Kasi Ncakuzirwa Kusambizga Ŵana Kuti Ŵaŵe Ŵakupulikira?

“ŴAPAPI ŵakukhumba kuŵa na ŵana, kwali ŵaŵe ŵakupulikira panji cara.” Uwu ukaŵa mutu wa nkani mu nyuzipepala yinyake. Nkani iyi yikazikika pa vyakufumapo vya kafukufuku uyo wakacitika mu caru ca New Zealand, mweneuyo wakavumbura kuti “22 peresenti pera ya ŵantu ndiwo ŵakughanaghana kuti ŵana ŵakukhumbikwira kusambizgika kuti ŵaŵe ŵakupulikira.” Kafukufuku uyo wakavumburaso kuti mazuŵa ghano ŵapapi ŵakugomezga kuti ncakuzirwa comene kusambizga ŵana mikhaliro yiweme nga ni kujiyimira paŵekha na kugwira ncito.

Mazuŵa ghano waliyose wakucita vintu umo wakukhumbira ndiposo mwakujitemwa, ndico cifukwa cake ncakuwonekerathu kuti ŵanandi ŵakukayika kuti ŵangasambizga makora ŵana ŵawo kupulikira. Kweni kasi kusambizga ŵana kupulikira kukwenera kuwoneka kuŵa cintu cakale. Kasi kupulikira ncimoza ca vintu vyakuzirwa ivyo ŵana ŵakwenera kusambira na kwandula? Ni mwauli umo Yehova Ciuta, Uyo wakapanga manozgero gha mbumba, wakuwonera nkani ya kupulikira ŵapapi, ndiposo ni vyandulo wuli ivyo vikuŵapo cifukwa ca kupulikira?—Milimo 17:28; Ŵaefeso 3:14, 15.

‘Nkhwakurunjika’

Mu kalata yake iyo Paulos wakalembera mpingo Wacikristu ku Efeso mu vyaka vya mu handiredi lakudanga, iye wakayowoya kuti: ‘Mwa ŵana, pulikirani mu Fumu ŵapapi ŵinu: cifukwa uku nkhwakurunjika.’ (Ŵaefeso 6:1) Mwanteura, cifukwa cikuru ca kupulikira ncakuti iko nkhwakukolerana na mikhaliro yiweme ya Ciuta ya kumanya ico nciweme. Nga ni umo Paulos wakayowoyera, ‘uku nkhwakurunjika.’

Mwakukolerana na ici, tikumanya kuti Mazgu gha Ciuta ghakulongosora cisambizgo ca ŵapapi kuŵa cintu cakutoweska, ‘mpumpu ya ucizi ku mutu wako, na vitowelo vya mu singo yako,’ ndiposo nga ni cintu ico “ncakukondweska mu Fumu.” (Zintharika 1:8, 9; Ŵakolose 3:20) Kuleka kupulikira ŵapapi kukucitiska kuti tiŵe ŵambura kuzomerezgeka na Ciuta.—Ŵaroma 1:30, 32.

“Kuti Kukukhalire Makora”

Paulos wakayowoyaso za mukhaliro unyake wakupulikira peneapo wakalemba kuti: ‘Cindika ŵawuso na ŵanyoko; ili ni dango lakudanga ilo liri na layizgano, kuti kukukhalire makora, ndipo kuti ukhalirenge myaka yinandi pano pa caru.’—Ŵaefeso 6:2, 3; Exodus 20:12. Kasi ni mwauli umo muntu wangasangira candulo cifukwa ca kupulikira ŵapapi?

Kasi mbunenesko cara kuti ŵapapi ŵali na mahara cifukwa ca vyaka vyawo na vyakukumana navyo? Nangauli iwo ŵangawoneka nga kuti ŵakumanya vintu vinandi cara ivyo vikucitika mazuŵa ghano nga ni makompyuta panji masambiro ghanyake agho ghakusambizgika mu sukulu, iwo ŵakumanya vinandi vya ukhaliro ndiposo umo ŵangamazgira masuzgo. Kulwande linyake, ŵawukirano ŵalije mahara agho ghakwiza cifukwa ca urara. Ndico cifukwa cake ŵakucimbilira pakupanga vyakusanka ndipo mwakanandi wakucicizgika na ŵanyawo kucita  vintu ivyo vikuŵapweteka iwo ŵene. Baibolo likuyowoya nadi unenesko kuti: “Undere ukuvungika mu mtima wa mwana.” Kasi munkhwara wake ni vici? “Ndodo ya ncenyo tiyiwufumye mwa iye.”—Zintharika 22:15.

Vyandulo vya kupulikira ni vinandi comene kusazgirapo pa kukolerana pakati pa mwana na mupapi. Kuti vintu vyendenge makora mu cikaya, pakwenera kuŵa cikolerano. Mwaciyerezgero, ncakuzirwa mu mbumba kucita vintu na mzimu wakukhumbisiska na kupulikira vyakukhumba vya ŵanji ndipo cakufumapo cake cikuŵa mtende, kukolerana na cimwemwe. Para tikugwira ncito yakulembeka, kupulikira kwa awo wali kutilemba ncito nkhwakuzirwa kuti ncito yirute pantazi. Pakuyowoya za marango gha boma, kupulikira kuti kukutovwira kutceŵa cirango pera cara kweniso kukutivikilira.—Ŵaroma 13:1-7; Ŵaefeso 5:21-25; 6:5-8.

Ŵawukirano awo ŵakupulikira cara ŵamazaza ŵakutemweka cara mu cikaya. Kusambizga ŵana kupulikira usange ŵacali ŵacoko kukovwira mu umoyo wawo wose. Mwee, nawo ni mwaŵi wakuti ŵana ŵasambizgike ŵacali ŵanici!

Vyandulo Vikuru vya Kupulikira

Kupulikira kuti kukwiziska cimwemwe na vyandulo pera cara mu mbumba, kweniso kukupereka lufula ulo tingazengapo ubwezi wakuzirwa comene—wapakati pa muntu na Mlengi. Tikwenera kupulikira Yehova Ciuta na mtima wose, cifukwa ndiye “Mlengi” mweneuyo wali na “cisimi ca umoyo.”—Mupharazgi 12:1; Salmo 36:9.

Lizgu lakuti “kupulikira” likusangika mu malo ghanandi mu Baibolo. Mwakusazgirapo, pali marango ghanandi gha Ciuta agho tikwenera kupulikira. Tikumanya kuti usange tikukhumba kutemweka na Ciuta tikwenera kuŵa ŵakupulikira. Enya, kupulikira nkhwakukhumbikwa comene kuti tiŵe ŵakukolerana na Yehova. (1 Samuel 15:22) Kweni, ncacitima kuti ukhaliro wakawiro wa ŵantu nkupulikira cara kweni kuwura kupulikira. Baibolo likuyowoya kuti: “Maghanoghano gha mtima wa muntu ngaheni kwamba ku ŵanici wake.” (Genesis 8:21) Mwanteura, muntu wakwenera kusambizgika kuŵa wakupulikira wacali mwanici pera cara kweniso mu umoyo wake wose. Kucita nteura kukwiziska vyandulo.

Nga ni umo mpostole Paulos wakayowoyera, kumbukirani kuti, dango la kupulikira ŵapapi liri na malayizgano ghaŵiri: ‘Kuti kukukhalire makora, ndiposo kuti ukhalirenge vyaka yinandi pano pa caru.’ Lemba la Zintharika 3:1, 2, likukhozgera layizgano ili ndipo likuyowoya kuti: ‘Mwana wane, ungaruwanga dango lane, kweni mtima wako usunge marango ghane, cifukwa tighakusazgirepo mazuŵa ghanandi na vyaka vya umoyo, na cimango.’ Awo ŵakupulikira ŵasangenge vyandulo vya kuŵa paubwezi na Yehova sono ndiposo umoyo wamuyirayira mu caru cipya ca mtende.—Civumbuzi 21:3, 4.

[Vithuzithuzi pa peji 30, 31]

Kupulikira kukwiziska cimwemwe na kukolerana mu mbumba, uko tikugwira ncito, ndiposo na Yehova