CHAKA chilichose, ŵanthu ŵakujumpha 6 miliyoni ŵakuluta ku vimakuni vya sidara ku Shima, Japan. Ŵakuluta ku Chitempile Chikuru chakuchemeka Ise, uko kuli kavuŵa wa Amaterasu Omikami, chiuta mwanakazi wa zuŵa wa Chishinto. Pajumpha vyaka pafupifupi 2,000 kufuma apo ŵanthu ŵakambira kuluta kukasopa chiuta uyu. Para ŵafika ku malo agha, ŵanthu ŵakudankha kugeza mu mawoko na ku mulomo kuti ŵajituŵiske. Kufuma apo, ŵakwimilira panthazi pa malo ghakusoperapo (haiden), ŵakusindama, ŵakukuŵa mapi, na kulomba kwa chiuta mwanakazi uyu. * Chishinto chikuzomerezga ŵanthu ŵake kuti ŵangaŵaso mu visopa vinyake. Ndipo ŵanthu ŵa chisopa cha Chibuda, Ŵakhristu zina pera, na ŵa visopa vinyake ŵakuwonapo suzgo lililose yayi kuluta ku tempile panji kavuŵa uyu na kuchita maluso gha Chishinto.

Visopa vinandi vikuruvikuru pa charu chose vili na ŵakavuŵa * panji malo ghakupatulika, ndipo ŵanthu mamiliyoni ghanandi ŵakulutako. Mu vyaru vinyake ivyo vikuti ni Vyachikhristu, ŵakuzenga matchalitchi ghanandi na ŵakavuŵa kuti ŵasoperengemo Yesu, Mariya, na ŵanthu ŵanyake awo ŵakuti mbatuŵa. Vinyake ŵakuzenga ku malo agho ŵabowozga kuti ndiko kukachitikira “minthondwe” yinyake iyo yikuzunulika mu Baibolo panji uko ŵali kusungako vimanyikwiro vya chisopa chawo. Ŵanthu ŵanandi ŵakuluta ku ŵakavuŵa chifukwa chakuti ŵakugomezga kuti para ŵangakalombera ku malo ghakupatulika agha, Chiuta wangapulika malurombo ghawo. Kweni ŵanyake ŵakukhumba waka kulongora kuti mbakujipeleka nadi pa chisopa chawo ndipo ŵakwenda mitunda yitali chomene kukafika ku malo agha.

Kasi mbunenesko kuti Chiuta wangapulika malurombo na maŵeyelero gha munthu pekha usange wakulombera pa kavuŵa panji tempile? Kasi Chiuta wakukondwa na ŵanthu awo ŵakujipeleka kwenda mitunda yitali kuluta ku ŵakavuŵa? Kweni fumbo lakuzirwa ndakuti, kasi ntchakwenelera kuti Ŵakhristu ŵasopenge pa ŵakavuŵa? Para tamanya mazgoro gha mafumbo agha vitovwirenge kumanya umo tikwenera kuwonera nkhani ya kusopa pa ŵakavuŵa kweniso kumanya kusopa uko Chiuta wakukondwa nako nadi.

Ivyo Yesu wakadumbiskana na mwanakazi Musamariya vikuvumbura umo Chiuta wakuwonera nkhani ya kusopa pa malo ‘ghakupatulika’ panji ŵakavuŵa. Yesu wakajumphanga mu Samariya ndipo wakapumura pa chisimi pafupi na msumba wa Sukare. Wakamba kudumbiskana na mwanakazi uyo wakiza kuzakanegha maji. Apo ŵakadumbiskananga, mwanakazi uyu wakalongora kuti Ŵayuda na Ŵasamariya ŵakupambana chomene pa nkhani ya kusopa. Mwanakazi uyu wakati: “Ŵasekuru ŵithu ŵakasopanga mu phiri ili, kweni mwaŵanthu imwe mukuti mu Yerusalemu ndimo muli malo agho ŵanthu ŵakwenera kusoperamo.”​—Yohane 4:5-9, 20.

 Phiri ilo mwanakazi uyu wakayowoyanga likaŵa Phiri la Gerizimu, ilo likaŵa pa mtunda wa makilomita pafupifupi 50 kumpoto kwa Yerusalemu. Nyengo yinyake Ŵasamariya ŵakaŵa na tempile ku malo agha, ndipo ŵakalutangako kukachita viphikiro, nga ntchiphikiro cha Paska. Kweni m’malo mwakuti wasuŵilire na ivyo mwanakazi uyu wakayowoya, Yesu wakati: “Wamwanakazi, unigomezge, ora likwiza apo muzamusopaso Adada mu phiri ili chara nesi mu Yerusalemu.” (Yohane 4:21) Ivyo Yesu wakazgora vikwenera kuti vikamuzizika chomene mwanakazi yura. Chifukwa wuli ŵanthu ŵakeneranga kuleka kusopera mu tempile la Chiuta ku Yerusalemu?

Yesu wakalutilira, wakati: “Ora likwiza, ndipo sono liliko, apo awo ŵakusopa mwaunenesko ŵazamusopa Adada mu mzimu na mu unenesko, pakuti nadi, Adada ŵakupenja ŵanthu ŵanthena kuti ŵaŵasopenge.” (Yohane 4:23) Kwa vyaka vinandi, Ŵayuda ŵakawonanga tempile la ku Yerusalemu kuŵa likuru la chisopa chawo. Ŵakalutanga ku tempile ili katatu pa chaka kukapeleka sembe kwa Chiuta wawo, Yehova. (Ekisodo 23:14-17) Kweni Yesu wakayowoya kuti vyose ivi visinthenge ndipo awo “ŵakusopa mwaunenesko” ŵasopenge Chiuta “mu mzimu na mu unenesko.”

Tempile likaŵa chinthu icho Ŵayuda ŵakachiwonanga ndipo likaŵa pa malo ghakuwoneka. Kweni mzimu na unenesko ni vinthu vyakuwoneka yayi, ndipo palije malo gheneko agho munthu wangavisanga. Ntheura Yesu wakalongosoranga fundo yakuti Ŵakhristu ŵaunenesko ŵakwenera kuthemba chinthu chakuzengeka panji malo ghalighose yayi pakusopa Chiuta. Malo ghakusoperako nkhanthu yayi, nanga lingaŵa Phiri la Gerizimu, tempile ku Yerusalemu, panji malo ghanyake ghakupatulika.

Apo wakayowoyanga na mwanakazi Musamariya, Yesu wakayowoyaso kuti “ora” lakusinthira kusopa kwanthena “likwiza.” Kasi ora ili likiza pawuli? Ora ili likiza apo Yesu wakafwa na kulekeska kasopero ka Ŵayuda pakulondezga dango la Mozesi. (Ŵaroma 10:4) Kweni Yesu wakayowoyaso kuti: ‘Ora ili sono liliko.’ Chifukwa wuli? Chifukwa ntchakuti iyo pakuŵa Mesiya wakaŵa kuti wamba kale kuwunganya ŵanthu awo ŵakapulikiranga dango ilo wakayowoya. Iyo wakati: “Chiuta ni Mzimu, ndipo awo ŵakumusopa ŵakwenera kumusopa mu mzimu na mu unenesko.” (Yohane 4:24) Kweni kasi kusopa mu mzimu na unenesko chikung’anamurachi?

Apo Yesu wakayowoyanga vya kusopa mu mzimu, wakang’anamuranga kuchemerezga na mavuchi kamukamu yayi. Kweni wakang’anamuranga kuti para munthu wakusopa walongozgekenge na mzimu utuŵa wa Chiuta, uwo ungamovwira kuti wapulikiske Malemba. (1 Ŵakorinte 2:9-12) Unenesko uwo Yesu wakayowoyanga nkhumanya makora ivyo Baibolo likusambizga. Ntheura, Chiuta wakupokelera kusopa kwithu usange tikuchita ivyo Baibolo likuyowoya na kulongozgeka na mzimu utuŵa. Pakukhumbikwira kuti tilute dankha ku malo ghapadera yayi.

Kasi Ŵakhristu ŵakwenera kughawona wuli maulendo ghakuluta kukasopa pa ŵakavuŵa? Ŵakhristu ŵakupulikira ivyo Yesu wakayowoya vyakuti awo ŵakusopa Chiuta ŵakwenera kumusopa mu mzimu na mu unenesko. Ntheura ŵakuwona kuti Chiuta walije navyo ntchito vyakuti munthu wendenge mitunda yitali kukasopa pa ŵakavuŵa panji malo ghanyake ghakupatulika. Kweniso Baibolo likutiphalira umo Chiuta wakuwonera ŵanthu awo ŵakusopa na kuchindika vikozgo. Likuti: “Chimbirani kusopa vikozgo,” kweniso “kanani vikozgo.” (1 Ŵakorinte 10:14; 1 Yohane 5:21) Ntheura Ŵakhristu ŵaunenesko ŵangalutako yayi kukasopa ku malo agho ŵanthu ŵakuti ngatuŵa panji uko ŵakusoperako vikozgo. Ŵakhristu ŵaunenesko ŵakukana kukasopa ku ŵakavuŵa chifukwa ŵakumanya kuti ivyo vikuchitika ku malo agha ni vyambura kwenelera.

Kweni fundo iyi yikulongora kuti Mazgu gha Chiuta ghakukanizga ŵanthu kuleka kuŵa na malo ghakulomberako, kusambira, panji kulanguruka yayi. Ntchiheni yayi kuŵa na malo ghakuwunganapo agho ngawemi kweniso ghakuchindikika, ghakusambilirako na kudumbiskana vyauzimu. Nakuti ntchiheni yayi kuzenga nkhwichi pa dindi la munthu uyo wali kufwa kuŵa chikumbusko waka. Ŵanyake ŵakuzenga nkhwichi kuti ŵakumbukirengepo panji kulongora waka kuti uyo wali kufwa ŵakamutemwanga. Kweni para munthu wakuwona malo ghanthena kuŵa ghatuŵa, panji wakuchindika vikozgo na vimanyikwiro ivyo vilipo, wakukolerana yayi na ivyo Yesu wakayowoya.

Ntheura ntchakukhumbikwa yayi kuti munthu walute ku ŵakavuŵa panji malo ghanyake ghakupatulika na chigomezgo chakuti ndiko Chiuta wamupulika luŵiro malurombo ghake. Kweniso Chiuta wangakondwa namwe yayi panji kumupani vitumbiko vyapadera chifukwa chakuti mwenda mtunda utali kuluta ku malo ghakupatulika. Baibolo likutiphalira kuti Yehova Chiuta, “Fumu yakuchanya na charu chapasi, wakukhala mu matempile ghakuzengeka na mawoko yayi.” Kweni ivi vikung’anamura kuti Chiuta wali kutali na ise yayi. Tingalomba kwa Chiuta palipose ndipo wangatipulika chifukwa “wali kutali yayi na waliyose wa ise.”​—Milimo 17:24-27.