Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

Sambiro—Lacandulo Ndiposo Lakukondweska

Sambiro—Lacandulo Ndiposo Lakukondweska

Sambiro—Lacandulo Ndiposo Lakukondweska

‘Usange ukughapenja . . . utisangenge mahara ghakumumanyira Ciuta.’—ZINTHARIKA 2:4, 5.

1. Ndi mwauli umo kuŵazga kwakusanguruka kungatipira cimwemwe?

 ŴANTU ŵanandi ŵakuŵazga kuti ŵakondweskeke. Usange ico cikuŵazgika nciweme, kuŵazga kungaŵa kwa mupumulo uweme. Padera pa programu yawo ya nyengo zose yakuŵazga Baibolo, Ŵakristu ŵanji ŵakusangwa kuŵazga mwacisawawa mu Masalmo, Zintharika, nkani za mu Makani Ghaweme, panji vigaŵa vinyake vya Baibolo. Mazgu agho ŵakuŵazga na nkani zake vikuŵapa cimwemwe cikuru comene. Ŵanji ŵakugwiriskira ncito nyengo yakusanguruka mwakuŵazga Yearbook of Jehovah’s Witness, magazini ya Galamukani!, nkani zakulongosora maumoyo gha ŵantu izo zikupharazgika mu magazini iyi, nkani za mdauko, nkani zakuphara kaŵiro ka caru, ndiposo na nkani za cilengiwa.

2, 3. (a) Ndi mwa ntowa wuli iyo cimanyisko cinonono cingayerezgereka na cakurya cakukhoma? (b) Ncici ico cikunjizgikamo mu sambiro?

2 Peneapo kuli kwakuti kuŵazga kwakusanguruka kungaŵa nga nkupumura, sambiro likukhumbikwira kuti maghanoghano ghafwilirepo. Wantanti yunji wa ku England, Francis Bacon, wakalemba kuti: “Mabuku ghanji ghangaŵazgika mwakucita kusanka vigaŵa vyake; ghanji ghangaŵazgika mwambura kukhumbisiska; ndipo ghanji ghacoko waka ghangaŵazgika ghose ghathuntu mwakulimbikira ndiposo mwakupwererera.” Mwaunenesko, Baibolo liri pa cigaŵa caumaliro ici. Mpostole Paulos wakalemba kuti: “Na mweneuyo [Kristu, nga ndi umo wakayimirikira na Melkezedeki uyo wakaŵa Msofi-Mukuru] tiri na mazgu ghanandi kuyowoya, agho nganonono kung’anamula, pakuti muli ŵacizitu kupulika. . . . Cakurya cakukhoma nca aŵo ŵali kufikapo pa urara, aŵo ŵakumanya kupatula uweme na uheni, cifukwa mamanyiro ghaŵo ghali kuzgoŵerera.” (Ŵahebere 5:11, 14) Cakurya cakukhoma cikwenera kusumbika danka pambere cindamirike na kugayika. Cimanyisko cinonono cakumzimu cikukhumbikwira kuŵikapo pwererero likuru comene kuti ticipulikiske na kucisunga mu mtima.

3 Dikishonare linyake likulongosora “sambiro” nga ndi “kacitiro kakuryeska mtima kuti tisange cimanyisko panji tipulikiske, kwizira mu kuŵazga panji mwakupanga kafukufuku.” Ndi vinandi vikunjizgikamo kuruska waka kuŵazga mwaluŵiroluŵiro, mutepanji kugwara waka mzere kusi kwa mazgu peneapo tikuŵazga. Sambiro ndi ncito, kugwiriskira ncito maghanoghano, ndiposo kugwiriskira ncito mamanyiro. Nangauli sambiro likukhumbikwira kufwilirapo, ndipouli, ici kuti cikung’anamura kuti lingaŵa lambura kukondweska cara.

Kupangiska Sambiro Kuŵa Lakukondweska

4. Mwakukoleranako na wamasalmo, ndi mwauli umo sambiro la Mazgu gha Ciuta lingaperekera mupumulo ndiposo kuŵa lacandulo?

4 Kuŵazga na kusambira Mazgu gha Ciuta kungaŵa kwakupereka mupumulo ndiposo kwakupereka nkongono. Wamasalmo wakayowoya kuti: “Dango la Yehova ndiweme lakufikapo, likuwezgeramo mzimu; cisimikizgo ca Yehova ncakukhora, muzereza cikumuzgora wamahara; vilayizgo vya Yehova nvyakunyoroka, vikusekereska mtima; langulo la Yehova ndakutowa, likungweruska maso.” (Salmo 19:7, 8) Marango na vikumbusko vya Yehova vikuwezgeramo umoyo, vikukhozga umoyo withu wakumzimu, vikutipa cimwemwe ca mukati mu mtima, ndiposo vikungweruska maso ghithu mwakuti tiwone makora vilato vyakukondweska vya Yehova. Mwee, nako nkukondweska!

5. Ndi mwa ntowa wuli izo sambiro lingiziska cimwemwe cikuru?

5 Para tikusanga vyakufumapo viweme pa ncito yithu, tikusangwa pakugwira ncito iyo. Anteura, kuti tipangiske sambiro kuŵa lakukondweska, tikwenera kugwiriskira ncito mwaluŵiro cimanyisko cipya ico tacisanga. Yakobe wakalemba kuti: “Uyo wakulaŵisiskamo mu dango lakufiskika la wanangwa, ndipo wakukhalirira nteura pera, ndipo kuti ngwakupulika na ciruwa cara, kweni ngwakucita na citatata, muntu mweneuyu wati waŵenge wa mwaŵi mu kucita kwake.” (Yakobe 1:25) Kugwiriskira ncito mwaluŵiro fundo izo zasambirika kukukhorweska comene. Kupanga kafukufuku na cilato cakuti tikazgore fumbo ilo tangufumbika mu ncito yithu yakupharazga panji pakusambizga nakoso kukutipa cimwemwe cikuru comene.

Kukuliska Khumbo la pa Mazgu gha Ciuta

6. Ndi mwauli umo mulembi wa Salmo 119 wakulongolera kutemweska kwake mazgu gha Yehova?

6 Uyo wakalemba Salmo 119, mutepanji ndi mwanafumu Hezekiya peneapo wakaŵa mucoko, wakalongosora za kutemweska kwake mazgu gha Yehova. Mu mazgu gha sumu, iye wakayowoya kuti: “[Nditemweskenge, NW] vilayizgo vyinu; mazgu ghinu kuti ndigharuwenge cara. [Vikumbusko, NW] vyinu navyo ndivyo cikondwero cane, . . . Cifukwa [ndikhumbiskenge, NW] marango ghinu gheneagho nkughatemwa. Cisungusungu cinu cize kwa ine kuti ndighume, pakuti dango linu [nkulitemweska, NW]. Nkunwekera ciponosko cinu, A Yehova, ndipo dango linu [nkulitemweska, NW].”—Salmo 119:16, 24, 47, 77, 174.

7, 8. (a) Mwakukolenako na buku linyake, kasi cikung’anamuraci ‘kutemweska’ Mazgu gha Ciuta? (b) Ndi mwauli umo tingarongolera citemwa cithu pa Mazgu gha Yehova? (c) Ndi mwauli umo Ezra wakacitira pambere wakaŵa wandaŵazge Dango la Yehova?

7 Pakulongosora lizgu ilo lang’anamurika ‘kutemweska’ mu Salmo 119, dikishonare linyake lakuyowoya za Malemba gha Cihebere likulongosora kuti: “Kagwiriskiro ka ncito ka mazgu gha mu 16 kakuyana na [maverebu] ghakuphara kukondwa . . . na kuranguruka . . . Ndondomeko yake ndi iyi: kondwa, ranguruka, demwera . . . Ng’anamuro la mazgu ghose agha lingaŵa lakuti, kulanguruka ndi ntowa iyo yunji wakusangira cimwemwe mu mazgu gha Yahweh. . . . Ng’anamuro lake likusazgapo maghanoghano.” a

8 Inya, kutemweska kwithu Mazgu gha Yehova kukwenera kufumira pasi pa mtima, cinyina ca maghanoghano. Tikwenera kuranguruka pa vigaŵa ivyo taŵazga waka. Tikwenera kughanaghanirapo comene mazgu gha kumzimu, kughafukatira igho, ndiposo kuranguruka pa igho. Ici cikukhumbikwira kughanaghanirapo comene kwizira mu lurombo. Nga ndi umo wakacitira Ezra, ise nase tikwenera kuŵikapo mtima pakuŵazga na kusambira Mazgu gha Ciuta. Lumbiri lwake likuphara kuti: ‘Pakuti Ezra wakaŵikapo mtima wake kupenjiska dango la Yehova na kulicita, na kusambizga vilayizgo vyake na maweruzgo ghake mwa Israyeli.’ (Ezra 7:10) Awonani vilato vitatu ivyo Ezra wakaŵikirapo mtima wake: kuŵazga, kugwiriskira ncito ivyo wakasambira, na kusambizga. Tikwenera kurondezga ciyerezgero cake.

Sambiro Nga Ncigaŵa ca Kusopa

9, 10. (a) Ndi ntowa wuli izo wamasalmo wakalongolera kuranguruka pa Mazgu gha Yehova? (b) Kasi verebu la Cihebere ilo lang’anamurika ‘kuranguruka’ likung’anamuraci? (c) Ncifukwa wuli ise tikwenera kuwona sambiro la Baibolo nga “ncigaŵa ca kusopa”?

9 Wamasalmo wakulongosora kuti wakaranguruka pa dango la Yehova, marango na vikumbusko vyake. Iye wakuyimba kuti: “Ndirangurukenge na vipango vyinu, na maso ghane ndilaŵisiskenge mendero ghinu. Nkucindika marango ghinu gheneagho nkughatemwa, . . . ndirangurukenge na vilayizgo vyinu. A! ndimanye kutemwa dango linu! ndilo ranguruko lane mhanya wose. Ndiri na mahara kwakuruska ŵasambizgi ŵane ŵose, cifukwa [vikumbusko, NW] vyinu ndivyo ranguruko lane.” (Salmo 119:15, 48, 97, 99) Ncici ico cikunjizgikamo mu ‘kuranguruka’ pa Mazgu gha Yehova?

10 Verebu la Cihebere ilo lang’anamurika ‘kuranguruka’ likung’anamuraso “kufukatira” na “kughanaghaniraposo mu mtima.” “Ilo lagwiriskirika ncito kurongora kughanaghanirapo pa ncito za Ciuta . . . na pa mazgu gha Ciuta.” (Theological Wordbook of the Old Testament) Nauni lakuti “ranguro” likurongora “kuranguruka kwa wamasalmo,” ndiposo “citemwa cake pakusambira dango la Ciuta nga “ncigaŵa ca kusopa.” Mwakuwona sambiro la Mazgu gha Ciuta nga ncigaŵa ca kusopa kwithu kukusazgirapo kuzirwa kwa ilo. Anteura sambiro likwenera kucitika mwakupwererera, mwakovwirika na lurombo. Sambiro ncigaŵa ca kusopa kwithu ndipo likucitika kuti tilutiske pantazi kusopa kwithu.

Kujima mu Ndimba ya Mazgu gha Ciuta

11. Ndi mwauli umo Yehova wakuvumbulira ŵantu ŵake maghanoghano ghake gha ndimba gha kumzimu?

11 Mwakupereka ncindi zamalumbo, wamasalmo wakacemerezga kuti: “A Yehova, nawo mbukuru wa milimo yinu! Maghanoghano ghinu ghali nga ndimba comene!” (Salmo 92:5) Ndipo mpostole Paulos wakayowoya za ‘vintu vya ndimba vya Ciuta,’ maghanoghano gha Yehova gha ndimba wakughavumbura ku ŵantu ŵake “na mzimu” uwo wukugwira ncito pa kagulu ka muzga wa magomezgeko na wa vinjeru. (1 Ŵakorinte 2:10; Mateyu 24:45) Kagulu ka muzga aka mwakulimbikira kakupereka cakurya cakumzimu ca ŵantu wose—“suru” la ŵacasono, peneapo “cakurya cakukhoma” cikuŵa ca “awo ŵali kufikapo pa urara.”—Ŵahebere 5:11-14.

12. Perekani ciyerezgero ca ‘vintu vya ndimba vya Ciuta’ ivyo vyalongosoreka na kagulu ka muzga.

12 Kuti tipulikiske ‘vintu vya ndimba vya Ciuta’ vyanteura ivyo, ncakwenelera kuti tivisambire mwapempero na kuranguruka pa Mazgu ghake. Mwaciyerezgero, cakupharazga ciweme comene cili kusindikizgika ico cikurongora umo Yehova wangaŵira waurunji ndiposo walusungu. Kurongora kwake lusungu kuti kukuyuyura urunji wake cara; mu malo mwake, lusungu lwake ncilongolero ca urunji ndiposo na citemwa ca Ciuta. Pakweruzga wakwananga, cakudanga Yehova wakuwona usange ncakwenelera kurongora lusungu pa lufura lwa sembe ya ciwombolero ya Mwana wake. Usange muntu wakwananga uyo wakurapa cara panji ngwacigaruka, Ciuta wakurongora urunji mwakuwona usange ncakwenelera kurongora lusungu. Mulimose umo vingaŵira, iye wakurondezga marango ghake ghapacanya. b (Ŵaroma 3:21-26) ‘Nawo mbusambazi wa mahara gha Ciuta!’—Ŵaroma 11:33.

13. Ndi mwauli umo tingalongolera kuwongera ‘unandi’ wa unenesko wakumzimu uwo tawumanya?

13 Nga ndi umo wakacitira wamasalmo, naseso tikukondwa cifukwa cakuti Yehova wakutiphalira maghanoghano ghake ghanandi. Davide wakalemba kuti: “Nako nkuzirwa kwa maghanoghano ghinu kwa ine, A Yehova! nawo mbunandi pakughapenda! Usange ndatenge ndighapende nganandi ghakuruska mcenga. (Salmo 139:17, 18) Nangauli cimanyisko ico tili naco sono ncicoko waka pakuyerezgera na maghanoghano ghanandi comene agho Yehova wazamutivumbulira mu nyengo yose yakuntazi, ndipouli, tikuwongera comene ‘unandi’ wa unenesko wakumzimu wakuzirwa uwo tawumanya, anteura tikujima mu ndimba ya unandi uwo, panji citopoko ca Mazgu gha Ciuta.—Salmo 119:160, NW, futunoti.

Kufwilirapo na Vilwero Viweme Nkhwakukhumbikwa

14. Ndi mwauli umo Zintharika 2:1-6 zikudidimizgira kukhumbikwa kwa kufwilirapo pakuŵazga Mazgu gha Ciuta?

14 Sambiro lacandulo la Baibolo likukhumbikwira kufwilirapo. Fundo iyi yikuwoneka makoraghene mwa kuŵazga mwakupwererera Zintharika 2:1-6. Mulaŵiske maverebu agho ghakurongora ncito, agho Themba Solomon la vinjeru likagwiriskira ncito pakudidimizga kufwilirapo uko kukwenera kuŵapo kuti yunji wasange cimanyisko ca Ciuta, vinjeru na umanyi. Iye wakalemba kuti: “Mwana wane, usange ukupokerera mazgu ghane na kusungiska comene marango ghane, mwakuti utegherezge kutu lako ku vinjeru, na kurazga mtima wako ku umanyi; enya, usange ukulirira mahara na kutumpuska mazgu ghako kuti uŵenge na umanyi, usange ukughapenja nga ndi siliva na kupenjisiska nga mbusambazi wakubisika; nteura utimanyiske kumopa Yehova na kusanga mahara ghakumanyira Ciuta. Pakuti Yehova wakupa vinjeru; mu mlomo wake mukufuma mahara na umanyi.” Inya, sambiro lacandulo likukhumbikwira kupanga kafukufuku, kujima, nga ndi para mukupenja cuma cakubisika.

15. Kasi nciyerezgero wuli ca mu Baibolo ico cikurongora kukhumbikwa kwa ntowa ziweme za kaŵazgiro?

15 Kuti sambiro liŵeso lacandulo kumzimu pakukhumbikwira kurondezga ntowa ziweme zakaŵazgiro. Solomon wakalemba kuti: “Usange cisulo ncakubumpa, ndipo wakureka kunorako ku wuyi, wakwenera kukoreska na nkongono.” (Mupharazgi 10:10) Usange uyo wakugwira ncito wakugwiriskira ncito mbavi iyo njibumpu panji usange wakuleka kuyigwiriskira ncito mwaluso, iye mbwenu watayenge pawaka nkongono zake ndipo ncito yake yiŵenge yambura kurongosoka. Mwanteura pera, vyandulo ivyo vikusangika panyengo yakuŵazgira vingapambana comene, vyose vikuthemba pa ntowa zakaŵazgiro. Masacizgo ghacandulo gha umo mungarutiskira pantazi kusambira ghangasangika mu Cipaturo 7 ca Buku Lolangiza la Sukulu ya Utumiki Wateokalase. c

16. Kasi ndi masacizgo wuli ghacandulo agho ghaperekeka kuti ghatovwire pa sambiro lithu?

16 Para uyo wakugwira ncito wayambenge kugwira ncito yake, iye wakutora vilwero ivyo wagwiriskirenge ncito. Mwakuyana waka, para nyengo yakuŵazgira yakwana, tikwenera kutora vilwero vyose ivyo tigwiriskirenge ncito pakuŵazga. Peneapo tikukumbukira kuti sambiro ndi ncito ndipo likukhumbikwira kufwilirapo mu maghanoghano, ciliso ciweme kukhala mwakwenelera. Usange tikukhumba kuŵa maso, kukhala pa mpando uwo wuli pa thebulu panji pa desiki cingaŵa ciweme comene kuruska kugona pa bedi panji kukhala pa sofa. Para mwaŵazga kwa kanyengo kataliko, cingaŵa ciweme kuti mujinyolore panji mufumire pawalo kuti mukaputike mpepo.

17, 18. Perekani viyerezgero vya umo mungagwiriskira ncito vyakovwira kusambira ivyo muli navyo.

17 Tiliso na vyakuŵazga vinandi comene. Capacanya comene pa vyose ivi ndi Baibolo la New World Translation, ilo sono likusangika lose lathuntu panji cigaŵa cake pera mu viyowoyero 37. Baibolo la New World Translation ili liri na maliferensi ghanandi ndiposo liriso na “Table of the Books of the Bible” (Ndondomeko ya Mabuku gha mu Baibolo) yeneiyo yikurongora zina la mulembi, malo ghakulemberako, ndiposo utali wa nyengo yakulembera. Ilo liriso na cirongolero ca mazgu gha mu Baibolo, mazgu ghakusazgikira gha kuumaliro ndiposo na mapu. Mu viyowoyero vinyake, Baibolo ili likusindikizgika mwakuŵa likuru comene, ilo likumanyikwa na zina lakuti Reference Bible. Ilo likuŵa na vyose ivyo vyayowoyeka pacanya apa ndiposo kusazgiraposo vinandi, likuŵa na mafutunoti ghanandi comene gheneagho ghali na vilongorero vyawo. Kasi mukugwiriskira ncito mwaŵi wa vyakupharazga ivyo vili mu ciyowoyero cinu kuti vimovwirani kuti mujime mu ndimba ya Mazgu gha Ciuta?

18 Cilwero cinyake cakuzirwa comene ndi mavoliyumu ghaŵiri gha enisayikulopidiya ya Baibolo ghakucemeka Insight on the Scriptures. Usange mabuku agha ghali mu ciyowoyero ico mukucimanya, igho mukwenera kughagwiriskiranga ncito nyengo zose peneapo mukuŵazga. Igho ghamupaninge cimanyisko cakukhwaskana na nkani zinandi za mu Baibolo. Cirwero cinyake cakuyana nagho ndi “All Scripture Is Inspired of God and Beneficial.” Para mukuyamba kuŵazga buku lipya la mu Baibolo, nciweme kuti musande sambiro lakuyana na buku ilo mu buku la “All Scripture” kuti mumanye cimanyisko ca malo ndiposo na mdauko wake na fundo zakudumura za buku la mu Baibolo ilo ndiposo na candulo cake kwa ise. Cinyakeso cakovwilira kusambira ico casindikizgika sono-sono apa ndi Watchtower Library, iyo yikuŵazgika pa kompyuta, ndipo sono yikusangika mu viyowoyero vinkondi na vinayi.

19. (a) Ncifukwa wuli Yehova watipa vilwero viweme comene vyakovwira kusambira Baibolo? (b) Ncici ico cikukhumbikwa kuti sambiro la Baibolo liŵe lakwenelera?

19 Yehova watipa vilwero vyose ivi kwizira mwa “muzga wa magomezgeko na wa vinjeru” kuti ŵateŵeti ŵake pa caru capasi ‘ŵapenje na kumumanyisiska Yehova.’ (Zintharika 2:4, 5) Ntowa ziweme za kaŵazgiro zikutipangiska kuti timumanye makora Yehova ndiposo kuti tisangwe na ubwezi wathithithi na iye. (Salmo 63:1-8) Inya, sambiro ndi ncito, kweni iyo ndi ncito yakukondweska ndiposo yacandulo. Yikutora nyengo, ndipouli, mutepanji mukughanaghana kuti, ‘Kasi nyengo ningayisanganku yakuti niŵike pwererero likuru pakuŵazga Baibolo na sambiro la namwene?’ Fumbo ili lizamuzgoreka mu nkani yaumariro ya nkani zitatu izi.

[Mazgu ghamusi]

a New International Dictionary of Old Testament Theology & Exegesis, Volume 4, mapeji 205-7.

b Wonani Gongwe la Mulinda la Chicheŵa la August 1, 1998, peji 13, ndime 7. Pakuŵazga Baibolo, mungaweleramoso mu mitu yakusambirika yose yiŵiri ya mu magazini iyi ndiposo pa mitu iyi, “Justice,” “Mercy,” na “Righteousness” mu enisayikulopidiya ya Baibolo yakucemeka Insight on the Scriptures, yakupharazgika na Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

c Lakupharazgika na Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. Usange buku ili mulije mu ciyowoyero cinu, unjirikizgi uweme wa ntowa zakaŵazgiro ungasangika mu magazini ghakurondezgapo agha gha Gongwe la Mulinda gha mu Chicheŵa: August 15, 1993, mapeji 13-17; November 1, 1986, mapeji 13-14.

Mafumbo Ghakuweleramo

• Ndi mwauli umo tingapangira sambiro lithu kuŵa lakukondweska ndiposo lacandulo?

• Nga ndi wamasalmo, ndi mwauli umo ‘tingatemweskera’ na ‘kuranguruka’ pa Mazgu gha Yehova?

• Ndi mwauli umo Zintharika 2:1-6 zikurongolera kukhumbikwa kwa kufwilirapo pakuŵazga Mazgu gha Ciuta?

• Ndi vilwero wuli vyakovwira kuŵazga ivyo Yehova wapereka?

[Mafumbo]

[Cithuzithuzi pa peji 23]

Kuranguruka na lurombo vikutovwira kuti tikuliske citemwa ca pa Mazgu gha Ciuta

[Vithuzithuzi pa peji 26]

Kasi mukugwiriskira ncito makora vilwero ivyo muli navyo kuti musange cimanyisko cinandi ca Mazgu gha Ciuta?