Kasi Mukumanya?
Chifukwa wuli kale Ŵaisrayeli ŵakapelekanga maloworo?
MU NYENGO ya Ŵaisrayeli, ŵakuchanalume ŵakapelekanga maloworo ku ŵakuchanakazi para mbumba zose ziŵiri zakolerana kuti ŵana ŵawo ŵatorane. Maloworo agha nyengo zinyake ŵakapelekanga vinthu vinyake vyakudura, viŵeto, panji ndalama. Kweniso nyengo zinyake munthu wakagwiranga ntchito ku chanakazi kuŵa maloworo, nga umo vikaŵira na Yakhobe, uyo wakazomera kuteŵetera adada ŵa Rakelo kwa vyaka 7 kuti watore Rakelo. (Gen. 29:17, 18, 20) Chifukwa wuli ŵanthu ŵakapelekanga maloworo?
Nkhwantha yinyake ya Baibolo, zina lake Carol Meyers yikati: “Maloworo ghakwenera kuti ghakaŵa ghakuphepiskira ŵakuchanakazi pakuti ŵakayisoŵanga milimo ya mwana wawo mwanakazi chifukwa yikaŵanga yakuzirwa chomene ku mbumba izo zikathembanga ulimi.” Kweniso maloworo ghakwenera kuti ghakakhozganga ubali pakati pa mbumba ziŵiri izo zikaŵanga paubali chifukwa cha nthengwa. Ndipo mbumba izi zikawovwirananga mu nyengo zakusuzga. Mwakusazgirapo, maloworo ghakalongoranga kuti mwanakazi ngwakufikirika ndipo wafumengemo mu mawoko gha ŵawiske na kuŵa mu mawoko gha mfumu wake.
Kupeleka maloworo kuti chikang’anamuranga kuti mwanakazi ni katundu wakuti wangaguliskika panji kugulika yayi. Buku lakuti Ancient Israel—Its Life and Institutions likuti: “Ndondomeko yakuti ŵakuchanalume ŵapelekenge ndalama panji chinthu chinyake chakuyana na ndalama izo zikukhumbikwa ku mbumba yakuchanakazi, yingawoneka nga kuti Ŵaisrayeli ŵakaguranga mwanakazi. Kweni ku Ŵaisrayeli maloworo ŵakaghawonanga kuti ni vinthu vyakuphepiskira ivyo ŵakapelekanga ku ŵakuchanakazi, kuti vikaŵa vinthu vyakugulira mwanakazi yayi.”
Mazuŵa ghano, mu vyaru vinyake ŵakulutilira kulondezga mutheto uwu wakupeleka maloworo kukwawo kwa mwanakazi. Para ŵapapi awo Mbachikhristu ŵakutchaja maloworo ŵakuwoneseska kuti ‘mahara ghawo ghamanyikwe ku ŵanthu wose,’ ndipo ŵakuchita nthena mwakuleka kutchaja vinandi kuluska ivyo ni vyakwenelera. (Fil. 4:5; 1 Kor. 10:32, 33) Para ŵakuchita nthena, ŵakulongora kuti ‘mbambura kutemwa ndalama,’ panji ŵaryezi. (2 Tim. 3:2) Mwakusazgirapo, para ŵapapi Ŵachikhristu ŵandatchaje chuma chinandi, vikovwira uyo wali pafupi kuŵa mukweni wawo kuleka kusintha deti ilo watolerenge chifukwa chakuti wakukhumba kupenja dankha makopara ghakukwana kuti walowolere. Kweniso uyo waŵenge mukweni wawo wangaghanaghana yayi vyakuleka dankha upayiniya kuti wakagwirenge ntchito zinyake zakuthupi kuti wasange ndalama zinandi izo ŵamutchaja kuti wapeleke.
Mu vigaŵa vinyake pa charu chapasi, pakupeleka maloworo ŵakwendera dango lakwimikika. Usange ndimo viliri, ŵapapi Ŵachikhristu ŵakwenera kupulikira malango agha. Chifukwa wuli? Chifukwa ntchakuti Mazgu gha Chiuta ghakuchiska Ŵakhristu kuti ‘ŵajilambikenge ku ŵamazaza’ na kupulikira malango agho ghakususkana yayi na malango gha Chiuta.—Rom. 13:1; Mil. 5:29.