Kuwombora Nyengo ya Kuŵazga na Kusambira

“[Womborani] nyengo, pakuti mazuŵa ghano ngaheni.”—ŴAEFESO 5:16.

1. Ncifukwa wuli ncamahara kwa ise kugaŵa nyengo yithu, ndipo kagwiriskiliro kithu ka nyengo kakuvumburaci za ise?

 KUKUYOWOYEKA kuti “kuwombora nyengo nkupwererera nyengo.” Muntu uyo wakugaŵa nyengo yakucitira vintu ivyo nvyakukhumbikwa kanandi wakusanga candulo. Solomon, Themba la vinjeru likalemba kuti: “Cintu cilicose cili na ora lake, pali nyengo ya vintu vyose pasi pa mtambo.” (Mupharazgi 3:1, Moffatt) Tose tili na nyengo yakuyana waka yakuti tiyigwiriskire ncito; ndipo cikuthemba pa ise umo tingayigwiriskilira ncito. Umo tikulinganizgira vintu ivyo tikukhumba kucita, na umo tikugaŵira nyengo yithu, vikuvumbura comene ivyo tikutemwa.—Mateyu 6:21.

2. (a) Pa Cisambizgo cake ca pa Lupiri, kasi Yesu wakayowoyaci za vyakukhumbikwa vithu vyakumzimu? (b) Nkujisanda wuli uko tikwenera kucita?

² Tikucicizgika kugwiriskira ncito nyengo kuryera cakurya na kugona cifukwa ivi ni vyakukhumba vya thupi. Kweni, wuli pakuyowoya za vyakukhumbikwa vithu vyakumzimu? Tikumanya kuti navyo vikwenera kupwerereka. Mu Cisambizgo cake ca pa Lupiri, Yesu wakayowoya kuti: “Mba mwaŵi awo ŵakwenjerwa na kusoŵa kwawo kwakumzimu.” (Mateyu 5:3, NW) Ndico cifukwa cake “muzga wa magomezgeko na wa vinjeru” nyengo zose wakutikumbuska kuzirwa kwa kuwombora nyengo ya kuŵazga na kusambira Baibolo. (Mateyu 24:45) Mungamanya kuzirwa kwa nkani iyi, kweni mungaghanaghana kuti mulije nyengo ya kuŵazga panji kusambira Baibolo. Usange ni nteura, tiyeni tisande ntowa izo tingagwiriskira ncito kuti tiŵazge Mazgu gha Ciuta, kucita sambiro la taŵene, na kuranguruka mu umoyo withu.

Kusanga Nyengo Yakuŵazga na Kusambira Baibolo

3, 4. Kasi ni urongozgi wuli uwo Paulos wakapereka wakukhwaskana na kagwiriskiliro ncito ka nyengo, ndipo ici cikusazgapo vici? (b) Kasi Paulos wakang’anamuraci penepapo wakutinjirikizga kuti ‘tijiwombolere nyengo’?

³ Mwakuyana na nyengo iyo tikukhalamo, tikwenera kupwererera mazgu gheneagho mpostole Paulos wakayowoya ghakuti: “Cenjerani comene umo mukwendera, nga mbambura mahara cara, kweni nga mba mahara; ŵakujiwombolera nyengo, pakuti mazuŵa ghano ngaheni. Cifukwa ceneici mungaŵanga vindere, kweni manyiskani ico ndi khumbo la Fumu.” (Ŵaefeso 5:15-17) Inya nadi, unjirikizgi uwu ukuyowoya za vigaŵa vyose vya umoyo withu nga Mbakristu ŵakujipatulira, kusazgapo kuwombora nyengo ya kuromba, kuŵazga, kuwungana, na kutoramo cigaŵa mwakukwana umo tingafiskira pa kupharazga ‘makani ghaweme gha ufumu.’—Mateyu 24:14; 28:19, 20.

 ⁴ Ŵateŵeti ŵanandi ŵa Yehova lero ŵakuwoneka kuti ŵali na suzgo la kuŵazga Baibolo mwakwenelera na sambiro lakufikapo mu umoyo wawo. Ncakupulikwa kuti tingasazgirako cara ora limoza pa zuŵa lithu, mutepanji Paulos wakang’anamuranga cithu cinyake. Mu Cigriki lizgu lakuti “kuwombora nyengo” likung’anamura kupatura nyengo iyo mwakhumbanga kucitira cintu cinyake. Mu Expository Dictionary, W. E. Vine wakapereka ng’anamuro la “kucita cintu ico ncakuzirwa pakwamba, kugwiriskira ncito makora nyengo yiliyose mwamahara, cifukwa para nyengo iyo yamalira pawaka, mbwenu yizamusangikaso cara.” Ni nku uko tingawomborako nyengo yakuŵazgira na kusambira Baibolo?

Tikwenera Kucita Vintu Vyakuzirwa Cakwamba

5. Ncifukwa wuli ndiposo ni mwauli umo tikwenera kucitira na ‘vintu ivyo nvyakuzirwa cakwamba’?

⁵ Pakusazgirapo pa milimo yithu yakucaru, tili na vintu vinandi vyakumzimu vyeneivyo tikukhumbikwira kuvipwererera. Nga mbateŵeti ŵa Yehova ŵakujipatulira, tili na “vyakucita vinandi mu mulimo wa Fumu.” (1 Ŵakorinte 15:58, NW) Pa cifukwa ici, Paulos wakasambizga Ŵakristu ku Filipi kuti ‘ŵarombenge vintu ivyo nvyakuzirwa.’ (Ŵafilipi 1:10) Ici cikung’anamura kuti vintu vyakuzirwa vikwenera kusankika. Vintu vyakumzimu nyengo zose vikwenera kuŵa vyakwamba kupwerereka kuruska vyakuthupi. (Mateyu 6:31-33) Ndipouli, umanyi ukukhumbikwa pakucita milimo yithu yakumzimu. Ni mwauli umo tikugaŵira nyengo yithu yakucitira vintu vyakupambana-pambana vya umoyo ŵithu wa Cikristu? Ŵalaŵiliri ŵakwendakwenda ŵakuyowoya kuti, ‘vintu vyakuzirwa’ ivyo Mkristu wakwenelera kuŵikako mahara vikupwerereka cara, vya nga ni sambiro la wamwene na kuŵazga Baibolo.

6. Ncici ico cikunjizgikamo pakuwombora nyengo yakukhwaskana na ncito yakucaru panji ya panyumba?

⁶ Nga ndi umo tawonera, kuwombora nyengo kukunjizgamo “kucita cintu ico ncakuzirwa pakwamba” na “kugwiriskira ncito makora nyengo yiliyose mwamahara.” Mwanteura, usange tikutemwa cara kuŵazga na kusambira Baibolo, cingaŵa makora kujisanda taŵene kuti tiwone umo tikugwiriskilira ncito nyengo yithu. Usange ncito yithu yakucaru yikutiryera nyengo yinandi na nkongono, tikwenera kuromba kwa Yehova. (Salmo 55:22) Mwakucita nteura tingapanga masintiro gheneagho ghangatipangiska kuti tiŵe na nyengo yakucitira vintu vyakuzirwa vyakukolerana na kusopa Yehova, kusazgapo kusambira na kuŵazga Baibolo. Kukuyowoyeka kuti ncito ya ŵanakazi yikumara cara. Cifukwa ca ici, ŵadumbu Ŵacikristu ŵakwenera kusanka vintu vyakuzirwa ivyo wakwenera kucita cakwamba na kuŵa na nyengo yakukhazikika yakuŵazgira na kusambira Baibolo.

7, 8. (a) Nkufuma ku vyakucitika wuli uko kanandi tingawomborako nyengo ya kuŵazgira na kusambira? (b) Kasi cilato ca vyakusanguruska ncivici, ndipo ni mwauli umo kumanya za ici kungatovwilira kusanka vintu ivyo tingacita cakwamba?

⁷ Ŵanandi ŵa ise tingawombora nyengo ya kusambira mwakulekezga danka kucita vintu ivyo nvyambura kuzirwa. Tingajifumba taŵene kuti, ‘Kasi mbunandi wuli wa nyengo iyo nkumalira pa kuŵazga magazini ghakucaru na nyuzipepala, kuwonera maprogramu gha pa wayilesi ya sinema, kupulikizga sumu, panji kuseŵera masoŵero gha pa vidiyo? Kasi nkumalira nyengo yinandi kuseŵera masoŵero gha pa kompyuta kuruska kuŵazga Baibolo?’ Paulos wakayowoya kuti: “mungaŵanga vindere, kweni manyiskani ico ndi khumbo la Fumu.” (Ŵaefeso 5:17) Kuwonera wayilesi ya sinema kukuwoneka kuti ncifukwa cikuru ico Ŵakaboni ŵanandi ŵakuleka kugwiriskira ncito nyengo yakukwanira pa sambiro la wamwene na kuŵazga Baibolo.—Salmo 101:3; 119:37, 47, 48.

⁸ Ŵanji ŵakuyowoya kuti ŵangaŵazga cara nyengo zose, ndipo ŵakukhumba vintu vyakusanguruska. Uwu mbunenesko nadi, kweni cingaŵa ciweme comene kughanaghanira za unandi wa nyengo iyo tikumalira pa kupumura na kuyerezgera na nyengo iyo tikugwiriskira ncito pa kusambira na kuŵazga Baibolo. Cakufumapo cake cingaŵa cakuzizwiska. Vyakusanguruska na kupumura, nvyakukhumbikwa nadi, kweni vikwenera kucitika pa nyengo yake yakwenelera. Cilato cake nkutipumuzga panji kuwezgeramo nkongono zakucitira milimo yakumzimu. Maprogramu ghanandi gha pa wayilesi ya sinema na maseŵero gha pa vidiyo ghakuvuska, penepapo kuŵazga na kusambira  Mazgu gha Ciuta kukupumuzga ndiposo kukupereka nkongono.—Salmo 19:7, 8.

Mweneumo Ŵanji Ŵapangira Manozgero gha Kusambira

9. Kasi ncandulo wuli ico cingasangika mwakurondezga urongozgi wakupereka mu kabuku ka Kusanthula Malemba Tsiku ndi Tsiku—1999?

⁹ Mazgu ghakwambilira gha mu kabuku ka Kusanthula Malemba Tsiku ndi Tsiku—1999 ghakuyowoya kuti: “Kusanda lemba la zuŵa na fundo zake mu kabuku aka mlenji wuliwose kuzam’movwirani comene. Mungajipulika nga ndi para Yehova, Musambizgi Mukuru, wakumuwuskani na visambizgo vyake. Ucimi ukuyowoyerathu za Yesu Kristu kuti wakasanganga candulo na visambizgo vya Yehova mlenji wuliwose: ‘[Yehova] mlenji na mlenji wakuniwuska, wakuwuska kutu lane kupulika nga ngwakusambira.’ Visambizgo vya nga ndi ivi vikamupa Yesu ‘lulimi lwa ŵakusambira’ kuti ‘wamanye kuyowoya mazgu na kuwovwira awo mbakuvuka.’ (Yes. 30:20; 50:4; Mat. 11:28-30) Mwakuwuskika kuti musambire visambizgo vya panyengo yake vyakufumira mu Mazgu gha Ciuta mlenji wuliwose, kuti kuzamumovwirani waka kuzizipizga vyakumara-mahara vinu pera cara, kweniso vizamunozgekeresani kuwovwira ŵanji na “lulimi lwa kusambira.””  a

10. Ni mwauli umo ŵanji ŵakusangira nyengo yakuŵazga na kusambira Baibolo, ndipo tingasanga candulo wuli?

¹⁰ Ŵakristu ŵanandi ŵakurondezga urongozgi uwu mwakuŵazga lemba la zuŵa na kupereka fundo panji mwa kusambira Baibolo mlenjilenji. Mu caru ca France mupayiniya yunji wakugomezgeka wakuwuka mlenji zuŵa lirilose na kuŵazga Baibolo kwa maminiti 30. Kasi ncivici ico camovwira iye kucita mwanteura kwa virimika vinandi? Iye wakuyowoya kuti: “Nkuciskika comene, ndipo nkuskeperera ku ndondomeko yane mwambura kupwererako za masuzgo!” Tingasanka nyengo yiliyose, kweni cakuzirwa nkuskeperera ku ndondomeko yithu. René Mica, mweneuyo waŵa mu uteŵeti wa upayiniya kwa virimika 40 ku Europe na ku Mpoto kwa Africa, wakayowoya kuti: “Kwambira mu 1950 caŵa cilato cane kuŵazga Baibolo lose cirimika cilicose, cintu ico sono nacicita kwa nyengo zakukwana 49. Nkuwona kuti ici ncakuzirwa comene pakusungilira ubwezi na Mlengi wane. Kuranguruka pa Mazgu gha Ciuta kwanovwira kupulikiska makora urunji wa Yehova na mikhaliro yake yinyake ndipo caŵa citopoko ca cikhuŵirizgo.”  b

“Vyakurya mu Nyengo Yakwenerera”

11, 12. Kasi ni “vyakurya’ wuli vyakumzimu ivyo vyaŵa vikuperekeka na “mulinda murara wa magomezgeko”? (b) Ni mwauli umo “vyakurya” vikuperekekera mu nyengo yakwenerera?

¹¹ Nangauli kurya nyengo zose kukovwira kuŵa na umoyo uweme, ndondomeko yakukhazikika ya kusambira na kuŵazga Baibolo yikovwira kuŵa na umoyo uweme wakumzimu. Mu Makani Ghaweme gha Luka, tikuŵazga mazgu gha Yesu ghakuti: “Ndi njani mulinda murara wa magomezgeko na wa vinjeru, uyo fumu yake yimwimikenge pa ŵa mu nyumba yake, kuŵagaŵira vyakurya mu nyengo yakwenerera?” (Luka 12:42) Kwa virimika vyakujumpa 120 sono, vyakurya vyakumzimu vyaŵa ‘vikuperekeka mu nyengo yakwenerera’ kwizira mu Gongwe la Mulinda, ndiposo mu vyakupharazga vinyake vyakuzikika pa Baibolo.

¹² Awonani mazgu ghakuti “mu nyengo yakwenerera.” Mu nyengo yake, ‘Musambizgi withu Mukuru,’ Yehova, kwizira mwa Mwana wake na gulu la muzga, ŵakurongozga ŵantu ŵake mu nkani za visambizgo na ukhaliro. Cikuwoneka  nga ndi para tikupulika mazgu ghakuyowoya nase kuti: “Iyi ndiyo ntowa, endaninge mwa iyi, para mukupatukira ku woko lamalyero panji ku lamazere.” (Yesaya 30:20, 21) Mwakanandi, para ŵantu ŵakuŵazga Baibolo mwakupwererera na vyakupharazga vyose vyakuzikika pa Baibolo, nyengo zose ŵakujipulika kuti ivyo vikuyowoyeka mu Baibolo comene-comene vikuyowoya za iwo. Inya, unjirikizgi wa Ciuta na urongozgi vizamwiza mu nyengo yakwenerera kwa ise, kutovwira kuti titceŵe viyezgo panji kupanga cakusanka ca mahara.

Kuzgani Cizgoŵi Ciweme ca Karyero

13. Kasi ni vizgoŵi wuli vinyake vya karyero kaheni ka cakurya cakumzimu?

¹³ Kuti tisange candulo cakufikapo kufuma mu “vyakurya” vyakuperekeka mu nyengo yakwenerera ivi, tikukhumbikwira kuŵa na cizgoŵi ciweme ca karyero. Ncakukhumbikwa kuŵa na ndondomeko yakukhazikika ya kuŵazga Baibolo na kucita sambiro la wamwene ndiposo kuskeperera ku ndondomeko iyo. Kasi muli na cizgoŵi ciweme ca karyero ka cakurya cakumzimu ndiposo na sambiro lacandulo la mwaŵene lakukhazikika? Panji mukuzozowora waka pacanya nkani iyo yanozgeka makoraghene cifukwa ca ise, kurya mwakucimbilira, tiyowoye mwanteura, panji kuleka kurya cakurya cinyake? Kurya cakurya cakumzimu mwakupereŵera kwapangiska ŵanji kuŵa ŵakutomboloka mu cipulikano—nanga kungaŵa kufwa kumzimu.—1 Timote 1:19; 4:15, 16.

14. Ncifukwa wuli ncakovwira kuŵazga mwakupwererera nkani iyo yingawoneka kuti yikasambirika kale?

¹⁴ Ŵanji ŵakughanaghana kuti ŵakumanya kale visambizgo vikuru ndipo kuti ni nkani yiliyose cara iyo yikuŵa na cimanyisko cipya. Ndipouli, kwa iwo kuŵazga mwakufwilirapo na kusangikapo pa maungano mwakukhazikika kukuwoneka kuŵa kwambura kukhumbikwa. Ndipouli Baibolo likurongora kuti tikukhumbikwira kukumbuskika vithu ivyo tikasambira kale. (Salmo 119:95, 99; 2 Petros 3:1; Yuda 5) Nga ndi umo muntu uyo wakumanya kuphika cakurya wakunozgera vyakunoweskera vyakurya mu ntowa zakupambana-pambana, ndimoso viliri na gulu la muzga leneilo likupereka vyakurya vyakumzimu viweme comene mu ntowa zinandi zakupambana-pambana. Nanga zingaŵa nkani izo zikasambirika kale, zili na fundo ziweme comene izo tikukhumbikwira cara kupambana nazo. Fundo njakuti ivyo tikusanga kufuma mu nkani izo tikuŵazga comene-comene  zikuthemba pa unandi wa nyengo na kuyezgayezga uko tikucita pakuzisambira.

Vyandulo Vyakumzimu vya Kuŵazga na Kusambira

15. Ni mwauli umo kuŵazga na kusambira Baibolo kukutovwirira kuti tiŵe ŵateŵeti ŵa Mazgu gha Ciuta ŵaluso?

¹⁵ Vyandulo ivyo tikusanga para tikuŵazga na kusambira Baibolo nvinandi comene. Tikovwirika kuti tifiske yimoza mwa ncito zithu za Cikristu, yeneiyo waliyose wa ise wakuŵa “wancito wambura kukhozgeka soni, wakurunjika makora mazgu gha unenesko.” (2 Timote 2:15) Para tikuŵazga na kusambira Baibolo mwakukhazikika, maghanoghano ghithu ghakuzura na maghanoghano gha Ciuta. Nga ndi Paulos, cizamuŵa camacitiko kwa ise ‘kudumbirana na ŵantu vya mu Malemba, kubanula na kurongora’ unenesko wa vilato vyakukondweska vya Yehova. (Milimo 17:2, 3) Maluso ghithu gha kusambizga ghazamuruta pantazi, ndipo vidumbirano vithu, nkani, ndiposo unjirikizgi vizamuŵa vyakukhozga comene kumzimu.—Zintharika 1:5.

16. Kasi ni ntowa wuli za taŵene izo tikwandula nazo pa kuŵazga na kusambira Mazgu gha Ciuta?

¹⁶ Mwakusazgirapo, nyengo iyo tikugwiriskira ncito kusanda Mazgu gha Ciuta yizamutovwira kuti maumoyo ghithu ghakolerane comene na ntowa za Yehova. (Salmo 25:4; 119:9, 10; Zintharika 6:20-23) Yizamukhozga mikhaliro yithu yakumzimu, ya nga ndi kujicefya, kugomezgeka na cimwemwe. (Duteronome 17:19, 20; Civumbuzi 1:3) Para tikugwiriskira ncito cimanyisko ico tikusanga para tikuŵazga na kusambira Baibolo, tikusangwa na mzimu wa Ciuta mu maumoyo ghithu, ndipo cakufumapo cake ndi uzali wa vipambi vya kumzimu mu vyose ivyo tikucita.—Ŵagalatiya 5:2, 23.

17. Ni mwauli umo nyengo ndiposo umo tikuŵazgira na kusambira Baibolo kwa taŵene kukukhwaskirana na ubwezi withu na Yehova?

¹⁷ Nyengo iyo tikuwombora ku vintu vinyake kuti tiŵazge na kusambira Mazgu gha Ciuta njakuzirwa comene ndipo yizamwiziska vyandulo vinandi vyakukhwaskana na ubwezi withu na Ciuta. Paulos wakaromba kuti Ŵakristu ŵanyake ‘ŵazuzgike na kamanyiro ka khumbo la [Ciuta] mu vinjeru na kuwamo kose kwa mzimu, kuti ŵendenge kwakwenerera Fumu na kuyikondweska.’ (Ŵakolose 1: 9, 10) Mwakuyana waka, kuti ise ‘tendenge kwakwenerera Fumu,’ nase tikweneraso ‘kuzuzgika na kamanyiro ka khumbo lake mu vinjeru na kuwamo kose kwa mzimu.’ Mwakuwonekerathu, kusanga kwithu vitumbiko vya Yehova na cizomerezgo, comene-comene vikuthemba pa nyengo na umo tikuŵazgira na kusambira Baibolo kwa taŵene.

18. Kasi ni vitumbiko wuli ivyo vingaŵa vithu usange tikurondezga mazgu gha Yesu ghakulembeka pa Yohane 17:3?

¹⁸ “Ndipo uwu mbumoyo wa muyirayira, kuti ŵamumanyani imwe, Ciuta mweneco yeka, na Yesu Kristu, mweneuyo mukamutuma.” (Yohane 17:3) Ili ni limoza mwa malemba agho ghakugwiriskirika ncito comene na Ŵakaboni ŵa Yehova kuwovwira ŵanji kumanya za kuzirwa kwa kusambira Mazgu gha Ciuta. Mwanadi ncakuzirwa comene kwa waliyose wa ise kucita nteura payekha. Cilindizga cithu ca kuŵa na umoyo wamuyirayira cikuthemba pa kukura kwithu mu cimanyisko ca Yehova na Mwana wake, Yesu Kristu. Ndipo aghanaghanira ivyo ico cikung’anamura. Kusambira vintu vinandi vyakukhwaskana na Yehova kuzamumara cara—tizamusambira za iye kwamuyirayira!—Mupharazgi 3:11; Ŵaroma 11:33.

[Mazgu ghamusi]

Mafumbo Ghakuweleramo

• Kasi kagwiriskiliro kithu ka nyengo kakuvumburaci?

• Nku vyakucitika wuli ivyo tingawomborako nyengo yakuŵazga na kusambira Baibolo?

• Ncifukwa wuli tikwenera kupwererera karyero kithu ka cakurya cakumzimu?

• Ni vyandulo wuli ivyo tingasanga para tikuŵazga na kusambira Malemba?

[Mafumbo]

[Vithuzithuzi pa peji 30, 31]

Kuŵazga na kusambira Baibolo mwakukhazikika kuzamutovwira ‘kurunjiska makora mazgu gha unenesko’

[Vithuzithuzi pa peji 32]

Kucita vintu vinyake mwamahara mu umoyo withu wakutangwanika na vintu vyakumzimu kukwiziska vyandulo vinandi