Enderani Lumoza na Gulu la Yehova

‘Ciuta wa mtende . . . wamunozgekereskani mu [vintu] vyose viweme kuti mucite khumbo lake.’—ŴAHEBERE 13:20, 21.

1. Kasi ŵantu pacaru cose mbalinga, ndipo mbantu ŵalinga awo ŵali mu visopo vyakupambana-pambana?

 MU CIRIMIKA ca 1999, ciŵerengero ca ŵantu pacaru cose capasi cikaŵa mabiliyoni ghankondi na limoza. Buku lakuti The World Almanac likulongora kuti pa ciŵerengero ici, ŵantu 1,165,000,000 Mbasilamu; 1,030,000,000 Mbakatolika; 762,000,000 Mbahindu; 354,000,000 Mbabuda; 316,000,000 Mbaprotestanti; ndipo 214,000,000 mba Cisopo ca Orthodox.

2. Kasi mungayowoyapo vici na mukhaliro wa visopo uwo wulipo lero?

² Pakuwona za kugaŵikana na ntimbanizgo za visopo izo zilipo lero, kasi ŵantu wose aŵa ŵakucita khumbo la Ciuta mwakukolerana? Yayi, “cifukwa Ciuta kuti ndi Ciuta wa utimbanizgi cara, kweni wa cimango.” (1 Ŵakorinte 14:33) Kulwande linyake, wuli pakuyowoya za ubali wa pacaru cose wa ŵateŵeti ŵa Yehova? (1 Petros 2:17) Kusanda mwakupwererera kukulongora kuti ‘Ciuta wa mtende, wakuŵanozgekereska mu vintu vyose viweme kuti ŵacite khumbo lake.’—Ŵahebere 13:20, 21.

3. Ncivici cikacitika mu Yerusalemu pa Pentekosti wa 33 C.E., ndipo ncifukwa wuli?

³ Kuyowoya unenesko, unandi wa ŵantu awo ŵakukolerana na Ŵakaboni ŵa Yehova kuti ndico cimanyikwiro cakuti ŵakutemweka na Ciuta cara; panji kusazgikira kwa ciŵerengero kuti ndiko kukukondweska Ciuta cara. Iye wakasanka Ŵaisrayeli cifukwa cakuti ŵakaŵa “ŵanandi kwakuruska” mitundu yose cara. Nakwenenako, iwo ndiwo ŵakaŵa “ŵacoko” comene. (Duteronome 7:7) Kweni cifukwa cakuti Ŵaisrayeli ŵakaleka kugomezgeka, pa Pentekoste wa 33 C.E., Yehova wakaŵapoka ucizi na kupereka ku mpingo upya Wacikristu uwo ukaŵa na ŵarondezgi ŵa Yesu Kristu. Iwo ŵakaphakazgika na mzimu utuŵa wa Yehova ndipo na mwampu wose ŵakarutilira kupharazga ku ŵanji unenesko wakuyowoya za Ciuta na Kristu.—Milimo 2:41, 42.

Kurutilira Kuya Pantazi

4. Ncifukwa wuli mungayowoya kuti Ŵakristu ŵakutendekera ŵakarutilira kuya pantazi?

⁴ Mu virimika vya mu handiredi lakwamba, mpingo Wacikristu ukarutilira kuya pantazi, kupharazga ku malo ghapya, kupanga ŵasambiri, ndiposo ukapulikiskanga makora cilato ca Ciuta. Ŵakristu ŵakutendekera aŵa ŵakenderanga  lumoza na ungweru wakumzimu uwo ukavumbulikanga kwizira mu makalata ghakufunyilirika na Ciuta. Mwakukhuŵirizgika na maulendo gha ŵapostole na ŵanji, iwo ŵakafiska uteŵeti wawo. Ivi vili kulembeka makoraghene mu Malemba gha Cikristu gha Cigiriki.—Milimo 10:21, 22; 13:46, 47; 2 Timote 1:13; 4:5; Ŵahebere 6:1-3; 2 Petros 3:17, 18.

5. Ncifukwa wuli gulu la Yehova likuruta pantazi lero, ndipo ncifukwa wuli tikwenera kwendera nalo lumoza?

⁵ Mwakuyana na Ŵakristu ŵakale, Ŵakaboni ŵa Yehova ŵasono ŵasazgikira kufuma pa kagulu kacoko. (Zekariya 4:8-10) Kwamba kuumaliro kwa virimika vya handiredi la 19, paŵa ukaboni wakuwonekerathu wakuti mzimu wa Ciuta wuli na gulu lake. Pakuti tikuthemba pa nkongono za muntu cara, kweni pa urongozgi wa mzimu utuŵa, ndico cifukwa taruta pantazi mu kapulikiskiro ka Malemba na pakucita khumbo la Ciuta. (Zekariya 4:6) Sono pakuti tili mu “mazuŵa gha ku umaliro,” ncakuzirwa kuti tendere lumoza na gulu lakuya pantazi la Yehova. (2 Timote 3:1-5) Kucita ntena kukutovwira kusunga cilindizga cithu kuŵa camoyo na kuphalirako ŵanyithu za Ufumu wa Ciuta pambere umaliro undafike pa kaŵiro aka ka vintu.—Mateyu 24:14.

6, 7. Kasi tidumbiskanenge vigaŵa vitatu vini ivyo gulu la Yehova laruta pantazi?

⁶ Pakati pithu pali awo ŵakamba kukolerana na gulu la Yehova mu virimika vya mu ma 1920, 1930, na 1940. Mu virimika vyakwambilira ivyo, ni njani wa ise wakamanya kuti gulu ili likurenge ndiposo kuti liyenge pantazi nga ni umo liriri sono? Aghanaghanani waka za vintu vikuru ivyo vyacitika mu mdauko withu! Ncacandulo nadi kumzimu kuti tilanguruke pa ivyo Yehova wacita kwizira mu ŵantu ŵake ŵakulinganizgika mwateokrase.

⁷ Davide wakakondwa comene penepapo wakalangurukanga pa milimo yakuziziswa ya Yehova. Iye wakati: ‘Ndiyipharazgenge na kuyowoya nayo, mphanyi yawoneka yambura mapendeka.’ (Salmo 40:5) Ise nase tikupereŵera mwakuyana waka. Mu nyengo yithu yino, tikutondeka kulongosora milimo yinandi, yikuru na yakuzirwa ya Yehova. Kweni ndipouli, tiyeni tidumbiskane vigaŵa vitatu ivyo vikulongora kuti gulu la Yehova laya pantazi: (1) ungweru wakumzimu wakuŵalira-ŵalira, (2) kukura na kuruta pantazi kwa uteŵeti, na (3) kusinta kwa panyengo yake kwa kendeskero ka gulu.

Kuwongera Ungweru Wakumzimu

8. Kuyana na Zintharika 4:18, kasi ungweru wakumzimu wapangiska ise kuti timanye vici pakuyowoya za Ufumu?

⁸ Pakuyowoya za ungweru wakumzimu uwo ukuŵalira-ŵalira, lemba la Zintharika 4:18 lawoneka nadi kuŵa launenesko. Ilo likuti: “Ntowa ya ŵarunji yikuŵa nga ndi kungweruka kwa matanda-kuca, uko kukuŵalira-ŵalira mpaka mhanya pakati.” Mwee, nako nkuwongera uko tili nako pakuŵa na ungweru wakuŵalira-ŵalira wakumzimu! Pa ungano wa cigaŵa uwo ukacitikira ku Cedar Point, Ohio, mu 1919, nkani ya Ufumu wa Ciuta ndiyo yikaŵa fundo yikuru. Yehova wakugwiriskira ncito Ufumu kutumbikira zina lake na kutuŵiskira muwuso wake ukuru. Mwakusazgirapo, ungweru wakumzimu watipangiska kumanya kuti kufuma ku buku la Genesis mupaka ku Civumbuzi, Baibolo likusimikizgira khumbo la Yehova la kutuŵiska zina lake mwa kugwiriskira ncito Ufumu wakuwusika na Mwana wake. Mu Ufumu uwu ndimo muli cilindizga cikuru ca wose awo ŵakutemwa urunji.—Mateyu 12:18, 21.

9, 10. Pakuyowoya za Ufumu na magulu ghaŵiri ghakusukana, kasi ncivici cikamanyikwa mu ma 1920, ndipo ici catovwira wuli?

⁹ Pa ungano wa cigaŵa wa ku Cedar Point, mu  1922, muyowoyi wa nkani, J. F. Rutherford wakapempa awo ŵakawungana kuti, “pharazgani, pharazgani, pharazgani, Fumu na ufumu wake.” Mu nkani ya mutu wakuti “Kubabika kwa Mtundu,” iyo yikapharazgika mu Gongwe la Mulinda la Cingelezi la March 1, 1925, yikalongosora cimanyisko cakumzimu cakukhwaskana na maucimi agho ghakalongoranga ku Ufumu wa Ciuta wakukhazikiskika mu 1914. Mu ma 1920, kukamanyikwaso kuti pali magulu ghaŵiri ghakususkana—gulu la Yehova na la Satana. Magulu agha ghali pankondo, ndipo ise tingaŵa ku gulu ilo likutonda kwekha usange tenderenge lumoza na gulu la Yehova.

¹⁰ Kasi ungweru wakumzimu ukutovwira wuli? Pakuti Ufumu wa Ciuta pamoza na Fumu Yesu Kristu mbacaru cara, ise nase tili ŵacaru cara. Mwa kuŵa ŵakulekana na caru, tikulongora kuti tili ku cigaŵa ca unenesko. (Yohane 17:16; 18:37) Penepapo tikuwona masuzgo ghanandi ghakuwira kaŵiro kaheni aka ka vintu, mwee, nako nkuwongera uko tili nako cifukwa ca kuleka kukolerana na gulu la Satana! Mwee, nawo ni mwaŵi uwo tili nawo wa kuŵa na civikiliro cakumzimu mu gulu la Yehova!

11. Ni zina wuli la mu Malemba ilo likapika kwa ŵantu ŵa Ciuta mu 1931?

¹¹ Pa ungano wa cigaŵa uwo ukacitikira ku Columbus, Ohio, mu 1931, mazgu gha pa Yesaya 43:10-12 ghakagwira ncito mwakwenelera. Ŵasambiri ŵa Baibolo ŵakapika zina lawo na lawo lakuti Ŵakaboni ŵa Yehova. Mwee, nawo ni mwaŵi ukuru wa kupharazga zina la Ciuta mwakuti ŵanji awo ŵacemenge pa zina ilo ŵaponoskeke!—Salmo 83:18; Ŵaroma 10:13.

12. Kasi ni ungweru wuli wakumzimu uwo ukaperekeka mu 1935 wakukhwaskana na mzinda ukuru?

¹² Virimika vyakunyuma kwa 1930, ŵantu ŵa Ciuta ŵanandi ŵakamanyanga makora cara za cilindizga cawo ca umoyo wamuntanzi. Ŵanyake ŵakadokeranga umoyo wakucanya kweniso ŵakakopekanga na visambizgo vya Baibolo vyakuyowoya za caru capasi ca paradiso. Pa ungano wa cigaŵa wa ku Washington, D.C., mu 1935, pakaŵa cimwemwe cikuru kumanya kuti wumba ukuru panji mzinda ukuru uwo ukuyowoyeka mu Civumbuzi cipaturo 7 ni gulu ilo liri na cilindizga ca kuzakakhala pacaru capasi. Kufuma pa nyengo iyo kuwunganya mzinda ukuru kwaruta pantazi ndipo kwasazgikira comene. Kasi ndise ŵakukondwa cara kuti nkani ya mzinda ukuru yamanyikwa kwa ise? Unenesko wakuti ŵantu ŵanandi ŵakuwunganiskika kufuma mu mitundu yose, mafuko, na malulimi ukuticitiska kuti tende mwakuphinda penepapo tikwendera lumoza na gulu la Yehova.

13. Kasi ni nkani yikuru njini iyo yikakonkoskeka pa ungano wa ku St. Louis mu 1941?

¹³ Nkani yikuru iyo ŵantu ŵakwenera kukhwaskika nayo yikakonkoskeka pa ungano wa cigaŵa uwo ukacitika mu 1941, ku St. Louis, Missouri. Iyo yikaŵa nkani ya muwuso wa cilengiwa cose. Iyi ni nkani yeneiyo yikwenera kumazgika mwaluŵiro, ndipo zuŵa likuru na lakofya leneilo nkani iyi yizamumazgikira laneng’enera! Nkani iyo yikamanyikwaso mu 1941 njakukhwaskana na kugomezgeka, yeneiyo yikutovwira kumanya cigaŵa ico ise tili waliyose payekha pakuyowoya za muwuso wa Ciuta.

14. Pa ungano wa mitundu yose mu 1950, ncivici cikamanyikwa pakuyowoya za ŵakaronga awo ŵakuyowoyeka pa Yesaya 32:1, 2?

¹⁴ Pa ungano wa mitundu yose uwo ukacitikira ku New York City, mu 1950, ŵakaronga awo ŵakuyowoyeka pa Yesaya 32:1, 2 ŵakamanyikwa makora. Yikaŵa nyengo yakukondweska penepapo Mbali Frederick Franz wakayowoya nkani iyi na kukonkoska kuti awo ŵazamuŵa ŵakaronga ŵa caru cipya ŵali pakati pithu. Kufuma pa ungano uwo na pa maungano ghanyake ghakulondezgapo, paŵa ungweru ukuru wakumzimu. (Salmo 97:11) Mwee, nako nkuwonga uko tili nako pakumanya kuti ntowa yithu “yikuŵa nga ndi kungweruka kwa matanda-kuca, uko kukuŵalira-ŵalira”!

Kuruta Pantazi kwa Uteŵeti Withu

15, 16. (a) Kasi taruta wuli pantazi mu uteŵeti withu mu virimika vya mu ma 1920 na mu ma 1930? (b) Kasi ni mabuku ngani agho ghapereka nkongono ku uteŵeti Wacikristu mu virimika vyasono-sono apa?

¹⁵ Ntowa yaciŵiri iyo gulu la Yehova laruta pantazi njakukhwaskana na ncito yithu yikuru ya kupharazga Ufumu na kupanga ŵasambiri. (Mateyu 28:19, 20; Marko 13:10) Kuti tikwaniriske  ncito iyi, gulu latiphalira mwakuwerezga-werezga kukhumbikwa kwa kusazgirako uteŵeti withu. Mu 1922, Ŵakristu wose ŵakapempeka kuti ŵatorengemo cigaŵa mu ncito ya kupharazga. Kukaŵa kwa waliyose payekha kupangiska ungweru wake kuti uŵale mwa kucitira ukaboni unenesko. (Mateyu 5:14-16) Mu 1927, manozgero ghakapangika ghakuti zuŵa la Sabata liŵe la uteŵeti wa m’munda. Kwamba mu February 1940, ŵantu ŵakazgoŵera kuwona Ŵakaboni mu malo gha malonda ŵakugaŵira magazini gha Gongwe la Mulinda na Consolation (iyo sono yikucemeka Galamukani!).

¹⁶ Mu cirimika ca 1937, kabuku kakuti Model Study (Ciyerezgero ca Sambiro) kakafumiskika, ako kakayowoya za kukhumbikwa kwa kupanga maulendo ghakuwelerako mwakuti tisambizge ŵanji unenesko wa Baibolo. Mu virimika vyakulondezgapo, ncito ya kucitiska masambiro gha Baibolo yikayowoyeka comene. Ncito iyi kuti yicitike, mu 1946, buku lakuti “Mulungu Akhale Wowona” likafumiskika ndiposo buku lakuti Unenesko Weneuwo Ukulongozgera ku Umoyo wa Muyirayira likafumuskika mu 1968. Panyengo yasono, tikugwiriskira ncito buku la Cimanyisko Ceneico Cikurongozgera ku Umoyo Wamuyirayira. Kusambira buku ili kukupereka malufura ghakukhora para tikupanga ŵasambiri.

Kusinta kwa Kendeskero ka Gulu

17. Mwakulondezga mazgu gha pa Yesaya 60:17, kasi ni mwauli umo gulu la Yehova larutira pantazi?

¹⁷ Ntowa yacitatu iyo gulu la Yehova laruta pantazi ndiyo ya kusinta kwa kendeskero ka gulu. Mwakuyana na lemba la Yesaya 60:17, Yehova wakalayizga kuti: “Mu malo gha mkuŵa tindizenge na golide, mu malo gha cisulo tindizenge na siliva; mu malo gha kuni, mkuŵa, na mu malo gha mawe, cisulo. Ŵakuru ŵinu tiŵaŵenge ŵacimango na ŵakapitao ŵinu ŵaurunji.” Mwakulondezga ucimi uwu, manozgero ghaweme ghapangika gha kupereka ulaŵiliri ku ncito ya kupharazga Ufumu na kuliska mskambo.

18, 19. Kasi nkusinta wuli kwa kendeskero ka gulu uko kwacitika?

¹⁸ Mu 1919, mlaŵiliri wa uteŵeti wakaŵikika mu mpingo wuliwose kuti walaŵilirenge uteŵeti wa m’munda. Kacitiro aka kakapangiska uteŵeti wa m’munda kuya pantazi. Kusora ŵarara na ŵateŵeti ŵakuteŵetera mu mpingo kukalekeka mu 1932, uku kukaŵa kumara kwa kusora ŵarara na ŵateŵeti ŵakuteŵetera mwakucita mavoti pa mpingo. Cintu cinyake cambura kuruwika cikacitika mu 1938 penepapo ŵateŵeti wose mu mpingo ŵakamba kusankika mwakukolerana na manozgero gha mpingo wakutendekera Wacikristu. (Milimo 14:23; 1 Timote 4:14) Mu 1972, ŵalaŵiliri ŵakurongozga na ŵateŵeti ŵakuteŵetera ŵakamba kusankika nga ni umo kukaŵira na Ŵakristu ŵakutendekera. Mu malo mwa kuŵa na muntu yumoza pera kuteŵetera nga mlaŵiliri wa mpingo, lemba la Ŵafilipi 1:1 na malemba ghanyake ghakulongora kuti awo ŵakufiska vyakukhumbikwira vya mu Malemba kuti ŵaŵe ŵalaŵiliri, iwo ŵangapanga wupu wa ŵarara.—Milimo 20:28; Ŵaefeso 4:11, 12.

¹⁹ Mu 1975, manozgero ghakapangika ghakuti makomiti gha Wupu Wakurongozga wa Ŵakaboni ŵa Yehova kuti ndigho ghalaŵilirenge ncito za pacaru cose za gulu la Yehova. Makomiti gha Mintavi ghakaŵikika kuti ghalaŵirirenge ncito mu vyaru vyawo. Kwamba mu cirimika ico, ncito yaŵa yipusu pa cinyina na mu mintavi ya Watch Tower Society mwakuti ‘ŵacite ivyo nvyakuzirwa.’ (Ŵafilipi 1:9, 10) Mulimo wa ŵaliska ŵacoko ŵa Kristu ukusazgapo kurongozga mu ncito ya kupharazga, kusambizga mu mpingo, na kuliska makora mskambo wa Ciuta.—1 Timote 4:16; Ŵahebere 13:7, 17; 1 Petros 5:2, 3.

Urongozgi Wankongono wa Yesu

20. Kwendera lumoza na gulu la Yehova kukukhumbikwira kuti timanye vici za malo gha Yesu?

²⁰ Kwendera lumoza na gulu lakuruta pantazi la Yehova kukukhumbikwira kumanya ncito ya Yesu Kristu iyo Ciuta wali kumupa kuŵa “mutu wa Ekleziya.” (Ŵaefeso 5:22, 23) Mazgu ghakukondweska nga pa Yesaya 55:4 penepapo tikuphalirika kuti: “Wonani, [ine Yehova] nkamucita kuŵa kaboni ku ŵantu, cirongozi na mulanguli ku ŵantu.” Yesu wakumanya nadi  kurongozga. Wakumanyaso mberere zake na milimo yawo. Penepapo wakenderanga mipingo yinkondi na yiŵiri ya ku Asia Minor, nyengo zakukwana zinkondi wakayowoya kuti: “Nkumanya milimo yako.” (Civumbuzi 2:2, 19; 3:1, 8, 15) Yesu wakumanyaso vyakusoŵa vithu, nga ni umo wakucitira Yehova, Ŵadada ŵake. Pambere wakaŵa wandapereke Pempero la Ciyerezgero, Yesu wakati: “Ŵawiskemwe ŵakumanya ivyo mukukavuka, mucali mundaŵarombe.”—Mateyu 6:8-13.

21. Kasi urongozgi wa Yesu ukuperekeka wuli mu mpingo Wacikristu?

²¹ Kasi ni mwauli umo Yesu wakuperekera urongozgi wake? Ntowa yimoza iyo wakurongozgera ndiyo kwizira mu ŵalaŵiliri Ŵacikristu, awo ni ‘vyawanangwa mu ŵantu.’ (Ŵaefeso 4:8) Pa Civumbuzi 1:16 pakulongora kuti ŵalaŵiliri ŵakuphakazgika ŵali mu woko la maryero la Yesu, pasi pa urongozgi wake. Lero, Yesu wakurongozga milimo ya ŵarara, kwali ŵanarumi aŵa ŵali na cilindizga ca kucanya panji pacaru capasi. Kuyana na umo nkani iyo yajumpa yikayowoyera, iwo ŵakusankika na mzimu utuŵa mwakukolerana na viyeneresko vya mu Malemba. (1 Timote 3:1-7; Tito 1:5-9) Mu virimika vya mu handiredi lakwamba, gulu la ŵanarumi ŵarara mu Yerusalemu ŵakapanga wupu wakurongozga uwo ukalaŵiliranga mipingo na ncito yose ya kupharazga Ufumu. Kacitiro kakuyana waka aka ndiko kakucitika mu gulu la Yehova lero.

Enderaninge Lumoza!

22. Kasi ncovwiro wuli ico Wupu Wakurongozga ukupereka?

²² Cuma ca Ufumu pano pasi cili mu mawoko gha “muzga wa magomezgeko na wa vinjeru” mweneuyo wakuyimilirika na Wupu Wakurongozga wa Ŵakaboni ŵa Yehova. (Mateyu 24:45-47) Ncito ya Wupu Wakurongozga comene-comene ndiyo kupereka urongozgi ku mpingo Wacikristu. (Milimo 6:1-6) Ndipouli, para ŵabali ŵithu ŵakumana na masoka, Wupu Wakurongozga ukupempa wupu wakuzomerezgeka mwadango umoza panji ghakujumpirapo kuti ghapereke covwiro na kunozgaso panji kuzengaso nyumba zakugonamo na Nyumba za Ufumu izo zanangika. Usange Ŵakristu ŵanyake ŵakucitirika nkaza panji ŵakuzikizgika, manozgero ghakupangika gha kuŵakhuŵirizga kuti ŵaŵe ŵakukhora kumzimu. Ndiposo, para ni ‘nyengo yavisuzgo,’ kuyezgayezga kukupangika kuti ncito ya kupharazga yirutilire kuruta pantazi.—2 Timote 4:1, 2.

23, 24. Kwambura kupwererako kantu za ivyo vingawira ŵantu ŵake, kasi Yehova nyengo zose wakupereka vici, ndipo tikwenera kusimikizga kucita vici?

²³ Kwambura kupwererako kantu za ivyo vingawira ŵantu ŵake, Yehova nyengo zose wakupereka cakurya cakumzimu na urongozgi. Ciuta wakuperekaso mahara na umanyi kwa ŵabali ŵakwenelera kuti ŵarutiske pantazi ndiposo kusinta kendeskero ka gulu la teokrase. (Duteronome 34:9; Ŵaefeso 1:16, 17) Yehova wakupereka nadi ivyo tikukhumba mwakuti tikwaniriske mulimo withu wa kupanga ŵasambiri na kufiska uteŵeti withu pacaru cose capasi.—2 Timote 4:5.

²⁴ Tili na cigomezgo cose cakuti Yehova wasidenge cara ŵantu ŵake ŵakugomezgeka; wazamuŵathaska pa “cisuzgo cikuru” ico cikwiza. (Civumbuzi 7:9-14; Salmo 94:14; 2 Petros 2:9) Tili na cifukwa ciweme ca kuŵira na cigomezgo cakukhora ca nga ni ico tikaŵa naco pakwambilira mupaka kufika ku umaliro. (Ŵahebere 3:14) Tiyeni tisimikizge kuti tendere lumoza na gulu la Yehova.

Kasi Mungazgora Wuli?

• Ncifukwa wuli tingayowoya kuti gulu la Yehova likurutira-rutira pantazi?

• Kasi pali ukaboni wuli wakuti ŵantu ŵa Ciuta ŵakusangwa na ungweru wakumzimu wakuŵalira-ŵalira?

• Ni mwauli umo uteŵeti Wacikristu warutira pantazi?

• Nkusinta wuli uko kwacitika pa kendeskero ka gulu mukati mwa ŵateŵeti ŵa Yehova?

[Mafumbo]

[Cithuzithuzi pa peji 11]

Nga ni umo wakacitira Davide, ise nase tingatondeka kulongosora milimo yose yakuziziswa ya Yehova

[Cithuzithuzi pa peji 12]

Mskambo wa Ciuta wandula na kusinta kwa panyengo yake kwa kendeskero ka gulu