DOREEN mahara ghakamumalira apo mfumu wake Wesley wa vyaka 54 wakalwara chomene ndipo ŵakamusanga na chakutupa mu wongo. * Madokotala ghakati wafwenge para pajumpha myezi yichoko waka. Doreen wakati: “Nkhagomezga yayi ivyo nkhapulika. Mahara ghakanimalira. Nkhaŵa nga nkhulota, nkhasoŵa chakuchita.”

Chachitima ntchakuti ivyo vikachitikira Doreen vikuchitikiraso ŵanthu ŵanandi. Waliyose wangalwara nthenda yikuru pa nyengo yiliyose. Kweni chakukondweska ntchakuti ŵanandi ŵakupwelelera mubali wawo uyo wakulwara nthenda yikuru. Ndipouli, ntchipusu yayi kuchita nthena. Kasi waliyose mu mbumba wangachita wuli kuti wapwelelere mulwari? Kasi awo ŵakumupwelelera ŵangachita wuli na chitima icho ŵangaŵa nacho pa nyengo iyi? Ndipo kasi pakuchitika vichi para munthu wakhala pachoko kufwa? Chakwamba, tiyeni tiwone ivyo vikupangiska kuti kupwelelera mulwari kuŵe kunonono.

Mazuŵa ghano ŵasayansi ŵakovwirapo kuti munthu waleke kufwa luŵiro. Mu vyaka handiredi ivyo vyajumpha, ŵanthu ŵakhalanga vyaka vichoko nanga ni mu vyaru visambazi. Ŵanthu ŵakafwanga luŵiro para ŵalwara panji ŵachita ngozi. Vipatala vikaŵa vichoko, ndipo ŵanandi ŵakalwaliranga na kufwira pa nyumba.

Kweni mazuŵa ghano ŵasayansi ŵakuyezga kulimbana na matenda kuti munthu wakhale na umoyo utaliko. Matenda agho ghakakaŵanga yayi kukoma munthu, mazuŵa ghano munthu wangafwa nagho bweka yayi. Nangauli ŵanthu ŵangakhala umoyo utaliko, kweni ŵakuŵirathu makora yayi. Ŵalwari ŵanandi ŵakuŵa ŵakunyotwa mwakuti ŵangakhumbikwira ŵanji kuti ŵaŵawovwire. Ntheura kupwelelera ŵanthu ŵanthena aŵa ni nkhani yamaseŵera yayi.

Ndipouli, paliso ŵanthu ŵanandi chomene awo ŵakufwira ku chipatala. Ŵanandi ŵakumanya yayi icho chikuchitika para munthu wakufwa, ndipo  mbachoko chomene awo ŵali kuwonapo munthu wakufwa. Ntheura ŵanyake ŵakopa panji kukana kupwelelera mubali wawo uyo wakulwara. Kasi ntchivichi chingaŵawovwira?

Nga umo vikaŵira na Doreen, ŵanthu ŵanandi ŵakutimbanizgika maghanoghano para mubali wawo walwara mwakuti wachirenge yayi. Kasi munganozgekera wuli kuti muzakaleke kopa na kwenjerwa chomene para ivi vyazakamuchitikirani? Wamasalimo munyake wakalemba kuti: “Tisambizgani kupenda mazuŵa ghithu kuti tisange mtima wavinjeru.” (Salimo 90:12) Nadi, mukwenera kulomba kwa Yehova Chiuta kuti wamovwirani umo ‘mungapendera mazuŵa ghinu’ kuti mumanye umo mungachitira vinthu mwavinjeru na mazuŵa ghachoko agho ghakhala.

Lekani pakukhumbikwa kunozgera nadi makora. Para mulwari wachali kuyowoya, mungamupempha kuti wasankhirethu munthu uyo wangazakapanga vyakusankha vyakukhwaskana na umoyo wake para iyo waleka kuyowoya. Para mwadumbiskiranathu, vingawovwira awo ŵakumupwelelera kuti ŵazakaleke kugazgana panji kusuzgika na njuŵi pa nkhani ya umo ŵangazakachitira para vyasuzga. Para mwadumbiskiranathu vikovwira kuti vinthu vizakende makora para vyasuzgirathu. Baibolo likuti: “Vinthu vikulongosoka yayi para palije kudumbiskana.”—Zintharika 15:22.

Mulimo ukuru wa awo ŵakumupwelelera, nkhumukhozga. Munthu uyo wafwenge wakwenera kukhorwa kuti mukumutemwa nadi ndiposo kuti wali yekha yayi. Kasi mungachita wuli ivi? Mungamuŵazgira tumabuku tunyake panji kumuyimbira tusumu twakukhozga. Ŵanandi awo ŵakulwara ŵakukhumba waka kuwona kuti ŵabali ŵawo mbakukolerana ndipo ŵakuyowoya vyakukhozga.

Mukweneraso kumuphalira usange kwiza ŵalendo. Lipoti linyake likuti: “Para munthu wakhala pachoko kufwa, chinthu chaumaliro icho chikuleka kugwira ntchito ni makutu. Wangalutilira kupulika nanga ni para wakuwoneka kuti wakhala pachoko chomene kufwa. Ntheura ntchiwemi yayi kuyowoya vinthu ivyo mungayowoya yayi para iyo wali maso.”

Usange ntchamachitiko, mungamulombera. Baibolo likuyowoya kuti Paulosi na ŵanyake ŵakasangana na chiyezgo chikuru ndipo ŵakamanyanga  yayi chakuchita. Kasi ŵakachita wuli kuti wovwirike? Paulosi wakapempha ŵanyake kuti: “Namwe mungatovwira para mukutilombera na kutiŵeyelelera.” (2 Ŵakorinte 1:8-11) Lurombo lwakufuma pasi pa mtima pa nyengo yanthena iyi ndakuzirwa chomene.

Chikuŵinya chomene kumanya kuti munthu uyo mwamutemwanga wakufwa. Lekani nyifwa njambura kuzgoŵereka. Taŵanthu tili kulengeka kuti tifwenge yayi. (Ŵaroma 5:12) Baibolo likuti nyifwa ni mulwani. (1 Ŵakorinte 15:26) Ntheura ntchakawiro kuti munthu wakughanaghanira viŵi yayi kuti mubali wake wazamufwa.

Ndipouli, kumanyirathu ivyo vichitikenge kungawovwira ŵabali ŵa mulwari kuti ŵaleke kopa chomene, kweni ŵachite waka ivyo ŵangakwaniska pa nyengo iyi. Vinyake mwa vinthu ivyo vikuchitika para munthu wakhala pachoko kufwa vili mu kabokosi kakuti “Para Munthu Wali Pafupi Kufwa.” Ndipouli, vyose ivi vingachitika yayi kwa mulwari nesi kuchitika mu ndondomeko yake. Kweni ŵalwari ŵanandi ŵakulongora vinyake mwa vimanyikwiro ivi.

Para mubali winu wafwa, mukwenera kupempha munyake kuti wamovwiraninge. Ŵachibali ŵakwenera kukhwimiskika na kumanya kuti mubali wawo wakusuzgikaso yayi. Mlengi withu wakutisimikizgira kuti “ŵakufwa ŵakumanya kalikose chara.”—Mupharazgi 9:5.

Mukwenera kuthemba chomene Chiuta ndipo wangamupembuzgani pa nyengo iyo mubali winu wakhala pachoko kufwa kweniso para wafwa. Iyo wangamukhozgani kwizira mu ŵanyinu. Doreen wakati “nkhasambira kuti nkhwenera yayi kukana para ŵanji ŵakukhumba kunovwira. Ndipouli, nkhukhozgeka chomene na wovwiri wawo. Vikaŵa nga Yehova wakuphalira kuti, ‘Ine nili nawe ndipo nikovwirenge pa nyengo iyi.’ Nizamuluwa yayi ivyo Yehova watichitira.”

Enya, Yehova Chiuta ndiyo wangamupwelelerani nadi. Pakuti ndiyo wali kutilenga, wakumanya umo tikujipulikira. Ntheura ndiyo wakumanya makora umo wangatikhozgera kuti tizizipizge. Kweniso watilayizga kuti sonosono apa wamazgenge nyifwa na kuwuska ŵanthu mabiliyoni ghanandi awo ŵali kufwa. (Yohane 5:28, 29; Chivumbuzi 21:3, 4) Paumaliro, tose tizamukondwa na kuyowoya kuti: “Nyifwa, kasi nkhongono zako zili nkhu? Nyifwa, luwozga lwako luli nkhu?”—1 Ŵakorinte 15:55.