Kondwerani Imwe Mukwenda mu Ungweru

“Tiyeni tendenge mu kungweruka kwa Yehova!”—YESAYA 2:5.

1, 2. (a) Kasi ungweru ngwakukhumbikwa wuli? (b) Cifukwa wuli mazgu ghakucenjezga ghakuti mdima uzamubenekelera caru ngakuzirwa?

 YEHOVA ndiyo Mweneco wa ungweru. Pakuyowoya za iye, Baibolo likuti ndiyo “Wakupa dazi kuti lingweruske na muhanya na dango lakwimikika la mwezi na nyenyezi kuti vingweruske na usiku.” (Yeremiya 31:35; Salmo 8:3) Ndiyo nadi walikulenga dazi, leneilo likufumiska nkongono yinandi comene, yinyake mwa iyo yikufika pacaru cithu ici kuŵa malazi na cithukivu. Kacigaŵa kacoko comene ka nkongono iyi ako kakutifika ise nga ni malazi, kakupangiska kuti paŵe umoyo pano pasi. Kwambura malazi agha, ise pano mpanyi palije. Pulaneti ili mpanyi lirije umoyo.

² Pakumanya za ici, tingawona mazgu gha ncimi Yesaya umo ghaliri ghakuzirwa. Iye wakati: “Wonani, mdima wamkubenekerera caru, na mdima wa minkhorwe pa ŵantu ŵa mitundu yose.” (Yesaya 60:2) Kuyowoya unenesko, uwu ni mdima wakuwoneka na maso cara. Yesaya wakang’anamuranga kuti nyengo yinyake dazi, mwezi na nyenyezi vizamuleka kuŵala yayi. (Salmo 89:36, 37; 136:7-9) Kweni wakayowoyanga mdima wauzimu. Mdima wauzimu ngwakukoma. Tingakhala na umoyo cara kwambura ungweru wauzimu nga ni umo tingakhalira na umoyo cara kwambura ungweru wakuwoneka na maso.—Luka 1:79.

3. Mwakuyana na mazgu gha Yesaya, kasi Ŵakristu ŵakwenera kucitaci?

³ Pacifukwa ici, nciweme comene kumanya kuti mazgu gha Yesaya, nangauli ghakakwaniriskika pa caru cakale ca Yuda, kweni ghali na kukwaniriskika kukuru lero. Enya, mu nyengo yithu yino caru cili mu mdima ukuru wauzimu. Mu kaŵiro kaheni aka, ungweru wauzimu ngwakukhumbikwa nkanira. Ndico cifukwa cake Ŵakristu ŵakwenera kupulikira pempo la Yesu lakuti: “Kungweruka kwinu kuŵale pantazi pa ŵantu.” (Mateyu 5:16) Ŵakristu ŵakugomezgeka ŵangaŵalira ŵantu ŵakuzika awo ŵali mu mdima, kuŵapa mwaŵi wakuti ŵaŵe na umoyo.—Yohane 8:12.

Mdima mu Nyengo ya Ŵaisrayeli

4. Mpauli apo ucimi wa Yesaya ukakwaniriskika, kweni ni mukhaliro wuli uwo ukaŵa lipo mu nyengo yake?

⁴ Mazgu gha Yesaya ghakuti mdima uzamubenekelera caru, pakwamba ghakakwaniriskika apo caru ca Yuda cikazgoka mapopa ndipo ŵantu ŵake ŵakatorekera ku wuzga, ku Babulone. Nanga pangaŵa apo nyengo iyo yikaŵa yindafike, ŵantu ŵanandi mu mazuŵa gha Yesaya ŵakaŵa kuti ŵali kale mu mdima wauzimu. Ndico cifukwa cake Yesaya wakaphalira ŵenecaru ca Yuda kuti: ‘Mwee, mwa ŵa nyumba ya Yakobe, tiyeni tendenge mu kungweruka kwa Yehova!’—Yesaya 2:5; 5:20.

5, 6. Ni vifukwa wuli vikapangiska mdima mu nyengo ya Yesaya?

⁵ Yesaya wakaŵa ncimi mu caru ca Yuda ‘mu mazuŵa gha Uziya, na Yotamu, na Ahazi, na Hezekiya, mathemba gha Yuda.’ (Yesaya 1:1) Yikaŵa nyengo ya kuwukirana, upusikizgi wa cisopo, kuswa-marango, na kucitira nkaza ŵakavu. Nanga mungaŵa mu nyengo ya ufumu wa themba lakugomezgeka, Yotamu, majotcero gha ŵaciuta ŵautesi ghakawonekeranga pacanya pa tumapiri tunandi. Mu nyengo ya mathemba ghambura kugomezgeka, mukhaliro ukahenipirathu  nkanira. Mwaciyerezgero, Themba Ahazi, likahenipa mupaka kufika pa kupereka mwana wake kuŵa sembe ya ciuta Moleki. Wura ukaŵa mdima nadi!—2 Mathemba 15:32-34; 16:2-4.

⁶ Mukhaliro wa caru cose nawo ukaŵa wa mdima pera. Ŵamoabu, Ŵaedomu, na Ŵafilisti ŵakafingira caru ca Yuda. Ufumu wa kumpoto wa Israyeli, nangauli pakaŵa pa ubali wawo, ukaŵa urwani ku caru ca Yuda. Cakumpoto kwa caru ca Yuda, Ŵasyria ŵakatimbanizga mtende wa caru ici. Cakofya comene cikaŵa caru cankaza ca Assyria ico mazaza ghake ghakakuliranga-kuliranga pacaru cose. Mu nyengo iyo Yesaya wakacimanga, Assyria wakatora caru ca Israyeli na kuparanya caru ca Yuda. Panyengo yinyake, kulekapo Yerusalemu yekha, Assyria wakapoka mizi yose ya malinga yakukhora mu caru ca Yuda.—Yesaya 1:7, 8; 36:1.

7. Ni ntowa wuli izo ŵantu ŵa mu Israyeli na mu Yuda ŵakasanka, ndipo Yehova wakacitapo vici?

⁷ Ŵantu awo Ciuta wakacita nawo phangano ŵakakomwa na masuzgo agha cifukwa Israyeli na Yuda ŵakamugarukira iye. Nga ni umo buku la Zintharika likukuyowoyera, iwo ‘ŵakasida ntowa zakunyoroka na kwenda mu ntowa za mdima.’ (Zintharika 2:13) Nangauli Yehova wakakaripa cifukwa ca kacitiro ka ŵantu ŵake, kweni kuti wakaŵalekerathu yayi. Mu malo mwake wakimika Yesaya na ncimi zinyake kuti zipereke ungweru wauzimu ku muntu waliyose uyo wakateŵeteranga Yehova mwakugomezgeka. Ungweru uwo ukaperekeka kwizira mu ncimi izi ukaŵa wakuzirwa comene. Ukaŵa wakupa umoyo.

Mdima mu Nyengo Yalero

8, 9. Ni vifukwa wuli ivyo vyapangiska kuti caru lero ciŵe mu mdima?

⁸ Mukhaliro wasono ukuyana waka na uwo ukaŵa mu nyengo ya Yesaya. Mu nyengo yithu iyi, ŵarongozgi ŵamukana Yehova na Themba Yesu Kristu. (Salmo 2:2, 3) Ŵarongozgi ŵa Visopo vya Cikristu ŵapusika mberere zawo. Ŵarongozgi aŵa ŵakujiyowoya kuti ŵakuteŵetera Ciuta, kweni ŵakusopa ŵaciuta ŵa caru cino, ndipo padera pa kusambizga visambizgo vyautesi, iwo ŵakukhozgera kusankana mitundu, kurwa nkondo, kutemwa usambazi, na kupereka ncindi zawakawaka ku ŵantu ŵakuzirwa.

⁹ Mu malo agha na agha Visopo vya Cikristu vyacitiska nkondo, kutimbana kwa mafuko na kucitiska vintu vinyake vyakupereka citima. Mu malo mwa kusambizga mikhaliro yiweme iyo Baibolo likuyowoya, matcharitchi ghanandi ghakuzerezga na kukhozgera mikhaliro yiheni ya nga ni uleŵe. Cifukwa ca kuzerezga mikhaliro yiweme iyo yili mu Baibolo, mberere za Visopo vya Cikristu zikukozgana na ŵantu awo wamasalmo wakayowoya kuti: “Ŵalije kumanya, ŵalijeso na vinjeru, ŵakuyingayinga mu mdima.” (Salmo 82:5) Kuyowoya unenesko, Visopo vya Cikristu nga ni caru ca Yuda wakale, vili mu mdima wambura kuyowoyeka.—Civumbuzi 8:12.

10. Kasi lero ungweru ukuŵala wuli mu mdima, ndipo ŵantu ŵakuzika ŵakwandula nawo wuli?

¹⁰ Mu mdima wose uwu, Yehova wakupereka ungweru kuti uŵale cifukwa ca ŵantu ŵakuzika. Cifukwa ca ici, wakugwiriskira ncito ŵateŵeti ŵake ŵakuphakazgika ŵa pano pasi, “muzga wa magomezgeko na wa vinjeru,” ŵateŵeti aŵa ‘ŵakuŵala nga ndi malumuli.’ (Mateyu 24:45; Ŵafilipi 2:15) Gulu la muzga ili, leneilo likukolerana na “mberere zinyake” zinandi, likupereka  ungweru wauzimu wakufumira mu Mazgu gha Ciuta, Baibolo. (Yohane 10:16) Mu caru ca mdima ici, ungweru uwu ukupereka cilindizga ku ŵantu ŵakuzika, kuŵawovwira kuti ŵaŵe pa ubwezi na Ciuta, na kuŵawovwira kuti ŵaleke kukoreka mu vipingo vyakukoma mwauzimu. Ungweru uwu ngwamtengo wapatali, ndipo ukupereka umoyo.

“Tindirumbenge Zina Linu”

11. Kasi Yehova wakapereka urongozgi wuli mu nyengo ya Yesaya?

¹¹ Mu nyengo ya mdima iyo Yesaya wakakhalangamo, ndiposo na nyengo ya mdima comene iyo yikalondezgapo apo Babulone wakatolera ŵantu ŵa Yehova ku wuzga, kasi mburongozgi wuli uwo Yehova wakapereka? Padera pa kupereka urongozgi wa mikhaliro yiweme, iye wakayowoyerathu makora umo wazamukwaniriskira khumbo lake kurazga ku ŵantu ŵake. Mwaciyerezgero, tiyeni tiwone maucimi ghakukondweska agho ghali mu Yesaya vipaturo 25 mupaka 27. Mazgu gha mu vipaturo ivi ghakulongora umo Yehova wakacitira vintu mu nyengo yakale na umo wakucitiraso lero.

12. Ni mazgu nga ghakufumira pasi pamtima agho Yesaya wakuyowoya?

¹² Pakwamba, Yesaya wakuti: “A Yehova, imwe ndimwe Ciuta wane; tindimukuzgeni, tindirumbenge zina linu.” Mwee, nagho ni mazgu gha marumbo ghakufumira pasi pamtima! Ncivici cikapangiska ncimi iyi kuyowoya pempero ili? Cifukwa cikuru cili kuumaliro kwa vesi ili, ipo pakuti: “Cifukwa [imwe Yehova] mwacita vyakuzizwiska; madazgo ghinu gha kale nga magomezgeka na gha unenesko.”—Yesaya 25:1.

13. (a) Ncimanyisko wuli cikamukhozga Yesaya pakuyowoya za Yehova? (b) Kasi tingasambira wuli ciyerezgero ca Yesaya?

¹³ Mu nyengo ya Yesaya, Yehova wakacita vintu vyakuziziswa vinandi kwa Ŵaisrayeli, ndipo vyose vikalembeka. Kuyowoya unenesko, Yesaya wakamanya makora nkanira ivyo Yehova wakacita. Mwaciyerezgero, wakamanya kuti Yehova wakawombora ŵantu ŵake ku wuzga wa ku Egupto na kuŵaponoska ku ukari wa ŵasilikari ŵa Faro pa Nyanja Yiswesi. Wakamanya kuti Yehova wakarongoza ŵantu ŵake mu mapopa na kuruta nawo mu Caru ca Layizgano. (Salmo 136:1, 10-26) Nkani za mdauko izi, zikulongora kuti Yehova Ciuta ngwakugomezgeka na wakuneneska. “Madazgo” ghake, vintu vyose ivyo wakulayizga, vikucitika. Cimanyisko cakufikapo cakufuma kwa Ciuta cikamukhozga Yesaya kuti warutilire kwenda mu ungweru. Mwanteura, iye nciyerezgero ciweme comene kwa ise. Usange tiŵazgenge Mazgu gha Ciuta mwakupwererera na kughagwiriskira ncito mu umoyo withu, ise nase tikhalirirenge mu ungweru.—Salmo 119:105; 2 Ŵakorinte 4:6.

Muzi Wabwanganduka

14. Kasi ucimi ukayowoyaci za muzi, ndipo ni muzi ngu comene-comene uwo ukuyowoyeka apa?

¹⁴ Ciyerezgero ca layizgo la Ciuta cili pa Yesaya 25:2, penepapo pakuti: “Mwazgora muzi kuŵa cizara, muzi wa linga kuŵa pasulo; nyumbankuru ya ŵayeni yareka kuŵa muzi, nta yamkuzengekaso cara na kantini kose.” Ni muzi ngu uwo ukuyowoyeka apa? Kwambura kukayika Yesaya wakayowoyanga Babulone. Enya, nyengo yikakwana nadi apo Babulone wakazgoka cizara.

15. Ni “msumba ukuru” ngu uwo wulipo lero, ndipo ncivici cizamuwucitikira?

¹⁵ Kasi lero wulipo muzi wakuyana na uwo Yesaya wakauzunura? Enya. Buku la Civumbuzi likuyowoya za “msumba ukuru weneuwo uli na ufumu pa ŵakaronga ŵa caru ca pasi.” (Civumbuzi 17:18) Muzi ukuru uwu ni “Babulone Mukuru,” ufumu wa caru cose wa cisopo cautesi. (Civumbuzi 17:5) Lero, nyina wa Babulone Mukuru ni Visopo vya Cikristu ivyo ŵaliska ŵake ŵali maso kukanizga ncito ya ŵantu ŵa Yehova ya kupharazga Ufumu. (Mateyu 24:14) Nga ni umo vikaŵira na Babulone wakale, Babulone Mukuru sono-sono apa wabwangandukenge, wazamuŵakoso cara.

16, 17. Ni mwauli umo ŵarwani ŵa Yehova ŵakamucindikira mu nyengo yakale na yasono?

¹⁶ Ncivici cinyake ico Yesaya wakucima cakukhwaskana na “muzi wa linga”? Pakuyowoya kwa Yehova, Yesaya wakuti: “Ŵantu ŵankongono tiŵamucindikeni imwe, mizi ya ŵantu ŵankaza tiyimopani.” (Yesaya 25:3) Kasi ‘muzi  wa ŵantu ŵankaza’ uwu uzamucindika wuli Yehova? Eya, kumbukani ivyo vikacitikira Nebukadnezar, themba lankongono la Babulone. Pamanyuma pa kumuwoneska kupereŵera kwake, iye wakazomera kuti Yehova ni mukuru ndiposo ngwankongono kwakuruska. (Daniel 4:34, 35) Para Yehova walongora nkongono zake, ŵarwani ŵake ŵakumbwambwanta na kuzomera milimo yake yankongono.

¹⁷ Kasi nyengo yinyake Babulone Mukuru wakacicizgika kuti wamanye milimo yankongono ya Yehova? Enya. Nkondo yaciŵiri yili mukati, ŵateŵeti ŵakuphakazgika ŵa Yehova ŵakapharazganga mwakusuzgikira. Mu 1918, iwo ŵakaŵa mu wuzga wauzimu apo ŵarongozgi ŵa Watch Tower Society ŵakaŵikika mu jere. Ncito ya kupharazga yikalekeka. Mu 1919, Yehova wakaŵawezgako na kuŵakhozga na mzimu wake, ndipo kufuma apo ŵakambaso ncito yawo ya kupharazga makani ghaweme pacaru cose. (Marko 13:10) Vyose ivyo vikenera kucitikira ŵarwani ŵawo vikayowoyekerathu mu buku la Civumbuzi. Ŵarwani ŵawo “ŵakatentema, ndipo ŵakamupa ncindi Ciuta wakucanya.” (Civumbuzi 11:3, 7, 11-13) Ici cikung’anamura kuti wose ŵakang’anamuka cara, kweni ŵakacicizgika kumanya ncito yankongono ya Yehova, nga ni umo Yesaya wakayowoyera.

‘Linga la Ŵakavu’

18, 19. (a) Ncifukwa wuli ŵantu ŵankaza ŵatondeka kulekeska cipulikano ca ŵantu ŵa Yehova? (b) Ni mwauli umo ‘nyimbo ya ŵankaza yizamukhalira cete’?

¹⁸ Pakuyowoya za lusungu lwa Yehova kurazga kwa awo ŵakwenda mu ungweru, Yesaya wakuyowoya kwa Yehova kuti: ‘Imwe mukaŵa linga la kwa ŵakavu, linga la kwa ŵasokwano mu kusuzgika kwaŵo, mpanji yakubisamamo cimpupulu, mfwiri mu cithukivu; para cinkuka ca ŵankaza ciri ngati cimpupulu kukuntha ciliŵa. Timukhizge kapomezi ka ŵayeni; ngati cithukivu na mfwiri wa bingo, nteura nyimbo ya ŵankaza yiri cete.’—Yesaya 25:4, 5.

 ¹⁹ Kwamba mu 1919, ŵankaza ŵayezgayezga kuti ŵalekeske cipulikano ca ŵasopi ŵaunenesko, kweni ndipouli, ŵatondeka. Cifukwa wuli? Cifukwa Yehova ni linga na ciphokwero ca ŵantu ŵake. Wakupereka ciponosko ku ŵantu ŵake panyengo yasuzgo na kuŵakhwimiska kuti ŵimilire nga-nga-nga, nga nciliŵa cakukhora mu nyengo ya cimpupulu. Ise tikwenda mu ungweru wa Ciuta, na cisimikizgo cose tikulindirira nyengo penepapo ‘nyimbo ya ŵankaza yizamukhala cete.’ Enya, na cimwemwe cose tikulindirira zuŵa leneilo ŵarwani ŵa Yehova ŵazamumara.

20, 21. Nciphikiro wuli ico Yehova wakunozga, ndipo ciphikiro ici cizamusazgapo vici mu caru cipya?

²⁰ Yehova wakucita vinandi kuruska kuvikilira waka ŵateŵeti ŵake. Pakuti ni Dada wawo wacitemwa, iye wakuŵapa vintu viweme. Pamanyuma pa kufumiska ŵantu ŵake ku Babulone Mukuru mu 1919, Ciuta wakaŵanozgera ciphikiro cakunona, cakuzura na cakurya cauzimu. Ici cikayowoyekerathu pa Yesaya 25:6 kuti: “Yehova wa mipingo tiwacitire ŵantu ŵose ciphikiro ca vyakunona, ciphikiro ca vinyo la pa skaghira, ca vintu vyakunona vyakuzura na mafuta pera, ca vinyo la skaghira lakukuntha makoraghene.” Mwee, nalo ni thumbiko lakuti ise nase tiryepo cakurya ici! (Mateyu 4:4) ‘Gome la Yehova’ ndakuzura nadi na cakurya ciweme. (1 Ŵakorinte 10:21) Kwizira mwa “muzga wa magomezgeko na wa vinjeru,” Yehova wakutipa cilicose ico umoyo withu wauzimu ukukhumba.

²¹ Pali vintu vinandi pa ciphikiro ici ca Ciuta. Ciphikiro cauzimu ici cikutikumbuska wunandi wa cakurya cakuthupi ico cizamuŵa mu caru cipya ico Ciuta walayizga. Panyengo iyo, “ciphikiro ca vyakunona” cizamusazgapo kuzara kwa cakurya cakuthupi. Pazamuŵavya nanga njumoza wakupulika njara yakuthupi panji yauzimu. Mwee, nako kuzamuŵa kuwombokwa kwa ŵasopi ŵanyithu ŵakutemweka awo sono ŵakusuzgika cifukwa ca ‘kupereŵera kwa cakurya,’ ico ncigaŵa ca “cimanyikwiro” ca kuŵapo kwa Yesu! (Mateyu 24:3, 7) Kwa iwo, mazgu gha wamasalmo ngacipembuzgo nadi. Wakati: ‘Kuŵenge fumpha ya vyakurya mu caru; vizarenge na pa mapiri pacanya.’—Salmo 72:16.

22, 23. (a) ‘Ncidiko’ nci panji “cibenekerero” ico cizamuwukapo, ndipo cizamuwukapo wuli? (b) Kasi ‘tombozgo la ŵantu ŵa Yehova’ lizamuwukapo wuli?

²² Tegherezgani sono ku layizgo lakukondweska comene. Pakuyerezgera kwananga na nyifwa nga ‘ncidiko,’ panji “cibenekerero,” Yesaya wakuti: ‘Iye [Yehova] tiwaparanye pa lupiri ulu cibenekerero ico ciri pa maso gha ŵantu ŵose, cidiko ico cathandazgika pa mitundu yose ya ŵantu.’ (Yesaya 25:7) Aghanaghanani waka! Kwananga na nyifwa, ivyo vyabenekelera ŵantu nga ni bulangeti kuzamuŵavya. Mwee, tili ŵakunweka kuzakawona zuŵa ilo penepapo vyandulo vya sembe yakuwombora ya Yesu vizamugwira ncito mwakukwana pa ŵantu  ŵakupulikira na ŵakugomezgeka!—Civumbuzi 21:3, 4.

²³ Pakuyowoya za nyengo yacimwemwe iyo, ncimi iyi yikutisimikizgira kuti: “[Ciuta] tiwavivye nyifwa pakuyitonda kwa muyirayira, ndipo Yehova Ciuta tiwafyure masozi ku visko vyose, na kufumyako tombozgo la ŵantu ŵake mu caru cose capasi; cifukwa Yehova wayowoya ici.” (Yesaya 25:8) Pazamuŵavya wakufwa cifukwa ca matenda panji kulira cifukwa ca kutaya wakutemweka wake. Mwee, nako nkutumbikika! Mwakusazgirapo, pacaru cose capasi pazamuŵavya mazgu ghamusinjiro na malumbiri ghautesi agho Ciuta pamoza na ŵantu ŵake ŵazizipizga kwa nyengo yitali. Cifukwa wuli ghazamuleka kupulikikwa? Cifukwa Yehova wazamuwuskapo mwambiski wake—wiske wa utesi, Satana Diabolosi pamoza na mbewu yake yose.—Yohane 8:44.

24. Kasi awo ŵakwenda mu ungweru ŵakuti wuli para ŵakuranguruka pa milimo yankongono iyo Yehova waŵacitira?

²⁴ Kuranguruka pa nkongono ya Yehova iyi, awo ŵakwenda mu ungweru ŵakutoreka mtima na kuyowoya kuti: “‘Wonani, uyu ndiye Ciuta withu; tamusimpirira kuti watiponoske. Uyu ndi Yehova; tamusimpirira; sono tiyeni tikondwe na kusekerera mu ciponosko cake.’” (Yesaya 25:9) Ŵantu ŵarunji sono-sono apa ŵazamusekerera nadi. Mdima uzamumalirathu, ndipo ŵantu ŵakugomezgeka ŵazamwenda mu ungweru wa Yehova muyaya na muyaya. Kasi pali cilindizga cinyake ciweme kuruska ici? Yayi.

Kasi Mungalongosora?

• Cifukwa wuli lero ncakuzirwa kwenda mu ungweru?

• Cifukwa wuli Yesaya wakarumba zina la Yehova?

• Cifukwa wuli ŵarwani ŵazamulekeska cara cipulikano ca ŵantu ŵa Ciuta?

• Ni vitumbiko wuli ivyo vikulindirira awo ŵakwenda mu ungweru?

[Mafumbo]

[Cithuzithuzi pa peji 20, 21]

Ŵantu mu caru ca Yuda ŵakaperekanga ŵana ŵawo kuŵa sembe kwa ciuta Moleki

[Vithuzithuzi pa peji 23]

Kumanya milimo yankongono ya Yehova kukamutora mtima Yesaya kuti warumbe zina la Yehova

[Cithuzithuzi pa peji 24]

Ŵakugomezgeka ŵazamwenda mu ungweru wa Yehova muyaya na muyaya