Nkhwantha iyi yikati: “Zina ili likaŵa lakuzara chomene mwakuti para munthu wangati wapenje malibwe panji vinthu vinyake vya mu nyengo yakale ivyo pakaŵa zina ili, mbwenu wasangenge vinthu vyakujumpha 100 pa nyengo yichoko waka.”

Ipo kasi Yesu wakang’anamurangachi apo wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti: “Kweni imwe mukwenera kuŵa nthena chara”? Kasi Yesu wakaŵaphaliranga kuti ŵaleke kuchitira ŵanthu lusungu, panji ŵaleke kovwira ŵanthu awo ŵakakhalanga nawo? Yayi. Chomene Yesu wakayowoyanga za chilato icho ŵanthu ŵanandi ŵakawovwiliranga ŵanji.

Mu nyengo ya Yesu, ŵanthu ŵasambazi ŵakakhumbanga kujipangira zina. Ntheura ŵakapelekanga ndalama zakwendeskera maseŵero mu magirawundi, kuzenga mapaki na matempile, kweniso ŵakapelekanga ndalama zakwendeskera vinthu vinyake. Kweni ŵakachitanga vinthu ivi kuti ŵanthu ŵaŵalumbe, kuti ŵatchuke, panji kuti ŵaŵavotere. Buku linyake likuti: “Nangauli ŵanthu ŵanyake ŵakaŵa ŵalusungu nadi, kweni kanandi ŵakachitanga nthena kuti viŵayendere makora pa ndyali.” Mzimu wakujighanaghanira wekha uwu ndiposo wakukhumba kumanyikwa ndiwo Yesu wakachiska ŵasambiri ŵake kuti ŵaleke kuŵa nawo.

Vyaka vikati vyajumphapo, mpositole Paulosi wakayowoya kuzirwa kwa kuŵa na chilato chiwemi para tikovwira ŵanyithu. Wakalembera Ŵakhristu ŵanyake ku Korinte kuti: “Waliyose wachite umo wadumulira mu mtima wake, mwakukwenyelera yayi panji mwakuchichizgika, chifukwa Chiuta wakutemwa uyo wakupeleka mwakukondwa.”—2 Kor. 9:7.