Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

NKHANI YAKUSAMBIRA 12

Mulengerenge Ŵanji Chitima

Mulengerenge Ŵanji Chitima

“Imwe mose muŵe . . . ŵakulengerana chitima.”—1 PET. 3:8.

SUMU 90 Tikhwimiskane Yumoza na Munyake

CHILATO CHA NKHANI IYI *

1. Kuyana na lemba la 1 Petrosi 3:8, chifukwa wuli tikukondwa para tikukhala na ŵanthu awo ŵakutilengera chitima?

TIKUKONDWA para tikukhala na ŵanthu awo ŵakutilengera chitima. Ŵakuyezgayezga kumanya umo tikujipulikira kweniso ivyo tikughanaghana. Ŵakumanya ivyo tikukhumbikwira, ndipo ŵakutovwira pambere tindaŵapemphe kuti ŵatovwire. Tikuŵawonga ŵanthu awo ŵakulongora kuti ‘ŵakutilengera chitima.’ *Ŵazgani 1 Petrosi 3:8.

2. Chifukwa wuli tikwenera kuyezgayezga kulengera chitima ŵanyithu?

2 Pakuŵa Ŵakhristu, tikwenera kuŵachitira chiwuravi ŵanyithu, panji kuŵalengera chitima. Kweni ntchipusu yayi kuchita nthena nyengo zose. Chifukwa wuli? Chifukwa chimoza ntchakuti tili ŵambura kufikapo. (Rom. 3:23) Mwakawiro kanandi tikujighanaghanira chomene tekha. Ntheura tikwenera kuyezgayezga kuti tighanaghanirenge ŵanyithu. Kweniso taŵanyake vikutisuzga kulengera ŵanyithu chitima chifukwa cha umo tili kukulira, panji ivyo vili kutichitikirapo pa umoyo withu. Chaumaliro icho chingatitondeska kulengera chitima ŵanyithu ni ŵanthu awo ŵatizingilizga. Mu mazuŵa ghaumaliro agha ŵanandi ŵakughanaghanira ŵanyawo yayi. Kweni “ŵakujitemwa” waka ŵekha. (2 Tim. 3:1, 2) Kasi ntchivichi chingatovwira kutonda masuzgo agho ghangatitondeska kuti tilengerenge chitima ŵanyithu?

3. (a) Kasi tingachita wuli kuti tiŵalengerenge chitima ŵanyithu? (b) Kasi tiwonenge vichi mu nkhani iyi?

3 Usange tiyezgenge Yehova Chiuta na Mwana wake, Yesu Khristu, mbwenu tiŵalengerenge chitima ŵanyithu. Yehova ni Chiuta wachitemwa, ndipo ntchiyelezgero chiwemi chomene pa nkhani ya kulengera ŵanji chitima. (1 Yoh. 4:8) Yesu wakachitanga nga Mbawiske. (Yoh. 14:9) Apo wakaŵa pa charu chapasi, wakalongora umo ŵanthu ŵangalongolera chiwuravi. Mu nkhani iyi, tiwonenge umo Yehova na Yesu ŵalongolera kuti ŵakulengera ŵanji chitima. Tiwonengeso umo tingaŵayezgera pa nkhani iyi.

UMO YEHOVA WAKALONGOLERA KUTI WAKULENGERA CHITIMA ŴANJI

4. Kasi lemba la Yesaya 63:7-9 likulongora wuli kuti Yehova wakulengera chitima ŵateŵeti ŵake?

4 Baibolo likutisambizga kuti Yehova wakuŵalengera chitima ŵateŵeti ŵake. Mwachiyelezgero, wonani umo Yehova wakajipulikira apo Ŵaisrayeli ŵakasuzgikanga na masuzgo ghakupambanapambana. Mazgu gha Chiuta ghakuti: “Mu visuzgo vyawo vyose, nayo wakasuzgikanga.” (Ŵazgani Yesaya 63:7-9.) Pamanyuma, kwizira mwa ntchimi Zekariya, Yehova wakayowoya kuti para ŵanthu ŵake ŵakutambuzgika, vikuŵa nga ndiyo wakutambuzgika. Yehova wakaphalira ŵateŵeti ŵake kuti: “Waliyose uyo wakukhwaska imwe, wakukhwaska mboni ya jiso lane.” (Zek. 2:8) Mazgu ghankhongono agha ghakulongora kuti Yehova wakughanaghanira chomene ŵanthu ŵake.

Chifukwa cha lusungu Yehova wakafwatura Ŵaisrayeli ku wuzga ku Eguputo (Wonani ndime 5)

5. Yowoyani chiyelezgero icho chikulongora kuti Yehova wakuchitapo kanthu kuti wawovwire ŵateŵeti ŵake awo ŵakusuzgika.

5 Yehova wakuchita vinandi padera pa kuŵalengera waka chitima ŵateŵeti ŵake awo ŵakusuzgika. Wakuchitapo kanthu kuti waŵawovwire. Mwachiyelezgero, apo Ŵaisrayeli ŵakaŵa ŵazga ku Eguputo, Yehova wakamanya vyakuŵinya vyawo ndipo wakachitapo kanthu kuti waŵawombore. Yehova wakati kwa Mozesi: “Nawona nadi visuzgo vya ŵanthu ŵane . . . , napulika kulira kwawo . . . Nkhumanya makora vyakuŵinya vyawo. Nikhilirenge kwenekura kuti nkhaŵathaske mu woko la Ŵaeguputo.” (Eks. 3:7, 8) Chifukwa chakuti Yehova wakalengera chitima ŵanthu ŵake, wakaŵafwatura ku wuzga. Pakati pajumpha vyaka vinandi, mu Charu cha Layizgano, ŵalwani ŵakawukira Ŵaisrayeli. Kasi Yehova wakachita wuli? Iyo “wakaŵalengeranga chitima pa kutampha kwawo chifukwa cha awo ŵakaŵayuzganga na awo ŵakaŵatambuzganga.” Apa napo, Yehova wakaŵalengera chitima ŵanthu ŵake ndipo wakachitapo kanthu kuti waŵawovwire. Wakatuma ŵeruzgi kuti ŵakaponoske Ŵaisrayeli ku ŵalwani ŵawo.—Ŵeru. 2:16, 18.

6. Yowoyani chiyelezgero icho chikulongora kuti Yehova wakughanaghanira munthu nanga wangaŵa na maghanoghano ghakubudika.

6 Yehova wakughanaghanira ŵanthu ŵake nanga ni para maghanoghano ghawo nyengo zinyake ghangaŵa ghakubudika. Ghanaghanirani nkhani ya Yona. Chiuta wakatuma ntchimi yake kuti yikapharazge uthenga wa cheruzgo ku Ŵanineve. Ŵakati ŵapera, Chiuta wakaŵagowokera. Kweni Yona wakakondwa yayi na ivyo Chiuta wakachita. “Wakagolera na ukali” chifukwa chakuti uchimi wakuti Ŵanineve ŵaparanyikenge ukafiskika yayi. Kweni Yehova wakazikira nayo Yona na kumovwira kuti wasinthe maghanoghano ghake. (Yona 3:10–4:11) Nyengo yikati yajumphapo, Yona wakamanya ivyo Yehova wakamusambizganga, ndipo Yehova wakamugwiliskira ntchito kulemba nkhani iyi kuti nase tisambirepo.—Rom. 15:4. *

7. Kasi umo Yehova wakachitira vinthu na ŵateŵeti ŵake vikutisimikizgira vichi?

7 Umo Yehova wakachitira vinthu na ŵanthu ŵake, vikutisimikizgira kuti wakulengera chitima ŵateŵeti ŵake. Wakumanya vyakuŵinya na masuzgo gha waliyose wa ise. Yehova ‘wakumanya nadi mtima wa munthu.’ (2 Mid. 6:30) Wakumanya maghanoghano ghithu ghose, umo tikujipulikira, ndiposo ivyo tikutondeka. Iyo ‘wazomerenge yayi kuti ise tiyezgeke na kutondeka kuzizipizga.’ (1 Kor. 10:13) Layizgo ili ndakupembuzga chomene.

UMO YESU WAKALONGOLERA KUTI WAKULENGERA CHITIMA ŴANJI

8-10. Kasi ni vichi ivyo vikwenera kuti vikawovwira Yesu kuti walengerenge chitima ŵanthu?

8 Apo Yesu wakaŵa pa charu chapasi, wakalengeranga chitima ŵanji. Pali vinthu vitatu ivyo vikwenera kuti vikamovwira kuti walengerenge chitima ŵanthu. Chakwamba, nga umo tanguyowoyera kale mu nkhani iyi, Yesu wakachitanga nga Mbadada ŵake ŵakuchanya. Nga Mbawiske, Yesu wakatemwanga ŵanthu. Nangauli wakakondwanga na vilengiwa vyose ivyo wakawovwira Yehova kulenga, kweni Yesu ‘wakakondwanga chomene na ŵana ŵa ŵanthu.’ (Zinth. 8:31) Chitemwa ndicho chikamutumanga Yesu kuti walengerenge chitima ŵanthu.

9 Chachiŵiri, nga ni Yehova, Yesu wakusanda mitima. Wakumanya ivyo vili mu mitima ya ŵanthu ndiposo ivyo ŵakughanaghana. (Mat. 9:4; Yoh. 13:10, 11) Ntheura Yesu wati wamanya kuti ŵanthu mbakuphyoka mtima, wakaŵalengera chitima na kuŵapembuzga.—Yes. 61:1, 2; Luka 4:17-21.

10 Chachitatu, Yesu wakakumanapo na masuzgo agho ŵanthu ŵakukumana nagho. Mwachiyelezgero, wakakulira mu mbumba yikavu. Pakuti wakagwiranga ntchito na adada ŵake ŵakumulera, a Yosefe, Yesu wakasambira umo wangagwilira ntchito zinonono. (Mat. 13:55; Mrk. 6:3) Kweniso vikuwoneka kuti Yosefe wakafwa pambere Yesu wandambe uteŵeti wake pa charu chapasi. Ntheura Yesu wakwenera kuti vikamuŵinya chomene apo Awiske ŵakumulera ŵakatayika. Yesu wakamanyanga umo vinthu vikuŵira para ŵanthu mu mbumba mbavigomezgo vyakupambana pa nkhani ya chisopa. (Yoh. 7:5) Vinthu ivi na vinyake vikwenera kuti vikamovwira Yesu kumanya masuzgo na maghanoghano gha ŵanthu ŵapasi.

Wakati wamutolera kutali na mzinda, Yesu wakamulengera chitima munthu wakumangwa makutu na kumuchizga (Wonani ndime 11)

11. Mphawuli chomenechomene apo pakulongora kuti Yesu wakaghanaghaniranga chomene ŵanthu? Longosorani. (Wonani chithuzi cha pa chikopi.)

11 Yesu wakalongora kuti wakughanaghanira ŵanthu chomenechomene apo wakachitanga minthondwe. Wakachitanga minthondwe chifukwa chakuti wakaŵa waka na nkhongono yayi, kweni chifukwa chakuti ‘wakachitiranga chitima’ ŵanthu awo ŵakasuzgikanga. (Mat. 20:29-34; Mrk. 1:40-42) Mwachiyelezgero, ghanaghanirani umo Yesu wakajipulikiranga pa nyengo iyo wakatoleranga munthu wakumangwa makutu kumphepete kutali na mzinda kuti wamuchizge panji apo wakawuskanga mwana yumoza pera wa chokoro. (Mrk. 7:32-35; Luka 7:12-15) Yesu wakalengera chitima ŵanthu aŵa ndipo wakakhumbanga kuŵawovwira.

12. Kasi lemba la Yohane 11:32-35 likulongora wuli kuti Yesu wakalengera chitima Marita na Mariya?

12 Yesu wakalengera chitima Marita na Mariya. Wakati wawona umo ŵakaŵira na chitima chifukwa cha nyifwa ya mudumbu wawo Lazaro, “Yesu wakathiska masozi.” (Ŵazgani Yohane 11:32-35.) Wakathiska masozi chifukwa chakuti waka mubwezi wake ŵaŵengeso lumoza yayi. Nakuti wakamanya kuti wamumuwuska Lazaro. Kweni Yesu wakathiska masozi chifukwa chakuti wakamanya umo ŵabwezi ŵake ŵakasuzgikira chifukwa cha nyifwa ya Lazaro.

13. Chifukwa wuli tikukhozgeka kumanya kuti Yesu wakuchitira chitima ŵanthu?

13 Tikukhozgeka chomene kumanya kuti Yesu wakachitiranga chitima ŵanthu. Mbunenesko nadi kuti ise tili ŵambura kufikapo. Kweni tikumutemwa chifukwa chakuti wakachitanga mwalusungu na ŵanji. (1 Pet. 1:8) Tikukhozgeka kumanya kuti sono wakuwusa pakuŵa Themba la Ufumu wa Chiuta. Sonosono apa wawuskengepo masuzgo ghose. Chifukwa chakuti Yesu wakaŵapo munthu, ngwakwenelera nadi kovwira ŵanthu ku vyakuŵinya na masuzgo agho Satana wali kwambiska. Nadi, tili ŵakutumbikika kuŵa na Muwusi uyo ‘wakutichitira chitima chifukwa cha kulopwa kwithu.’—Heb. 2:17, 18; 4:15, 16.

YEZGANI YEHOVA NA YESU

14. Kuyana na ivyo lemba la Ŵaefeso 5:1, 2 likuyowoya, kasi tichiskikenge kuchita vichi?

14 Para tikughanaghanirapo ivyo Yehova na Yesu ŵakachita, nase tichiskikenge kuti tilengerenge chomene chitima ŵanyithu. (Ŵazgani Ŵaefeso 5:1, 2.) Ise tingasanda yayi mitima ya ŵanthu nga umo iwo ŵakuchitira. Kweni tingamanya umo ŵanyithu ŵakujipulikira na kumanya ivyo ŵakukhumbikwira. (2 Kor. 11:29) Mwakupambana na ŵanthu ŵakujighanaghanira ŵekha awo ŵatizingilizga, tikuyezgayezga ‘kulaŵiska pa ivyo ise tikukhumba pera yayi, kweniso ivyo ŵanyithu ŵakukhumba.’—Fil. 2:4.

(Wonani ndime 15-19) *

15. Kasi mbanjani chomenechomene awo ŵakwenera kulengera chitima ŵanji?

15 Chomenechomene ŵalara mu mpingo ŵakwenera kulengera chitima ŵanji. Ŵakumanya kuti ŵazamupatawura kwa Yehova umo ŵachitiranga na mberere zake. (Heb. 13:17) Kuti ŵawovwire ŵabali na ŵadumbu, ŵalara ŵakwenera kuŵachitira chitima. Kasi ŵalara ŵangalongora wuli kuti ŵakuchitira chitima ŵanji?

16. Kasi mulara walusungu wakuchita wuli, ndipo chifukwa wuli ntchakuzirwa?

16 Mulara walusungu wakuchezga na ŵabali na ŵadumbu. Wakuŵafumba na kuŵategherezga mwakuzikira. Ichi ntchakuzirwa chomene usange munyake wakukhumba kuyowoya maghanoghano ghake ndiposo umo wakujipulikira, kweni wakutondeka kulongosora. (Zinth. 20:5) Para mulara wakuchezga na ŵabali, ŵakumugomezga, kumutemwa, ndiposo wakuŵa nawo paubwezi.—Mil. 20:37.

17. Kasi ŵabali na ŵadumbu ŵanandi ŵakuyowoya kuti ni mukhaliro wuli wakuzirwa uwo ŵalara ŵakwenera kuŵa nawo? Yowoyani chiyelezgero.

17 Ŵabali na ŵadumbu ŵanandi ŵakuyowoya kuti kulengera chitima ŵanji ni mukhaliro wakuzirwa chomene uwo ŵalara ŵakwenera kuŵa nawo. Chifukwa wuli? Adelaide wakuti: “Para ŵalara ŵali na mukhaliro uwu ntchipusu kuyowoya nawo chifukwa ukumanya kuti ŵakupulikiskenge.” Iyo wakutiso: “Ungamanya kuti ŵakukulengera chitima na umo ŵakuzgolera para ukuyowoya nawo.” Mubali munyake uyo wakuwonga umo ŵalara ŵakachitira nayo, wakuti: “Nkhawona masozi ghali lengalenga mu maso gha mulara munyake apo nkhamuphaliranga suzgo lane. Nizamuluwapo yayi ivyo vikachitika apa.”—Rom. 12:15.

18. Kasi tingachita wuli kuti tilengerenge ŵanyithu chitima?

18 Mbalara pera yayi awo ŵakwenera kulengera chitima ŵanji. Tose tikwenera kulengera chitima ŵanyithu. Mungachita wuli? Yezgani kumanya ivyo ŵamumbumba yinu na Ŵakhristu ŵanyinu ŵakukumana navyo. Longorani kuti mukuŵaghanaghanira ŵawukirano mu mpingo winu kweniso ŵalwari, ŵachekuru, na awo ŵakutemweka ŵawo ŵali kufwa. Ŵafumbani umo ŵakujipulikira. Tegherezgani chomene para ŵakulongosora umo ŵakujipulikira. Ŵalongorani kuti mukuŵapulikiska. Ŵawovwirani umo mungakwaniskira. Para tikuchita nthena tikulongora kuti tikuŵatemwa nadi.—1 Yoh. 3:18.

19. Chifukwa wuli tikwenera kuŵa ŵakufwatuka para tikukhumba kovwira ŵanji?

19 Tikwenera kuŵa ŵakufwatuka para tikovwira ŵanji. Chifukwa wuli? Chifukwa ntchakuti ŵanthu ŵakuchita mwakupambana para ŵakumana na masuzgo. Ŵanyake ŵakutemwa kuyowoya masuzgo ghawo apo ŵanyake ŵakutemwa yayi kuyowoya masuzgo ghawo. Nangauli tingaŵa kuti tikukhumba kovwirapo, kweni tileke kufumba mafumbo agho ghangaŵakhozga soni. (1 Tes. 4:11) Nanga ni para ŵanyake ŵangatiphalira, kweni ni nyengo zose yayi apo tingakolerana navyo ivyo ŵakuyowoya. Kweni tikwenera kumanya kuti ndimo ŵakujipulikira nthena. Tikwenera kupulika luŵiro, kweni tizikire pakuyowoya.—Mat. 7:1; Yak. 1:19.

20. Kasi tizamudumbiskana vichi mu nkhani yakulondezgapo?

20 Padera pa kulengera chitima ŵanyithu mu mpingo, tikwenera kulongora mukhaliro uwu mu uteŵeti. Kasi tingalongora wuli kuti tikulengera chitima ŵanthu para tikuchita mulimo wakuzgora ŵanthu kuŵa ŵasambiri? Tizamudumbiskana fumbo ili mu nkhani yakulondezgapo.

SUMU 130 Gowokerani Ŵanyinu

^ ndime 5 Yehova na Yesu ŵakulengera chitima ŵanji. Mu nkhani iyi tiwonenge ivyo tingasambirako kwa iwo. Kweniso tidumbiskanenge chifukwa icho tikwenera kulengerana chitima ndiposo umo tingachitira.

^ ndime 1 MAZGU GHALONGOSOREKA: “Kulengerana chitima” chikung’anamura kuyezgayezga kumanya umo ŵanji ŵakujipulikira na kujipulika nga umo iwo ŵakujipulikira.—Rom. 12:15.

^ ndime 6 Yehova wakalongoraso chiwuravi ku ŵateŵeti ŵanyake ŵakugomezgeka awo ŵakagongoweskeka panji awo ŵakawopanga. Ghanaghanirani nkhani ya Hana, (1 Sam. 1:10-20), Eliya (1 Mathe. 19:1-18), na Ebedimeleki (Yer. 38:7-13; 39:15-18).

^ ndime 65 MAZGU GHAKULONGOSORA CHITHUZI: Maungano pa Nyumba ya Ufumu ghakutipa mipata yakukhozgera ŵanyithu. Wonani (1) mulara wakuyowoya mwalusungu na muwukirano uyo ni mupharazgi kweniso amama ŵake, (2) dada na mwana wake msungwana ŵakovwira mudumbu muchekuru kukwera galimoto, ndipo (3) ŵalara ŵaŵiri ŵakumutegherezga mudumbu uyo wakukhumba kuti ŵamovwire.