Baibolo​—​Buku Lacovwiro mu Umoyo

“MAZGU gha Ciuta ngamoyo ndiposo ngankongono, ngakuthwa kuruska lupanga lwakuthwa kose-kose . . . ndipo ghakumanya kupatulanya mahara na maranguruko gha mtima.” (Ŵahebere 4:12, NW) Kalongosolero aka, ka ivyo Mazgu gha Ciuta ghangacita, kakukhozgera nadi kuti Baibolo ni buku liweme waka cara.

Muntu munyake wakulemba vya cisopo wakaneneska nadi apo wakalemba kuti: “Uthenga wake ngwakuzirwa comene pa umoyo withu nga ni umo kuthuta kuliri kwakuzirwa.” Wakasazgirapo kuti: “Para muntu lero waghanaghanira za khumbo lithu kweniso kukhumbikwa kwa kucizgika, ndipo wakucita ntena uku wakuŵazga Baibolo na kulanguruka pa ivyo wakuŵazga, vyakufumapo vyake vikuŵa vyakuziziswa.” Nga ni nyali yakuŵala, Baibolo likutovwira kupulikiska nkani zinandi na vyakumara-mahara vya kakhaliro kasono.—Salmo 119:105.

Inya nadi, mahara agho ghali mu Baibolo ghali na nkongono ya kuwumba kaghanaghaniro kithu, kutovwira kumazga vyakumara-mahara, kusinta mikhaliro yithu, na kutipa maluso ghakuti tilimbane na mikhaliro iyo patekha yingatitonda. Cakuzirwa comene ncakuti Baibolo likutovwira kuti timanye na kumutemwa Ciuta.

Buku Ilo Likupereka Candulo

Mulembi wa Baibolo, Yehova Ciuta, ‘ngwakuzgoŵerana nagho mendero ghithu ghose.’ Wakumanya makora vyakusoŵa vithu vyakuthupi, na vyakumzimu kuruska umo ise tingamanyira. (Salmo 139:1-3) Mwakupwererera, wakuŵika mphaka zakuwoneka makora za kacitiro ka vintu ka ŵantu. (Mika 6:8) Ncamahara kumanya maurongozgi na mphaka izi na kuyezga kukhala na umoyo wakukolerana na izo. Wamasalmo wakati ngwamwaŵi muntu uyo “mu dango la Yehova ndimo muli cimwemwe cake.” “Cose ico iye tiwacite cisakatenge.” (Salmo 1:1-3) Mwaunenesko kuti tisange candulo ca nga ni ici tikwenera kulisanda makora Baibolo.

Maurice, uyo kale wakaŵa musambizgi, nyengo zose wakagomezganga kuti Baibolo ndacandulo pakusambizga mdauko wakale ndiposo kuti liri na fundo ziweme. Kweni ndipouli, wakakayikanga kuti ndakufunyilirika na Ciuta. Pamanyuma pa kutegherezga ku kalongosolero kakuyowoya za cifukwa ico Ciuta wakaperekera Mazgu ghake ghakulembeka ku ŵantu, Maurice wakasanda maucimi gha Baibolo ghakupambana-pambana. Apo wakaŵa munyamata, wakasambira za mdauko, sayansi, jogirafe ndiposo wakaŵazga mabuku ghanandi. Sono wati wawona maukaboni ghanandi  agho ghakukhozgera unenesko wa Baibolo, wakuzomerezga kuti wakamanyanga kantu cara. “Nkaŵa mu cisi cifukwa ca kutemwa cuma, na vyakusekereska. Nkasoŵa cakucita nati nawona uweme na unenesko wa buku likuru kuruska mabuku ghose agho ghali kulembeka.”

Lero mu virimika vyake vya mu ma 70, Maurice, wakuyowoya mwakuwongera za nkani ya kuwonekera kwa Yesu kwa mpostole Tomasi, wakuti: “Nakhorwerathu nkanira kuti Baibolo ndaunenesko nadi.” (Yohane 20:24-29) Nga ni umo mpostole Paulos wakayowoyera, Baibolo likuvumbura maranguruko gha mtima, ndipo likupangiska umoyo kuŵa wacandulo. Inya, liri buku lacovwiro nadi mu umoyo.

Likukhozga Umoyo Wakusuzgika

Baibolo likuperekaso urongozgi uwo ukovwira ŵantu kuti ŵasinte nkaro ziheni. Daniel wakaleka kukhweŵa hona, uroŵevu, ndipo wakalekaso kutcezera mu viphikiro. (Ŵaroma 13:13; 2 Ŵakorinte 7:1; Ŵagalatiya 5:19-21) Kuyowoya unenesko, kuleka nkaro izi na kuvwara “wuntu upya” (NW) kukukhumbikwira citata. (Ŵaefeso 4:22-24) “Cikaŵa cipusu cara,” ndimo wakuyowoyera ntena Daniel, “cifukwa tili kuzura na zakwananga.” Kweni ndipouli, wakayileka mikhaliro iyi. Panyengo yasono Daniel wakuŵazga Mazgu gha Ciuta zuŵa lirilose, ndipo ici cikumupangiska kuti wasenderere kufupi na Yehova.

Apo Daniel wakakuranga, nyengo zose wakalitemwanga comene Baibolo—nangauli wakaliŵazganga yayi—ndipo usiku wuliwose wakapemperanga kwa Ciuta. Kweni pakaŵa cintu cinyake ico cikamusoŵanga. Wakaŵavye cimwemwe. Nyengo yakusintira vintu yikakafika apo kwa nyengo yakwamba wakapanikizga zina la Ciuta mu Baibolo. (Exodus 6:3; Salmo 83:18) Kufumira apo, pakupempera wakagwiriskiranga ncito zina lakuti Yehova, ndipo mapempero ghake ghakamba kuŵa ghakudunjika. “Yehova wakamba kuŵa nane pafupi, ndipo ni bwezi lane la kutemweka.”

Apo wakaŵa wandalisambire Baibolo, Daniel wakaŵavya cilindizga cakukhora ca muntazi. “Muntu waliyose wakumanya kuti caru cahenipa,” wakuyowoya nteura. “Nkatentema, ndipo nkajitangwaniska dala mwakuti niruwe vyakucitika vya mu caru.” Nyengo yikati yajumpapo, iye wakasambira kuti Ciuta wazamuŵika urunji pa ŵantu wose pacaru capasi cakutowa, mwenemumo ŵantu ŵakupulikira ŵazamusangwa na mtende na cimwemwe kwandanda. (Salmo 37:10, 11; Daniel 2:44; Civumbuzi 21:3, 4) Daniel sono wali na cilindizga cakusimikizgika. Nkongono ya Baibolo iyi yikumupangiska kuti walutilire kuŵa na kaghanaghaniro kaweme pa umoyo.

Likovwira Kumazga Masuzgo gha Maghanoghano

George wakaŵa na virimika vinkondi na viŵiri apo ŵamama ŵake ŵakatayika. Pakughanaghana kuti panji wazamuwuka cara zuŵa lakurondezgapo mlenji, iye wakacitanga wofi kuti wagone nyengo ya usiku. Pamanyuma pake wakaŵazga mazgu gha Yesu ghakuyowoya za nyifwa na ciwuka: “Ora likwiza mu leneilo ŵose aŵo ŵali mu mararo [“gha cikumbukiro,” NW] ŵati ŵapulike mazgu [gha Yesu], ndipo ŵati ŵafumengemo.” Wakatorekaso mtima na mazgu gha Yesu ghakuti: “Ine ndine ciwuka na umoyo: uyo wakupulikana na ine, nanga wafwe, wati waŵenge wamoyo.” (Yohane 5:28, 29; 11:25) Mazgu agha ghakamuŵira ghaweme, ghakupulikikwa, na gha cisangulusko. George wakuti: “Unenesko uwu ukukondweska maghanoghano pera cara kweniso ukunitora mtima.”

Daniel, uyo wazunulika pakwambilira, nayo wakenjerwanga. Ŵamama ŵake ŵakaŵa kuti ŵangakwaniska cara kumulera, mu malo mwake ŵakamutumizga ku nyumba zakupambana-pambana zakulelerako ŵana. Nyengo zose wakajiwonanga nga ni muntu wakuzgeŵa ndipo wakadokeranga civikiliro ca mbumba yacitemwa. Nyengo yikati yajumpapo, kwizira mu sambiro lake la Baibolo wakasanga ico wakanwekanga. Daniel wakamba kukolerana na mpingo Wacikristu wa Ŵakaboni ŵa Yehova ndipo wakamba kuŵa yumoza wa mbumba  yakumzimu, mwenemumo wakajiwona kuti ngwakupokelereka na kutemweka na ŵanyake. Inya nadi, Baibolo likovwira mu mikhaliro ndiposo mu kaghanaghaniro.

Kumbukani kuti Yehova wakuwona ivyo vili mu mtima withu ndipo wakumanya ivyo tikusoŵeka. Ciuta “wakupima mtima,” ndipo wakupa “muntu yose kwakuyana na ntowa zake.”—Zintharika 21:2; Yeremiya 17:10.

Urongozgi Wakovwira pa Umoyo wa Mbumba

Baibolo likupereka urongozgi wakukhumbikwa pa nkani za kakhaliro ka ŵantu. George wakuyowoya kuti: “Kupambana maghanoghano panji kuleka kupulikiskana ni ukhaliro wakukwenyerezga comene.” Kasi iye wakucita wuli kuti wawumazge? “Para namanya kuti muntu wanibudira, mbwenu nkugwiriskira ncito urongozgi wakupulikikwa makora wa pa Mateyu 5:23, 24, wakuti: ‘Phemanani na mbali wako.’ Fundo yiliyose yiweme iyo ningayowoya para tapambana maghanoghano yikuŵa na vyakufumapo viweme. Nkuŵa pa mtende na Ciuta uwo Baibolo likuyowoya. Urongozgi wa Baibolo ukugwira ncito. Ngwakovwira comene.”—Ŵafilipi 4:6, 7.

Para pawuka mpindano pakati pa mfumu na muwoli wake, wose ŵakwenera ‘kupusumpa kupulika, kuzitula kuyowoya, kuzitula kukalipa.’ (Yakobe 1:19) Urongozgi uwu ukupereka mwaŵi wakuti paŵe kudumbiskana. George wakusazgirapo kuti: “Para nalondezga urongozgi wa kutemwa na kupwererera muwoli wane nga umo ine nkukhumbira, nyengo yeneyiyo nkuwona uweme wake. Cikuŵa cipusu kwa muwoli wane kunicindika.” (Ŵaefeso 5:28-33) Enya, Baibolo likutisambizga umo tingamazgira maubudi ghithu gha taŵene ndiposo na umo tingacitira na gha ŵanyithu.

Urongozgi Uwo Ukukhalirira

Themba la vinjeru Solomon likati: “Tamira mwa Yehova na mtima wako wose, ungeghamanga ku umanyi wako weka. Mu mendero ghako ghose umuzomere iye, ndipo tiwanyoroskenge ntowa zako.” (Zintharika 3:5, 6) Mwee, nako nkuzirwa na uweme wa mazgu agha!

Baibolo liri na nkongono yakuciska muntu kucita milimo yiweme. Likucitiska umoyo wa awo ŵakutemwa Ciuta kuti uyane na khumbo lake mwakuti ŵaŵe na cimwemwe ‘pakwenda mu dango la Yehova.’ (Salmo 119:1) Kwali mikhaliro yithu nja mtundu wuli, Baibolo liri na urongozgi uwo tikuwukhumba. (Yesaya 48:17, 18) Liŵazgani zuŵa na zuŵa, langurukani, ndipo gwiriskirani ncito ivyo mukuŵazga. Limovwiraninge kuti muŵe na kaghanaghaniro kaweme na kulimbikira kucita vintu ivyo nvituŵa na viweme. (Ŵafilipi 4:8, 9) Mumanyenge umo mungakhalira na umoyo wacimwemwe ndiposo umo mungatemwera Mlengi wa umoyo.

Mwakulondezga kacitiro aka, Baibolo liŵenge lacovwiro kwa imwe—nga ni umo laŵira ku ŵanji mamiliyoni ghanandi—kuruska kuŵa waka buku liweme. Nadi, liŵenge buku lacovwiro mu umoyo!

[Cithuzithuzi pa peji 6]

Baibolo lingamukhozgani usange mwasimikizga kumazga mikhaliro yiheni

[Cithuzithuzi pa peji 7]

Baibolo likusambizga umo mungasenderera kufupi na Ciuta