Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

NKHANI YAKUSAMBIRA 45

Lutilirani Kulongorana Chitemwa Chakugomezgeka

Lutilirani Kulongorana Chitemwa Chakugomezgeka

“Mulongoranenge chitemwa chakugomezgeka na lusungu.”​—ZEK. 7:9, MAZGU GHAMUSI.

SUMU 107 Chiuta Ntchakuwonerapo cha Chitemwa

IVYO VILI MU NKHANI IYI *

1-2. Kasi tili na vifukwa wuli vyakupulikikwa vyakulongolerana chitemwa chakugomezgeka?

TILI na vifukwa vyakupulikikwa vyakulongolerana chitemwa chakugomezgeka. Kasi vinyake mwa vifukwa ivi ni vini? Wonani ntharika za mu Baibolo izi, izo zikuzgora fumbo ili: ‘Chitemwa na kugomezgeka vingakusidanga chara. Apo ndipo usangenge uwemi na mahara ghawemi pamaso pa Chiuta na ŵanthu wuwo.’ “Munthu walusungu wakusanga chandulo,” panji kuti munthu wachitemwa chakugomezgeka wakusanga chandulo. “Uyo wakulondezga urunji na chitemwa chakugomezgeka wasangenge umoyo.”—Zinth. 3:3, mazgu ghamusi, 4; 11:17, mazgu ghamusi; 21:21, mazgu ghamusi.

2 Ntharika izi zikuzunura vifukwa vitatu ivyo tikwenera kulongolera chitemwa chakugomezgeka. Chakwamba, tikuŵa ŵanthu ŵakuzirwa chomene kwa Chiuta usange tikulongora chitemwa chakugomezgeka ku ŵanyithu. Chachiŵiri, para tikulongora chitemwa chakugomezgeka ku ŵanyithu, tikupokera vinthu viwemi. Mwachiyelezgero, tikuŵa paubwezi wakukhora na ŵanyithu. Chachitatu, para tikulongora chitemwa chakugomezgeka ku ŵanyithu tizamusanga vinthu viwemi munthazi, kusazgapo umoyo wamuyirayira. Ntheura tili nadi na vifukwa vyakupulikikwa vyakulondezgera mazgu gha Yehova agho ghakuti: “Mulongoranenge chitemwa chakugomezgeka na lusungu.”—Zek. 7:9, mazgu ghamusi.

3. Kasi ni mafumbo wuli agho tidumbiskanenge mu nkhani iyi?

3 Mu nkhani iyi tiwonenge mazgoro gha mafumbo ghanayi. Kasi tikwenera kulongora kwa njani chitemwa chakugomezgeka? Kasi mu buku la Rute tingasambiramo vichi pa nkhani yakulongora chitemwa chakugomezgeka? Kasi mazuŵa ghano tingalongora wuli chitemwa chakugomezgeka? Kasi ni vinthu wuli viwemi ivyo tingasanga chifukwa chakuti tikulongora chitemwa chakugomezgeka?

KASI TIKWENERA KULONGORA KWA NJANI CHITEMWA CHAKUGOMEZGEKA?

4. Kasi tingamuyezga wuli Yehova pa nkhani yakulongora chitemwa chakugomezgeka? (Mrk. 10:29, 30)

4 Nga umo tikasambilira mu nkhani iyo yajumpha, Yehova wakulongora chitemwa chakugomezgeka kwa ŵekha awo ŵakumutemwa na kumuteŵetera. (Dan. 9:4, mazgu ghamusi) Nase tikwenera ‘kuyezga Chiuta pakuŵa ŵana ŵake ŵakutemweka.’ (Efe. 5:1) Ntheura tikwenera kulongora chitemwa chakugomezgeka ku ŵabali na ŵadumbu ŵithu mu mpingo.​—Ŵazgani Mariko 10:29, 30.

5-6. Kasi lizgu lakuti “kugomezgeka” lingang’anamurachi?

5 Mungazomerezga kuti para tapulikiska makora ng’anamuro la chitemwa chakugomezgeka, ndipo tingachilongora makora ku Ŵakhristu ŵanyithu mu mpingo. Kuti tipulikiske makora mazgu ghakuti chitemwa chakugomezgeka, tiyeni tiyaniske mazgu agha na lizgu lakuti kugomezgeka, nga umo ŵanthu ŵanandi ŵakulipulikiskira. Wonani chiyelezgero.

 6 Mazuŵa ghano, munthu uyo wagwira ntchito vyaka vinandi ku kampani yimoza tingayowoya kuti ngwakugomezgeka. Kweni vingachitika kuti kwa vyaka vyose ivyo wakugwira ntchito na kampani iyi, wandakumanepo na ŵeneko ŵa kampani iyi. Ndipo vingachitikaso kuti ni nyengo zose yayi apo wakukolerana na malango gha pa kampani iyi. Wangaŵa kuti wakuyitemwa yayi kampani iyi, kweni iyo wakugwira pa kampani iyi chifukwa chakuti wakukhumba waka kuŵa pa ntchito iyo yingamovwira kusanga ndalama. Ndipo iyo wangadumura kuti walutilirenge kugwira ntchito pa kampani iyi m’paka apo wazamupumulira pa ntchito, wangayileka pekha usange wangasanga ntchito yapachanya kunyake.

7-8. (a) Kasi ntchivichi chikumutuma munthu kuti walongore chitemwa chakugomezgeka? (b) Chifukwa wuli tiwonenge mavesi ghanyake mu buku la Rute?

7 Mphambano pakati pa lizgu lakuti kugomezgeka nga umo tawonera mu  ndime 6, na mazgu ghakuti chitemwa chakugomezgeka, ni chilato icho munthu wakuchitira chinthu. Ipo chifukwa wuli ŵateŵeti ŵa Chiuta ŵakalongoranga chitemwa chakugomezgeka mu nyengo yakale? Awo ŵakalongoranga chitemwa chakugomezgeka ŵakachichizgikanga waka yayi, kweni ŵakachitanga ivi kufumira pasi pa mtima. Wonani chiyelezgero cha Davide. Iyo mtima wake ukamuchiska kulongora chitemwa chakugomezgeka kwa Yonatani, nangauli awiske ŵa Yonatani ŵakakhumbanga kumukoma. Vyaka vinandi vikati vyajumphapo kufuma apo Yonatani wakafwira, Davide wakalutilira kulongora chitemwa chakugomezgeka kwa Mefibosheti mwana wa Yonatani.​—1 Sam. 20:9, 14, 15, mazgu ghamusi; 2 Sam. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7, mazgu ghamusi.

8 Tingasambira vinandi pa nkhani ya chitemwa chakugomezgeka para tingaŵazga mavesi ghanyake mu buku la Rute. Kasi tingasambirako vichi ku ŵanthu awo ŵakuzunulika mu buku ili, pa nkhani ya chitemwa chakugomezgeka? Ndipo kasi ivyo tingasambirako tingavigwiliskira wuli ntchito mu mpingo withu? *

KASI TINGASAMBIRAMO VICHI MU BUKU LA RUTE PA NKHANI YAKULONGORA CHITEMWA CHAKUGOMEZGEKA?

9. Chifukwa wuli Naomi wakaghanaghananga kuti Yehova ndiyo wapangiska masuzgo ghake?

9 Mu buku la Rute, tikuŵazga nkhani ya Naomi, mkamwana wake Rute, na Bowazi munthu wakopa Chiuta, uyo wakaŵa mubali wa mfumu wa Naomi. Pakuti ku Israyeli kukaŵa njara, Naomi na mfumu wake kweniso ŵana ŵawo ŵaŵiri ŵakasamira ku Mowabu. Apo ŵakaŵa ku malo agha, mfumu wa Naomi wakafwa. Ŵana ŵake ŵaŵiri ŵakatora ŵanakazi, kweni chachitima ntchakuti ŵana aŵa nawoso ŵakafwa. (Rute 1:3-5; 2:1) Naomi wakakhwaskika chomene na masuzgo agha. Ndipo masuzgo agha ghakamupangiska kughanaghana kuti ni Yehova ndiyo wapangiska. Wonani umo wakajipulikiranga pakuyowoya za Chiuta. Iyo wakati: “Pakuti woko la Yehova lanizgokera.” “Wankhongonozose waŵinyiska umoyo wane.” Iyo wakatiso: “Yehova ndiyo wimikana nane ndipo Wankhongonozose wanikhizgira suzgo.”​—Rute 1:13, 20, 21.

10. Kasi Yehova wakachita wuli na ivyo Naomi wakayowoya?

10 Kasi Yehova wakachita wuli na ivyo Naomi wakayowoya? Iyo wakamutaya yayi. M’malo mwake wakamuchitira chitima. Yehova wakumanya kuti “suzgo yingafunthiska munthu wavinjeru.” (Muph. 7:7) Ndipouli, Naomi wakakhumbikwiranga wovwiri kuti wamanye kuti Yehova wakaŵa nayo. Kasi Chiuta wakamovwira wuli? (1 Sam. 2:8) Wakapangiska Rute kulongora chitemwa chakugomezgeka kwa Naomi. Iyo mwakukhumbisiska wakawovwira amamavyara ŵake, ndipo ivi vikawovwira kuti ŵambeso kuwona mwakwenelera vinthu vyauzimu na kumanya kuti Yehova wachali kuŵatemwa. Kasi tingasambirako vichi kwa Rute?

11. Chifukwa wuli ŵabali na ŵadumbu ŵanandi ŵamitima yiwemi ŵakovwira awo ŵakusuzgika maghanoghano?

11 Para tili na chitemwa chakugomezgeka tiwovwirenge awo ŵali mu suzgo. Nga umo Rute wakademelelera kwa Naomi, ŵabali na ŵadumbu ŵamitima yiwemi ŵakulutilira kovwira awo ŵagongowa panji kusuzgika maghanoghano. Chifukwa chakuti ŵakutemwa ŵabali na ŵadumbu ŵawo, iwo ŵakuchita chilichose icho ŵangafiska kuti ŵaŵawovwire. (Zinth. 12:25; 24:10) Ivi vikukolerana na ivyo mpositole Paulosi wakachiska kuti tichitenge, iyo wakati: “Mupembuzge awo ŵakusuzgika maghanoghano, mukhozge ŵakulopwa, longorani kuzikira ku wose.”​—1 Tes. 5:14.

Para tikutegherezga, tingawovwira mubali panji mudumbu uyo wagongowa panji kusuzgika maghanoghano (Wonani ndime 12)

12. Kasi ni nthowa wuli yiwemi chomene iyo tingawovwilira mubali panji mudumbu uyo wagongowa?

12 Kanandi nthowa yiwemi chomene yakovwilira mubali panji mudumbu uyo wagongowa panji kusuzgika maghanoghano, nkhumutegherezga na kumusimikizgira kuti tikumutemwa. Yehova wakuwonga chomene vyose ivyo mukuchita pakovwira ŵateŵeti ŵake ŵakuzirwa. (Sal. 41:1) Lemba la Zintharika 19:17 likuti: “Uyo wakulongora lusungu kwa mukavu wakubwerekeska Yehova, ndipo wamuwezgerenge pa ivyo wachita.”

Rute wakudemelera kwa anyinavyara ŵake a Naomi apo Oripa wakuwelera ku Mowabu. Rute wakuphalira Naomi kuti: “Uko imwe mukuya ndiko nane niyenge.” (Wonani ndime 13)

13. Kasi Rute wakapambana wuli na Oripa, ndipo wakalongora wuli chitemwa chakugomezgeka? (Wonani chithuzi cha pa chikopi.)

13 Tikupulikiskaso makora chomene mazgu ghakuti chitemwa chakugomezgeka, para tikuwona ivyo vikachitikira Naomi pamanyuma pakuti mfumu wake na ŵana ŵake ŵaŵiri ŵafwa. Naomi wakati wapulika kuti ‘Yehova wakumbuka ŵanthu ŵake, na kuŵapa vyakurya,’ wakasankha kuti wawelere kukwake. (Rute 1:6) Ŵakamwana ŵake wose ŵaŵiri ŵakamulondezga. Kweni apo ŵakaŵa mu nthowa, katatu kose Naomi wakaŵapempha ŵakamwana ŵake kuti ŵawelere ku Mowabu. Kasi chikachitika ntchivichi? Tikuŵazga kuti: “Oripa wakafyofyontha anyinavyara na kuluta. Kweni Rute wakademelera kwa anyinavyara.” (Rute 1:7-14) Oripa wakapulikira ivyo anyinavyara ŵakamuphalira ndipo wakawelera. Kweni Rute ndimo wakachitira yayi. Nangauli nayo wakaŵa mwanangwa kuwelera, kweni chifukwa chakuti wakaŵa na chitemwa chakugomezgeka, wakasankha kukhala na Naomi kuti wamovwirenge. (Rute 1:16, 17) Rute wakademelera kwa Naomi chifukwa chakuti ndivyo wakeneranga kuchita yayi, kweni chikaŵa chifukwa chakuti iyo ndiyo wakakhumba. Ivyo Rute wakachita apa vikalongora kuti wakaŵa na chitemwa chakugomezgeka. Kasi tingasambirapo vichi apa?

14. (a) Mazuŵa ghano, kasi ni vichi ivyo ŵabali na ŵadumbu ŵakuchita? (b) Kuyana na lemba la Ŵahebere 13:16, kasi ni sembe wuli izo zikumukondweska Chiuta?

14 Chitemwa chakugomezgeka chikuchita vinandi. Nga umo vikaŵira kale, mazuŵa ghano napo ŵabali na ŵadumbu ŵithu ŵanandi ŵakulongora chitemwa chakugomezgeka ku Ŵakhristu ŵanyawo, nanga ni awo ŵandawonanepo nawo. Mwachiyelezgero, para ŵamanya kuti kwachitika soka lachilengiwa, nyengo yeneyiyo ŵakukhumba kumanya umo ŵangawovwilirapo. Para munyake mu mpingo wasangana na suzgo la vya ndalama, ŵakuchedwa yayi kuchitapo kanthu kuti ŵamovwire. Nga umo vikaŵira na Ŵakhristu ŵa ku Makedoniya mu nyengo yakale, iwo ŵakuchita vinandi kuluska ivyo vikukhumbikwa. Ŵakujipata ‘kupeleka vinandi kuluska ivyo iwo ŵakusanga’ na chilato chakuti ŵawovwire Ŵakhristu ŵanyawo awo ŵakukhumbikwira wovwiri. (2 Kor. 8:3) Yehova wakukondwa chomene para wakuwona chitemwa chakugomezgeka icho ŵabali na ŵadumbu ŵakulongora!​—Ŵazgani Ŵahebere 13:16.

KASI TINGALONGORA WULI CHITEMWA CHAKUGOMEZGEKA MAZUŴA GHANO?

15-16. Kasi Rute wakalongora wuli kuti wakathera yayi pa nkhani yakupeleka wovwiri?

15 Tingasambira fundo zinandi para tingasanda nkhani ya mu Baibolo ya Rute na Naomi. Tiyeni tiwonepo zichoko waka.

16 Lutilirani kovwira. Apo Rute wakajipeleka kuluta na anyinavyara, a Naomi, ku charu cha Yuda, pakwamba ŵakamukanizga. Kweni Rute wakathera yayi. Kasi chikachitika ntchivichi? Baibolo likuti: “Naomi wakati wawona kuti Rute wakosera kuluta nayo, wakaleka kumupepeka.”—Rute 1:15-18.

17. Kasi ntchivichi icho chingatovwira kuti tilutilire kovwira awo ŵakusuzgika maghanoghano?

17 Ivyo Tikusambirako: Pakukhumbikwa kuzikira kuti tovwire awo ŵakusuzgika maghanoghano, ntheura tingalekanga yayi kuŵawovwira. Pakwamba mudumbu uyo wakukhumbikwira wovwiri wangakana wovwiri withu. * Kweni chitemwa chakugomezgeka chingatovwira kuti tilutilire kuŵa nayo pafupi. (Gal. 6:2) Tikugomezga kuti pamanyuma wawonenge kuti tikumughanaghanira ndipo wangazomera wovwiri uwo tingamupa.

18. Kasi ntchivichi icho chikwenera kuti chikamupweteka Rute?

18 Kukhuŵara yayi. Apo Naomi na Rute ŵakafika ku Betelehemu, Naomi wakakumanaso na ŵazengezgani ŵake ŵakale. Iyo wakaŵaphalira kuti: “Nkhaŵa wakuzura apo nkhalutanga, kweni Yehova waniwezga mawoko ghawaka.” (Rute 1:21) Ghanaghanirani umo Rute wakwenera kuti wakajipulikira pakupulika mazgu agha kwa Naomi. Rute wakachita vyose ivyo wangafiska pakovwira Naomi. Rute nayo wakalira nayo pamoza, kumupembuzga na kwendera lumoza mtunda wa mazuŵa ghanandi. Ndipouli, Naomi wakayowoya kuti: “Yehova waniwezga mawoko ghawaka.” Pakuyowoya mazgu agha, vingalongora nga Naomi wakawonganga yayi wovwiri uwo Rute wakamupanga. Mazgu agha ghakwenera kuti ghakaŵa ghakupweteka kwa Rute. Kweni Rute wakalutilira kudemelera kwa Naomi.

19. Kasi ntchivichi chingatovwira kulutilira kuŵa pafupi na munthu uyo wakusuzgika maghanoghano?

19 Ivyo Tikusambirako: Mazuŵa ghano napo, mudumbu uyo wakusuzgika maghanoghano, wangayowoya chinthu chinyake icho chingatikhuŵazga nangauli tikuyezgayezga kumovwira. Kweni tikwenera kukhuŵara yayi. Tikwenera kulutilira kuŵa nayo pafupi mudumbu withu uyo wakukhumbikwira wovwiri na kupempha Yehova kuti watovwire kusanga nthowa ya umo tingamovwilira.​—Zinth. 17:17.

Kasi mazuŵa ghano ŵalara ŵangamuyezga wuli Bowazi? (Wonani ndime 20-21)

20. Kasi ntchivichi chikamupa nkhongono Rute kuti walutilire kovwira Naomi?

20 Yowoyani mazgu gha kukhozga. Rute wakalongora chitemwa chakugomezgeka kwa Naomi, kweni Rute nayo wakakhumbikwiranga kukhozgeka. Ndipo Yehova wakapangiska Bowazi kuti wamukhozge. Bowazi wakaphalira Rute kuti: “Yehova wakupe njombe pa ivyo wachita, upokere malipiro ghakukwana kwa Yehova Chiuta wa Israyeli, uko wiza na kubisama mu mapapindo ghake.” Mazgu agha ghakamukhozga chomene Rute. Ndipo Rute wakazgora Bowazi kuti: “Mwasanguluska na kukhwimiska muteŵeti winu, nangauli ndine yumoza wa ŵateŵeti ŵinu yayi.” (Rute 2:12, 13) Mazgu gha pa nyengo yake agho Bowazi wakayowoya ghakamukhozga chomene Rute.

21. Nga umo lemba la Yesaya 32:1, 2, likulongosolera, kasi ŵalara ŵachitemwa ŵakuchita vichi?

21 Ivyo Tikusambirako: Ŵanthu awo ŵakulongora chitemwa chakugomezgeka ku ŵanyawo, nawo nyengo zinyake ŵangakhumbikwira kukhozgeka. Nga umo Bowazi wakakhozgera Rute chifukwa cha lusungu ulo wakalongoranga, ŵalara awo ŵali maso nawo ŵakuwonga wovwiri uwo ŵabali na ŵadumbu ŵakupeleka mu mpingo. Para ŵabali na ŵadumbu tikuŵawonga kufumira pasi pa mtima kweniso panyengo yake, vikovwira kuti ŵalutilire kuchita mulimo wawo uwemi.​—Ŵazgani Yesaya 32:1, 2.

KASI AWO ŴAKULONGORA CHITEMWA CHAKUGOMEZGEKA ŴAKUSANGA UWEMI WULI?

22-23. Kasi vikenda wuli kuti Naomi wasinthe kaghanaghaniro kake, ndipo chifukwa wuli? (Sal. 136:23, 26)

22 Nyengo yikati yajumphapo Bowazi wakapeleka chawanangwa kwa Rute na Naomi. Chawanangwa ichi chikaŵa chakurya. (Rute 2:14-18) Kasi Naomi wakajipulika wuli pa ivyo Bowazi wakachita? Iyo wakati: “Munthu uyu watumbikike na Yehova, uyo wandaleke kulongora chitemwa chakugomezgeka ku ŵamoyo na ŵakufwa.” (Rute 2:20a, mazgu ghamusi) Apa Naomi wakasintha chomene umo wakaghanaghaniranga! Pakwamba wakayowoyanga mwachitima kuti “Yehova . . . wimikana nane,” kweni panyengo iyi mwakukondwa wakayowoya kuti: “Yehova . . . wandaleke kulongora chitemwa [chake] chakugomezgeka.” Kasi ntchivichi icho chikawovwira Naomi kuti wasinthe kaghanaghaniro kake?

23 Naomi wakamba kuwona kuti Yehova wakumovwira pa umoyo wake. Yehova wakagwiliskira ntchito Rute kumovwira Naomi pa ulendo wa ku Yuda. (Rute 1:16) Naomi wakawonaso kuti Yehova wakumovwira apo Bowazi, uyo wakaŵa yumoza wa ŵanthu awo ‘wangaŵawombora,’ wakaŵawovwiranga na chakurya. * (Rute 2:19, 20b) Mu mtima Naomi wakwenera kuti wakayowoyanga kuti, ‘Sono namanya kuti Yehova wandanileke. Iyo waŵa nane nyengo yose iyi!’ (Ŵazgani Salimo 136:23, 26.) Naomi wakwenera kuti wakawonga chomene kuti Rute na Bowazi ŵakamusida yayi. Nakuti wose ŵakwenera kuti ŵakakondwa chomene kuwonaso Naomi wakuteŵeteraso Yehova mwakukondwa.

24. Chifukwa wuli tikwenera kulutilira kulongora chitemwa chakugomezgeka ku Ŵakhristu ŵanyithu?

24 Kasi tasambira vichi mu buku la Rute pa nkhani ya chitemwa chakugomezgeka? Chitemwa chakugomezgeka chitovwirenge kuti tileke kuthera luŵiro pakovwira mubali panji mudumbu uyo wasangana na suzgo. Kweniso chitovwirenge kuti tijipate mwakuti tiŵawovwire. Ndipo tawonaso kuti ŵalara ŵakwenera kuŵawonga ŵabali na ŵadumbu awo ŵakulongora chitemwa chakugomezgeka ku ŵanyawo. Kweniso tikukondwa para tikuwona awo ŵangusangana na suzgo ŵakwambaso kuchita makora vinthu vyauzimu, kweniso mbakukondwa. (Mil. 20:35) Kweni kasi chifukwa chikuru icho tikwenera kulutilira kulongolera chitemwa chakugomezgeka ntchakuti wuli? Chifukwa ntchakuti tikukhumba kuyezga na kukondweska Yehova uyo ‘ngwakuzara na chitemwa chakugomezgeka.’—Eks. 34:6, mazgu ghamusi; Sal. 33:22, mazgu ghamusi.

SUMU 130 Gowokerani Ŵanyinu

^ ndime 5 Yehova wakukhumba kuti tilongorenge chitemwa chakugomezgeka ku ŵabali na ŵadumbu ŵithu mu mpingo. Tingamanya makora umo tingalongolera chitemwa chakugomezgeka ku ŵabali na ŵadumbu ŵithu para tingawona umo ŵateŵeti ŵanyake ŵa Chiuta ŵakachitira pa nkhani iyi. Mu nkhani iyi, tiwonenge ivyo tingasambirako kwa Rute, Naomi, na Bowazi.

^ ndime 8 Kuti mupulikiske makora nkhani iyi, tikumupemphani kuti muŵazge buku la Rute chaputara 1 na 2.

^ ndime 17 Pakuti tikuwona ivyo tingasambirako kwa Naomi, lekani tayowoya za ŵadumbu awo ŵangakhumbikwira wovwiri. Ndipouli fundo zake zikugwiraso ntchito ku ŵabali.

^ ndime 23 Kuti mumanye vinandi pa nkhani ya udindo wa Bowazi pakuŵa muwomboli, wonani nkhani ya mutu wakuti “Londezgani Chipulikano Chawo—‘Mwanakazi wa Nkharo Yiwemi’” mu Gongwe la Mulinda la Okutobala 1, 2012, p. 20.