1, 2. (a) Kasi ŵanthu ŵanandi ŵakusangana na masuzgo wuli mazuŵa ghano, ndipo ghapangiska vichi? (b) Kasi lemba la Yesaya 41:10, 13 likutisimikizgira vichi?

MUDUMBU munyake uyo ni mupayiniya kweniso wali kutengwa kwa mubali mulara, wakati: “Nangauli nyengo zose nkhuchita vinthu vyauzimu, kweni kanandi nkhusuzgika maghanoghano ndipo pajumpha vyaka sono. Nakuti nyengo zinyake nkhusoŵa natulo wuwo. Ivi vikukhwaska chomene umoyo wane, umo nkhuchitira vinthu na ŵanyane, ndipo nyengo zinyake nkhukhumba nga charu chinganimira waka mwee!”

² Chifukwa wuli mudumbu uyu wakayowoya mazgu agha? Mu charu cha Satana ichi, umoyo ngunonono chomene. Pali masuzgo ghanandi agho ghakupangiska ŵanthu kwenjerwa na kuwona nga kuti ŵangakwaniska yayi kughazizipizga. Masuzgo agha ghali nga ni nyanguru uyo wakupangiska boti kuti lileke kwenda. (Zinth. 12:25) Kasi ni masuzgo wuli agho imwe mukuwona kuti ghangamulopweskani? Kasi mukusuzgika maghanoghano chifukwa cha nyifwa ya mubali panji mubwezi winu? Kasi muli na suzgo la kulwaralwara, panji vikumusuzgani kupwelelera mbumba chifukwa chakusoŵa pakukora? Kasi ŵabali ŵinu ŵakumususkani chifukwa chakuti ndimwe Kaboni wa Yehova? Ivi ni vinyake mwa vinthu ivyo vingamulopweskani na kumupangiskani kuti muleke kuŵa ŵakukondwa. Ndipouli, manyani kuti Chiuta  ngwakunozgeka kumovwirani na woko lake lamalyero.—Ŵazgani Yesaya 41:10, 13.

3, 4. (a) Kasi mazgu ghakuti ‘kukhozga woko’ la munthu mu Baibolo ghakung’anamurachi? (b) Kasi ni vichi ivyo vingalopweska woko lithu?

³ Kanandi Baibolo likuzunura viŵaro vya thupi la munthu pakulongosora fundo zinyake zakuzirwa. Mwachiyelezgero, Baibolo likuzunura za woko kanandi waka. Para likuyowoya za kukhozga woko la munthu munyake, likung’anamura kumuchiska, kumupa nkhongono, kweniso kumupa viteŵetero vyakugwilira ntchito. (1 Sam. 23:16; Ezir. 1:6, mazgu ghamusi.) Kweniso lingang’anamura kuŵa na chigomezgo chiwemi chamunthazi.

⁴ Usange Baibolo likuti woko la munthu munyake lalopwa, likung’anamura kuti munthu uyo wathika lusoko, wagongowa kweniso kuti wataya chigomezgo. (2 Mid. 15:7; Heb. 12:12) Ntheura ntchipusu chomene kuti munthu wanthena wathere na kuleka kuteŵetera Yehova. Kasi mungachita wuli usange namwe mukusuzgika maghanoghano, panji chinthu chinyake chamugongoweskani mwakuthupi panji mwauzimu? Kasi mungakhozga wuli woko linu kuti mulutilire kuzizipizga na kuŵa wakukondwa?

5. (a) Kasi tikwenera kuchita wuli para tasangana na masuzgo, ndipo tikwenera kukumbuka vichi? (b) Kasi mu nkhani iyi tidumbiskanenge vichi?

⁵ Ŵazgani Zefaniya 3:16, 17. Para munthu wakwenjerwa chomene kweniso wakugongowa, ndikuti woko lake lalopwa. Kweni Yehova, Dada withu uyo wakutipwelelera, wakutiphalira kuti ‘timuthulire vyose ivyo tikwenjerwa navyo.’ (1 Pet. 5:7) Nga umo wakathaskira Ŵaisrayeli, mazuŵa ghano napo, Yehova wakuthaska ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka chifukwa ‘woko lake ndifupi chara kuti lileke kuŵaponoska.’ (Yes. 59:1) Mu nkhani iyi, tidumbiskanenge viyelezgero vitatu vya mu Baibolo ivyo vikulongora kuti Yehova wali na nkhongono ndipo ngwakukhumbisiska nadi kukhozga ŵateŵeti ŵake nanga ni para ŵangasangana na masuzgo ghakofya. Apo tikudumbiskana viyelezgero ivi, wonani umo vingamukhozgerani.

6, 7. Kasi Yehova wakachita wuli kuti wawovwire Ŵaisrayeli kuthereska Ŵaamaleki, ndipo ise tikusambirapo vichi?

⁶ Ŵaisrayeli ŵakati ŵathaskika mwamunthondwe kufuma ku wuzga ku Eguputo, Ŵaamaleki ŵakaŵawukira. Joshua wakalondezga ivyo Mozesi wakamuphalira ndipo wakadangilira Ŵaisrayeli pakurwa nkhondo na Ŵaamaleki. Pa nyengo iyi, Mozesi wakatora Aroni na Huru, na kuluta pachanya pa phiri kuti wawonenge makora para nkhondo yikuchitika. Kasi ŵanalume ŵatatu aŵa ŵakachimbiranga chifukwa cha wofi? Yayi.

⁷ Ivyo Mozesi wakachita vikawovwira kuti Ŵaisrayeli ŵathereske ŵalwani ŵawo. Kasi wakachita vichi? Mozesi wakawuska mawoko ghake muchanya uku wakolera ndodo ya Chiuta waunenesko. Para Mozesi walutilira kuwuska mawoko ghake muchanya, Yehova wakakhozganga mawoko gha Ŵaisrayeli ndipo ŵakathereskanga chomene Ŵaamaleki. Kweni para mawoko gha Mozesi ghazilirika na kwamba kulepweteka, Ŵaamaleki ndiwo ŵakarwanga mwankhongono chomene. Ntheura kuti Mozesi waleke kuzilirika chomene, Aroni na Huru “ŵakatora libwe na kuŵika pasi pake, ndipo [Mozesi] wakakhalapo. Aroni na Huru ŵakakolera mawoko gha Mozesi, munyake kulwande linyake, munyake kulwande linyake mwakuti mawoko ghake ghakaŵa muchanya m’paka dazi likanjira.” Nadi, woko lankhongono la Chiuta likawovwira Ŵaisrayeli kuti ŵathereske Ŵaamaleki.—Eks. 17:8-13.

8. (a) Kasi Asa wakachita wuli Ŵaetiyopiya ŵati ŵawukira Ŵayuda? (b) Kasi nase tingalongora wuli kuti tikuthemba Yehova nga ni Asa?

⁸ Yehova wakalongoraso kuti woko lake ndifupi yayi mu nyengo ya Themba Asa. Pali nkhondo zinandi izo zikuzunulika mu Baibolo. Pa nkhondo zose izo zikuzunulika, Zera Muetiyopiya ndiyo wakaŵa na gulu likuru chomene la ŵasilikari.  Wakaŵa na ŵasilikari 1,000,000 awo ŵakazgoŵera kurwa nkhondo. Ŵasilikari ŵa Asa ŵakaŵa pafupifupi hafu ya ŵasilikari ŵa ku Etiyopiya. Apa mungawona kuti chikaŵa chipusu chomene kuti Asa wambe kuchita wofi na kwenjerwa. Kweniso chikaŵa chipusu kuti mawoko gha Asa ghalopwe na kuthera. Ndipouli, mwaluŵiro Asa wakalomba Yehova kuti wamovwire. Nangauli chikawonekanga chinonono chomene kuthereska ŵasilikari ŵa Etiyopiya, “kweni kwa Chiuta vinthu vyose ni vyamachitiko.” (Mat. 19:26) Chiuta wakalongora nkhongono zake zikuru. “Ntheura Yehova wakathereska Ŵaetiyopiya pamaso pa Asa” uyo wakaŵa “wakufikapo pamaso pa Yehova umoyo wake wose.”—2 Mid. 14:8-13; 1 Mathe. 15:14.

9. (a) Chifukwa wuli Nehemiya wakagongowa yayi kuzengaso msumba wa Yerusalemu? (b) Kasi Yehova wakazgora wuli lurombo lwa Nehemiya?

⁹ Ghanaghanirani waka umo Nehemiya wakajipulikira wakati wafika ku Yerusalemu. Mpanda wa msumba uwu ukagundumulika, ndipo Ŵayuda ŵakagongowa chifukwa ŵanthu ŵamitundu yinyake ŵakaŵasuskanga. Ŵanthu ŵakususka aŵa ŵakalopweska mawoko gha Ŵaisrayeli kuti ŵaleke kuzengaso mpanda wa Yerusalemu. Kasi Nehemiya nayo wakazomerezga kuti mawoko ghake ghalopwe na kugongowa chifukwa cha ŵanthu ŵakususka aŵa? Yayi. Nga ni Mozesi, Asa, na ŵateŵeti ŵanyake ŵakugomezgeka, Nehemiya wakathembanga Yehova ndipo wakalomba kwa iyo. Apa napo, Yehova wakapulika kuŵeya kwa Nehemiya ndipo wakawovwira Ŵaisrayeli nga umo wakachitira kumasinda. Yehova wakagwiliskira ntchito nkhongono zake zikuru na woko lake lankhongono kuti wakhozge woko lakulopwa la Ŵayuda. (Ŵazgani Nehemiya 1:10; 2:17-20; 6:9.) Kasi namwe mukugomezga kuti Yehova wakugwiliskira ntchito nkhongono zake zikuru na woko lake la nkhongono pakukhozga ŵateŵeti ŵake mazuŵa ghano?

10, 11. (a) Kasi Satana wakuchita wuli kuti walopweske mawoko ghithu? (b) Kasi Yehova wakuchita wuli kuti watikhozge na kutipa nkhongono? (c) Kasi imwe mwapindula wuli na masambiro ghakufuma kwa Yehova?

¹⁰ Tili na chigomezgo chose kuti Satana walopweskenge yayi mawoko ghithu na kutipangiska kuleka kuteŵetera Yehova. Satana wakugwiliskira ntchito maboma, ŵalongozgi ŵavisopa na ŵakugaluka kuti ŵatiwofye na kutitetera mautesi ghanandi chomene. Kasi chilato chake ni vichi? Satana wakukhumba kuti tilopwe na kuleka kupharazga makani ghawemi gha Ufumu. Kweni Yehova ngwakunozgeka kutikhozga na mzimu wake utuŵa. (1 Mid. 29:12) Ntheura nyengo zose tikwenera kulomba mzimu wa Yehova kuti utovwire para tasangana na masuzgo mu charu cha Satana ichi. (Sal. 18:39; 1 Kor. 10:13) Ntchakukondweska kuti Yehova watipa Baibolo ilo likutikhozga para tasangana na masuzgo. Kweniso wakutipa mabuku ghakulongosora Baibolo mwezi na mwezi. Nangauli mazgu gha pa Zekariya 8:9, 13 (ŵazgani) ghakayowoyeka pa nyengo iyo tempile likazengekangaso ku Yerusalemu, kweni ghakugwira ntchito na kwa ise wuwo mazuŵa ghano.

¹¹ Tikukhozgekaso chomene na masambiro agho tikupokera pa maungano gha mpingo, gha dera, gha chigaŵa kweniso mu masukulu ghakupambanapambana gha mu gulu la Yehova. Ivi vikutovwira kuti tilutire kuŵa ŵamwamphu pakuteŵetera Yehova, kuŵa na vilato ivyo tingavifiska, kweniso kulutilira kufiska udindo withu pakuŵa Ŵakhristu. (Sal. 119:32) Kasi namwe mukukhozgeka na masambiro ghakufuma kwa Yehova agha?

12. Kasi tikwenera kuchita vichi kuti tilutire kuŵa ŵakukhora mwauzimu?

¹² Yehova wakawovwira Ŵaisrayeli kuthereska Ŵaamaleki na Ŵaetiyopiya. Kweniso wakawovwira Nehemiya kumalizga mulimo wakuzengaso tempile. Mwakuyana waka, Yehova wakutipa nkhongono kuti tizizipizge para ŵanthu ŵakutisuska,  para tili na chitima, kweniso para tikwenjerwa. Iyo wakuchita nthena kuti tilutilire kuchita mwakukwana mulimo wakupharazga. (1 Pet. 5:10) Ndipouli, tikukhazga kuti Yehova watovwirenge mwamunthondwe yayi. M’malo mwake, nase tikwenera kuchita chigaŵa chithu, nga nkhuŵazga Mazgu gha Chiuta zuŵa lililose, kunozgekera na kusangikapo pa maungano sabata yiliyose, kuchita sambiro la taŵene na kulomba kwa Yehova nyengo zose. Usange tili kutora panji kutengwa tikwenera kuŵa na Nyengo Yakusopera ya Mbumba. Ntheura tileke kuzomerezga chilichose kutitondeska kugwiliskira ntchito vinthu ivyo Yehova wakutipa kuti tilutilire kuŵa ŵakukhora mwauzimu. Para mwawona kuti mawoko ghinu ghalopwa ndipo mwayamba kutondeka kuchita vinyake mwa vinthu ivi, pemphani Yehova kuti wamovwirani. Pamasinda, mzimu wa Yehova umupaninge “nkhongono kuti muchite vyose ivyo wakukhumba.” (Fil. 2:13) Kweni kasi tingachita wuli kuti nase tikhozgenge ŵanyithu?

13, 14. (a) Kasi mubali munyake wakakhozgeka wuli muwoli wake wakati wafwa? (b) Kasi tingachita wuli kuti tikhozgenge ŵanji?

¹³ Yehova watipa ŵabali na ŵadumbu awo ŵakutikhozga para tasangana na masuzgo. Mpositole Paulosi wakalemba kuti: “Khozgani mawoko ghakulepweteka na makongono ghakuteluka. Ndipo lutilirani kunyoloska nthowa izo malundi ghinu ghakwendamo.” (Heb. 12:12, 13) Ŵakhristu ŵanandi ŵakwambilira ŵakakhozgananga nga umo vikuŵiraso mazuŵa ghano. Mubali munyake muwoli wake wakafwa ndipo wakasanganaso na masuzgo ghanyake ghakofya. Iyo wakati: “Nkhasambira kuti munthu wangasankha yayi masuzgo na nyengo iyo ghakwenera kuchitikira kweniso kuti ghachitike kwa utali wuli. Kweni lurombo na sambiro la namwene vyanovwira chomene ndipo vyaŵa nga ni chinthu icho munthu wakuvwara (life jacket) kuti waleke kubira para wali pa maji. Kweniso ŵabali na ŵadumbu ŵanovwira chomene na kunikhozga. Nasambiraso kuti munthu wakwenera kukhozga ubwezi wake na Yehova pambere wandasangane na masuzgo.”

¹⁴ Aroni na Huru ŵakakhozga mawoko gha Mozesi apo ŵakalwanga nkhondo na Ŵaamaleki. Nase tikwenera kusanga nyengo yakuti tovwire na kukhozga ŵabali na ŵadumbu ŵithu. Kasi tikwenera kovwira na kukhozga ŵanthu wuli? Ŵachekuru, awo ŵakulwaralwara, awo ŵakususkika na ŵamumbumba yawo, awo ŵakusuzgika na phukwa, kweniso awo ŵakutemweka ŵawo ŵali kufwa. Tingakhozgaso ŵawukirano awo ŵakuyezgayezga kukana kuchichizgika na ŵanyawo kuchita viheni panji awo ŵakukhumba kutchuka mu charu cha Satana ichi. (1 Tes. 3:1-3; 5:11, 14) Tikwenera kupenja mipata yakuti tikhozge ŵanyithu kwali nkhu Nyumba ya Ufumu, mu uteŵeti, pa nyengo ya chakurya panyakeso para tikuyowoyeskana pa foni.

15. Kasi mazgu ghithu ghangakhwaska wuli Ŵakhristu ŵanyithu?

¹⁵ Asa wakati wathereska ŵalwara ŵake, ntchimi Azariya yikayowoya mazgu ghakukhozga kwa Asa na ŵanthu ŵake. Iyo yikati: “Kweni imwe, muŵe ŵankhongono, mungathikanga lusoko yayi, chifukwa mupokerenge njombe pa mulimo winu.” (2 Mid. 15:7 mazgu ghamusi) Ivi vikawovwira chomene Asa kuŵikapo mtima pa nkhani yakuwezgerapo kusopa kwaunenesko. Mwakuyana waka, para nase tikuyowoya mazgu ghakukhozga kwa ŵabali na ŵadumbu ŵithu, ŵakhozgekenge chomene. Nakuti mungaŵawovwira kuti ŵalutilire kuteŵetera Yehova mwakukwana. (Zinth. 15:23) Kweniso para tili pa maungano, tileke kughanaghana kuti fundo zithu zingakhozga yayi ŵanji. Ntheura ntchiwemi kuwuska woko na kuzgorapo kuti tikhozge ŵanji.

16. Kasi ŵalara ŵakuyezga wuli Nehemiya mazuŵa ghano? Kasi ŵabali na ŵadumbu ŵamovwirani wuli imwe pamwekha?

¹⁶ Yehova wakawovwira na kukhozga mawoko gha Nehemiya na ŵanji kuti ŵaŵikepo mtima pa  mulimo wakuzenga viliŵa vya Yerusalemu. Nakuti ŵakamalizga kuzenga viliŵa ivi mu mazuŵa 52 pera. (Neh. 2:18; 6:15, 16) Nehemiya wakalaŵiliranga waka ntchito iyi yayi. Nayo wakazengangako viliŵa ivi. (Neh. 5:16) Mwakuyana waka, ŵabali ŵalara ŵanandi ŵakuyezga Nehemiya mwakovwirako mulimo wakuzenga Nyumba za Ufumu ndipo ŵanji ŵakovwirapo pa kupwelelera na kunozga Nyumba yawo ya Ufumu. Kweniso ŵalara ŵakukhozga mawoko gha ŵakulopwa na awo ŵakwenjerwa para ŵakupharazgira nawo lumoza na kuŵayendera mu nyumba zawo.—Ŵazgani Yesaya 35:3, 4.

17, 18. Kasi tikwenera kusimikizga vichi para tasangana na masuzgo panji tikwenjerwa?

¹⁷ Tikuŵa ŵakukolerana para tikuteŵetera lumoza na ŵabali na ŵadumbu. Kweniso tikuŵa paubwezi wakukhora na kuŵa na chilindizga chiwemi pa vitumbiko ivyo Chiuta watinozgera pasi pa Ufumu wake. Para tikukhozga mawoko gha ŵanji, tikuŵawovwira kuti ŵaleke kuthera para ŵasangana na masuzgo kweniso kuti ŵalutilire kuŵa na chilindizga chiwemi cha munthazi. Nase tikukhozga mawoko ghithu para tikukhozga ŵanji ndipo tikuwona kuti ivyo Yehova watilayizga vizamufiskika nadi.

¹⁸ Ivyo Yehova wakachita pakovwira na kuvikilira ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka ŵa mu nyengo yakale, vikukhozga chomene chipulikano chithu mazuŵa ghano. Ntheura para tasangana na masuzgo panji tikwenjerwa, tileke kuzomerezga kuti ‘mawoko ghithu ghalopwe.’ M’malo mwake, tikwenera kusimikizga kuti para tikulomba Yehova kuti watovwire, iyo watikhozgenge na woko lake la nkhongono. Kweniso watovwirenge kuti tizakasange vitumbiko mu Ufumu wake.—Sal. 73:23, 24.