Ghanaghanirani vya Mzimu Kuti Muŵe Ŵamoyo!
Ghanaghanirani vya Mzimu Kuti Muŵe Ŵamoyo!
“Kughanaghanira vya mzimu mbumoyo.”—ŴAROMA 8:6.
1, 2. Ndi mpambano wuli iyo Baibolo likupereka pakati pa “thupi” na “mzimu”?
NCIPUSU cara kusungilira ukhaliro uweme pa maso pa Ciuta peneapo tikukhala na ŵantu ŵa mikhaliro yiheni awo ŵakutemwa kurondezga makhumbiro gha thupi. Ndipouli, Malemba ghakurongora mpambano iyo yilipo pakati pa “thupi” na “mzimu,” igho ghakurongora pakweru kupambana kwa vyakufumapo viheni para yunji warondezga makhumbiro gha thupi lakwananga, ndiposo ghakuphara za vitumbiko ivyo vikwiza cifukwa ca kuzomera kurongozgeka na mzimu utuŵa wa Ciuta.
2 Mwaciyerezgero, Yesu Kristu wakayowoya kuti: “Mzimu ndiwo ukupa umoyo; thupi kuti likwandula kantu cara: mazgu agho ndayowoya namwe ndi mzimu ndipo mbumoyo.” (Yohane 6:63) Paulos wakalembera kalata Ŵakristu ŵa ku Galatiya kuti: ‘Thupi likupindikana na mzimu, mzimu nawo wukupindikana na thupi; pakuti vyeneivi vikwimikana.’ (Ŵagalatiya 5:17) Paulos wakayowoyaso kuti: “Uyo wakumijira ku thupi lake, ku thupi lake wati wavunenge kuvunda; kweni uyo wakumijira ku mzimu, ku mzimu wati wavunenge umoyo wamuyirayira.”—Ŵagalatiya 6:8.
3. Ncici ico cikukhumbikwa kuti tifumemo mu goriwori la makhumbiro ghaheni na vizgoŵi viheni?
3 Mzimu utuŵa wa Yehova—nkongono yake yakugwira ncito—ungamazga makoraghene “makhumbiro gha thupi” pamoza na nkongono ya thupi lithu lakwananga. (1 Petros 2:11) Kuti tifumemo mu goriwori la vizgoŵi viheni, ncakuzirwa comene kuti tisange covwiro kwizira mu mzimu wa Ciuta, pakuti Paulos wakalemba kuti: “Cifukwa kughanaghanira vya thupi ndi nyifwa, kweni kughanaghanira vya mzimu mbumoyo na mtende.” (Ŵaroma 8:6) Kasi cikung’anamuraci kughanaghanira vya mzimu?
“Kughanaghanira vya Mzimu”
4. Kasi cikung’anamuraci “kughanaghanira vya mzimu”?
4 Peneapo Paulos wakalembanga mazgu ghakuti “kughanaghanira vya mzimu,” iye wakagwiriskira ncito lizgu la Cigiriki ilo likung’anamura “ntowa ya kaghanaghaniro, maghanoghano, . . . cilato, khumbo likuru, kuyezgayezga.” Verebu lakuyana na mazgu agha likung’anamura “kughanaghana, ndiposo kuŵa na cizgoŵi.” Anteura, kughanaghanira vya mzimu kukung’anamura kurongozgeka, kuwusika, ndiposo kucicizgika na nkongono yakugwira ncito ya Yehova. Iko kukurongora kuti tili ŵakunweka kuti kaghanaghaniro kithu, vizgoŵi vithu na khumbo lithu likuru virongozgeke na mzimu utuŵa wa Ciuta.
5. Kasi tikwenera kurongozgeka na mzimu utuŵa kufikira mpani?
5 Kukhumbikwa kwa kurongozgeka na mzimu utuŵa kukadidimizgirika na Paulos peneapo wakayowoya za kuŵa [‘ŵazga ŵa mzimu,’ NW]. (Ŵaroma 7:6) Pa lufura lwa cipulikano mu sembe ya ciwombolero ya Yesu, Ŵakristu ŵafwatuka ku kuwusika na zakwananga ndipo mwanteura ‘ŵafwa’ ku ukhaliro wawo wakale. (Ŵaroma 6:2, 11) Awo ŵafwa mu ntowa yakuyerezgera yanteura iyi ŵacali ŵamoyo kuthupi ndipo sono mbakufwatuka kuti ŵarondezge Kristu nga ndi “ŵazga ŵa urunji.”—Ŵaroma 6:18-20.
Kusinta Kwakuziziswa
6. Ndi masintiro wuli agho ghakupangika na awo ŵazgoka “ŵazga ŵa urunji”?
6 Kusinta mwakuleka kuŵa “ŵazga ŵa kwananga” na kwamba kuteŵetera Ciuta nga ndi “ŵazga ŵa urunji” nkhwakuziziswa nadi. Pakuyowoya za ŵantu awo ŵakapanga masintiro ghanteura agho, Paulos wakalemba kuti: ‘Mukageziskika, mukatuŵiskika, mukarunjiskika mu zina la Fumu Yesu Kristu, na mu mzimu wa Ciuta withu.’—Ŵaroma 6:17, 18; 1 Ŵakorinte 6;11.
7. Ncifukwa wuli ncakuzirwa kuti tisambire umo Yehova wakuwonera vintu?
7 Kuti masintiro ghanteura agha ghacitike, cakudanga tikwenera kusambira umo Yehova wakuwonera vintu. Virimika mahandiredi ghanandi kunyuma uku, wamasalmo Davide mwakufumira pasi pa mtima wakaromba kwa Ciuta kuti: “Mundisambizge mendero ghinu, A Yehova; . . . Mundirongozge mu unenesko winu na kundisambizga.” (Salmo 25:4, 5) Yehova wakategherezga kwa Davide, Iye wangazgoraso lurombo lwanteura ulo lwa ŵateŵeti ŵake ŵa nyengo zino. Pakuti ntowa na unenesko wa Ciuta ni vituŵa, kuranguruka pa ivyo kuŵenge kwacovwiro panyengo iyo tikuyezgeka kuti tirondezge makhumbiro ghaheni gha thupi.
Ncito Yakuzirwa ya Mazgu gha Ciuta
8. Ncifukwa wuli ncakuzirwa comene kuti tiŵazge Baibolo?
8 Mazgu gha Ciuta, Baibolo, ncigaŵa ca ncito ya mzimu wake. Anteura, ntowa yimoza yakuzirwa comene yakuti tizomerezge mzimu kuti ugwire ncito pa ise ndiyo mwakuŵazga Baibolo—zuŵa lirilose usange ncamacitiko. (1 Ŵakorinte 2:10, 11; Ŵaefeso 5:18) Kuzuzga maghanoghano na mtima withu na unenesko wa Baibolo na marango ghake kutovwirenge kuti titonde viyezgo vya umoyo withu wauzimu. Inya, para viyezgo vyakuti ticite ukhaliro uheni vyatifikira, mzimu wa Ciuta utovwirenge kuti tikumbukire vikumbusko vya mu Malemba pamoza na marango ghake kuti vitipe nkongono yakuti ticite vintu mwakukolerana na khumbo la Ciuta. (Salmo 119:1, 2, 99; Yohane 14:26) Tingapuruskika cara kuti ticite ukhaliro uheni para tingacita mwanteura.—2 Ŵakorinte 11:3.
9. Ndi mwauli umo sambiro la Baibolo likukhozgera cakusanka cithu cakuti tisungilire ubwezi withu na Yehova?
9 Peneapo tikurutirizga kuŵazga Malemba mwakulimbikira ndiposo mwakovwirika na vyakupharazga vyakuzikika pa Baibolo, mzimu wa Ciuta ukupereka nkongono mu maghanoghano na mtima withu, ndipo ici cikupangiska kuti tizirwiske vipimo vya Yehova. Ubwezi withu na Ciuta ukuŵa cintu cakuzirwa comene mu umoyo withu. Para takumana na ciyezgo, maghanoghano ghakuti tinjizgike mu kucita ukhaliro uheni ghakutceŵeka. Mu malo mwake, cintu cikuru kwa ise cikuŵa cakuti tisungilire kugomezgeka kwithu kwa Yehova. Kuzirwiska comene ubwezi withu na iye kukutipangiska kuti tikanizge cizgoŵi cilicose ico cingaunanga panji kumazga.
‘A! Nkutemwa Comene Dango Linu!’
10. Ncifukwa wuli kurondezga marango gha Yehova nkhwakukhumbikwa kuti tighanaghanire vya mzimu?
10 Usange tikukhumba kughanaghanira vya mzimu, kuŵa na cimanyisko ca Mazgu gha Ciuta pera nkhwakukwanira cara. Themba Solomon likaŵa na cimanyisko cinandi ca vipimo vya Yehova, kweni likatondeka kuvirondezga ca kuumaliro kwa umoyo wake. (1 Mathemba 4:29, 30; 11:1-6) Usange tikughanaghanira nadi vya mzimu, kuti tizamumanya ivyo Baibolo likuyowoya pera cara, kweniso tizamurondezga marango gha Ciuta na mtima wose. Ici cikung’anamura kusanda vipimo vya Yehova na mtima wose ndiposo kulimbikira comene kuti tivirondezge. Aka ndiko kakaŵa kaghanaghaniro ka wamasalmo. Iye wakayimba kuti: ‘A! nkutemwa comene dango linu! ndilo ranguruko lane mhanya wose.’ (Salmo 119:97) Para tikupwererera na kurondezga marango gha Ciuta, tikwamba kurongora mikhaliro yakuzomerezgeka na Ciuta. (Ŵaefeso 5:1, 2) Mu malo mwakucita uheni, tikurongora vipambi vya mzimu ndipo khumbo lakuti tikondweske Yehova litipangiskenge kuti titceŵe ‘milimo yiheni ya thupi.’—Ŵagalatiya 5:16, 19-23.
11. Ndi mwauli umo mungalongosolera kuti marango gha Yehova ghakukanizga uzaghali ghakupereka civikiliro kwa ise?
11 Ndi mwauli umo tingazirwiskira comene ndiposo kutemwa marango gha Yehova? Ntowa yimoza ndiyo mwakughasanda. Aghanaghanirani marango gha Ciuta agho ghakuŵika mphaka pa nkani yakugonana mu ntengwa ndiposo agho ghakukanizga uzaghali na ureŵi. (Ŵahebere 13:4) Kasi kupulikira dango ili kukutipangiska kuti tinoleke vintu viweme? Kasi Ŵadada ŵithu ŵakucanya ŵacitemwa ŵangaŵika marango agho ghangatitondeska kuti tisange nagho candulo? Cara nadi! Namwe mwawona ico cikucitikira ŵantu ŵanandi awo ŵakukana kurondezga vipimo vyamakhaliro vya Yehova. Ntumbo zambura kukhumbika ŵakuzifumya, mutepanji zikuŵapangiskaso kuti ŵanjire mu ntengwa pambere nyengo yawo yindakwane ndipo ŵakuŵavya cimwemwe. Cifukwa ca ici, ŵanji ŵakulera mwana kwambura mfumu panji muwoli wawo. Mwakusazgirapo, awo ŵakucita uzaghali ŵakutora matenda ghakupirana mwa kugonana. (1 Ŵakorinte 6:18) Ndipo para mteŵeti wa Yehova wacita uzaghali, maghanoghano ghake ghakuŵa ghambura cimwemwe. Kuyezga kumazga maghanoghano gha citima ghanteura agho kungapangiska yunji kutondeka kugona usiku cifukwa ca citima. (Salmo 32:3, 4; 51:3) Pa vifukwa ivi, kasi mukuzomerezga cara kuti marango gha Yehova ghakukanizga uzaghali ghali kuŵikika kuti tivikilirike? Inya, pali candulo cikuru para tasungirira ukhaliro utuŵa!
Rombani Covwiro ca Yehova
12, 13. Ncifukwa wuli ncakwenelera kuromba para makhumbiro ghaheni ghatifikira?
12 Kuti tighanaghanire vya mzimu tikukhumbikira kuromba kufumira pasi pa mtima. Ncakwenelera kuti tirombe wovwiri wa mzimu wa Ciuta, cifukwa Yesu wakayowoya kuti: “Usange imwe . . . mukumanya kuŵapa ŵana ŵinu vyawanangwa viweme, asi comene kwakuruska Ŵawiskemwe ŵa kucanya ŵati ŵaŵapenge mzimu mutuŵa aŵo ŵakuŵaromba?” (Luka 11:13) Mu lurombo tingayowoya za kutamira kwithu pa mzimu kuti wutipe covwiro cakuti tilimbane na kutomboroka kwithu. (Ŵaroma 8:26, 27) Usange tamanya kuti makhumbiro panji maghanoghano ghaheni ghatifikira mu mtima, panji usange munyithu wakutemweka watiphalira za nkani iyi, cingaŵa ciweme kuti tiyowoye mwakudunjika mu lurombo za cakumara-mahara ici ndiposo tipempe covwiro ca Ciuta kuti timazge vizgoŵi viheni ivi.
13 Yehova wangatovwira kuti tiŵike maghanoghano ghithu pa vintu vyaurunji, vituŵa, na vyakwenelera. Mwee, nako nkuzirwa kuti tirombe na mtima wose kuti “mtende wa Ciuta” uvikilire mitima na maghanoghano ghithu! (Ŵafilipi 4:6-8) Anteura tiyeni tirombe covwiro kwa Yehova kuti ‘tirondezge urunji, kusopa-Ciuta, cipulikano, kutemwa, kuzizipizga, na kuzika.’ (1 Timote 6:11-14) Na covwiro ca Ŵadada ŵithu ŵakucanya, vyenjezgo na viyezgo kuti vingatitonda cara. Mu malo mwake, maumoyo ghithu ghazamuŵa na mtende wakuperekeka na Ciuta.
Lekani Kulengeska Citima Mzimu wa Ciuta
14. Ncifukwa wuli mzimu wa Ciuta wuli nkongono yiweme?
14 Ŵateŵeti ŵakukhoma ŵa Yehova ŵakugwiriskira ncito unjirikizgi wa Paulos uwu: “Mungazimyanga mzimu.” (1 Ŵatesalonika 5:19) Cifukwa cakuti mzimu wa Ciuta ndi “mzimu utuŵa,” (NW) uwo nguweme ndiposo ngwakupatulika. (Ŵaroma 1:4) Para uwo ukugwira ncito pa ise, mzimu uwu uperekenge nkongono yituŵa, panji yiweme. Uwo ukutovwira kuti tiŵe na umoyo wa nkaro yiweme yeneiyo yikutovwira kuti tipulikire Ciuta. (1 Petros 1:2) Ukhaliro wose uheni ukuyuyura mzimu uwu ndipo kucita nteura kungaŵa na vyakufumapo viheni. Mwauli?
15, 16. (a) Ndi mwauli umo tingalengeskera citima mzimu utuŵa wa Ciuta? (b) Ndi mwauli umo tingatceŵera kulengeska citima mzimu wa Yehova?
15 Eya, Paulos wakalemba kuti: “Mungalengeskanga citima mzimu mutuŵa wa Ciuta, mwa mweneuyo mukadidimizgikira zuŵa la uwombozi.” (Ŵaefeso 4:30) Malemba ghakuyowoya za mzimu wa Yehova kuŵa cididimizgo, panji ‘cikholi ca ivyo vikwiza,’ (NW) ca Ŵakristu ŵakuphakazgika ŵamagomezgeko. Ici cikung’anamura umoyo wambura kufwa wakukakhala kucanya. (2 Ŵakorinte 1:22; 1 Ŵakorinte 15:50-57; Civumbuzi 2:10) Mzimu wa Ciuta ungarongozga ŵakuphakazgika na mabwezi ghawo agho ghali na cilindizga cakuzakakhala na umoyo pacaru capasi kuti ŵaŵe na umoyo wamagomezgeko ndipo wungaŵawovwiraso kuti ŵatceŵe zakwananga.
16 Mpostole Paulos wakacenjezga kuti tikwenera kuleka vizgoŵi vya kuyowoya utesi, kwiba, nthonto, na vinyake vyanteura. Usange tingajizomerezga ise taŵene kuti ticite mikhaliro iyi, mbwenu tisuskanenge na urongozgi wakufunyilirika wa mu Mazgu gha Ciuta. (Ŵaefeso 4:17-29; 5:1-5) Para tingacita nteura mbwenu tilengeskenge citima mzimu wa Ciuta, ndipo uwu mbukhaliro uwo tikwenera kuwutceŵa. Pa cifukwa ici, usange yunji wa ise wayamba kusurako urongozgi wa Mazgu gha Yehova, tingamba kuŵa na maghanoghano panji nkaro iyo yingazakatipangiska kuti tizakanangire mwadala ndipo mwanteura tizamuŵavyirathu ucizi wa Ciuta. (Ŵahebere 6:4-6) Nangauli kungaŵa kwakuti tikwananga cara panyengo yasono, mutepanji tikurazga kukwananga kwenekuko. Mwakucita mwakupambana na urongozgi wa mzimu, mbwenu tikuwulengeska citima. Cingang’anamuraso kukana na kulengeska citima Yehova, citopoko ca mzimu utuŵa. Nga ndi awo ŵakutemwa Ciuta, tikukhumbikwira cara kucita mwanteura. Mu malo mwake, tingacita makora kuromba covwiro kwa Yehova kuti tireke kulengeska citima mzimu wake, kweni tipereke ncindi ku zina lake lituŵa mwakurutirizga kughanaghanira vya mzimu.
Rutirizgani Kughanaghanira vya Mzimu wa Ciuta
17. Ndi vilato wuli vyauzimu ivyo tingajiŵikira, ndipo ncifukwa wuli kucita nteura nkwamahara?
17 Ntowa yakuzirwa iyo yingatovwira kuti tirutirizge kughanaghanira vya mzimu ndiyo kujiŵikira vilato vyauzimu na kuyezgayezga kuvifikira. Mwakuyana na vyakusoŵa na ukhaliro withu, vilato vithu vingasazgapo kunyolorera ntowa zithu za kaŵazgiro, kunjizgikamo mu ncito yakupharazga, panji kuyezgayezga kufikira mauteŵeti ghanji gha nga ndi uteŵeti wanyengo zose wa upayiniya, uteŵeti wa pa Beteli, panji uteŵeti wa umishonale. Vyose ivi vipangiskenge kuti maghanoghano ghithu ghaŵe ghakuzuzgika na vintu vyauzimu ndipo vingatovwira kuti tireke kunyengeka na kutomboroka uko tili nako panji kutoreka mtima na vilato vya kutemweska vintu vyakuthupi ndiposo na makhumbiro ghakususkana na malemba agho ngakuzara comene mu nyengo yithu. Kucita nteura ndi ntowa ya vinjeru, cifukwa Yesu wakaciska kuti: “Mungajiŵikiranga usambazi pano pasi, penepapo cipupuruzu na mrosko vikunanga, ndipo penepapo ŵankhungu ŵakugumula na kwiba; kweni mujiŵikire usambazi kucanya, kwenekuko nanga ndi cipupuruzu panji mrosko kuti vikunanga cara, nanga mbankhungu kuti ŵakugumula na kwiba cara: cifukwa uko kuli usambazi wako, kwenekuko ndiko uti uŵenge mtima wako wuwo.”—Mateyu 6:19-21.
18. Ncifukwa wuli ncakuzirwa comene kughanaghanira vya mzimu mu mazuŵa gha ku umaliro agha?
18 Kughanaghanira vya mzimu na kukanizga makhumbiro gha caru ndi ntowa ya vinjeru comene mu “mazuŵa gha ku umaliro” agha. (2 Timote 3:1-5) Na iko nako, “caru cikuruta na makhumbiro ghake, kweni uyo wakucita khumbo la Ciuta, wakukhalirira muyirayira.” (1 Yohane 2:15-17) Mwaciyerezgero, usange Mkristu waciwukirano wakukhumba uteŵeti wanyengo zose, uteŵeti uwu uŵenge nga ndi lumuli la kumurongozga mukati mwa virimika vyakusuzga vya uwukirano panji urara. Para wacicizgika kuti wacite ukhaliro uheni, muntu wanteura uyu wakuŵa na cithuzithuzi ciweme ca ico iye wakukhumba kukwaniriska mu uteŵeti wa Yehova. Muntu wa ukhaliro waumzimu wanteura uyu wawonenge kuti ncambura mahara, ndiposo ncaucindere kuti watondeke kukwaniriska vilato vyake vyauzimu cifukwa ca kutemweska vintu vyakuthupi panji vyakusekereska ivyo kwananga kukupereka. Kumbukirani kuti Moses, uyo wakatemweseska vintu vyauzimu “wakasanka kusuzgika pamo na ŵantu ŵa Ciuta kwakuruska kuti wademwere na masekeresko gha uheni.” (Ŵahebere 11:24, 25) Kwali ndise mwanici panji murara, tikwenera kupanga cakusanka cakuyana na ici peneapo tikurutirizga kughanaghanira vya mzimu mu malo mwa thupi lakwananga.
19. Kasi ndi vyandulo wuli ivyo tisangwenge navyo usange tarutirizga kughanaghanira vya mzimu?
19 “Kughanaghanira vya thupi mburwani na Ciuta,” peneapo kuli kwakuti “kughanaghanira vya mzimu mbumoyo na mtende.” (Ŵaroma 8:6, 7) Para tikurutirizga kughanaghanira vya mzimu, tiŵenge na mtende. Mitima na maghanoghano ghithu viŵenge vyakuvikilirika comene ku nkongono ya kwananga. Ciŵenge camacitiko kuti tikanizge viyezgo ivyo vingatipangiska kuti ticite ukhaliro uheni. Tiŵengeso na covwiro ca Ciuta kuti tilimbane na mpindano yapakati pa thupi na mzimu.
20. Ncifukwa wuli tingaŵa ŵakusimikizgira kuti ncamacitiko kuti tiruske nkondo yakulimbana pakati pa thupi na mzimu?
20 Para tikurutirizga kughanaghanira vya mzimu, tikukhazikiska cikolerano cikuru na Yehova, citopoko ca umoyo na mzimu utuŵa. (Salmo 36:6; 51:11) Satana Diabolosi na ŵimiliri ŵake ŵakucita cilicose kuti ŵamazge ubwezi withu na Yehova Ciuta. Iwo ŵakuyezga kutimbanizga maghanoghano ghithu, cifukwa ŵakumanya kuti para tathera, mbwenu tizamuŵa ŵarwani ŵa Ciuta ndipo panyuma pake tizamufwa. Kweni tingaruska mu nkondo yapakati pa thupi na mzimu. Paulos wakakumana na cakucitika canteura ici, cifukwa peneapo wakalembanga za nkondo yake, cakudanga wakafumba kuti: ‘Ndi njani wati wandithaskenge ku thupi la nyifwa yeneiyi?’ Pakumanya kuti ciponosko cikaŵapo, iye wakayowoya kuti: ‘Nkuwonga Ciuta mwa Kristu Yesu Fumu yithu’! (Ŵaroma 7:21-25) Ise nase tingamuwonga Ciuta kwizira mwa Kristu cifukwa ca kupereka ntowa yakulimbanirana na kutomboroka uko tili nako na kurutirizga kughanaghanira vya mzimu cifukwa ca cilindizga cakukondweska comene ca umoyo wamuyirayira.—Ŵaroma 6:23.
Kasi Mukukumbukira?
• Kasi cikung’anamuraci kughanaghanira vya mzimu?
• Ndi mwauli umo tingazomerezgera mzimu wa Yehova kuti ugwire ncito pa ise?
• Longosorani cifukwa ico mu nkondo yithu yakulimbana na zakwananga, ncakuzirwa comene kuŵazga Baibolo, kupulikira marango gha Yehova, ndiposo kumufikira mu lurombo.
• Ndi mwauli umo kuŵika vilato vyauzimu kungatovwilira kuti tikhalirire mu ntowa ya umoyo?
[Mafumbo]
[Cithuzithuzi pa peji 14]
Kuŵazga Baibolo kukutovwira kuti titonde viyezgo vya umoyo withu wauzimu
[Cithuzithuzi pa peji 15]
Ncakwenelera kuti tirombe covwiro ca Yehova kuti timazge makhumbiro ghaheni
[Vithuzithuzi pa peji 16]
Vilato vyauzimu vingatovwira kuti tirutirizge kughanaghanira vya mzimu