Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

NKHANI YAKUSAMBIRA 37

“Nizamusunkhunya Mitundu Yose”

“Nizamusunkhunya Mitundu Yose”

“Nizamusunkhunya mitundu yose, ndipo vinthu vyakuzirwa vya mitundu yose vizamunjira mu nyumba iyi.”​—HAG. 2:7.

SUMU 24 Zaninge ku Phiri la Yehova

IVYO VILI MU NKHANI IYI *

1-2. Kasi nkhusunkhunya wuli uko ntchimi Hagayi yikayowoyerathu kuti kuchitikenge mu nyengo yithu yino?

ŴANTHU ŵanyake awo ŵakapona ku chindindindi icho chikachitika ku Nepal mu 2015 ŵakayowoya kuti: “Kwa maminiti ghachoko waka, mashopu na nyumba zikoloŵeri vikamba kugundumuka.” “Waliyose wakatenthema chomene . . . Ŵanthu ŵanandi ŵakatenge kusunkhunya uku kukachitika waka kwa maminiti ghaŵiri. Kweni kwa ine nkhawona nga kukachitika nyengo yitali.” Usange namwe chinthu chakofya nga ni ichi chingamuchitikirani mungazakaluwa yayi.

2 Ndipouli, pasono pali kusunkhunya kunyake uko kukuchitika mu tawuni yimoza panji mu charu chimoza pera yayi, kweni kukuchitika mu mitundu yose ndipo kusunkhunya uku kwachitika kwa vyaka vinandi. Ntchimi Hagayi yikayowoyerathu za kusunkhunya uku. Yikalemba kuti: “Pakuti ichi ndicho Yehova wa mawumba wayowoya, ‘Kamozaso, mu kanyengo kachoko waka, nisunkhunyenge machanya, charu chapasi, nyanja, na charu chakomira.’”​—Hag. 2:6.

3. Kasi kusunkhunya uko Hagayi wakayowoya kukupambana wuli na kwa chindindindi?

3 Kusunkhunya uko Hagayi wakayowoya kuli nga nkhusunkhunya kwa chindindindi cheneko ichi yayi, uko kukunanga vinthu. Kweni kukupangiska kuti vinthu viwemi vichitike. Yehova iyomwene wakutiphalira kuti: “Nizamusunkhunya mitundu yose, ndipo vinthu vyakuzirwa vya mitundu yose vizamunjira mu nyumba iyi. Nizamuzuzga nyumba iyi na uchindami.” (Hag. 2:7) Kasi uchimi uwu ukang’anamuranga vichi ku awo ŵakakhalanga mu nyengo ya Hagayi? Ndipo kasi ukung’anamurachi kwa ise mazuŵa ghano? Tidumbiskanenge mazgoro gha mafumbo agha kweniso umo nase tingachitira kuti tichitengeko mulimo wakusunkhunya mitundu uwu mazuŵa ghano.

UTHENGA WAKUKHOZGA MU NYENGO YA HAGAYI

4. Chifukwa wuli Yehova wakatuma ntchimi Hagayi ku ŵanthu ŵake?

4 Yehova wakapa ntchimi Hagayi ntchito yakuzirwa yakuti yichite. Ghanaghanirani ivyo vikachitika kumanyuma. Hagayi wakwenera kuti wakaŵapo pa gulu la ŵanthu awo ŵakawelera ku Yerusalemu kufuma ku wuzga ku Babuloni mu 537 B.C.E. Ŵati ŵafika ku Yerusalemu, ŵasopi ŵakugomezgeka ŵa Yehova aŵa, ŵakamba kuzenga tempile la Yehova. (Ezir. 3:8, 10) Kweni pati pajumpha kanyengo kachoko waka, chinthu chinyake chakugongoweska chikachitika. Ŵakaleka kuzenga tempile chifukwa chakuti ŵanthu awo ŵakakhalanga mu chigaŵa icho, ŵakaŵasuskanga. (Ezir. 4:4; Hag. 1:1, 2) Ntheura mu 520 B.C.E., Yehova wakaphalira Hagayi kuti wawovwire Ŵayuda kuti ŵambeso kulimbikira na kuŵakhukiska kuti ŵamalizge kuzenga tempile. *​—Ezir. 6:14, 15.

5. Chifukwa wuli uthenga wa Hagayi ukwenera kuti ukakhozga ŵanthu ŵa Chiuta?

5 Chilato cha uthenga wa Hagayi chikaŵa kukhozga chipulikano cha Ŵayuda mwa Yehova. Ntchimi iyi mwachikanga yikaphalira Ŵayuda awo ŵakagongowa kuti: “‘Khwimani mtima mwaŵanthu mose ŵa mu charu,’ ndimo wayowoyera Yehova, ‘ndipo gwirani ntchito.’ Pakuti ine nili namwe,’ ndimo wayowoyera Yehova wa mawumba.” (Hag. 2:4) Mazgu ghakuti “Yehova wa mawumba” ghakwenera kuti ghakaŵakhozga chomene. Yehova wali na nkhongono pa chiwuru chikuru cha ŵangelo ŵankhondo, ntheura Ŵayuda ŵakeneranga kumugomezga kuti vinthu viŵayendere makora.

6. Kasi ntchivichi chikeneranga kuchitika chifukwa cha kusunkhunya uko Hagayi wakayowoyerathu?

6 Yehova wakatuma Hagayi kuti waphalire Ŵayuda kuti wasunkhunyenge mitundu yose. Uthenga uwu wakufuma kwa Yehova ukakhozga Ŵayuda awo ŵakagongowa na kuleka kuzenga tempile. Ndipo ukalongora kuti Yehova wasunkhunyenge Peresiya, uwo ukaŵa ufumu wankhongono chomene pa charu chose chapasi pa nyengo iyo. Kasi ntchivichi chikeneranga kuchitika chifukwa cha kusunkhunya uku? Chakwamba, ŵanthu ŵa Chiuta ŵamalizgenge kuzenga tempile. Kufuma apo, nanga ni ŵanthu awo ŵakaŵa Ŵayuda yayi ŵizenge kuti ŵazakasoperenge nawo lumoza Yehova mu tempile ilo lazengekaso. Uthenga uwu ukaŵa wakukhozga chomene ku ŵanthu ŵa Chiuta.​—Zek. 8:9.

MULIMO UWO UKUSUNKHUNYA CHARU MAZUŴA GHANO

Kasi mukuchitako mwakukwana mulimo wakusunkhunya uwo ukuchitika mazuŵa ghano? (Wonani ndime 7-8) *

7. Kasi ni mulimo wuli wakusunkhunya uwo tingawovwirapo mazuŵa ghano? Longosorani.

7 Kasi uchimi wa Hagayi ukung’anamurachi kwa ise mazuŵa ghano? Mwakuyana waka, Yehova wakusunkhunya mitundu yose, ndipo pa nyengo yasono tikovwirapo pa mulimo uwu. Ghanaghanirani fundo iyi: Mu 1914, Yehova wakimika Yesu Khristu kuŵa Fumu ya Ufumu wake wakuchanya. (Sal. 2:6) Kukhazikiskika kwa Ufumu uwu, yikaŵa nkhani yiwemi yayi ku ŵawusi ŵa charu ichi. Chifukwa vikang’anamuranga kuti “nyengo zakutemeka za ŵamitundu” zamara. Tingayowoyaso kuti nyengo iyo pa charu chapasi pakaŵanga muwusi uyo wakimiranga Yehova yamara. (Luka 21:24) Pa chifukwa ichi, chomenechomene kufuma mu 1919, ŵanthu ŵa Yehova ŵakhala ŵakuphalira ŵanthu wose kuti Ufumu wa Chiuta ndiwo wekha ungawovwira nadi ŵanthu. Mulimo wakupharazga “makani ghawemi gha Ufumu” uwu wasunkhunya charu chose chapasi.​—Mat. 24:14.

8. Kuyana na Salimo 2:1-3, kasi ŵanthu ŵanandi ŵawupokelera wuli uthenga uwemi?

8 Kasi ŵanthu ŵawupokelera wuli uthenga uwu? Ŵanandi ŵawukana uthenga uwu. (Ŵazgani Salimo 2:1-3.) Mitundu yahangayika. Yikukana kuzomera Fumu iyo Yehova wali kusankha. Ŵakuwona kuti uthenga wa Ufumu uwo tikupharazga ni “makani ghawemi” yayi. Nakuti maboma ghanyake ghali kukanizgirathu mulimo wakupharazga. Nangauli ŵawusi ŵanandi ŵa maboma agha ŵakuyowoya kuti ŵakuteŵetera Chiuta, kweni ŵakukhumba yayi kuthura pasi udindo wawo. Ntheura nga umo ŵakachitira ŵawusi mu nyengo ya Yesu, mazuŵa ghano napo ŵawusi ŵakususka Wakuphakazgika wa Yehova uyu, mwakuwukira ŵalondezgi ŵake ŵakugomezgeka.​—Mil. 4:25-28.

9. Kasi Yehova wachita wuli na awo ŵakukana uthenga wa Ufumu?

9 Kasi Yehova wakuti wuli na umo mitundu yikukanira Ufumu wake? Lemba la Salimo 2:10-12 likuzgora, likuti: “Sono imwe mathemba, ŵani ŵamahara. Zomerani ntchenyo, imwe ŵeruzgi ŵa charu chapasi. Teŵeterani Yehova na wofi, sekelerani uku mukumbwambwantha. Chindikani mwana, para mwaleka, Chiuta wakalipenge ndipo muparanyikenge kufumamo mu nthowa, pakuti ukali wake ukugolera luŵiro. Mbakukondwa awo ŵakubisama mwa Iyo.” Yehova ngwalusungu ndipo wakupeleka nyengo ku ŵakususka aŵa kuti ŵasankhe mwamahara. Ŵachali na mwaŵi wakuti ŵangasintha na kusankha kuzomera Ufumu wa Yehova. Kweni nyengo yikumara. Tikukhala mu “mazuŵa ghaumaliro.” (2 Tim. 3:1; Yes. 61:2) Ŵanthu ŵaŵa na nyengo yinandi yakuti ŵangamanya unenesko na kusankha kuteŵetera Yehova.

ŴANTHU ŴANYAKE ŴAWUPOKELERA MAKORA UTHENGA UWEMI

10. Kasi ŵanthu ŵanyake ŵachita wuli na ntchito yakusunkhunya iyo yikuyowoyeka pa Hagayi 2:7-9?

10 Ŵanthu ŵanyake ŵali kusintha chifukwa cha kusunkhunya uko Hagayi wakayowoyerathu. Iyo wakati chifukwa cha kusunkhunya uku, “vinthu vyakuzirwa vya mitundu yose [awo ni ŵanthu ŵamitima yiwemi] vizamunjira mu nyumba iyi” na kusopa Yehova. * (Ŵazgani Hagayi 2:7-9.) Yesaya na Mika nawo ŵakayowoyerathu kuti ivi vizamuchitika “mu mazuŵa ghaumaliro.”—Yes. 2:2-4; Mika 4:1, 2.

11. Kasi mubali munyake wakachita wuli wati wapulika uthenga wa Ufumu?

11 Wonani umo uthenga wakusunkhunya mitundu yose ukakhwaskira mubali munyake zina lake Ken, uyo wakuteŵetera ku likuru la Ŵakaboni ŵa Yehova. Iyo wachali kukumbuka apo wakapulika uthenga wa Ufumu kakwamba, pafupifupi vyaka 40 ivyo vyajumpha. Iyo wakuti: “Nkhati napulika unenesko wakufuma mu Mazgu gha Chiuta kakwamba, nkhakondwa chomene kumanya kuti tikukhala mu mazuŵa ghaumaliro. Ndipo nkhawona kuti Chiuta wanitemwe kweniso kuti nizakasange umoyo wamuyirayira, nkhwenera kuŵa ku chigaŵa cha charu yayi kweni kwimilira nganganga ku chigaŵa cha Yehova. Nyengo yeneyiyo nkhalomba kwa Yehova na kwamba kuchita ivi. Nkhaleka kukhozgera vinthu vya mu charu ndipo nkhamba kuskepelera ku Ufumu wa Chiuta, uwo palije uyo wangawusunkhunya.”

12. Kasi tempile lauzimu la Yehova lazuzgika wuli na uchindami mu mazuŵa ghaumaliro agha?

12 Ntchakuwonekerathu kuti Yehova wakutumbika ŵanthu ŵake. Mu nyengo zaumaliro izi, tawona kuti ŵanthu ŵanandi ŵamba kumusopa. Mu 1914 Ŵakaboni ŵakaŵa ŵachoko chomene. Kweni pasono pali Ŵakaboni ŵakujumpha 8 miliyoni, ndipo ŵanthu ŵanyake mamiliyoni ghanandi ŵakuŵa nase lumoza pa Chikumbusko. Ndipo munthowa iyi, tempile lauzimu la Yehova, iyo ni ndondomeko ya kusopa kutuŵa, lazura na “vinthu vyakuzirwa vya mitundu yose.” Kweniso zina la Yehova lachindikika chifukwa ŵanthu ŵakusintha ndipo ŵakuvwara wunthu uphya.​—Efe. 4:22-24.

13. Kasi ni mauchimi wuli ghanyake agho ghakufiskika chifukwa cha kusunkhunya? (Wonani chithuzi cha pa chikopi.)

13 Vyakuchitika vyakukondweska ivi, vikufiska mauchimi ghanyake, nga uwo ukusangika pa Yesaya chaputara 60. Vesi 22 la chaputara ichi likuyowoya kuti: “Muchoko chomene wazamuŵa chikwi ndipo muchoko wazamuzgoka mtundu wankhongono. Ine Yehova, nizamuchifiska luŵiro mu nyengo yake.” Chifukwa chakuti ŵanthu ŵanandi ŵakwamba kusopa Yehova, chinthu chinyake chakukondweska chikuchitika. Ŵanthu awo ni “vinthu vyakuzirwa” ivi, ŵakwiza na maluso ghakupambanapambana kweniso khumbo la kupharazga “makani ghawemi gha Ufumu.” Ntheura, ŵanthu ŵa Yehova ŵangagwiliskira ntchito maluso agha agho Yesaya wakaghalongosora kuti ni “mkaka wa ŵamitundu.” (Yes. 60:5, 16) Na wovwiri wa ŵanalume na ŵanakazi ŵakuzirwa aŵa, tikupharazga makani ghawemi mu vyaru 240, ndipo mabuku ghithu ghakusindikizgika mu viyowoyero vyakujumpha 1,000.

NYENGO YAKUTI MUSANKHE CHAKUCHITA

Ŵanthu ŵa Chiuta kuzingilira pa charu chose chapasi ŵakuchitako mulimo wakupharazgira ŵanji za Ufumu wa Chiuta (Wonani ndime 13)

14. Kasi ŵanthu ŵakwenera kusankha vichi sono?

14 Mu nyengo yaumaliro iyi, kusunkhunya kwa mitundu yose kukuchiska ŵanthu kuti ŵasankhe chakuchita. Kasi ŵakhozgerenge Ufumu wa Chiuta panji ŵagomezgenge maboma gha charu ichi? Ichi ntchinthu chakuzirwa chomene icho waliyose wakwenera kusankha. Nangauli ŵanthu ŵa Chiuta ŵakupulikira malango gha boma mu charu icho ŵakukhala, kweni ŵakulutilira kuleka kunjilirapo pa ndyali za charu ichi. (Rom. 13:1-7) Ŵakumanya kuti Ufumu wa Chiuta ndiwo wekha uwo uzamumazga nadi masuzgo gha ŵanthu. Ndipo Ufumu uwu ntchigaŵa cha charu yayi.​—Yoh. 18:36, 37.

15. Kasi buku la Chivumbuzi likulongora kuti ntchivichi chizamuchitika mu mazuŵa ghaumaliro?

15 Buku la Chivumbuzi likutiphalira kuti mu mazuŵa ghaumaliro ŵanthu ŵa Chiuta ŵazamuyezgeka usange mbakugomezgeka kwa iyo. Ndipo kuyezgeka uku kukusazgapo kususkika na kutambuzgika. Maboma gha charu ichi ghazamukhumba kutilekeska kusopa ndipo ghazamutambuzga awo ŵakukana kukolerana nagho. (Chivu. 13:12, 15) Igho ghazamukoserezga “ŵanthu wose, ŵachoko na ŵakuru, ŵasambazi na ŵakavu, ndiposo ŵanangwa na ŵazga, kuti ŵaŵe na chimanyikwiro pa woko lawo lamalyero panji pa visko vyawo.” (Chivu. 13:16) Ŵazga mu nyengo yakale ŵakaŵikikanga chimanyikwiro icho chikamanyiskanga uyo ni bwana wawo. Mwakuyana waka, ŵanthu mazuŵa ghithu ghano ŵakukhazga kuti waliyose walongorenge uyo wakukhozgera. Ntheura ŵakhumbenge kuti waliyose walongore kwizira mu maghanoghano na vyakuchita kuti wakukhozgera maboma ghanyake gha ndyali.

16. Chifukwa wuli tikwenera kugomezgeka chomene kwa Yehova sono?

16 Kasi ise tizomerenge kuŵa na chimanyikwiro ichi na kukhozgera maboma gha ndyali? Awo ŵakanenge chimanyikwiro ichi ŵasanganenge na masuzgo ndipo umoyo wawo uŵenge pangozi. Buku la Chivumbuzi likulongosora kuti: “Munthu waliyose uyo walije chimanyikwiro cha zina la chikoko panji nambara ya zina lake waleke kugura panji kuguliska.” (Chivu. 13:17) Kweni ŵanthu ŵa Chiuta ŵakumanya ivyo Chiuta wazamuchita ku wose awo ŵali na chimanyikwiro icho chikuzunulika pa Chivumbuzi 14:9, 10. M’malo mwakuzomera chimanyikwiro ichi, vizamuŵa nga kuti iwo ŵalemba pa woko lawo kuti: “Ndine wa Yehova.” (Yes. 44:5) Iyi ndiyo ni nyengo yiwemi yakuwoneseska kuti sono tikugomezgeka chomene kwa Yehova. Usange tichitenge nthena, Yehova wazamukondwa chomene kuyowoya kuti tili ŵake.

KUSUNKHUNYA KWAUMALIRO

17. Kasi tikwenera kukumbuka vichi pa nkhani ya kuzikira kwa Yehova?

17 Yehova walongora kuzikira kukuru chomene mu mazuŵa ghaumaliro agha. Wakukhumba yayi kuti munyake waparanyike. (2 Pet. 3:9) Wapeleka mwaŵi ku wose kuti ŵang’anamuke mtima na kusankha kumuteŵetera iyo. Kweni kuzikira kwake kuli na mphaka. Awo ŵakukana mwaŵi uwu ŵazamuvifyontha nga umo vikaŵira kwa Farawo mu nyengo ya Mozesi. Yehova wakaphalira Farawo kuti: “Kufika sono mphanyi nili kunyoloska kale woko lane na kukutimba iwe na ŵanthu ŵako na muliri wakofya, ndipo iwe mphanyi uli kuparanyika kale pa charu chapasi. Kweni nakusunga wamoyo kuti nikulongore nkhongono zane kweniso kuti zina lane lipharazgike pa charu chose chapasi.” (Eks. 9:15, 16) Paumaliro mitundu yose yizamumanya kuti Yehova ndiyo ni Chiuta yekha waunenesko. (Ezek. 38:23) Kasi ivi vizamuchitika wuli?

18. (a) Kasi nkhusunkhunya wuli kunyake uko kukuyowoyeka pa Hagayi 2:6, 20-22? (b) Kasi tikumanya wuli kuti mazgu gha Hagayi ghazamufiskikaso munthazi?

18 Pati pajumpha vyaka vinandi kufuma apo Hagayi wakafwira, mpositole Paulosi wakalembera Ŵakhristu Ŵachihebere kuti mazgu agho ghakusangika pa Hagayi 2:6, 20-22 ghazamufiskikaso kunthazi. (Ŵazgani.) Paulosi wakalemba kuti: “Sono walayizga kuti: ‘Kamozaso nisunkhunyenge charu chapasi pera yayi, kweniso na kuchanya.’ Sono mazgu ghakuti ‘kamozaso’ ghakulongora kuwuskikapo kwa vinthu ivyo vikusunkhunyika, vinthu ivyo vyapangika, mwakuti vinthu ivyo vikuleka kusunkhunyika vikhalilire.” (Heb. 12:26, 27) Mwakupambanako na kusunkhunya uko kukuyowoyeka pa Hagayi 2:7, kusunkhunya uku kuzamwiza na pharanyiko ku wose awo, nga ni Farawo, ŵakukana kuzomera kuti Yehova ndiyo ngwakwenelera kuwusa, ndipo ŵazamuparanyika muyirayira.

19. Kasi ntchivichi chizamusunkhunyika yayi, ndipo tikumanya wuli?

19 Kasi ntchivichi chizamusunkhunyika yayi panji kuti kufumapo? Paulosi wakalutizga kuti: “Pakuwona kuti tizamupokera Ufumu uwo ungasunkhunyika yayi, tiyeni tilutilire kupokera lusungu lukuru mwakuti tichite uteŵeti wakupatulika kwa Chiuta mwakuzomerezgeka, pamoza na kopa Chiuta kweniso ntchindi zikuru.” (Heb. 12:28) Nadi, para kusunkhunya kwaumaliro uku kwamara, Ufumu wa Chiuta pera ndiwo uzamusunkhunyika yayi. Uzamuŵa kuti uchali nganganga mu malo ghake.​—Sal. 110:5, 6; Dan. 2:44.

20. Kasi ŵanthu ŵakwenera kusankha vichi, ndipo tingaŵawovwira wuli?

20 Palije nyengo yakuti tisakazenge waka. Ŵanthu ŵakwenera kusankha: Para ŵasankha kukhozgera charu ichi, ŵazamuparanyika. Kweni para ŵasankha kuteŵetera Yehova na kusintha umoyo wawo kuti ŵachitenge khumbo lake, ŵazamusanga umoyo wamuyirayira. (Heb. 12:25) Kwizira mu ntchito yithu yakupharazga, tingawovwira ŵanthu kusankha mwamahara pa nkhani yakuzirwa iyi. Mphanyi taŵikapo mtima kovwira ŵanthu ŵamitima yiwemi kukhozgera Ufumu wa Chiuta. Kweniso mphanyi talutilira kukumbuka mazgu gha fumu Yesu ghakuti: “Makani ghawemi agha gha Ufumu, ghazamupharazgika mu charu chose chapasi kuti uŵe ukaboni ku mitundu yose, penepapo ndipo umaliro wizenge.”​—Mat. 24:14.

SUMU 40 Kasi Tili ŵa Njani?

^ ndime 5 Nkhani iyi yitovwirenge kusintha umo tikapulikiskiranga lemba la Hagayi 2:7. Mu nkhani iyi, tiwonenge umo tingachitira kuti nase tichiteko mulimo wakukondweska uwo ukusunkhunya mitundu yose. Tiwonengeso kuti ŵanyake ŵakukana apo tikuchita mulimo wakusunkhunya uwu, kweni ŵanyake ŵakuzomera.

^ ndime 4 Tikumanya kuti Hagayi wakafiska ivyo Yehova wakamuphalira chifukwa tempile likamara kuzengeka mu 515 B.C.E.

^ ndime 10 Uku ndiko nkhusintha kwa umo tikapulikiskiranga pakwamba. Kale tikayowoyanga kuti ŵanthu ŵamitima yiwemi ŵakamba kuteŵetera Yehova chifukwa cha kusunkhunyika kwa mitundu yose yayi. Wonani “Mafumbo Ghakufumira ku Ŵaŵazgi” mu Gongwe la Mulinda la Meyi 15, 2006.

^ ndime 63 MAZGU GHAKULONGOSORA CHITHUZI: Hagayi wakachiska ŵanthu ŵa Chiuta kuti ŵambeso kulimbikira pa mulimo wakuzengaso tempile; ŵanthu ŵa Chiuta mazuŵa ghano, nawo ŵakulimbikira kupharazga uthenga wa Chiuta. Mbumba yikupharazga uthenga wakukhwaskana na kusunkhunya kwaumaliro.