Ŵantu Ŵakuwezgeka ŵa Yehova Ŵakumurumba Pacaru Cose Capasi
Ŵantu Ŵakuwezgeka ŵa Yehova Ŵakumurumba Pacaru Cose Capasi
“Nding’anamure kayowoyero ka ŵantu kuŵa kayowoyero katuŵa, mwakuti ŵose ŵacemenge pa zina la Yehova.”—ZEFANIYA 3:9.
1. Ncifukwa wuli uthenga wa ceruzgo ukakwaniriskika pa caru ca Yuda na vyaru vinyake?
MWEE, nawo ni uthenga wankongono wa ceruzgo uwo Yehova wakaphalira Zefaniya kuti wayowoye ku ŵantu! Mazgu gha ceruzgo agho ghakakwaniriskika pa caru ca Yuda na msumba wake Yerusalemu, cifukwa cakuti ŵarongozgi na ŵantu wose ŵakaleka kucita khumbo la Yehova. Vyaru vyapafupi na Yuda, nga ni Filistia, Moabu, na Amoni navyo vikapokera ukari wa Yehova. Cifukwa wuli? Cifukwa ca kucitira nkaza ndiposo kwimikana na ŵantu ŵa Yehova kwa nyengo yitali. Pa cifukwa cakuyana waka, Assyria, caru ico cikaŵa na mazaza pacaru cose, cikenera kuparanyika kwambura kuweleraposo.
2. Mbanjani comene-comene awo ŵakuyowoyeka pa Zefaniya 3:8?
2 Ndipouli, mukaŵa ŵantu ŵanyake ŵaweme mtima mu caru ca Yuda. Iwo ŵakalindiriranga Ciuta kuti wapereke ceruzgo pa ŵaheni ndipo mbantu awo ŵakuyowoyeka mu mazgu agha: “‘Ndilindizgani,’ wakuti Yehova, ‘mpaka zuŵa ilo ndiwukire kaboni. Cifukwa ndarazga mtima pa kuwunganya mitundu ya ŵantu, kuwunjikirana maufumu, kupungulira pa igho kubidwa kwane, citukivu cose ca ukari wane; pakuti mu moto wa kutukutwa kwane kwa sanji caru cose cimyangiwe.’”—Zefaniya 3:8.
Mbanjani Ŵakapika “Kayowoyero Katuŵa”?
3. Ni uthenga wuli wa cilindizga uwo Zefaniya wakaphalirika kuti wayowoye?
3 Zefaniya wakayowoya uthenga wa Yehova wa ceruzgo. Kweniso ncimi iyi yikaphalirika kuti yiyowoyeso uthenga uweme wa cilindizga—enya, wacisangulusko kwa awo ŵakarutilira kuŵa ŵakugomezgeka kwa Yehova. Mwakuyana na umo pali kulembekera pa Zefaniya 3:9, Yehova Ciuta wakati: “Pa nyengo iyo nding’anamure kayowoyero ka ŵantu kuŵa kayowoyero katuŵa, mwakuti ŵose ŵacemenge pa zina la Yehova na kumuteŵetera Iye na mtima umoza.”
4, 5. (a) Ncivici cikenera kucitikira ŵantu ŵaheni? (b) Mbanjani ŵakenera kwandula na kayowoyero katuŵa, ndipo ncifukwa wuli?
4 Kweni pakaŵa ŵantu awo ŵakanoreka kayowoyero katuŵa. Pakuyowoya za iwo, ucimi ukuti: “Nditi ndifumye mukati mwako ŵakuhenera ŵako mu kujikuzga.” (Zefaniya 3:11) Mwanteura ŵakujikuzga awo ŵakakana kupulikira marango gha Ciuta na kucita viheni ŵakenera kufumiskikapo. Ipo mbanjani ŵakenera kwandula na kayowoyero aka? Pa Zefaniya 3:12, 13, Yehova wakuti: ‘Ndisidengeso mukati mwako fuko lakujiyuyura na lakuzika. Tiŵapenje ciphokwero mu zina la Yehova, aŵo ŵakharako ŵa Israyeli; tiŵacite kantu kaheni cara, nesi kuyowoya mautesi, nanga mu mlomo waŵo lusangike lulimi lwakupusika. Pakuti ŵaryenge na kugona pasi, kulije yumoza wizamkuŵofya.’
5 Enya, Ŵaisrayeli ŵakugomezgeka mu caru ca Yuda ndiwo ŵakenera kwandula na kayowoyero aka. Cifukwa wuli? Cifukwa ŵakacita mwakuyana na mazgu agha: “Penjani Yehova, imwe mose mwaŵakuzika ŵa caru, imwe mukucita vilayizgo vyake; penjani urunji, penjani kuzika; panji muti mubisike mu zuŵa la ukari wa Yehova.”—Zefaniya 2:3.
6. Ncivici cikacitika pa nyengo ya kukwaniriskika kwakudanka kwa ucimi wa Zefaniya?
6 Kukwaniriskika kwakudanka kwa ucimi uwu kukacitika mu 607 B.C.E, apo Ciuta wakalanga caru ca Yuda cambura kugomezgeka mwa kuzomerezga Babulone Wamazaza Pacaru Cose kuciparanya, na kutolera ŵantu ŵake ku wuzga. Ŵanji kusazgapo ncimi Yeremiya, ŵakapona ndipo ŵanyakeso ŵakarutilira kuŵa ŵakugomezgeka kwa Yehova mukati mu wuzga wura. Mu 539 B.C.E., mwakulongozgeka na Themba Syrus, Ŵamedi na Ŵaperesi ŵakathereska Babulone. Pamanyuma pa vyaka viŵiri, Syrus wakazomerezga Ŵaisrayeli ŵakugomezgeka kuti ŵawelere ku caru cawo. Mu kuruta kwa nyengo, tempele la Yerusalemu likazengekaso, ndipo ŵasofi ŵakimikikaso kuti ŵasambizge ŵantu Dango. (Malaki 2:7) Mwanteura Yehova wakatumbika ŵantu ŵakuwezgeka kwawo ŵara—nyengo yose iyo ŵakaŵira ŵakugomezgeka kwa iye.
7, 8. Kasi mazgu ghaucimi gha pa Zefaniya 3:14-17 ghakayowoyanga za ŵanjani, ndipo cifukwa wuli mwazgora ntena?
7 Pakuyowoya za awo ŵakenera kusekerera cifukwa ca kuwelera kwawo, Zefaniya wakayowoyerathu kuti: ‘Yimba, iwe mwana mwanakazi wa Ziyoni; cemerezga, iwe Israyeli! Kondwera na kusekerera na mtima wose, iwe mwana mwanakazi wa Yerusalemu! Yehova wafumyako maweruzgo ghako, wataya kuwaro ŵarwani ŵako. Yehova, Themba la Israyeli, liri mukati mwako; kuti wopengeso kaheni cara. Mu zuŵa ilo kwayamkuneneka ku Yerusalemu: “Ungopanga, A Ziyoni; mawoko ghako ghangalopwanga. Yehova, Ciuta wako, wali mukati mwako, wankongono uyo wakumanya kuruska; wasekerere pa iwe na cimwemwe, wapokerereso iwe mu kutemwa kwake; wamwemwetere pa iwe na kwimba nga ndi pa zuŵa la ciphikiro.”’—Zefaniya 3:14-17.
8 Mazgu ghaucimi agha ghakayowoyanga za ŵakugomezgeka awo ŵakafuma mu wuzga wa Babulone na kuwelera ku malo gha ŵasekuru ŵawo. Ici cakonkoskeka makoraghene pa Zefaniya 3:18-20, penepapo Yehova wakuti: ‘“Ndisezgeko soka kwa iwe, mwakuti ureke kuyegha ntombozgo cifukwa cake. Wonani, ndimarizge ŵose aŵo ŵakukusuzga. Ndimuponoske wakugonta na kuwunganya ŵakucimbizgika, ndipo ndisinte soni zaŵo kuŵa marumbo na lumbiri mu caru cose capasi. Pa nyengo iyo ndikuwezge ku kwako, inya mu nyengo iyo nkukuwunganya pamoza; nadi, ndikucite kuŵa walumbiri na wakurumbika mukati mwa ŵantu ŵose ŵa pano pasi, para nkuwezga umikoli wako pamaso pako,” wakuti Yehova.’
9. Pakuyowoya za caru ca Yuda, kasi ni mwauli umo Yehova wakapangira lumbiri?
9 Aghanaghanani waka umo yikatentemera mitundu yapafupi nawo yeneiyo yikatinkanga ŵantu ŵa Ciuta! Ŵantu mu caru ca Yuda ŵakatorekera ku wuzga na caru camazaza ca Babulone, iwo ŵakaŵavyirathu cilindizga cakuti ŵawerengeko. Caru cawo naco cikazgoka mapopa. Cifukwa ca nkongono ya Ciuta, ŵakawelera ku caru cawo pamanyuma pa vyaka 70, kweni pakuyowoya za ŵarwani ŵawo paraniko likaneng’enenera pa iwo. Mwee, nalo ni lumbiri lwambura kuruwika ulo Yehova wakacita mwa kuŵawezgera kukwawo ŵantu ŵakugomezgeka ŵara! Wakaŵacita iwo ‘kuŵa ŵalumbiri na ŵakurumbika mukati mwa ŵantu ŵose.’ Mwee, nagho ni marumbo agho ghakaŵa pa Yehova na pa ŵantu awo ŵakacemekanga na zina lake!
Kusopa Yehova Kwakwezgeka
10, 11. Mpauli apo kukwaniriskika kukuru kwa ucimi wa Zefaniya wa kuwezgeka kukacitika, ndipo tikumanya wuli za ici?
10 Kuwezgeka kunyake kukacitika mu handiredi lakwamba la Nyengo Yithu apo Yesu Kristu wakawunganyira Ŵaisrayeli ŵakugomezgeka ku kusopa kwaunenesko. Ici cikaŵa cithuzithuzi ca ico cikenera kucitika kuntazi, cifukwa kukwaniriskika kukuru kwa kuwezgeka uku kukaŵa kucali muntazi. Ucimi wa Mika ukayowoyerathu: “Kwayamkuti mu mazuŵa ghakumarira kuti lupiri lwa nyumba ya Yehova lwamkukhozgeka pacanya pa mapiri ghose, kutumpuskika pacanya pa tumapiri; ndipo mitundu ya ŵantu yamkutirimukira kwa iyo.”—Mika 4:1.
11 Mpauli apo ici cicitikenge? Kuyana na umo ucimi ukuyowoyera, ni “mu mazuŵa ghakumarira”—enya, mu “mazuŵa gha ku umaliro” agha. (1 Timote 3:1) Ici cicitikenge pambere kaŵiro aka ka vintu kandamare, pa nyengo iyo mitundu yicali kusopa ŵaciuta ŵatesi. Mika 4:5 wakuti: “Mitundu yose ya ŵantu yikwenda wose mu zina la ciuta wake na wake.” Wuli pakuyowoya za ŵasopi ŵaunenesko? Ucimi wa Mika ukuzgora: “Kweni ise tendenge mu zina la Yehova Ciuta witu muyaya na muyaya.”
12. Ni mwauli umo kusopa kwaunenesko kwatumpuskikira mu mazuŵa gha umaliro agha?
12 Mu mazuŵa gha umaliro agha, ‘lupiri lwa nyumba ya Yehova lwakhozgeka pacanya pa mapiri ghose.’ Kusopa Yehova mu unenesko kwawezgeka, kwakhozgeka, ndipo kwatumpuskika pacanya kujumpa visopo vinyake vyose ivyo vilipo. Nga ni umo ucimi wa Mika ukayowoyerathu ‘mitundu ya ŵantu yikuthirimukira kwenekuko.’ Ndipo awo ŵakumusopa iye mu nenesko ‘ŵendenge mu zina la Yehova Ciuta [wawo] muyaya na muyaya.’
13, 14. Mpauli apo “mazuŵa ghakumarira,” ghakamba ndipo ncivici cacitika pakuyowoya za kusopa kwaunenesko kufuma pa nyengo iyo?
13 Vyakucitika ivyo vikukwaniriska ucimi wa Baibolo vikulongora kuti “mazuŵa ghakumarira” ghakamba mu caka ca 1914. (Marko 13:4-10) Mdauko ukulongora kuti Yehova wakamba kuwunganya ŵakuphakazgika ŵakugomezgeka ku kusopa kwaunenesko, ŵeneawo ŵali na cilindizga ca kucanya. Pamanyuma pake pakaŵa kuwunganya “mzinda ukuru . . . kufuma ku mtundu wose, na ku mafuko na ku ŵantu na ku malulimi”—awo ŵali na cilindizga ca umoyo wamuyirayira pacaru capasi.—Civumbuzi 7:9.
14 Kwamba apo Nkondo Yakwamba Yacaru Cose yikarweka kufika sono, kusopa Yehova kwa awo ŵakucemeka na zina lake kwaruta pantazi comene mwakurongozgeka na iye. Pamanyuma pa Nkondo Yakwamba Yacaru Cose, pakaŵa masauzandi ghacoko comene gha ŵasopi ŵa Yehova, kweni sono ŵasazgikira kufika pa mamiliyoni ghankondi na limoza, awo ŵali mu mipingo pafupifupi 91,000 mu vyaru 235. Caka cilicose, ŵapharazgi ŵa Ufumu aŵa ŵakupatura maora ghakujumpa pa biliyoni limoza kutumbikira Ciuta. Ncakuwonekerathu kuti Ŵakaboni ŵa Yehova ndiwo ŵakukwaniriska mazgu ghaucimi gha Yesu ghakuti: “Makani ghaweme gheneagha gha Ufumu ghamkupharazgika mu vyaru vyose ghaŵe cipanikizgo ku mitundu yose; penepapo ndipo umariro uti wizenge.”—Mateyu 24:14.
15. Kasi lemba la Zefaniya 2:3 likukwaniriskika wuli?
15 Zefaniya 3:17, wakuti: “Yehova, Ciuta wako, wali mukati mwako, wankongono uyo wakumanya kuruska.” Thumbiko lauzimu ilo ŵateŵeti ŵa Ciuta ŵakusangwa nalo mu mazuŵa gha umaliro agha ndilo kuŵa na Yehova ‘mukati mwawo,’ kuŵa Ciuta wawo wankongono-zose. Nga ni umo kuwezgeka kukacitikira mu caru ca Yuda wakale mu 537 B.C.E., ndimo kwaŵiraso na lero. Mwanteura tingamanya umo Zefaniya 2:3 waliri na kukwaniriskika kukuru mu nyengo yithu, ipo pakuti: “Penjani Yehova, imwe mose mwaŵakuzika ŵa caru.” Mu 537 B.C.E., mazgu ghakuti “mose” ghakasazgapo Ŵayuda awo ŵakawerako ku wuzga wa Babulone. Sono mazgu agha ghakuyimira ŵakuzika ŵa mitundu yose pacaru cose capasi, ŵeneawo ŵakutegherezga na kucitapo kantu pa ncito ya kupharazga Ufumu na kuthirimukira ku “lupiri lwa nyumba ya Yehova.”
Kusopa Kwaunenesko Kwatumbikika
16. Kasi ŵarwani ŵithu ŵakwenera kuti ŵakuyowoyaci para ŵakuwona umo ŵateŵeti ŵa Yehova ŵatumbikikira mu nyengo yasono?
16 Pamanyuma pa caka ca 537 B.C.E., ŵantu ŵanandi mu vyaru vyapafupi nawo ŵakazukuma apo ŵateŵeti ŵa Ciuta ŵakawelera ku caru cawo na kwambaso kusopa kwaunenesko. Kweni kusopa kura kukaŵa cigaŵa cicoko waka. Kasi mukumanya ivyo ŵanji ŵakuyowoya—nanga ni awo ŵakutinka ŵantu ŵa Ciuta—para ŵakuwona kukura, kutumbikika, ndiposo kuya pantazi kwa ŵateŵeti ŵa Yehova mu nyengo yino? Kwambura kukayika, ŵarwani aŵa ŵakuzizwa nga ni umo Ŵafarisi ŵakacitira apo ŵakawona wumba wa ŵantu ukathirimukira kwa Yesu. Ŵakacemerezga ŵakati: “Henani, caru cose cikumurondezga.”—Yohane 12:19.
17. Kasi mulembi munyake wakayowoyaci za Ŵakaboni ŵa Yehova, ndipo ciŵerengero cawo cafika mphani sono?
17 Pulofesa Charles S. Braden, mu buku lake lakuti These Also Believe, wakalemba kuti: ‘Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakwaniska nadi caru cose na ncito yawo ya kupharazga. Unenesko ngwakuti pacaru cose capasi palije cisopo cinyake ico cili na mwampu ukuru na kukosera pa mulimo wa kupharazga makani ghaweme gha Ufumu kuruska umo Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakucitira. Kwambura kukayika ncito yawo yirutilirenge kuya pantazi.’ Enya, wakaneneska nadi! Apo wakalembanga mazgu agha vyaka 50 ivyo vyajumpa, pakaŵa Ŵakaboni 300,000 pera awo ŵakapharazganga pacaru cose! Kasi wangayowoya vici lero, penepapo ciŵerengero ca ŵapharazgi ŵa makani ghaweme casazgikira comene, kufika pa mamiliyoni ghankondi na limoza?
18. Kasi kayowoyero katuŵa kakung’anamuraci, ndipo Ciuta wapereka kwa njani?
18 Kwizira mwa ncimi yake, Ciuta wakalayizga kuti: “Pa nyengo iyo nding’anamure kayowoyero ka ŵantu kuŵa kayowoyero katuŵa, mwakuti ŵose ŵacemenge pa zina la Yehova na kumuteŵetera Iye na mtima umoza.” (Zefaniya 3:9) Mu mazuŵa gha umaliro agha, Mbakaboni ŵa Yehova, awo ŵakucema pa zina lake, ŵeneawo ŵakumuteŵetera iye mwakukolerana ndiposo mu citemwa cambura kumara—enya, “na mtima umoza.” Ndiwo ŵantu awo Yehova waŵapa kayowoyero katuŵa. Kayowoyero katuŵa aka kakung’anamura kupulikiska makora unenesko wakuyowoya za Ciuta na khumbo lake. Ni Yehova yekha uyo wakupereka kayowoyero aka mwakugwiriskira ncito mzimu wake utuŵa. (1 Ŵakorinte 2:10) Nkhwa njani uko iye wapereka mzimu wake? Kwa ŵekha ‘aŵo ŵakumupulikira iye nga ni muwusi.’ (Milimo 5:32) Mbakaboni ŵa Yehova pera awo mbakunweka kupulikira Ciuta nga ni Muwusi mu vintu vyose. Ndico cifukwa cake ŵakupokera mzimu wa Ciuta na kuyowoya kayowoyero katuŵa, weneuwo mbunenesko wakuyowoya za Yehova na vilato vyake vyakukondweska. Iwo ŵakugwiriskira ncito kayowoyero katuŵa aka kutumbikira Yehova pacaru cose.
19. Kasi kuyowoya kayowoyero katuŵa kukusazgapo vici?
19 Kuyowoya kayowoyero katuŵa kukusazgapo kumanya unenesko na kupharazga ku ŵanyithu pera cara, kweniso kukusazgapo kuti nkaro yithu yikolerane na marango gha Ciuta. Pakuyowoya za kupenja Yehova na kuyowoya kayowoyero katuŵa, Ŵakristu ŵakuphakazgika ŵakurongozga mu nkani izi. Aghanaghanani waka za ivyo ŵacita! Nangauli ciŵerengero ca ŵakuphakazgika aŵa cikukwana cara pa 8,700, kweni ŵanyawo mamiliyoni ghankondi na limoza, ŵakulondezga cipulikano cawo mwa kupenja Yehova na kuyowoya kayowoyero katuŵa. Aŵa mba mzinda ukuru uwo ukusazgikira-sazgikira kufuma ku mitundu yose, ŵeneawo ŵali na cipulikano mu sembe yakuwombola ya Yesu, ŵakucita uteŵeti wakupatulika mu luŵaza lwa tempele lauzimu la Ciuta la pacaru capasi, ndipo ŵali na cilindizga ca kuzakapona “cisuzgo cikuru” ico cizenge sono-sono apa pa caru ciheni ici.—Civumbuzi 7:9, 14, 15.
20. Kasi muntazi mwa ŵakuphakazgika ŵakugomezgeka na mwa ŵa mzinda ukuru muli vici?
20 Mzinda ukuru uzamukhala mu caru cipya ca Ciuta. (2 Petros 3:13) Yesu Kristu na ŵakuphakazgika ŵa 144,000 awo ŵakuwuskikira kucanya, ŵakuteŵetera nga mbasofi na mathemba pamoza naye ndipo ŵazamupanga boma lipya. (Ŵaroma 8:16, 17; Civumbuzi 7:4; 20:6) Awo ŵazamupona suzgo yikuru ŵazamuŵa na ncito ya kutoweska caru kuti ciŵe paradiso ndiposo ŵazamurutilira kuyowoya kayowoyero katuŵa kakuperekeka na Ciuta. Mazgu ghakulondezgapo agha ghakukhwaskaso ŵa mzinda ukuru, ghakuti: “Ŵose ŵana ŵako tiŵasambizgike na Yehova, kusakata kwa ŵanaŵanarumi [na ŵanakazi wuwo] tikuŵenge kukuru. Iwe tiwimikikenge mu urunji.”—Yesaya 54:13, 14.
Ncito Yikuru Yakusambizga Iyo Yindacitikepo
21, 22. (a) Kuyana na umo pakuyowoyera pa Milimo 24:15, mbanjani ŵazamukhumbikwira kusambizgika kayowoyero katuŵa? (b) Ni ncito yikuru njini iyo yizamucitika pacaru capasi mu Ufumu wa Ciuta?
21 Ŵantu ŵanadi awo ŵazamupika mwaŵi wa kusambira kayowoyero katuŵa mu caru cipya, ni awo ŵakuyowoyeka pa Milimo 24:15, kuti: ‘Camkuŵako ciwuka ca ŵarunji na ŵambura urunji wuwo.’ Ŵantu mabiliyoni awo ŵakaŵako mu nyengo yakale ŵalikufwa kwambura kusambizgika cimanyisko cakufikapo ca Yehova. Iye wazamuŵawuska mundondomeko. Ŵantu aŵa ŵazamukhumbikwira kusambizgika kayowoyero katuŵa.
22 Mwee, nawo uzamuŵa mwaŵi ukuru kuzakanjizgikamo mu ncito yikuru yakusambizga iyi! Yizamuŵa ncito yikuru comene yakusambizga iyo yindacitikepo mu mdauko wa ŵantu. Vyose vizamucitikira mu muwuso waurunji wa Yesu Kristu mu nkongono za Ufumu. Paumaliro pake, ŵantu ŵazamuwona kukwaniriskika kwa Yesaya 11:9, penepapo pakuti: “Caru camkuzura na kumumanya Yehova umo maji ghakuzuzgira nyanja.”
23. Ncifukwa wuli mungayowoya kuti ise taŵantu ŵa Yehova tili na mwaŵi comene?
23 Mwee, nawo ni mwaŵi uwo tili nawo mu mazuŵa gha umaliro agha kunozgekera nyengo yacimwemwe iyo yili muntazi penepapo caru cose cizamuzura nadi na ŵantu ŵakumumanya Yehova! Ndiposo, nawo ni mwaŵi uwo tili nawo sono ntena wa kuŵa ŵantu ŵa Ciuta, ŵeneawo ŵakuwona kukwaniriskika kwa mazgu ghakulembeka pa Zefaniya 3:20! Apa Yehova wakutisimikizgira kuti: “Ndikucite kuŵa walumbiri na wakurumbika mukati mwa ŵantu ŵose ŵa panopasi.”
Kasi Mungazgora Wuli?
• Kasi ucimi wa Zefaniya wakuyowoya za kuwezgeka ukaŵa na kukwaniriskika kulinga?
• Kasi kusopa kwaunenesko kwatumbikika wuli mu mazuŵa gha umaliro agha?
• Ni ncito yikuru njini yakusambizga iyo yizamucitika mu caru cipya?
[Mafumbo]
[Cithuzithuzi pa peji 16]
Ŵantu ŵa Yehova ŵakawelera ku caru cawo kuti ŵakambeso kusopa kwaunenesko. Kasi mukumanya kuzirwa kwa ici lero?
[Vithuzithuzi pa peji 18]
Mwa kuyowoya “kayowoyero katuŵa,” Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakupharazga ku ŵantu makani ghacisangulusko gha Baibolo