Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

NKHANI YAKULONGOSORA UMOYO WA MUNTHU

Yehova Watumbika Chomene Ivyo Nkhasankha

Yehova Watumbika Chomene Ivyo Nkhasankha

Chikaŵa chakumatanda kucha apo tikamaranga kuŵika mathirakiti kusi ku vijaro vya nyumba za ŵanthu mu chigaŵa icho tikagaŵirika. Mukaŵa mu 1939, ndipo tikawuka pakati pa usiku na kwenda mtunda wa ora limoza pa galimoto kuluta ku msumba uchoko wa Joplin ku southwestern Missouri, U.S.A. Tikati tamalizga waka mulimo withu, tikakwera galimoto na kuluta pa malo apo tikapangana kuti tamulindilirana kuti tose tifike. Kweni mungazizwa chifukwa icho tikalutira usiku mu uteŵeti pambere kundache na kuwerakoso mwaluŵiro. Nimuphaliraninge pamanyuma.

NKHUWONGA chomene kuti nili kulereka na ŵapapi Ŵachikhristu, Fred na Edna Molohan, awo ŵakanovwira kuti nitemwenge Chiuta. Pa nyengo iyo nkhababikanga mu 1934, ŵakaŵa kuti Mbasambiri ŵa Baibolo (Ŵakaboni ŵa Yehova) kwa vyaka 20 ndipo ŵakalimbikiranga chomene. Mbumba yithu yikakhalanga ku Parsons, msumba uchoko wa ku southeastern Kansas. Tikaŵa mu mpingo uwo pafupifupi wose ŵakaŵa Ŵakhristu ŵakuphakazgika. Mbumba yithu yikalimbikiranga chomene kuluta ku maungano kweniso kupharazga unenesko wa Mazgu gha Chiuta ku ŵanji. Pa zuŵa la Chisulo muhanya kanandi tikapharazganga mu msewu, upharazgi uwo mazuŵa ghano ukuchemeka kuti upharazgi wa uko kukusangika ŵanthu ŵanandi. Nyengo zinyake tikavukanga, kweni nyengo zose para tamara waka kupharazga Adada ŵakatiguliranga ayisikirimu kuti tijipulike makora.

Mpingo withu ukaŵa uchoko kweni ukaŵa na chigaŵa chikuru chakupharazgako, kusazgapo tumatawuni tunandi tuchokotuchoko kweniso mafamu ghanandi. Para taluta kukapharazgira ŵalimi, kanandi tikasinthiskanga mabuku ghithu na mphangwe, masumbi (agho nkhuku zatayira waka), panji nkhuku, ndipo tikaviyeghanga mu galimoto na kuwera navyo. Chifukwa chakuti Adada ŵakaŵanga kuti ŵaperekerathu ndalama za mabuku, vyakurya ivi tikaryanga ndise.

MAUPHARAZGI GHAPADERA

Ŵapapi ŵane ŵakaŵa na giramafoni iyo ŵakayigwiliskiranga ntchito pakupharazga. Nkhamanyanga yayi umo ŵakulizgira chifukwa nkhaŵa muchoko chomene, kweni nkhakondwanga chomene kovwira Adada na Amama apo ŵakaŵikangapo nkhani za Mubali Rutherford pa maulendo ghakuwelerako na masambiro gha Baibolo.

Nili na adada na amama tayimilira panthazi pa galimoto yithu ya masipika

Adada ŵakazgora galimoto yithu ya 1936 Ford, kuŵa galimoto ya masipika, ndipo yikaŵa na chisipika chikuru pachanya. Galimoto iyi yikaŵa yakovwira chomene pakuthandazga uthenga wa Ufumu. Kanandi tikaŵikangapo dankha sumu kuti tikope ŵanthu, ndipo pamanyuma tikaŵikangapo nkhani ya mu Baibolo. Para nkhani yamara, tikapelekanga magazini ku ŵanthu ŵakunweka.

Mu tawuni yichoko ya Cherryvale, Kansas, ŵapolisi ŵakaphalira Adada kuti ŵazomerezgenge yayi kuti galimoto ya masipika yinjire mu paki, uko ŵanthu ŵakachezganga pa zuŵa la Sabata lililose, kweni kuwaro kwa paki ŵakazomerezganga. Ntheura kwambura kulimbana nawo, Adada ŵakawuskapo galimoto na kuyimika mu msewu pafupi na paki iyi kuti ŵanthu ŵapulikizgenge uthenga kwambura suzgo. Nyengo zose chikaŵanga chakukondweska kuŵa na Adada na mukuru wane, Jerry, pa vyakuchitika ivi.

Chakuumaliro kwa vyaka vya m’ma 1930, tikachitako upharazgi “ukuru” wapadera kuti timalizge mwaluŵiro vigaŵa ivyo ŵanthu ŵakasuskanga chomene uthenga withu. Tikanyamukanga usiku pakati (nga umo tikachitira ku Joplin, Missouri) ndipo mwachisisi tikaŵikanga mathirakiti panji tumabuku kusi kwa vijaro vya nyumba zawo. Kufuma apo, tikakumananga kuwaro kwa msumba kuti tiwone usange munyake wakoleka panji wakakika na ŵapolisi.

Mu vyaka ivi, tikaŵaso na upharazgi unyake wakukondweska chomene uwo tikawuchemanga kuti upharazgi wakwenda waka mu msewu. Kuti tipharazge za Ufumu, tikavwaranga vikhwangwani mu singo na kwenda mu mzere mu msumba wose. Nkhukumbuka kuti nyengo yinyake ŵanyithu ŵakenda mu tawuni yakwithu ndipo ŵakavwara vikhwangwani vyakulembeka kuti “Chisopa Ntchipingo Ndipo Ntchakupusika.” Ŵakenda mu tawuni iyi mtunda wa makilomita 1.6 ndipo pamanyuma ŵakiza ku nyumba kwithu. Mwamwaŵi, paulendo uwu palije uyo wakaŵasuskapo, kweni ŵakakumana na ŵanthu ŵanandi ŵakunweka.

MAUNGANO GHAKURUGHAKURU APO NKHAŴA MUCHOKO

Kanandi mbumba yithu yikendanga kufuma ku Kansas kuluta ku Texas kuti yikaŵepo pa ungano. Adada ŵakagwiranga ntchito ku kampani ya sitima ya pa mtunda ya Missouri-Kansas-Texas (iyo yikachemekangaso kuti M-K-T, panji Katy, Railroad), ntheura tikakweranga sitima kwambura kulipira pakuluta ku maungano gha chigaŵa kweniso kukawona ŵabali ŵithu. Asibweni ŵalara, a Fred Wismar, na awoli ŵawo, a Eulalie, ŵakakhalanga ku Temple, Texas. Asibweni a Fred ŵakasambira unenesko apo ŵakaŵa ŵachoko na kubatizika kukwambilira kwa vyaka vya m’ma 1900, ndipo ŵakaphalirako ŵadumbu ŵawo ivyo ŵakasambira, kusazgapo amama. Ŵakaŵa ŵakumanyikwa chomene na ŵabali mu chigaŵa chose chapakati cha Texas, ndipo ŵakateŵeterapo nga ni muteŵeti wa dera (uyo sono wakuchemeka kuti mulaŵiliri wa dera). Ŵakaŵa ŵalusungu, ŵakukondwa, ndipo nyengo zose chikaŵa chakukondweska kuŵa nawo. Ŵakalimbikiranga chomene unenesko, ndipo ŵakaŵa chiyelezgero chiwemi kwa ine apo nkhaŵa muchoko.

Mu 1941 tose mu mbumba yithu tikaluta ku ungano ukuru ku St. Louis, Missouri. Ŵawukirano wose ŵakachemeka kuti ŵakakhale pafupi na pulatifomu kuti ŵategherezge nkhani ya Mubali Rutherford ya mutu wakuti “Ŵana ŵa Fumu.” Paumaliro wa nkhani iyi, waliyose pa gulu lithu wakazizwa kuti wakapika chawanangwa. Chawanangwa ichi likaŵa buku liphya la mutu wakuti Ŵana, ilo likapelekeka na Mubali Rutherford ndiposo awo ŵakamovwiranga. Pakaŵa ŵana ŵakujumpha 15,000 awo ŵakakondwa na thumbiko lauzimu ili.

Mu Epulero 1943 tikaŵaso na ungano wa dera wa mutu wakuti “Call to Action” ku Coffeyville, Kansas. Apo tikaŵa pa ungano uwu pakaŵa chipharazgo chakuti paŵenge sukulu yiphya yakuchemeka kuti Sukulu ya Uteŵeti wa Chiuta, iyo yichitikenge mu mipingo yose. Ndipo tikapokera kabuku ka mitu 52 kakuti tigwiliskirenge ntchito pa sukulu iyi. Chaka chakulondezgapo, nkhadumba nkhani yane yakwamba mu sukulu iyi. Ungano uwu ukaŵaso wapadera kwa ine chifukwa nkhabatizika pamoza na ŵanyane ŵachoko waka mu damu lakuŵeteramo somba ilo likaŵa pafupi waka.

NKHAKHUMBANGA KUTEŴETERA PA BETELI

Nkhamalizga sukulu mu 1951 ndipo nkheneranga kusankha mwakwenelera ivyo nizamuchita munthazi. Nkhadokeranga chomene kuteŵetera pa Beteli, uko Jerry wakateŵeterapo, ntheura mwaluŵiro nkhatumizga kalata yakupempha uteŵeti ku ofesi ya Brooklyn. Ivyo nkhasankha vikaŵa vyakovwira chomene mwauzimu. Mu nyengo yichoko waka pempho lane likazomerezgeka, ndipo nkhachemeka kuti nkhambe kuteŵetera pa Beteli pa Malichi 10, 1952.

Nkhaghanaghananga kuti namuteŵetera ku dipatimenti ya kusindikizga mabuku mwakuti nane nkhawovwirepo pakupanga magazini na mabuku. Kweni nkhapika mulimo wa kupelekera vyakurya ndipo pamanyuma nkhaŵa ku khichini, uko nkhasambira vinthu vinandi vyakukondweska. Ntheura nindaŵepo na mwaŵi wa kuteŵetera ku dipatimenti ya kusindikizga mabuku. Kweni ndondomeko ya ku khichini yakugwilira ntchito yikanovwira chomene chifukwa kanandi namuhanya nkhaŵanga na nyengo yakusambilira Baibolo panekha pakugwiliskira ntchito layibulare ya pa Beteli. Ichi chikanovwira chomene kuti nikure mwauzimu na kukhozga chipulikano chane. Kweniso nkhaŵa wakunozgeka chomene kuteŵetera Yehova pa Beteli, chikuru mwaŵi uchalipo. Jerry wakawukapo pa Beteli mu 1949 na kutora Patricia, kweni ŵakakhalanga pafupi waka na ku Brooklyn. Nyengo zose ŵakanovwiranga na kunichiska nati niza waka pa Beteli.

Nyengo yichoko waka nati niza pa Beteli, ŵakanozga vyakuti ŵasazgirepo ŵabali ŵakutumika na Beteli kuti ŵakayowoyenge nkhani zachisanisani mu mipingo. Ŵabali awo ŵakasankhika ŵakendanga mtunda wa makilomita 322 kufuma ku Brooklyn kukayowoya nkhani zachisanisani mu mipingo na kupharazga pamoza na mipingo iyi. Nane nkhaŵa na mwaŵi wakusankhika. Mwawofi, nkhamba kuyowoya nkhani yane yakwamba yachisanisani. Pa nyengo iyo, nkhani yachisanisani yikayowoyekanga kwa ora limoza. Kanandi pakuluta ku mipingo iyi, nkhendanga pa sitima yapamtunda. Nkhukumbuka nyengo yinyake mu 1954 pa zuŵa la Sabata namuhanya, nkhakwera sitima yapamtunda kuwelera ku New York ndipo nkheneranga kukafika ku Beteli chakumise. Kweni kukaŵa chimphepo chikuru icho chikapangiska maji kukhoma. Ntheura injini ya sitima yikanangika. Ndipo sitima yikafika mu msumba wa New York pa Mande 5 koloko mulenji. Kufuma apo tikenda msewu unyake kuluta ku Brooklyn ndipo nati nakhira nkhakafikira waka kugwira ntchito ku khichini, nkhachedwa pachoko waka ndipo nkhavuka chomene chifukwa cha kukhala usiku wose mu sitima yakunangika iyi. Kweni vyakulema ivi nkhavipulika viŵi yayi chifukwa chakuti nkhaŵa wakukondwa kuteŵetera ŵabali ku mpingo kweniso chifukwa cha kukumana na ŵabwezi ŵaphya ku mpingo.

Tikunozgekera kuchitiska pulogiramu ku situdiyo ya WBBR

Vyaka vyane vyakwambilira pa Beteli, nkhapempheka kuti novwirengepo pakuchitiska mapulogiramu gha pa wayilesi ya WBBR. Pa nyengo iyi masitudiyo ghakaŵa pa chipinda chachiŵiri cha nyumba yakudikanya ya 124 Columbia Heights. Mulimo wane ukaŵa wakuti nichitiskenge pulogiramu ya sambiro la Baibolo ilo likachitinga sabata yiliyose. Mubali A. H. Macmillan, uyo wakateŵetera nyengo yitali pa Beteli, kanandi wakachitangako pulogiramu iyi. Kanandi tikamuchemanga kuti Mubali Mac. Iyo wakaŵa chiyelezgero chiwemi chomene kwa ise ŵawukirano pa Beteli chifukwa wakateŵetera Yehova mwakugomezgeka nangauli wakakumana na masuzgo ghanandi.

Tikagaŵiranga tumapepara mu uteŵeti twakumanyiska ŵanthu za wayilesi yithu ya WBBR

Mu 1958 nkhapempheka kuti niteŵeterenge na awo ŵamalizga Sukulu ya Giliyadi. Mulimo wane ukaŵa wakovwira awo ŵamalizga sukulu iyi kuti ŵatore vikalata vyakwendera ndiposo kunozga vya maulendo ghawo. Mu vyaka ivi, ulendo wa pa ndege ukaŵa wakudura chomene, ntheura mbachoko waka awo ŵamalizga sukulu ŵakendanga pa ndege. Ŵanandi awo ŵakalutanga ku Africa na ku Asia ŵakendanga pa sitima. Vyaka vikati vyajumphapo, mitengo ya pa ndege yikamba kuŵa yakutchipa, ndipo ŵamishonale ŵanandi ŵakamba kwenda pa ndege pakuluta ku mauteŵeti ghawo.

Nkhunozga madipuloma gha awo ŵamalizga Sukulu ya Giliyadi pambere zuŵa lakumalizgira masambiro ghawo lindafike

KULUTA KU MAUNGANO GHAKURUGHAKURU

Mu 1960, mulimo wane ukasazgikira, nkhamba kunozgaso vikalata vya ulendo wa pa ndege kufuma mu United States kuluta ku Europe ku maungano ghakurughakuru gha pa charu chose gha mu 1961. Ine nkhakwera ndege ku New York kuluta ku ungano ku Hamburg, Germany. Ungano ukati wamara, ine na ŵabali ŵanyake ŵatatu ŵa pa Beteli tikabwereka galimoto ndipo tikenda kufuma ku Germany kuluta ku Italy, kukawona ofesi ya munthavi ku Rome. Kufuma apo, tikaluta ku France, tikajumpha mu Mapiri gha Pyrenees, na kufika ku Spain, uko mulimo withu ukaŵa wakukanizgika. Tikakwaniska kupeleka mabuku ku ŵabali ku Barcelona, agho tikaghavunga kuti ghawonekenge nga ni vyawanangwa. Chikaŵa chakukondweska kukumana nawo. Kufuma apo tikaluta ku Amsterdam, ndipo paumaliro tikawelera ku New York pa ndege.

Pafupifupi chaka chimoza chikati chajumphapo, mulimo wane wa pa Beteli ukaŵaso wa kunozga maulendo gha ŵabali na ŵadumbu awo ŵakasankhika kuluta ku maungano ghapadera ghakurughakuru agho ghakachitikanga pa charu chose. Ungano wa mu 1963 ukaŵa na mutu wakuti “Everlasting Good News.” Vyakukhumbikwa vyose vya ŵabali na ŵadumbu 583 vikanozgeka. Ŵakeneranga kuluta ku maungano agho ghakaŵa ku Europe, Asia, na South Pacific, kweniso kukendera ku Honolulu, Hawaii, na Pasadena, California. Ŵakenerangaso kukafika ku Lebanon na Jordan kuti ŵakawone malo agho ghakuzunulika mu Baibolo. Padera pa kunozgaso maulendo gha pa ndege kweniso mahotelo ghakukagonamo, dipatimenti yithu pa Beteli yikatorangaso vikalata vyose vyakukhumbikwa vyakwenderaso mu vyaru vyakupambanapambana.

MUNYANE MUPHYA WAKWENDA NAYO

Chaka cha 1963 chikaŵaso chakuzirwa kwa ine pa chifukwa chinyakeso chiwemi chomene. Pa Juni 29, nkhatora Lila Rogers wa ku Missouri, uyo wakaŵa kuti wateŵetera pa Beteli vyaka vitatu. Sabata yimoza kufuma pa ukwati withu, ine na Lila tikamba kwenda mu vyaru vyakupambanapambana ndipo tikaluta ku Greece, Egypt, na Lebanon. Tikenda ulendo ufupi wa pa ndege kufuma ku Beirut kuluta ku chiŵanja chichoko cha ndege ku Jordan. Chifukwa chakuti mulimo withu ku Jordan ukaŵa wakukanizgika ndipo tikaphalirika kuti Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakazomerezgekanga yayi kutora vikalata vyakunjilira mu Jordan, tikajifumbanga kuti vinthu vyamuŵa wuli para tafika. Kweni tikati tafika, tikazizwa chomene kuwona wumba wa ŵanthu wimilira pa chiŵanja cha ndege uli na chikhwangwani chakulembeka kuti “Tamupokelerani Ŵakaboni ŵa Yehova.”! Tikakondwa chomene kuwona na maso yithu malo agho ghakuzulika mu Baibolo. Tikendera malo agho kukakhalanga Abrahamu, Yisake, na Yakhobe, uko Yesu na ŵapositole ŵakapharazganga, kweniso uko Chikhristu chikamba kuthandazgikira m’paka ku vigoti vya charu chose.—Mil. 13:47.

Kwa vyaka 55, Lila waŵa munyane wakugomezgeka mu mauteŵeti ghithu ghose. Tikaluta ku Spain na Portugal kanandi waka pa nyengo iyo mulimo withu ukaŵa wakukanizgika mu vyaru ivi. Tikaŵakhozganga ŵanyithu ndipo tikaŵayeghera mabuku na vinthu vinyake ivyo ŵakakhumbikwiranga. Tikalutaso kukawona ŵabali awo ŵakaŵa mu jele ku Cádiz, Spain. Mtima wane ukakondwa chomene chifukwa tikaŵakhozga na nkhani ya mu Malemba.

Nili na Patricia na Jerry Molohan tikuluta ku ungano wa mutu wakuti “Peace on Earth” mu 1969

Mu vyaka vyose ivi kufuma mu 1963, nawona kuti ni mwaŵi ukuru chomene kovwira pakunozga maulendo ghakuluta ku maungano ghakurughakuru gha pa charu chose nga nkhu Africa, Australia, Central na South America, Europe, Asia, Hawaii, New Zealand, na Puerto Rico. Ine na Lila tachitapo maungano ghanandi ghakurughakuru agho tizamuluwapo yayi, kusazgapo uwo tikachitira ku Warsaw, Poland, mu 1989. Ŵabali ŵanandi kufuma ku Russia tikaŵa nawo pa ungano uwu, ndipo uwu ukaŵa ungano wawo ukuru wakwamba. Ŵabali na ŵadumbu ŵanandi awo tikakumana nawo pa ungano uwu ŵakaŵa kuti ŵali kukhalapo vyaka vinandi mu jele la Soviet chifukwa cha chipulikano chawo.

Uteŵeti unyake uwo wanikondweska chomene ngwa kwendera maofesi gha munthavi mu vyaru vyakupambanapambana, kukakhozga na kuchiska mbumba za Beteli na ŵamishonale. Paulendo withu waumaliro apo tikenderanga ofesi ya munthavi ya South Korea, tikaŵa na mwaŵi kukumana na ŵabali 50 awo ŵakaŵa mu jele ku Suwon. Ŵabali wose aŵa ŵakawonekanga ŵachikanga ndipo ŵakalindiliranga nyengo iyo ŵazamupharazgaso. Tikakhozgeka chomene kukumana nawo.—Rom. 1:11, 12.

NILI NA CHIMWEMWE CHIFUKWA GULU LA YEHOVA LIKUKURA

Nawona umo Yehova wakutumbikira ŵanthu ŵake. Ŵapharazgi ŵasazgikira chomene mu vyaka vyose ivi. Pa nyengo iyo nkhabatizikiranga mu 1943 pakaŵa ŵapharazgi 100,000 ndipo sono pali ŵapharazgi kujumpha 8, 000,000 awo ŵakuteŵetera Yehova mu vyaru 240. Ŵapharazgi awo ŵali kumalizga Sukulu ya Giliyadi nawo ŵawovwira chomene kuti ŵapharazgi ŵasazgikire. Nili na chimwemwe chikuru chomene kuti nateŵetera lumoza na ŵamishonale aŵa mu vyaka vyose ivi na kuŵawovwira kuchita makora mauteŵeti ghawo mu vyaru ivyo ŵatumika.

Nkhuwonga chomene kuti apo nkhaŵa muchoko nkhasankha kusazgirako uteŵeti wane mwa kupempha uteŵeti wa pa Beteli. Yehova wanitumbika chomene pa chilichose icho nachita. Padera pa kuteŵetera pa Beteli, kwa vyaka vinandi ine na Lila taŵa na mwaŵi wa kupharazgira lumoza na mipingo yakupambanapambana ku Brooklyn, uko tili na ŵabwezi ŵanandi.

Nkhulutilira kuteŵetera pa Beteli ndipo Lila wakunovwira zuŵa lililose. Nangauli pasono nili na vyaka vyakujumpha 84, kweni nichali kuchita mulimo wakuzirwa, nkhovwira kunozga makalata ku munthavi.

Nili na Lila mazuŵa ghano

Ntchakukondweska chomene kuŵa mu gulu la Yehova na kuwona mphambano yikuru pakati pa awo ŵakuteŵetera Yehova na awo ŵakuleka kumuteŵetera. Sono ndipo tikupulikiska makora chomene mazgu agho ghali pa Malaki 3:18, agho ghakuti: “Muzamuwonaso mphambano pakati pa munthu murunji na munthu muheni, pakati pa uyo wakuteŵetera Chiuta na uyo wakuleka kumuteŵetera.” Zuŵa lililose tikuwona mgonezi wa Satana ukuhenipirahenipira, wazura na ŵanthu awo ŵalije chilindizga ndipo mbakukondwa yayi na umoyo. Kweni awo ŵakutemwa Yehova na kumuteŵetera ŵakukondwa na umoyo, nanga mungaŵa mu nyengo zakusuzga izi, ndipo ŵali na chilindizga chanadi cha munthazi. Ni mwaŵi ukuru chomene kupharazgako makani ghawemi gha Ufumu. (Mat. 24:14) Tose tikulindilira zuŵa ilo lizenge sonosono, apo Ufumu wa Chiuta uzamuwuskapo charu chiheni ichi na kuŵikapo charu chiphya icho muzamuŵa vitumbiko vyose ivyo Yehova wakalayizga. Pa nyengo iyo, waliyose pa charu chapasi wazamuŵa wakukondwa, wazamulwaranga yayi kweniso wazamukhala kwamuyirayira.