Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

Mujikorenge

Mujikorenge

“Vipambi vya mzimu ni . . . kujikora.”—GAL. 5:22, 23.

SUMU: 83, 52

1, 2. (a) Kasi chingachitika ntchivichi para munthu wakuleka kujikora? (b) Chifukwa wuli ntchakwenelera kudumbiskana nkhani iyi?

CHIUTA wakukhumba kuti tijikorenge. (Gal. 5:22, 23) Yehova ngwakujikora chomene. Kweni taŵanthu vikutisuzga kujikora chifukwa ndise ŵakwananga. Unenesko ngwakuti masuzgo ghanandi agho taŵanthu tikusangana nagho mazuŵa ghano, ghakwiza chifukwa cha kuleka kujikora. Chifukwa cha kuleka kujikora, ŵanthu ŵanyake ŵakusuŵilira na vinthu vinyake mu kilasi kweniso ku ntchito ndipo ŵakutondeka kuchita makora. Kweniso ŵanyake ŵakutuka, kuloŵera, kuchita nkhaza, ndipo nthengwa zikumara. Ŵanyake ŵakutora ngongoli zambura kwenelera, ŵakuŵa na vizgoŵi viheni, ŵakukakika, kusuzgika maghanoghano, kutora matenda chifukwa cha uzaghali, kutora nthumbo zapathondo, na vinyake.—Sal. 34:11-14.

2 Unenesko ngwakuti ŵanthu awo ŵakuleka kujikora ŵakujichemera masuzgo kweniso ŵakupwetekeska ŵanyawo. Mazuŵa ghano, kuleka kujikora kwatora malo chomene. Kafukufuku uyo wakachitika mu 1940, wakalongora kuti ŵanthu ŵanandi mbambura kujikora. Kweni kafukufuku uyo wachitika sonosono apa walongora kuti sono vyafika paheni chomene. Awo ŵakusambira Mazgu gha Chiuta ŵakuzizwa yayi na ivi, chifukwa Baibolo likayowoyerathu kuti mu “mazuŵa ghaumaliro,” ŵanthu ŵazamuŵa “ŵambura kujikora.”—2 Tim. 3:1-3.

3. Chifukwa wuli Ŵakhristu ŵakwenera kujikora?

3 Chifukwa wuli mukwenera kujikora? Wonani vifukwa viŵiri. Chakwamba, vyawoneka kuti ŵanthu awo mbakujikora, ni viŵi yayi kukumana na masuzgo ghakuru. Ŵakuŵa ŵakukhazikika maghanoghano, ŵakuŵa na ŵabwezi ŵawemi, ŵakukwiya luŵiro yayi, ŵakwenjerwa chomene yayi panji kusuzgika maghanoghano nga umo vikuŵira na ŵanthu ŵambura kujikora. Chachiŵiri, Chiuta watitemwenge para tikujikora. Para tayezgeka tikwenera kujikora na kukanizga makhumbiro ghaheni. Adamu na Eva ŵakatondeka kukanizga makhumbiro ghaheni, ndipo ivyo vikaŵachitikira tingasambirako. (Gen. 3:6) Kweniso ghanaghanirani ivyo vyachitikira ŵanthu ŵanandi awo ŵakuleka kujikora kufuma apo Adamu na Eva ŵakatondekera kujikora.

4. Kasi ni fundo wuli iyo njakukhozga kwa waliyose uyo vikumusuzga kujikora?

4 Pakuti tili kubabika ŵakwananga, nyengo zinyake vikutisuzga kujikora. Yehova wakumanya kuti nyengo zinyake ŵateŵeti ŵake vikuŵasuzga kujikora, ndipo wakukhumba kutovwira kuti tikanizge makhumbiro ghaheni. (1 Mathe. 8:46-50) Pakuŵa mubwezi withu wachitemwa, wakukhumba kovwira munthu waliyose uyo nyengo zinyake vikumusuzga kujikora kweni wakukhumba kumuteŵetera. Tiyeni tiwone umo Yehova wakulongolera kuti ngwakujikora. Pamanyuma, tiwonenge ŵanthu awo ŵakuzunulika mu Baibolo, awo ŵakajikora na awo ŵakaleka kujikora. Ndipo paumaliro tiwonenge ivyo vingatovwira kuti tilutilire kujikora.

YEHOVA NGWAKUJIKORA CHOMENE

5, 6. Kasi tingasambira vichi kwa Yehova pa nkhani ya kujikora?

5 Yehova ngwakujikora chomene mu vinthu vyose chifukwa iyo ngwakufikapo. (Doto. 32:4) Kweni ise ndise ŵakwananga. Ntheura kuti tipulikiske nkhani ya kujikora, tikwenera kusambira kwa Yehova mwakuti nase tichitenge nga ndiyo. Kasi mphauli apo Yehova wakalongora kuti ngwakujikora?

6 Ghanaghanirani umo Yehova wakajikolera apo Satana wakagaluka. Yehova wakeneranga kuchitapo kanthu. Tikukayika yayi kuti ŵangelo ŵakugomezgeka ŵakwenera kuti ŵakakwiya chomene apo Satana wakakayikira Chiuta kuti wakulamulira makora. Panji namwe mukukwiya para mukuwona masuzgo agho Satana wapangiska. Kweni Yehova wakajikora, wakapupuluma yayi. Wakachita mwamahara kweniso mwakwenelera. Yehova wakukalipa luŵiro yayi. Wachita mwaurunji na ivyo Satana wali kuyowoya. (Eks. 34:6; Yobu 2:2-6) Chifukwa wuli tikuyowoya nthena? Yehova wazomerezga kuti pajumphe nyengo chifukwa wakukhumba yayi kuti munyake waparanyike kweni “wakukhumba kuti wose ŵang’anamuke mtima.”—2 Pet. 3:9.

7. Kasi tingasambirako vichi kwa Yehova pa nkhani ya kujikora?

7 Ivyo Yehova wakuchita pa nkhani ya kujikora, vikutisambizga kuti tikwenera kujikora pakuyowoya. Kweniso tighanaghanirengepo pambere tindachite vinthu. Tileke kuchimbilira pakuchita vinthu. Para mukukhumba kuchita chinthu chakuzirwa, mukwenera kughanaghanirapo kuti muchite mwamahara. Lombani Yehova kuti wamupani vinjeru kuti muyowoye na kuchita vinthu mwamahara. (Sal. 141:3) Para vinthu vindayende makora, chikuŵa chipusu kutondeka kujikora. Taŵanandi tikuyowoya mwaukali panji kuchita vinthu mwakuchimbilira ndipo tikuzakadandawura pamanyuma.—Zinth. 14:29; 15:28; 19:2.

ŴATEŴETI ŴA CHIUTA AWO ŴAKAJIKORA NA AWO ŴAKATONDEKA KUJIKORA

8. (a) Ni nkhu uko tingasambira vya ŵanthu awo ŵakajikora? (b) Kasi ni vichi vikawovwira Yosefe kuti wajikore apo muwoli wa Potifara wakamunyengeleranga kuti wagone nayo? (Wonani chithuzithuzi chakwamba.)

8 Kasi Baibolo likuzunura ŵanthu wuli awo ŵakaŵa ŵakujikora? Mukwenera kuti mukukumbuka ŵanthu awo Baibolo likuti ŵakajikora ŵati ŵayezgeka. Yumoza wawo ni Yosefe, mwana wa Yakhobe. Yosefe wakajikora apo wakagwiranga ntchito mu nyumba ya Potifara, mulara wa ŵalinda ŵa Farawo. Muwoli wa Potifara wakadokeranga Yosefe, chifukwa wakaŵa “wakuwoneka makora ndipo wakakura na thupi lankhongono.” Wakamba kumunyengelera kuti wagone nayo. Ntchivichi chikawovwira Yosefe kuti wajikore nangauli wakamunyengeleranga mwakuwerezgawerezga? Wakwenera kuti wakaghanaghanirangapo ivyo vingachitika para wangaleka kujikora. Mwanakazi uyu wakati wamukora kuti wagone nayo, Yosefe wakachimbira. Iyo wakati: “Ningachitirachi uheni ukuru uwu na kunangira Chiuta?”—Gen. 39:6, 9; ŵerengani Zintharika 1:10.

9. Kasi munganozgekera wuli viyezgo?

9 Kasi tikusambirako vichi kwa Yosefe? Tikwenera kuchimbira chiyezgo chilichose icho chingatipangiska kuti tiswe dango la Chiuta. Ŵanthu ŵanyake pambere ŵandaŵe Ŵakaboni, ŵakalyanga chomene, kumwa chomene moŵa, kukhweŵa panji kubema hona, kumwa munkhwala wakutimbanizga wongo, kuchita uzaghali, na vinyake. Nanga ŵangabatizika, nyengo zinyake ŵakuyezgeka kuti ŵawelereso ku vinthu vyakale. Para nyengo zinyake mukuyezgeka kuti muswe dango la Yehova, mukwenera kughanaghanirapo ivyo vingachitika kweniso umo umoyo winu wauzimu uŵirenge para mungatondeka kujikora. Manyiranithu viyezgo ivyo vingamuwirani na ivyo mungachita kuti mutonde. (Sal. 26:4, 5; Zinth. 22:3) Para mwazakakumana navyo, muzakalombe Yehova kuti wamupani mahara na kumovwirani kuti mujikore.

10, 11. (a) Kasi Ŵachinyamata ŵakukumana na viyezgo wuli ku sukulu? (b) Ni vichi vingawovwira Mkhristu kuti waleke kuchita uzaghali?

10 Ŵachinyamata ŵanandi Ŵakaboni ŵakukumana na chiyezgo icho Yosefe wakakumana nacho. Wonani ivyo vikachitikira Kim. Awo wakasambiranga nawo, ŵakaŵa ŵazaghali chomene. Para kuumaliro wa sabata ŵachita uzaghali, machero ghake nkhani yikaŵanga waka yeneyiyo mu kilasi. Pakuti Kim wakachitangako yayi, wakaŵavya chakuyowoya pa nkhani izi. Kim wakati nyengo zinyake wakaŵanga na “phukwa ndipo wakaŵavya ŵabwezi” chifukwa chakuti wakapambananga na ŵanyake. Kweniso ŵanyake ŵakamuwonanga kuti ngwatulo chifukwa wakaŵavya chibwezi. Kweni Kim wakaŵa wamahara, wakamanya kuti ŵachinyamata ŵanandi ŵakutondeka kujikora pa nkhani ya kugonana. (2 Tim. 2:22) Kanandi awo wakasambiranga nawo ŵakatemwanga kumufumba usange wandagonanepo na mwanalume. Ivi vikamupa mwaŵi kuti walongosore chifukwa icho wakachitiranga yayi uzaghali. Tikuwonga chomene ŵachinyamata awo ŵakukana kuchitako uzaghali nangauli ŵakuyezgeka. Yehova nayo wakuŵawonga chomene.

11 Baibolo likuyowoya za ŵanthu ŵanyake awo ŵakatondeka kujikora pa nkhani ya uzaghali. Nkhani izi zili kulembeka kuti zitichenjezge. Kweniso zikulongora viheni ivyo vingachitika para tikuleka kujikora. Waliyose uyo wakukumana na chiyezgo nga ntcha Kim, wangachita makora kukumbuka munyamata wambura mahara uyo wakuyowoyeka mu Zintharika chaputara 7. Kweniso kumbukirani ivyo Amunoni wakachita ndiposo ivyo vikachitika chifukwa cha uzaghali wake. (2 Sam. 13:1, 2, 10-15, 28-32) Ŵapapi ŵangawovwira ŵana ŵawo kuti ŵajikorenge kweniso ŵaŵenge ŵamahara pa nkhani za kugonana. Ŵangadumbiskana nawo nkhani izi pa nyengo yakusopera ya mbumba. Kweniso ŵangaŵerenga nawo nkhani za mu Baibolo izo tazunura.

12. (a) Kasi Yosefe wakachita wuli kuti wajikore apo wakayowoyanga na ŵakuru ŵake? (b) Mphanyengo wuli apo tikwenera kujikora?

12 Yosefe wakajikoraso pa nkhani yinyake. Kuti wamanye ivyo ŵakuru ŵake ŵakaghanaghananga, Yosefe wakajibisa apo ŵakuru ŵake ŵakiza kwa iyo ku Eguputo kuzakagura chakurya. Chitima chikati chamukora, wakafumapo mwaluŵiro na kukalilira kwayekha. (Gen. 43:30, 31; 45:1) Para Mkhristu munyithu panji mubwezi withu wandachite makora vinthu vinyake, tikwenera kujikora nga umo wakachitira Yosefe kuti tileke kuchimbilira pakuchita vinthu. (Zinth. 16:32; 17:27) Para muli na ŵabali ŵinu ŵakuthupi awo mbakusezgeka, mukwenera kujikora kuti muleke kuchezga nawo. Pa nkhani iyi vikuchitika vyekha yayi kuti munthu wajikore. Kweni tingajikora para tikukumbuka kuti para tachita nthena ndikuti tikuyezga Chiuta kweniso tikulondezga ulongozgi uwo wapeleka.

13. Kasi tingasambirako vichi kwa Fumu Davide?

13 Munthu munyake uyo Baibolo likuti wakajikora ni Fumu Davide. Davide wakaŵa munthu wankhongono chomene, kweni wakajikora apo Sauli na Shimeyi ŵakamuyamba. (1 Sam. 26:9-11; 2 Sam. 16:5-10) Kweni ni nyengo zose yayi apo Davide wakajikoranga. Nyengo yinyake wakagona na Batisheba muwoli wamwene, kweniso wakakwiya apo Nabala wakamunora chakurya. (1 Sam. 25:10-13; 2 Sam. 11:2-4) Kweni tingasambirako kanthu kwa Davide. Chakwamba, awo ŵakulongozga ŵanthu ŵa Chiuta mazuŵa ghano, ŵakwenera kujikora chomene kuti ŵaleke kugwiliskira ntchito uheni mazaza ghawo. Chachiŵiri, munthu waliyose wangayezgeka.—1 Kor. 10:12.

IVYO MUNGACHITA KUTI MUJIKORENGE

14. Kasi ni vichi vikachitikira mubali munyake? Ndipo pakuŵa uwemi wuli para tikujikora usange vinthu vyanthena vyachitika?

14 Kasi mungachita wuli kuti mujikorenge? Wonani ivyo vikachitikira mubali munyake. Munthu munyake wakaganda galimoto ya mubali Luigi. Nangauli munthu uyu ndiyo wakabudiska, kweni wakamba kutuka mubali Luigi ndipo wakakhumbanga kwambiska mbembe. Luigi wakalomba Yehova kuti wamovwire kujikora, ndipo wakayezgayezga kuzikiska mtima munthu uyu kweni vikatondeka. Luigi wakatora vyose vyakukhwaskana na Inshuwalansi ya galimoto ya munthu uyu na kuluta. Ndipo wakamuleka kuti wachali kukalipa. Pakati pajumpha sabata yimoza, Luigi wakaluta kwa mwanakazi munyake uyo wakamupharazgira, ndipo wakasanga kuti mfumu wake ni uyo ŵakagandana. Mwanalume uyu soni zikamukora chomene ndipo wakaphepiska chifukwa cha ivyo wakayowoya. Wakajipeleka kuti wayowoyeskanenge na kampani ya Inshuwalansi ya Luigi kuti ŵamovwire luŵiro. Munthu uyu wakaŵapo apo Luigi wakasambiranga na muwoli wake ndipo wakakondwa na ivyo wakasambira. Luigi wakawona kuti wakachita makora kujikora pa nyengo iyo ŵakachita ngozi. Kweniso wakawona kuti vinthu vikate viŵenge makora yayi walekenge kujikora pa nyengo yira.—Ŵerengani 2 Ŵakorinte 6:3, 4.

Uteŵeti withu ungakhwaskika para tikujikora panji kuleka kujikora (Wonani ndime 14)

15, 16. Kasi ivyo vili mu Baibolo vingamovwirani wuli imwe na banja linu kuti mujikorenge?

15 Mkhristu wangamba kujikora para nyengo zose wakusambira Baibolo na kughanaghanirapo. Kumbukani kuti Chiuta wakaphalira Joshuwa kuti: “Buku ili la Dango lingafumangapo chara pa mulomo wako, uŵazgenge na kughanaghanirapo muhanya na usiku, mwakuti uchitenge mwakupwelelera vyose ivyo vili kulembekamo. Para wachita nthena, vinthu vikwenderenge makora, ndipo uchitenge mwavinjeru.” (Josh. 1:8) Kasi nkhani izo zili mu Baibolo zingatovwira wuli kuti tiŵe ŵakujikora?

16 Nga umo tawonera, mu Baibolo muli nkhani izo zikulongora uwemi ndiposo uheni wa ivyo tikuchita. Yehova wali kulemba nkhani izi mu Baibolo kuti zitovwire. (Rom. 15:4) Ntheura tingachita makora kuti nyengo zose tiŵerengenge, kughanaghanirapo ivyo tikuŵerenga, na kusambira. Ghanaghanirani umo nkhani izi zingamovwilirani pamwekha kweniso pa banja linu. Lombani Yehova kuti wamovwirani kuti muchitenge ivyo mukusambira mu Mazgu ghake. Para mukuwona kuti mukutondeka kujikora pa vinthu vinyake, zomerani kuti muli na suzgo. Muphalirani Chiuta suzgo linu, ndipo yezgayezgani kusintha. (Yak. 1:5) Kweniso mungapenjerezga nkhani zinyake mu mabuku ghithu izo zingamovwirani kuti mujikorenge.

17. Kasi ŵapapi ŵangawovwira wuli ŵana ŵawo kuti ŵajikorenge?

17 Kasi mungawovwira wuli ŵana ŵinu kuti ŵajikorenge? Mwaŵapapi, manyani kuti vikuchitika vyekha yayi kuti mwana wajikorenge. Ŵapapi ndiwo ŵakwenera kwamba kulongora mikhaliro yiwemi iyo ŵakukhumba kuti ŵana ŵawo ŵaŵe nayo. (Efe. 6:4) Para mukuwona kuti ŵana winu vikuŵasuzga kujikora pa vinthu vinyake, jifumbani usange imwe mukujikora. Nyengo zose mupharazgenge, musangikengepo pa maungano, kweniso musopenge na banja linu. Ntchiwemi kuchita vinthu ivi. Lekani kopa kukanizga ŵana ŵinu vinyake ivyo ŵapempha. Yehova wakakanizga Adamu na Eva vinthu vinyake kuti ŵachindikenge mazaza ghake. Mwakuyana waka, para ŵapapi ŵakulanga ŵana ŵawo na kulongora chiyelezgero chiwemi, ŵana ŵawo ŵakusambira kujikora. Sambizgani ŵana ŵinu kuti ŵatemwenge Chiuta na kupulikira fundo zake. Ivi ni vinthu vyakuzirwa chomene ivyo mungasambizga ŵana ŵinu.—Ŵerengani Zintharika 1:5, 7, 8.

18. Kasi pali uwemi wuli para tikuchezga na ŵanthu ŵawemi?

18 Kwali ndimwe mupapi kwali yayi, manyani kuti ntchakuzirwa chomene kusankha mwamahara ŵanthu awo mukuchezga nawo. Mukwenera kuchezga na ŵanthu awo ŵangamovwirani kuti muchitenge vinthu viwemi na kuleka kunjira mu suzgo. (Zinth. 13:20) Para mukuchezga na ŵanthu awo ŵakutemwa Chiuta, vimovwiraninge kuti muchitenge makora, ndipo muŵenge ŵakujikora. Nkharo yinu yiwemi yingawovwira kuti ŵanyinu nawo ŵaŵe na nkharo yiwemi. Para mukujikora nyengo zose, mukondweskenge Chiuta, ndipo ŵanyinu ŵasambirengeko kwa imwe.