Kumazga Urwirwi wa Nkondo

ABRAHAM wakaŵa mu gulu la nkondo la vigeŵenga kwa virimika 20. a Kweni panyengo yasono waleka kurwa nkondo ndipo warutengekoso cara. Mwakusazgirapo, ŵanji awo ŵakaŵa ŵarwani ŵake sono mbabwezi ŵake ŵakutemweka. Ncivici cikamupangiska kuti wasinte? Baibolo. Ilo lapereka kwa Abraham cilindizga na cimanyisko, ndipo lamovwira kuti wawone vyakucitika vya ŵantu umo Ciuta wakuwonera. Baibolo likawuskapo khumbo lake la kurwa nkondo, ndipo citima, thinko, na ukari vikamba kumara. Wakamanya kuti Baibolo liri na munkhwara wankongono wakucizgira maghanoghano.

Kasi Baibolo likovwira wuli kuti muntu wamazge urwirwi wa maghanoghano? Likasinta cara ivyo vikamucitikira Abraham. Kweni ndipouli, kuŵazga na kuranguruka pa Mazgu gha Ciuta kukapangiska kaghanaghaniro kake kuti kakolerane na Mlengi. Sono wali na cilindizga ca muntazi muweme, ndipo wakuŵika pakwamba vintu ivyo nvyakukhumbikwa. Vintu ivyo nvyakuzirwa kwa Ciuta vyaŵaso vyakuzirwa kwa iye. Apo ici cikamba kucitika, maghanoghano ghake ghakamba kukhazikika. Umu ndimo Abraham wakovwilikira kuti wasinte.

Kurwa Nkondo ya Ŵekhaŵekha

Abraham wakababikira mu Africa mu ma 1930. Pamanyuma pa nkondo yaciŵiri ya pacaru cose, caru ico Abraham wakakhalangamo cikamba kuwusika na caru ico cikapakananga naco mphaka, kweni ŵenecaru ŵanandi ŵamoza na Abraham ŵakakhumbanga wanangwa wa kujiwusa ŵekha. Mu 1961, Abraham wakanjira gulu lakurwera wanangwa leneilo likarwa nkondo ya ucigeŵenga pakulimbana na caru cakupakana naco mphaka ico cikaŵawusanga.

“Ŵakaŵa ŵarwani ŵithu. Ŵakanozgeka kuti ŵatikome, ndico cifukwa nase tikakhumbanga kuŵakoma,” ndimo wakuyowoyera ntena Abraham.

Nyengo zinandi umoyo wa Abraham ukaŵanga pa ngozi, mwanteura mu 1982, pamanyuma pa kurwa nkondo kwa virimika 20, iye wakacimbilira ku Europe. Panyengo iyi virimika vyake vikaŵa mu ma 40, ndipo apo wakati wafwasa, wakaranguruka na kusanda umoyo wake wakumanyuma. Kasi khumbo lake likamufikiska mphani? Kasi muntazi mwake mukaŵa vici? Abraham wakakumana na Ŵakaboni ŵa Yehova ndipo wakamba kuwungana nawo. Iye wakakumbukira kuti virimika vyakumanyuma apo wakaŵa mu Africa, wakaŵazga trakiti ilo Kaboni munyake wakamupa. Trakiti ili likayowoya za paradiso uyo  wakwiza pacaru capasi na boma lakucanya ilo lizamuwusa ŵantu. Kasi uwu mbunenesko nadi?

Abraham wakuti: “Baibolo likanisambizga kuti virimika vyose ivyo tikarwanga nkondo vikamalira pawaka. Boma lekha ilo lizamucitira ŵantu urunji ni Ufumu wa Ciuta.”

Nyengo yicoko yikati yajumpapo pamanyuma pakuti Abraham wabapatizika nga ni Kaboni wa Yehova, muntu munyake zina lake Robert wakacimbira kufuma ku Africa kuruta ku msumba wa mu Europe uwo mukaŵa Abraham. Robert na Abraham ŵakarwera lumoza nkondo iyo kweni ku vigaŵa vyakupambana ivyo vikatimbananga. Nyengo na nyengo Robert wakarangurukanga za cilato ceneko ca umoyo. Wakaŵa muntu wakusopa, ndipo cifukwa cakuti wakaŵazga vigaŵa vinyake vya Baibolo, wakamanya kuti zina la Ciuta ni Yehova. Penepapo Ŵakaboni ŵakufumira mu mpingo uwo mukaŵa Abraham ŵakajipereka kovwira Robert kuti wapulikiske makora Baibolo, iye mwaluŵiro wakazomera.

Robert wakuyowoya kuti: “Kufuma waka pakwamba penepapo, nkatoreka mtima na umo Ŵakaboni ŵakugwiriskira ncito zina la Yehova na Yesu, kulongora kuti ni ŵantu ŵakulekana. Ici cikukolerana na ico nkacimanya kale mu Baibolo. Ŵakaboni ŵakuvwaraso makora ndipo mbalusungu ku ŵanyawo kwambura kupwererako kantu za mtundu. Vintu vya nga ni ivi vikaŵa na cisambizgo cikuru comene pa ine.”

Ŵarwani Ŵazgoka Mabwezi

Robert na Abraham, awo kale ŵakatinkananga, sono ŵali pa ubwezi weneco. Wose mbateŵeti ŵanyengo zose mu mpingo umoza wa Ŵakaboni ŵa Yehova. Abraham wakuyowoya kuti: “Mu nyengo ya nkondo, kanandi nkazizwanga cifukwa ico ŵantu ŵakufuma mu vyaru vya pafupi nase—ŵeneawo ŵanandi ŵa iwo ŵakaŵa mu cisopo cimoza, ŵakatinkananga yumoza na munyake. Ine na Robert tikaŵa mu tcharitchi limoza, kweni tikatimbananga. Tose sono ndise Ŵakaboni ŵa Yehova, ndipo cipulikano cithu catiŵika pamoza.”

“Iyi ndiyo mphambano yake,” Robert wakusazgirapo. “Tose sono tili mu cipulikano ico catipangiska kuŵa mu ubali weneco. Tirutengeso ku nkondo cara.” Baibolo liri na nkongono yakuzgora mitima ya ŵantu awo kale ŵakaŵa ŵarwani. Mwapacokopacoko, kugomezgana na kutemwana vikanjira mu malo gha thinko na ukari.

Panyengo iyo Abraham na Robert ŵakarwanga nkondo, ŵanyamata ŵanyakeso ŵaŵiri ŵakatimbananga mu nkondo yinyake iyo yikaŵako pakati pa vyaru viŵiri vyakupakana mphaka. Mwaluŵiro, Baibolo nga ni munkhwara wankongono, likaŵawovwira kucizga mitima yawo. Mwauli?

Kukoma—Pamanyuma Pake Kufwira Caru

Gabriel mweneuyo wakakulira mu mbumba yakusopa, wakaphalirika kuti caru cawo cikaŵa pa nkondo yakupatulika. Mwanteura, apo wakaŵa na virimika 19, wakajipereka kuŵa msilikari ndipo wakapempa kuti warute ku nkondo. Kwa myezi 13 wakatoramo cigaŵa pakutimbana kwa zanimuwone, kwakuti nyengo yinyake kukakhala waka kilomita yimoza na nusu kuti wawonane na ŵarwani ŵake maso na maso. Iye wakuti: “Nkukumbuka makora comene cakucitika cimoza apo murongozgi withu wa nkondo wakatiphalira kuti ŵarwani ŵatiwukirenge usiku uwo. Tikatentema comene kwakuti tikalizga futi zithu usiku  wose.” Iye wakawona ŵantu mu caru ico ŵakapakana naco mphaka nga mbarwani ŵake ŵakwenelera nyifwa. “Khumbo lane likaŵa lakuti nikome ŵantu ŵanandi umo ningakwaniskira. Ndipo pamanyuma pake, mwakuyana na ŵanyane ŵanandi, nkakhumbanga kuti nifwe nga ni muntu uyo wafwira caru cake.”

Ndipouli, mukuruta kwa nyengo, Gabriel wakamba kugongowa. Wakacimbilira ku mapiri, na kunjira mwacisisi mu caru cambura nkondo, ndipo wakaruta ku Europe. Iye wakarutizga kufumba Ciuta cifukwa ico umoyo wake ukaŵira wakusuzga comene, ndiposo wakakhumba kumanya usange masuzgo agho wakakumananga nagho ghakaŵa cirango ca Ciuta. Iye wakakumana na Ŵakaboni ŵa Yehova, ŵeneawo ŵakamulongora mu Baibolo cifukwa ico umoyo ngwakuzura na masuzgo lero.—Mateyu 24:3-14; 2 Timote 3:1-5.

Apo Gabriel wakarutizga kusambira Baibolo, penepapo wakamanya kuti ndaunenesko nadi. “Nkasambira kuti tingakhala na umoyo wamuyirayira pacaru capasi ca paradiso. Ndipo ici ndico nkadokeranga nakale nicali mwana.” Baibolo likamupembuzga Gabriel ndipo likasanguruska mtima wake uwo panyengo iyo ukasuzgika. Urwirwi wake ukuru wa maghanoghano ukamba kumara. Mwanteura panyengo iyo wakakumana na Daniel, uyo kale wakaŵa murwani wake, Gabriel wakaŵavye nayo thinko lirilose. Kweni kasi ncivici ico cikamupangiska Daniel kuruta ku Europe?

“Usange Muliko Nadi, Conde Novwirani!”

Daniel wakalereka nga ni Mukatolika ndipo apo wakaŵa na virimika 18 wakacemeka ku usilikari. Iye wakatumika ku nkondo yeneyiyo kukaŵa Gabriel kweni ku vigaŵa vyakupambana ivyo vikatimbananga. Apo Daniel wakendeskanga galimoto ya kasinja kufupi na uko nkondo yikarwekanga, bomba likaphuliska kasinja yura. Ŵanyake ŵakafwira papo, iye wakapwetekeka comene ndipo wakatorekera ku jere. Wakakhala myezi yinandi mu cipatala na mu msasa ŵacali ŵandamutumizge ku caru cambura nkondo. Cifukwa ca phukwa na kwambura kantu kalikose kakuti wasuŵizge, iye wakaghanaghana kuti wajikome waka. Daniel wakapempera kwa Ciuta kuti: “Usange muliko nadi, conde novwirani!” Namacero ghake, Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakamwendera ndipo ŵakamuzgora mafumbo ghake ghanandi. Paumaliro pake, wakaruta ku Europe nga ni muntu wakucimbira kwawo. Wali kwenekura, wakarutizga kucezga na Ŵakaboni na kusambira Baibolo. Ivyo wakasambira vikacepeska vyenjezgo vyake na ukari.

Gabriel na Daniel sono ni mabwezi ghakugomezgeka, mbakukolerana mu ubali wakumzimu nga Mbakaboni ŵa Yehova ŵakubapatizika. Gabriel wakuti: “Kutemwa kwane Yehova ndiposo na kulimanya Baibolo vyanovwira kuwona vintu nga ni umo Iye wakuwonera. Daniel waliso murwani wane cara. Virimika ivyo vyajumpa nkatenge nimukomenge nadi. Kweni Baibolo lanisambizga kaghanaghaniro kakupambana na ako—kuti niŵe wakunweka kumufwira iye,” ndimo wakuyowoyera ntena Gabriel.

“Nkawonanga ŵantu ŵa visopo vyakupambana na ŵa mitundu yakupambana ŵakukomana yumoza na munyake,” wakuyowoya nteura  Daniel. “Ndipo pakaŵa ŵanyake ŵa cisopo cimoza awo ŵakakomananga mu nkondo. Apo nkawonanga ivi, nkatenge Ciuta ndiyo wakucitiska. Kweni sono namanya kuti Satana ndiyo wakucitiska nkondo zose. Ine na Gabriel tili ŵantu ŵa cipulikano cimoza sono. Tizamutimbanaso cara!”

“Mazgu gha Ciuta Ngamoyo ndiposo Ngankongono”

Ncifukwa wuli Abraham, Robert, Gabriel, na Daniel ŵakasinta mwanteura? Kukaŵa wuli kwamacitiko kuti ŵamazge thinko likuru na citima mu mitima yawo?

Waliyose wa ŵanarumi aŵa wakaŵazga, kuranguruka, na kusambira unenesko wa mu Baibolo, leneilo ‘ndamoyo ndiposo ndankongono.’ (Ŵahebere 4:12, NW) Mulembi wa Baibolo ndiyo Mlengi wa ŵantu, mweneuyo wakumanya kucitiska mtima wa muntu uyo wakukhumba kutegherezga na kusambira kuti uŵe uweme. “Malembo ghose ghakuperekeka na Ciuta ghakwanduliraso kusambizga, na kucenya, na kunozga, na kulanga uko kuli mu urunji.” Para muŵazgi wazomerezga Baibolo kuti limurongozge, iye wakuŵa na kacitiro ka vintu kaweme na mikhaliro yipya. Wakwamba kusambira umo Yehova wakuwonera vintu. Kacitiro aka kakupereka vyandulo vinandi, kusazgapo kumazga urwirwi wa nkondo.—2 Timote 3:16.

Mazgu gha Ciuta ghakuyowoya kuti palije fuko, mtundu, panji ŵantu ŵa ciwongo cimoza, kuti mbaweme panji mbaheni kuruska ŵanyake. “Ciuta ndi murumbacisko cara: kweni mu mitundu yose uyo wakumopa na kucita urunji ngwa mapokereko na iyo.” Muŵazgi uyo wakupulikira urongozgi uwu wakovwirika pacoko na pacoko kumazga thinko lafuko panji mtundu.—Milimo 10:34, 35.

Maucimi gha Baibolo ghakulongora kuti sono-sono apa Ciuta wazamuwuskapo muwuso wa ŵantu na kwimika Ufumu wa Mesiya. Mwakugwiriskira ncito boma ili, Ciuta “wakurekeska nkondo kumpererekezgo za vyaru.” Magulu agho ghakukhozgera nkondo na kuciska ŵantu kuti ŵatimbanenge ghazamuŵakoso cara. Awo ŵalikufwa cifukwa ca nkondo ŵazamuwuka na kupika mwaŵi wakukhala mu paradiso pacaru capasi. Pazamuŵavya kucimbira muntu murwani panji wankaza.—Salmo 46:9; Daniel 2:44; Milimo 24:15.

Pakuyowoya za ŵantu awo ŵazamukhala mu caru panyengo iyo, Baibolo likuti: “Tiŵazenge nyumba na kukhalamo; tiŵapande mpeska na kurya vipasi. Kuti ŵazengenge cara munyake ndiye wakhalengemo; nta tiŵapande munyake warye . . . Kuti tiŵateŵetenge waka cara, panji kubabira soka nako cara.” Kupweteka panji kuŵinya kulikose kuzamumara. Kugomezga cilindizga ca nga ni ici mwapacokopacoko kukumazga citima na citengero mu mtima wa muntu.—Yesaya 65:21-23.

Baibolo liri nadi munkhwara wankongono wa maghanoghano. Visambizgo vyake vyayamba kale kumazga urwirwi wa nkondo. Awo kale ŵakaŵa ŵarwani sono ŵakukolerana mu ubali wa pacaru cose. Kumazga urwirwi wa nkondo uku kuzamulutilira mu kaŵiro kapya ka Ciuta mupaka kuzakaŵavye kutinkana na ukari, citima na citengero mu mitima ya ŵantu. Mlengi wakulayizga kuti “vya kale nta vikumbukikenge panji kunjiraso mu mtima.”—Yesaya 65:17.

[Mazgu ghamusi]

[Mazgu Ghakukhozgera pa peji 3]

“Baibolo likanisambizga kuti virimika vyose ivyo tikarwanga nkondo vikamalira pawaka”

[Mazgu Ghakukhozgera pa peji 4]

Baibolo liri na nkongono yakuzgora mitima ya ŵantu awo kale ŵakaŵa ŵarwani

[Mazgu Ghakukhozgera pa peji 5]

Mwapacokopacoko, kugomezgana na kutemwana vikanjira mu malo gha thinko na ukari

[Mazgu Ghakukhozgera pa peji 5]

Para muŵazgi wazomerezga Baibolo kuti limurongozge, iye wakuŵa na kacitiro ka vintu kaweme na mikhaliro yipya

[Cithuzithuzi pa peji 6]

Awo kale ŵakaŵa ŵarwani sono ŵakukolerana mu ubali wa pacaru cose

[Kulongosora Cithuzithuzi pa peji 3]

Msasa wa ŵantu ŵakucimbira kwawo: CITHUZITHUZI CA UNITED NATION 186811/J. Isaac