1, 2. (a) Kasi Yesu wakamuzgora vichi Petrosi apo wakamuphalira kuti wajilengere lusungu? (Wonani chithuzi chakwamba.) (b) Chifukwa wuli Yesu wakazgora nthena?

ŴASAMBIRI ŵa Yesu ŵakazizwa na ivyo ŵakapulika. Yesu, uyo ŵakakhazganga kuti wawezgerenge ufumu kwa Israyeli, wakati wasuzgikenge na kufwa. Wakaŵa mpositole Petrosi uyo wakayowoyapo. Iyo wakati: “Mujilengere lusungu Fumu. Mungazomerezganga na pachoko chara kuti ichi chimuchitikirani.” Yesu wakamuzgora kuti: “Luta kumanyuma kwane Satana! Ndiwe chikhuŵazgo kwa ine, chifukwa uli na maghanoghano gha Chiuta chara, kweni gha ŵanthu.”—Mat. 16:21-23; Mil. 1:6.

² Apa Yesu wakalongora mphambano pakati pa maghanoghano gha Chiuta na maghanoghano gha ŵanthu ŵa mu charu ichi, awo ŵali pasi pa Satana. (1 Yoh. 5:19) Petrosi wakayowoya maghanoghano agho ŵanthu ŵanandi mu charu ŵali nagho, ghakuti ŵajighanaghanirenge ŵekha. Kweni Yesu wakamanya kuti agha ghakaŵa maghanoghano gha Adada ŵake yayi. Wakamanya kuti Chiuta wakakhumbanga kuti iyo waŵe wakunozgeka kusuzgika na kufwa. Ivyo Yesu wakazgora Petrosi vikulongora kuti wakakanirathu maghanoghano  gha charu ndipo wakalondezga maghanoghano gha Yehova.

3. Chifukwa wuli ntchakusuzga kughanaghana nga ni Yehova kweni ntchipusu chomene kughanaghana nga ni ŵanthu ŵa mu charu?

³ Ise ke? Kasi tili na maghanoghano gha Chiuta panji gha charu ichi? Tikwenera kuti tili kusintha nkharo yithu kuti yikolerane na ivyo Chiuta wakukhumba. Kweni wuli kaghanaghaniro kithu? Kasi maghanoghano ghithu na umo tikuwonera vinthu vikukolerana na Yehova? Tikwenera kufwilirapo kuti tichite nthena. Kweni ntchipusu chomene kutolera maghanoghano gha charu. Chifukwa ntchakuti mzimu wa charu uli palipose. (Efe. 2:2) Kweniso, mzimu wa charu ngwakukopa chomene chifukwa kanandi ukuchiska munthu kuti wajighanaghanirenge yekha. Enya, ntchakusuzga kughanaghana nga ni Yehova kweni ntchipusu chomene kughanaghana nga ni ŵanthu ŵa mu charu.

4. (a) Ntchivichi chingachitika para tikutolera maghanoghano gha charu? (b) Kasi nkhani iyi yitovwirenge wuli?

⁴ Kweni para tikutolera maghanoghano gha charu, titemwenge kujighanaghanira tekha kweniso tiŵenge na mzimu wa kujithemba. (Mrk. 7:21, 22) Ntheura ntchakuzirwa chomene kuti tiŵe na “maghanoghano gha Chiuta” na kuleka kuŵa na maghanoghano “gha ŵanthu.” Nkhani iyi yitovwirenge chomene. Tiwonenge uwemi wa kuwona vinthu nga umo Yehova wakuviwonera. Tisambirenge chifukwa icho kuchita nthena nkhwachandulo kweniso nkhwakufyenya yayi. Tiwonengeso ivyo tingachita kuti tileke kutolera maghanoghano gha charu. Nkhani yakulondezgapo yizamulongosora umo tingamanyira maghanoghano gha Yehova pa nkhani zakupambanapambana ndiposo umo tingachitira kuti tiŵe na maghanoghano ghake.

5. Chifukwa wuli ŵanyake ŵakukana kutolera maghanoghano gha munthu munyake?

⁵ Ŵanthu ŵanandi ŵakukana kutolera panji kwendera maghanoghano gha munthu munyake. Iwo ŵakuti, “nkhwendera vyane.” Iwo ŵakung’anamura kuti ŵakujimanyira ŵekha chiwemi na chiheni, ndipo ŵakuwona kuti ntchiwemi waka kuchita nthena. Ŵakukhumba yayi kuti munthu waŵaphalirenge chakuchita kweniso ŵakukhumba yayi kusintha wunthu wawo. *

6. (a) Kasi Yehova watipa wanangwa wuli? (b) Kasi wanangwa uwu ngwambura mphaka?

⁶ Kweni chakukondweska ntchakuti para maghanoghano ghithu ghakukolerana na gha Yehova chikung’anamura kuti tilije wanangwa wakuyowoya maghanoghano ghithu yayi. Lemba la 2 Ŵakorinte 3:17 likuti: “Apo pali mzimu wa Yehova, pali wanangwa.” Tili ŵanangwa kuŵa na mikhaliro yithu. Tingachita ivyo tikutemwa na kusankha ivyo tingachita. Yehova wakatilenga kuti ndimo tichitirenge. Kweni wanangwa withu uli na mphaka. (Ŵerengani 1 Petrosi 2:16.) Pa nkhani ya chiwemi na chiheni, Yehova wakukhumba kuti tilongozgekenge na maghanoghano ghake agho ghali mu Baibolo. Kasi apa tingati kulongozgeka na maghanoghano gha Yehova nkhwakufyenya panji nkhwachandulo?

7, 8. Chifukwa wuli kuwona vinthu nga umo Yehova wakuviwonera nkhwakufyenya yayi? Yowoyani chiyelezgero.

⁷ Wonani chiyelezgero ichi. Ŵapapi ŵakuyezgayezga kusambizga ŵana ŵawo kuti ŵaŵe na nkharo yiwemi. Ŵakuŵasambizga kuti ŵaŵe ŵanenesko mu vyose, ŵalimbikirenge ntchito, kweniso ŵaghanaghanirenge ŵanji. Uku nkhufyenya ŵana yayi. M’malo mwake, ŵakovwira ŵana ŵawo kuti ŵazakaŵe na umoyo uwemi kunthazi. Para ŵana ŵakura na kufumapo panyumba, ŵakuŵa ŵanangwa kusankha ŵekha vyakuchita. Usange ŵasankha kulondezga ivyo ŵapapi ŵawo ŵakaŵasambizga, ndikuti  ŵasankha vinthu ivyo ŵangazakadandaura navyo yayi kunthazi. Ntheura ŵakujivikilira ku masuzgo na vyakuŵinya.

⁸ Nga ni mupapi muwemi, Yehova wakukhumba kuti ŵana ŵake ŵaŵe na umoyo uwemi. (Yes. 48:17, 18) Ntheura wakutisambizga umo tingakhalira ndiposo umo tingachitira vinthu na ŵanji. Wakutipempha kuti tighanaghanenge nga umo iyo wakughanaghanira na kuwona vinthu nga umo iyo wakuviwonera. Iyo wakutifyenya yayi, kweni wakutovwira kuti tighanaghanenge mwakwenelera. (Sal. 92:5; Zinth. 2:1-5; Yes. 55:9) Para talondezga fundo zake, tikuŵa kuti tichali nawo wanangwa wa kuchita ivyo tikutemwa, kweni tikusankha makora vinthu na kuŵa ŵakukondwa. (Sal. 1:2, 3) Nadi, para tikughanaghana nga umo Yehova wakughanaghanira tikusanga vyandulo vinandi.

9, 10. Ni vichi vikulongora kuti maghanoghano gha Yehova ghakuluska gha charu?

⁹ Chifukwa chinyake icho ŵateŵeti ŵa Yehova ŵakukhumbira kuti maghanoghano ghawo ghayanenge na gha Chiuta ntchakuti maghanoghano ghake ghakuluska gha charu ichi. Charu chikupeleka ulongozgi wakukhwaskana na nkharo yiwemi na yiheni, mbumba, ntchito, na vinyake. Kweni ulongozgi unandi uwo charu chikupeleka ukupambana na umo Yehova wakughanaghanira. Mwachiyelezgero, charu chikukhuŵilizga ŵanthu kuti ŵajighanaghanirenge ŵekha. Kweniso chikulekelera kugonana kwambura kwenelera. Chikukhuŵilizga awo ŵali pa nthengwa kuti ŵangapatukana panji kulekana pa vifukwa vyambura kwenelera usange ŵakukondwa yayi mu nthengwa. Ulongozgi uwu ukukolerana yayi na Malemba. Kweni kasi ulongozgi uwo charu chikupeleka ndiwo ngwakwenelera panyengo yasono kuluska uwo Baibolo likupeleka?

¹⁰ Yesu wakati “vinjeru vikuwoneka vyaurunji na milimo yake.” (Mat. 11:19) Charu chaluta panthazi chomene pa nkhani ya sayansi na vyakupangapanga. Kweni chatondeka kumazga masuzgo ghakuru agho ghakutondeska ŵanthu kuti ŵakondwenge. Ghanyake mwa masuzgo agha ni nkhondo, kusankhana mitundu, na kuswa malango. Wuli pa nkhani ya kulekelera uzaghali? Ŵanthu ŵanandi ŵakuzomerezga kuti kulekelera uzaghali kundawovwire, kweni kwapangiska kuti mbumba ziŵe zambura kukhora, matenda, na masuzgo ghanyake. Kweni Ŵakhristu awo ŵakuwona vinthu nga umo Chiuta wakuviwonera ŵakuŵa na mbumba zakukhora, ŵakugega matenda, kweniso ŵakuŵa pa mtende na Ŵakhristu ŵanyawo pa charu chose. (Yes. 2:4; Mil. 10:34, 35; 1 Kor. 6:9-11) Vyose ivi vikulongora kuti maghanoghano gha Yehova ghakuluska gha charu, asi nthena?

11. Kasi Mozesi wakalongozgekanga na maghanoghano gha njani, ndipo chikachitika ntchivichi?

¹¹ Ŵateŵeti ŵa Yehova mu nyengo yakale ŵakamanyanga kuti maghanoghano gha Yehova ngapachanya. Mwachiyelezgero, nangauli Mozesi wakasambizgika “vinjeru vyose vya Ŵaeguputo,” kweni wakamanya kuti Chiuta ndiyo wangamupa “mtima wavinjeru.” (Mil. 7:22; Sal. 90:12) Iyo wakalombaso Yehova kuti “nimanyiskani nthowa zinu.” (Eks. 33:13) Pakuti Mozesi wakazomerezga Yehova kuti wamulongozge, Yehova wakamugwiliskira ntchito pakufiska khumbo lake ndipo wali kumuchindika chomene. Wali kuzomerezga kuti walembeke mu Malemba kuti wakaŵa munthu wachipulikano chakukhora.—Heb. 11:24-27.

12. Kasi mpositole Paulosi wakalongozgekanga na vichi pakusankha vyakuchita?

¹² Mpositole Paulosi wakaŵa munthu wavinjeru kweniso wakusambira chomene. Wakamanyanga Chihebere na Chigiriki. (Mil. 5:34; 21:37, 39; 22:2, 3) Kweni pakusankha vyakuchita, wakakana kuti vinjeru vya charu ndivyo vimulongozgenge. M’malo mwake, wakalondezganga fundo za mu Malemba. (Ŵerengani Milimo 17:2; 1 Ŵakorinte 2:6, 7, 13.) Ntheura uteŵeti ukamwendera makora chomene Paulosi  kweniso wakalindiliranga vitumbiko vyamuyirayira.—2 Tim. 4:8.

13. Ninjani wali na wenelero wa kusankha kuti wawonenge vinthu nga umo Yehova wakuviwonera?

¹³ Ntchakuwonekerathu kuti maghanoghano gha Chiuta ngapachanya kuluska gha ŵanthu ŵa mu charu ichi. Para tikulondezga maghanoghano gha Chiuta, tiŵenge ŵakukondwa chomene ndipo vinthu vitiyenderenge makora. Kweni Yehova watichichizgenge yayi kuti tiyenderenge maghanoghano ghake. “Muzga wakugomezgeka na wavinjeru” nayo wakutiphalirapo yayi kuti tenderenge maghanoghano ghake. Ŵalara nawo ŵakutiphalirapo yayi kuti tenderenge maghanoghano ghawo. (Mat. 24:45; 2 Kor. 1:24) Mkhristu waliyose wakwenera kusankha yekha usange wakukhumba kuti wawonenge vinthu nga umo Chiuta wakuviwonera. Kasi wangachita wuli?

14, 15. (a) Kasi tikwenera kughanaghanirapo pa vichi kuti tiŵe na maghanoghano ghakuyana na gha Yehova? (b) Kuyana na lemba la Ŵaroma 12:2, chifukwa wuli tikwenera yayi kunjizga maghanoghano gha charu mu maghanoghano ghithu? Yowoyani chiyelezgero.

¹⁴ Pa Ŵaroma 12:2 pali ulongozgi wakuti “Lekani kutolera nkharo ya ŵanthu ŵa mu nyengo iyi, kweni musinthe maghanoghano ghinu, mwakuti mumanye khumbo la Chiuta, ilo ndiwemi, lakuzomerezgeka na lakufikapo.” Mazgu agha ghakulongora kuti nanga tingaŵa kuti tikatolera maghanoghano ghaheni wuli pambere tindasambire unenesko, kweni tingasintha kuti ghakolerane na gha Chiuta. Mbunenesko kuti tikughanaghana munthowa yinyake chifukwa cha umo tikakulira kweniso ivyo tili kuhara ku ŵapapi. Kweni maghanoghano ghithu ghangasintha ndipo tingalutilira kusintha. Kuti maghanoghano ghithu ghasinthe vikuthemba pa ivyo tikunjizga mu maghanoghano ghithu ndiposo ivyo tikutemwa kughanaghana. Para tikughanaghanirapo pa maghanoghano gha Yehova, tiwonenge kuti maghanoghano ghake ngawemi chomene. Ndipo nyengo zose tiŵenge na khumbo lakuti tiwonenge vinthu nga umo Yehova wakuviwonera.

¹⁵ Kweni kuti tisinthe maghanoghano ghithu kuti ghayane na gha Yehova, tikwenera ‘kuleka kutolera nkharo ya ŵanthu ŵa mu nyengo iyi.’ Tikwenera kuleka kunjizga mu maghanoghano ghithu vinthu ivyo vikususkana na maghanoghano gha Chiuta. Kuti tipulikiske kuzirwa kwa kuchita nthena, tingayaniska fundo iyi na chakurya. Munthu uyo wakukhumba kuti waŵe na thupi liwemi, wakurya chakurya cha magulu ghose. Kweni kasi vingaŵa wuli usange nyengo zose wakuryaso chakurya chinyake icho ntchakunangika? Mwakuyana waka, kuŵa na maghanoghano gha Yehova kuŵenge kwambura ntchito para mu maghanoghano ghithu tikunjizgamoso maghanoghano gha charu.

16. Kasi tikwenera kujivikilira ku vichi?

¹⁶ Kasi vingachitika kuti tigegerethu maghanoghano gha charu? Yayi. Vingachitika yayi kuti tiwukemo mu charu. Maghanoghano ghanyake gha charu tingaghagega yayi chifukwa tili mu charu. (1 Kor. 5:9, 10) Pa nyengo iyo tikupharazga, tikukumana na ŵanthu awo ŵakutiphalira vigomezgo vyawo ivyo ni vyautesi. Nangauli ni nyengo zose yayi apo tingagega kupulika maghanoghano agho ghakupambana na gha Chiuta, kweni tikwenera yayi kuŵikako mahara panji kughawona kuti ngawemi. Nga ni Yesu, tikwenera kukana luŵiro maghanoghano ghakukolerana na khumbo la Satana. Kweniso tikwenera yayi kuchitira dala vinthu ivyo vingatipangiska kuŵa na maghanoghano gha charu.—Ŵerengani Zintharika 4:23.

17. Tingachita wuli kuti tileke kuŵa na maghanoghano gha charu?

¹⁷ Mwachiyelezgero, tikwenera kuŵa maso pakusankha ŵabwezi. Baibolo likutichenjezga kuti para tikwendezgana na ŵanthu ŵambura kusopa Yehova, tambenge kughanaghana nga ndiwo. (Zinth. 13:20; 1 Kor. 15:12, 32, 33) Tikweneraso kusankha makora vyakusanguluska. Para  tikukanirathu vyakusanguluska ivyo vikukhuŵilizga chisambizgo chakuti vinthu vikachita kusintha kufuma ku vinyake, nkhaza, panji uzaghali, ndikuti tikukana kuti maghanoghano ghithu ghanangike na maghanoghano ghakususkana na “kumanya Chiuta.”—2 Kor. 10:5.

18, 19. (a) Chifukwa wuli tikwenera kuŵa maso na maghanoghano gha charu agho ghakwiza munthowa yambura kumanyikwa makora? (b) Ni mafumbo wuli agho tikwenera kujifumba, ndipo chifukwa wuli?

¹⁸ Para maghanoghano gha charu ghiza munthowa yambura kumanyikwa makora, tingachitaso makora kughaŵanika na kughagega. Mwachiyelezgero, pa wayilesi panji pa TV pangaŵa nkhani yakutemwera chipani chinyake. Kweniso nkhani zinyake zikukhuŵilizga ŵanthu kuti ŵaŵenge na vilato vya ku charu ivyo ŵanthu ŵanyake wali kufiska. Mafilimu na mabuku ghanyake ghakhuŵilizga ŵanthu kuti ŵajighanaghanirenge waka ŵekha panji ŵaghanaghanirenge waka mbumba yawo. Kweniso ghakupangiska ŵanthu kuti ŵawonenge kuti ntchiwemi waka kuchita nthena. Maghanoghano agha ghakususkana na Malemba chifukwa Baibolo likutiphalira kuti vinthu vikutiyendera makora kweniso tikukhala makora mu mbumba para tikudangizga Yehova na kumutemwa kuluska chilichose. (Mat. 22:36-39) Kweniso tunkhani tunyake uto tukuŵa mu mabuku gha ŵana nangauli ŵanandi ŵakuwona kuti nthuwemi waka, kweni tukupangiska ŵana kuti ŵawonenge nga nkharo zaukazuzi ni ziwemi waka.

¹⁹ Ichi kuti chikung’anamura kuti ntchiheni yayi kusangwa na vyakusanguluska viwemi. Kweni tingachita makora kujifumba mafumbo agha: Kasi nkhuŵanika visambizgo vya charu nanga vingiza munthowa yambura kumanyikwa makora? Kasi nkhuvikilira ŵana ŵane kweniso kujivikilira namwene ku mapulogiramu ghanyake gha pa TV ndiposo mabuku? Kasi nkhovwira ŵana ŵane kuti ŵawonenge vinthu nga umo Yehova wakuviwonera mwakuti ŵaleke kutolera ivyo ŵakuwona na kupulika?’ Para tamanya mphambano pakati pa maghanoghano gha Chiuta na gha charu, tigegenge “kutolera nkharo ya ŵanthu ŵa mu nyengo iyi.”

20. Tingamanya wuli usange tikulongozgeka na maghanoghano gha Chiuta panji gha charu?

²⁰ Manyani kuti ulongozgi ukufuma ku malo ghaŵiri pera, kwa Yehova panji ku charu icho chili pasi pa Satana. Kasi tikulondezga ulongozgi wa njani? Zgoro ndakuti, wa uyo tikutorako ulongozgi. Para tikuzomerezga maghanoghano gha charu, titolerenge maghanoghano gha charu, ndipo tighanaghanenge na kuchita vinthu nga mbanthu ŵa charu. Lekani ntchakuzirwa chomene kuti tiŵenge maso na ivyo tikuwonelera, kuŵazga, kutegherezga na kughanaghana.

21. Kasi mu nkhani yakulondezgapo tizamusambira vichi?

²¹ Nga umo tanguyowoyera kukwambilira, kuti tighanaghanenge nga ni Yehova, tikwenera kuchita vinandi kuluska kukana waka vinthu viheni. Tikweneraso kulanguruka pa umo Chiuta wakughanaghanira mwakuti tichitenge nga ndiyo. Nkhani yakulondezgapo yizamulongosora umo tingachitira nthena.