1-3. (a) Chifukwa wuli nase tingaŵa paubwezi na Chiuta? (b) Zunurani mazina gha ŵanthu awo tidumbiskanenge mu nkhani iyi.

MU BAIBOLO, mazgu ghakuti Abrahamu wakaŵa mubwezi wa Chiuta, ghakusangika mu malo ghatatu. (2 Mid. 20:7; Yes. 41:8; Yak. 2:23) Nakuti ni Abrahamu pera uyo Baibolo likumuzunura kuti wakaŵa mubwezi wa Chiuta. Kasi fundo iyi yikung’anamura kuti palije ŵanyake awo ŵakaŵa paubwezi na Yehova? Yayi. Baibolo likulongora kuti waliyose wangaŵa paubwezi na Chiuta.

² Baibolo likuyowoya za ŵateŵeti ŵanandi ŵakugomezgeka awo ŵakaŵa paubwezi na Yehova. Ŵateŵeti aŵa ŵakaŵa na chipulikano kweniso ŵakopanga Yehova. (Ŵazgani Salimo 25:14.) Paulosi nayo wakayowoya vya ŵanthu ŵanandi awo ŵakaŵa paubwezi na Yehova, ndipo wakati ŵali nga ni ‘bingu likuru la ŵakaboni.’ (Heb. 12:1) Mu bingu ili mukaŵa ŵanthu ŵakupambanapambana.

³ Mu nkhani iyi tidumbiskanenge za ŵanthu ŵatatu awo ŵakaŵa paubwezi na Yehova. Tidumbiskanenge za (1) Rute, mwanakazi wa ku Moabu uyo wakaŵa chokoro; (2) Hezekiya, themba la Yuda; na (3) Mariya, nyina wa Yesu. Kasi ni vichi ivyo  vikawovwira ŵanthu aŵa kuŵa paubwezi na Yehova, ndipo ise tikusambirapo vichi?

4, 5. Kasi Rute wakanozgeka kukasangana na masuzgo wuli? (Wonani chithuzi chakwamba.)

⁴ Zuŵa linyake Naomi na ŵakamwana ŵake ŵaŵiri, Rute na Oripa ŵakaŵa paulendo. Iwo ŵakafumanga ku Moabu ndipo ŵakalutanga ku Israyeli. Paulendo uwu, Oripa wakawelera na kuluta kukwake. Pa nyengo iyi mtima wa Naomi ukaŵa ku Israyeli, charu chakwawo. Kasi Rute wakachita wuli? Kasi nayo wakawelera? Iyo wakeneranga kusankha pakati pakuluta ku Betelehemu pamoza na Naomi, panji kuwelera.​—Rute 1:1-8, 14.

⁵ Rute wakaŵa wa ku Moabu ndipo ndiko kukaŵa anyina na ŵabali ŵake. Pakuti Rute wakaŵa chokoro, ŵabali ŵake ŵakate ŵamovwirenge. Kweni ku Betelehemu uko wakalutanga, wakamanyanga yayi uyo wamumovwira, ndipo wakeneranga kukasambira chiyowoyero, kakhaliro, na kuzgoŵerana na ŵanthu ŵa mtundu unyake. Kweniso Naomi wakafipanga mtima kuti Rute wamusoŵa nyumba yakukhalamo na mwanalume wakuti wakamutore. Kasi Rute wakachita wuli? Rute wakachita nga ni Oripa yayi uyo wakawelera ku “ŵanthu ŵakwake na ku ŵachiuta ŵake.” (Rute 1:9-15) Rute wakakana kuwelera ku ŵachiuta ŵatesi awo ŵabali ŵake ŵakasopanga.

6. (a) Kasi Rute wakasankha vichi? (b) Chifukwa wuli Bowazi wakalumba Rute?

⁶ Rute wakwenera kuti wakasambira vya Yehova kwa mfumu wake panji kwa anyinavyara. Yehova ni Chiuta wamoyo apo ŵachiuta ŵa ku Moabu ŵakaŵa vikozgo. Rute wakamanyanga kuti Yehova ndiyo ngwakwenelera kumutemwa na kumusopa. Ndipouli kumanya waka vinthu ivi kukaŵa kwakukwana yayi. Rute wakeneranga kusankha pakati pa Yehova na ŵachiuta ŵa ku Moabu. Rute wakasankha kuteŵetera Yehova. Iyo wakati kwa Naomi: “Ŵanthu ŵakwinu ŵamuŵa ŵanthu ŵakwithu, ndipo Chiuta winu wamuŵa Chiuta wane.” (Rute 1:16) Rute wakatemwanga Naomi, kweniso wakatemwanga chomene Yehova. Pamasinda, Bowazi wakalumba Rute chifukwa wakabisama mu mapapindo gha Yehova. (Ŵazgani Rute 2:12.) Ivyo Bowazi wakayowoya vikutikumbuska vya chitwana icho chikubisama mu mapapindo gha amama ŵake para kwiza chirwani. (Sal. 36:7; 91:1-4) Mwakuyana waka, Rute wakabisama mu mapapindo gha Yehova, ndipo wakatumbikika chifukwa cha chipulikano chake. Nakuti Rute wakadandawurapo yayi kuti wakasankha kusopa Yehova.

7. Kasi awo ŵakuziwulika kujipeleka kwa Yehova ŵakwenera kujifumba mafumbo wuli?

⁷ Mazuŵa ghano ŵanthu ŵanandi ŵakusambira vya Yehova, ndipouli ŵakuziwulika kubisama mu mapapindo ghake. Ŵandajipeleke kwa iyo na kubatizika. Para namwe mundabatizike, jifumbani kuti, Chifukwa wuli nindabatizike m’paka sono? Usange mundabatizike, kasi ndikuti mukuteŵetera njani? (Josh. 24:15) Bisamani mu mapapindo gha Yehova, Chiuta uyo ngwakwenelera kumuteŵetera. Para mwajipeleka kwa Yehova mukulongora kuti muli na chipulikano mwa iyo. Yehova wamovwiraninge kuti mulutilire kuŵa ŵakugomezgeka nanga ni para mwasangana na masuzgo. Ndimo Yehova wakachitira na Rute.

8. Kasi Hezekiya wakakulira mu ukhaliro wuli?

⁸ Mwakupambana na Rute, Hezekiya wakababikira mu mtundu wa Israyeli uwo ukasopanga Yehova. Kweni Ŵaisrayeli ŵanyake  ŵakaleka kusopa Yehova. Yumoza wawo wakaŵa Themba Ahazi, wiske wa Hezekiya. Ahazi wakaŵa munthu muheni chomene ndipo wakapangiska ŵanthu mu ufumu wa Yuda kuti ŵambe kusopa vikozgo. Kweniso Ahazi wakachindikanga yayi tempile la Yehova. Apo Hezekiya wakaŵa mwana, umoyo wake ukaŵa pa ngozi. Ŵabali ŵake ŵanyake ŵakafwa nyifwa yakuŵinya chomene. Iwo ŵakawotcheka ŵamoyo kuŵa sembe ya chiuta mutesi.​—2 Mathe. 16:2-4, 10-17; 2 Mid. 28:1-3.

9, 10. (a) Kasi nkharo yiheni ya Ahazi yikate yipangiskenge Hezekiya kuchita vichi? (b) Chifukwa wuli tikwenera yayi kukwiyira Chiuta? (c) Chifukwa wuli munthu wakwenera yayi kuyowoya kuti wakuchita viheni chifukwa cha ŵapapi ŵake?

⁹ Nkharo yiheni ya awiske yikati yipangiskenge Hezekiya kukwiyira Chiuta na kumugalukira. Chifukwa cha masuzgo, ŵanyake ‘ŵakukwiyira Yehova’ na kwamba kukayikira gulu lake. (Zinth. 19:3) Ŵanji ŵakuti ŵakuchita vinthu viheni chifukwa chakuti ndivyo ŵapapi ŵawo ŵakachitanga. (Ezek. 18:2, 3) Maghanoghano agha ngambura kwenelera.

¹⁰ Ivyo Hezekiya wakachita vikutovwira kuti tileke kugalukira Yehova chifukwa ndiyo yayi wakupangiska masuzgo. (Yobu 34:10) Mbunenesko kuti ŵana ŵangatolera ivyo ŵapapi wawo ŵakuchita, kwali ni viwemi panji viheni. (Zinth. 22:6; Kol. 3:21) Kweni fundo iyi yikung’anamura kuti nyengo zose ndimo munthu waliyose wachitirenge yayi. Vili nthena chifukwa Yehova wali kupa munthu waliyose wanangwa wakusankha. (Doto. 30:19) Kasi Hezekiya wakasankha vichi?

11. Chifukwa wuli Hezekiya wakaŵa themba liwemi chomene mu Yuda?

¹¹ Pa mathemba ghose gha Yuda agho ghakachita vinthu viheni, wiske wa Hezekiya ndiyo wakachita viheni chomene. Ndipouli, Hezekiya wakaŵa na nkharo yiwemi. (Ŵazgani 2 Mathemba 18:5, 6.) M’malo mwa kutolera nkharo yiheni ya awiske, Hezekiya wakatolera nkharo yiwemi ya ŵateŵeti ŵakugomezgeka ŵa Yehova nga ni ntchimi Yesaya, Mika, na Hoseya. Themba Hezekiya likazomera ulongozgi uwo Yehova wakapeleka  kwizira mu ŵanalume ŵakugomezgeka aŵa. Ntheura Hezekiya wakanozga vinthu ivyo adada ŵake ŵakananga. Wakatozga nyumba ya Yehova, wakapeleka sembe yakuphepiskira Israyeli yose, na kuparanya vikozgo vyose. (2 Mid. 29:1-11, 18-24; 31:1) Apo Senakeribu, themba la Asiriya wakawofyanga kuti wawukirenge Yerusalemu, Hezekiya wakalongora chikanga na chipulikano. Wakagomezga kuti Yehova wamovwirenge ndipo wakakhwimiska ŵanthu ŵake. (2 Mid. 32:7, 8) Nyengo yinyake, Hezekiya wakalongora mtima wakujikuzga. Kweni wakati wapika ulongozgi, wakaleka kujikuzga mu mtima wake. (2 Mid. 32:24-26) Hezekiya wakatolera nkharo yiheni ya ŵapapi ŵake yayi. Kweni wakasankha kuŵa paubwezi na Yehova. Nase tikwenera kusankha mwamahara nga ni Hezekiya.

12. Kasi ŵanandi mazuŵa ghano ŵamuyezga wuli Hezekiya?

¹² Mu charu chiheni ichi, ŵanthu ŵanandi ŵalije chitemwa ndipo mbankhaza. Ichi chapangiska kuti ŵana ŵanandi ŵakulire mu mbumba zambura chitemwa. (2 Tim. 3:1-5) Nangauli Ŵakhristu ŵanandi ŵali kulelekera mu mbumba zambura chitemwa, kweni ŵali paubwezi wakukhora na Yehova. Nga ni Hezekiya, nawo ŵandatolere nkharo ziheni za ŵapapi ŵawo. Vili nthena chifukwa chakuti Yehova wali kutipa wanangwa wakusankha. Ntheura tikwenera kuwugwiliskira ntchito makora wanangwa withu, ndipo tidemelere kwa Yehova na kumupa uchindami nga umo Hezekiya wakachitira.

13, 14. Chifukwa wuli mulimo uwo Mariya wakapika ukaŵa upusu yayi, kweni wakawupokelera wuli?

¹³ Mwali munyake wa Chiyuda, wakaŵa paubwezi wapadera na Yehova. Mwali uyu wakaŵa wa ku Nazarete ndipo wakapika mulimo uwo palije munthu munyake wali kupikapo. Mungelo wakaphalira mwali uyu kuti waŵenge na nthumbo na kubaba Mwana wa Chiuta. Mwali uyu wakaŵa Mariya, mwana wa Heli. Yehova wakawona kuti Mariya ngwakugomezgeka, lekani wakamupa mulimo uwu. Kasi Mariya wakawuwona wuli mulimo uwo wakapika?

¹⁴ Kanandi tikughanaghanira waka uwemi wa mulimo uwo Mariya wakapika, kweni tikughanaghanirapo yayi vinyake ivyo Mariya wakafipanga navyo mtima. Mungelo Gabriyeli wakaphalira Mariya kuti waŵenge na nthumbo mwamunthondwe. Kumbukani kuti Gabriyeli wakaphalira Mariya pera kuti waŵenge na nthumbo kwambura kugonana na mwanalume. Mariya wakaghanaghaniranga umo ŵabali ŵake ŵawonerenge nkhani iyi. Kweniso Mariya wakafipanga mtima kuti  wamumuphalira vichi Yosefe. Nangauli Mariya wakaŵa na nthumbo, kweni wakaŵa wakugomezgeka kwa Yosefe. Nakuti ukaŵa mulimo ukuru chomene kulera, kupwelelera, na kusambizga Mwana wa Chiuta. Tikumanya vyose yayi ivyo Mariya wakafipanga navyo mtima wati waphalirika nkhani iyi na Gabriyeli. Kweni icho tikumanya ntchakuti Mariya wakati: “Wonani, muzgakazi wa Yehova! Vichitike kwa ine kuyana na mazgu ghinu.”​—Luka 1:26-38.

15. Kasi ni vichi ivyo vikulongora kuti Mariya wakaŵa na chipulikano chapadera?

¹⁵ Mariya wakaŵa na chipulikano chapadera. Muzgakazi wakachitanga ntchito yiliyose iyo bwana wake wamuphalira. Mariya nayo wakaŵa wakunozgeka kuchita mulimo uliwose uwo bwana wake, Yehova, wakamuphalira. Kasi chipulikano cha Mariya chikafuma nkhu? Kuluwa yayi kuti munthu wakubabika na chipulikano chara. Chipulikano ntchipambi cha mzimu. (Gal. 5:22; Efe. 2:8) Kasi ni vichi ivyo vikawovwira Mariya kukhozga Chipulikano chake? Mariya wakategherezganga mazgu gha Chiuta na kughayowoya ku ŵanji.

16. Ntchivichi icho chikulongora kuti Mariya wakaŵa mutegherezgi muwemi?

¹⁶ Mariya wakategherezganga. Baibolo likuti: “Munthu waliyose wapulikenge luŵiro, wazikirenge pakuyowoya.” (Yak. 1:19) Mariya wakayimanyanga makora fundo iyi. Buku la Luka likulongora kuti Mariya wakategherezganga mazgu gha Chiuta na kughanaghanirapo. Mwachiyelezgero, Yesu wati wababika waka, ŵaliska ŵakaphalira Mariya uthenga wakufuma kwa mungelo. Kweniso apo Yesu wakaŵa na vyaka 12, wakaphalira amama ŵake fundo yinyake ya mu mazgu gha Chiuta. Pa nyengo zose izi, Mariya wakategherezganga, kusungilira, na kughanaghanirapo.​—Ŵazgani Luka 2:16-19, 49, 51.

17. Kasi ivyo Mariya wakayowoyanga vikutisambizga vichi?

¹⁷ Mariya wakayowoyanga mazgu gha Chiuta. Ni vyose yayi ivyo Mariya wakayowoya vili kulembeka mu Baibolo. Mazgu ghanandi agho Mariya wakayowoya ghakusangika pa Luka 1:46-55. Mazgu gha Mariya agha ghakulongora kuti wakamanyanga makora mazgu gha Chiuta. Mazgu ghake ghakuyanako na mazgu ghanyake gha mu lurombo lwa Hana, nyina wa ntchimi Samuyeli. (1 Sam. 2:1-10) Munthu munyake wakati pa Luka 1:46-55, Mariya wakayowoya fundo 20 zakufuma mu Malemba. Fundo izi zikulongora kuti Mariya wakatemwanga kuyowoya mazgu gha Chiuta. Mazgu gha Chiuta agho Mariya wakategherezganga na kughasungilira pa mtima, ndigho wakayowoyanga.

18. Kasi tingamuyezga wuli Mariya?

¹⁸ Nga ni Mariya, nase nyengo zinyake Yehova wangatipa mulimo uwo ungawoneka nga ngunonono. Para vyaŵa nthena, nase tikwenera kuŵika vyose mu mawoko gha Yehova. Tingayezga Mariya para tikutegherezga panji kuti kusambira vya Yehova na khumbo lake, kughanaghanirapo, na kuphalirako ŵanyithu ivyo tasambira.​—Sal. 77:11, 12; Luka 8:18; Rom. 10:15.

19. Kasi titumbikikenge wuli para tikuyezga chipulikano cha ŵanthu ŵakugomezgeka?

¹⁹ Mu nkhani iyi tawona kuti Rute, Hezekiya, na Mariya, ŵakaŵa paubwezi na Yehova nga ni Abrahamu. Ŵanthu aŵa, pamoza na ‘bingu likuru la ŵakaboni,’ ndiposo ŵateŵeti ŵanandi ŵakugomezgeka, ŵakaŵa ŵabwezi ŵa Yehova. Mphanyi talutilira kuyezga chipulikano chawo. (Heb. 6:11, 12) Para tichitenge nthena, titumbikikenge chomene. Tiŵenge ŵabwezi ŵa Yehova kwamuyirayira.