Kuya Pantazi ku Kutonda Kwaumaliro
Kuya Pantazi ku Kutonda Kwaumaliro
“Nkawona, ndipo yura, kavalo mutuŵa, ndipo uyo wakakhalapo wakaŵa na uta; ndipo kukapika kwa iyo mpumpu: ndipo wakafuma wakutonda, na kuti watondenge.”—CIVUMBUZI 6:2.
1. Ni vici ivyo Yohane wakawona mu mboniwoni?
WATI wakukhuŵirizgika na mzimu wa Ciuta, mpostole Yohane wakawonerathu virimika 1,800 vya kuntazi na kulongosora umo Themba, Kristu likenera kuzakakhalira pa cizumbe. Yohane wakenera kuŵa na cipulikano kuti wagomezge ivyo wakawona mu mboniwoni. Ise lero tili na ukaboni wakuwonekerathu wakuti Yesu wakamba kuwusa mu 1914. Na maso gha cipulikano, tikuwona Yesu Kristu “wakutonda, na kuti watondenge.”
2. Kasi Diabolosi wakatepo wuli pamanyuma pakuti Ufumu wakhazikiskika, ndipo ici ncimanyikwiro ca vici?
2 Pamanyuma pakuti Ufumu wakhazikiskika, Satana wakapondomoskeka kucanya, ici cili kumukwiyiska Satana kwakuti wakulimbikira comene kurwa nkondo, kweni watondenge cara. (Civumbuzi 12:7-12) Ukari wake wacitiska caru cose kuhenipirathu nkanira. Wapangiska ŵantu kugaŵikana. Kweni pakuyowoya za Ŵakaboni ŵa Yehova, ici ncimanyikwiro cakuti Themba lawo ‘likutonda, na kuti litondenge.’
Kuwunganya Mtundu Upya
3, 4. (a) Nkusinta wuli uko kwacitika mu mpingo Wacikristu kufuma apo Ufumu ukakhazikiskika, ndipo ncifukwa wuli kukaŵa kwakukhumbikwa? (b) Kuyana na umo Yesaya wakayowoyerathu, kasi kusinta uku kwaŵa na candulo wuli?
3 Apo Ufumu ukakhazikiskika, yikaŵa nyengo ya kukhazikiskaso mpingo Wacikristu uwo sono wuli na milimo yakusazgikira ya Ufumu mwakuyana ndendende na umo ukaŵira mpingo Wacikristu mu virimika vya mu handiredi lakwamba. Gongwe la Mulinda la Cingelezi la June 1 na 15, 1938, likalongosola makora umo gulu la Cikristu likwenera kuŵira. Virimika vikati vyajumpapo, kope la December 15, 1971, pa mutu wakuti “Mpambano ya Wupu Wakurongozga na Wupu Wakuzomerezgeka Mwadango,” likalongosola mwakupulikikwa makora umo Wupu Wakurongozga ukwendera lero. Mu 1972, mawupu gha ŵarara ghakamba kusankika kuti ghapereke covwiro na urongozgi ku mipingo yawo.
4 Mpingo Wacikristu ukakhozgeka comene cifukwa cakuti pakaŵa ulaŵiliri wakukwana. Cinyake ico cikawovwira pa nkani iyi ni ico Wupu Wakurongozga ukacita kuti urongozge ŵabali ŵarara mu milimo yawo, kusazgapo kuŵasambizga umo ŵangacitira na nkani za mirandu. Kusinta kwa kendeskero ka gulu la Ciuta la pano pasi, ndiposo na vyakufumapo vyake viweme, kukayowoyekerathu pa Yesaya 60:17, kuti: “Mu malo gha mkuŵa tindizenge na golide, mu malo gha cisulo tindizenge na siliva: mu malo gha kuni, mkuŵa, na mu malo gha mawe, cisulo. Ŵakuru ŵinu tiŵaŵenge ŵacimango na ŵakapitao ŵinu ŵaurunji.” Enya, kusinta kuweme uku kukurongora nadi kuti Ciuta wakutumbika ŵantu ŵake ndipo mbukaboni wakuti Ciuta wakutemwa awo ŵakukhozgera Ufumu wake na mwampu wose.
5. (a) Kasi Satana wakatepo wuli pakuwona umo Yehova watumbikira ŵantu Ŵake? (b) Kuyana na Ŵafilipi 1:7, kasi ŵantu ŵa Yehova ŵacitapoci pa ukari wa Satana?
5 Satana cikamuŵinya pakuwona umo Ciuta wakurongozgera ŵantu ŵake na kuŵapwererera kufuma apo Ufumu ukakhazikiskika. Mwaciyerezgero, mu 1931 kagulu kacoko ka Ŵakristu kakamba kupharazga pakweru—kujirongora kuti Mbasambiri bweka yayi ŵa Baibolo. Kuyana na Yesaya 43:10, iwo ŵakamba kucemeka Ŵakaboni ŵa Yehova! Kwali vyose vikacitikira nyengo yimoza panji cara, Diabolosi wakacitiska ntambuzgo yazanimuwone pacaru cose capasi. Nanga nku vyaru uko kukaŵa wanangwa wa kusopa, nga nku United States, Canada, na Germany, Ŵakaboni nyengo na nyengo ŵakafwilirangapo kurwera wanangwa wawo wa kusopa. Kuzakafika mu 1988, Khoti likuru comene la ku United States likasanda mirandu 71 yakukhwaskana na Ŵakaboni ŵa Yehova, ndipo Ŵakaboni ŵakawina mirandu 47. Nga ni umo kukaŵira mu virimika vya mu handiredi lakwamba, lero, pacaru cose capasi Ŵakaboni ŵacali kufwilirapo kurwera wanangwa wa kusopa mwakuti paŵe “kuvikirira na kukhozga ivangeli.”—Ŵafilipi 1:7.
6. Kasi kukanizga ncito ya Ŵakaboni kukulekeska ŵantu ŵa Yehova kuya pantazi? Longosorani.
6 Mukati mwa virimika vya mu ma 1930, apo Nkondo Yaciŵiri ya caru cose yikaŵa pafupi kucitika, maboma ghankaza ghakakanizga ncito ya Ŵakaboni ŵa Yehova mu Germany, Spain, na Japan, kuzunurapo vyaru vitatu pera. Kweni kuzakafika mu cirimika ca 2000, vyaru vitatu ivi vikaŵa na ŵapharazgi ŵa Ufumu wa Ciuta ŵakujumpa pa 500,000. Ici nciŵerengero cikuru comene ca Ŵakaboni ŵa Yehova pakuyerezgera na ciŵerengero ca mu 1936! Apa tawona kale kuti kukanizga ncito ya Ŵakaboni kungalekeska cara ŵantu ŵa Yehova kuya pantazi mwakurongozgeka na Yesu Kristu uyo wakutonda.
7. Ncintu wuli cambura kuruwika ico cikacitika mu 1958, ndipo nkusinta wuli kwacitika kufuma panyengo iyo?
7 Cimanyikwiro cakuti gulu likuya pantazi cikawoneka apo ungano ukuru wa mitundu yose ukacitika ku New York City mu 1958, uwo Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakaŵa ŵandacitepo nakale ndipo pakaŵa ŵantu ŵakukwana 253,922. Kuzakafika mu 1970, ncito yawo yikajurika mu vyaru vitatu ivyo vyazunurika pacanya apa kulekapo caru cekha ico cikacemekanga East Germany. Kweni ncito ya Ŵakaboni yikaŵa yicali yakukanizgika mu caru ca Soviet Union na mu vyaru vinyake vya ku Europe ivyo vikaŵa mu cikolerano cakucemeka Warsaw Pact mwakurongozgeka na caru ca Soviet Union. Lero, mu vyaru ivyo kale vikaŵa pasi pa muwuso wa Cikomyunizimu muli Ŵakaboni ŵamwampu ŵakukwana pafupifupi miliyoni yimoza.
8. Cifukwa cakuti Yehova wakutumbika ŵantu ŵake, ncivici caŵa cakufumapo cake, ndipo Gongwe la Mulinda la Cingelezi la 1950 likuyowoyaci pa nkani iyi?
8 Ciŵerengero ca Ŵakaboni ŵa Yehova casazgikira comene cifukwa nyengo na nyengo ‘ŵakupenja nanga Ufumu, na urunji [wa Ciuta].’ (Mateyu 6:33) Apa tawona na maso kuti ucimi wa Yesaya wakwaniriskika kale: ‘Mucoko kwakuruska tiwaŵenge fuko, enya, mucoko wazgokenge mtundu wankongono; ndine Yehova; tindicipusumpiske mu nyengo yake.’ (Yesaya 60:22) Ciŵerengero cawo cagota penepapa pera yayi. Mu virimika khumi ivyo vyajumpa, ciŵerengero ca ŵapharazgi ŵa Ufumu cakwera na ŵantu 1,750,000. Ŵantu aŵa ŵajipereka na mtima wose ku mtundu uwo Gongwe la Mulinda la Cingelezi la 1950 likawulongosola kuti: “Ciuta sono wakuwunganya mtundu upya. . . . Mtundu wankongono uwu uzamupona pa nkondo ya Haramagedoni, . . . uwo mbantu ŵakwamba awo ŵakukhala mu ‘caru cipya,’ . . . ŵakucita vintu mwateokrase, ndipo ŵakumanya makoraghene kendero ka gulu.” Paumaliro nkani iyi yikati: “Ise tose, nga mbamoza ŵa mtundu upya, tiyeni tilimbikire kuya pantazi!”
9. Kasi maluso agho Ŵakaboni ŵa Yehova ŵasambira ghalongora wuli kuŵa ghacandulo?
9 Panyengo yasono, mtundu upya uwo ukusazgikira-sazgikira wamanya maluso gha kucita vintu makora ndiposo mwaluŵiro, maluso agha ngacandulo comene lero ndipo panyake ghazamuŵaso ghacandulo mu ncito ya kunozga malo para Haramagedoni yajumpa. Mwaciyerezgero, Ŵakaboni ŵasambira kucita maungano ghakuru-ghakuru, ŵamanya ncito ya kuzenga mwaluŵiro, ndiposo ŵasambira kupereka mwaluŵiro covwiro ku ŵantu awo soka laŵawira. Kacitiro aka kapangiska ŵantu ŵanandi kucindika na kudokera Ŵakaboni ŵa Yehova.
Kunyorolera Maghanoghano Ghaheni
10, 11. Longosorani umo nkani yakubudika yakukhwaskana na Ŵakaboni ŵa Yehova yikanozgekera.
10 Nangauli vili ntena, kweni pali ŵantu ŵanyake awo ŵakususka Ŵakaboni ŵa Yehova, iwo ŵakuti Ŵakaboni mbantu awo ŵakuleka kukolerana na ŵanyawo. Ici ncifukwa cakuti Ŵakaboni ŵakupulikira ivyo Baibolo likuyowoya pa nkani za nga ni kupereka panji kupokera ndopa, kuleka kunjira mu ndyali, kukhweŵa hona, na kurondezga mikhaliro yiweme. Kweni ŵantu ŵanandi sono ŵakwamba kupulikiska makora kuti mikhaliro ya Ŵakaboni njiweme kuyirondezga. Mwaciyerezgero, dokotala munyake wa ku Poland wakatimbira telefoni ku ofesi ya Ŵakaboni ŵa Yehova na kuŵaphalira kuti iye pamoza na ŵanyake pa cipatala apo ŵakadumbirana nyengo yitali nkani ya kupokera ndopa. Ico cikambiska cidumbirano ici ni nkani iyo yikafuma mu nyuzipepala ya ku Poland yakucemeka Dziennik Zachodni. Nyuzipepala iyi yikalemba mazgu gha dokotala munyake uyo wakayowoya kuti: “Namanya nadi sono kuti ndopa mu cipatala tikuzigwiriskira ncito mwakwenelera yayi. Tikwenera kusinta kacitiro aka, ndipo nakondwa kuti muntu munyake wawuska nkani iyi. Ningatemwa kupokera cimanyisko cakusazgikira ca nkani iyi,” umu ndimo wakayowoyera dokotala munyake.
11 Pa ungano uwo ukacitika cirimika camara, ŵarara-ŵarara ŵa vya cipatala ŵa ku Canada, Europe, Israel, na United States ŵakadumbiskana nkani iyi na ŵadokotala kuti ŵakwenera kupereka munkhwara ku ŵarwari kwambura kugwiriskira ncito ndopa. Pa ungano uwo ukacitikira ku Switzerland, awo ŵakakumana ŵakayowoya kuti ŵarwari awo ŵakafwa—ŵeneawo ŵakapokera ndopa—ciŵerengero cawo cikaŵa cikuru comene kuruska ca awo ŵakaleka kupokera ndopa. Ŵakaboni awo ŵakaŵa ŵarwari ŵakafumanga luŵiro mu cipatala, kweni ŵarwari awo ŵakapika ndopa ŵakakhalanga mwenemumo nyengo yitali. Ici cikacepeska unandi wa ndarama izo Ŵakaboni ŵakenera kulipira.
12. Yowoyanipo ciyerezgero ca ŵantu ŵakumanyikwa umo ŵarumbira Ŵakaboni ŵa Yehova pa nkani ya kuleka kunjira mu ndyali.
12 Ŵantu ŵanyake ŵayowoya mazgu ghaweme ghakuyowoya za Ŵakaboni cifukwa cakuti ŵakakana kunjira mu ndyali pambere Nkondo Yaciŵiri ya caru cose yikaŵa yindacitike ndiposo na pamanyuma pake apo ŵakazizipizga nkaza ya Ŵanazi. Vidiyo yakuti Jehovah’s Witnesses Stand Firm Against Nazi Assault, yakupangika na Ŵakaboni ŵa Yehova iyo yikawoneskeka pa msasa wakutambuzgirako ŵantu wa Ravensbrück ku Germany, pa November 6, 1996, yikacitiska ŵantu kuyowoya viweme vya Ŵakaboni. Vidiyo iyi yikawoneskekaso pa msasa unonono wakutambuzgirako ŵantu wa Bergen-Belsen pa April 18, 1998, ndipo murongozgi wa pa sukulu ya Centre for Political Education, Dr. Wolfgang Scheel, ku Lower Saxony, wakakhozgera kuti: “Cintu cakuziziswa comene mu mdauko ncakuti Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakakanirathu nkanira kunjira mu cipani ca National Socialism penepapo matcharitchi ghanyake gha Cikristu ghakanjira mu cipani ici. . . . Muli mose umo tingacitira na Ŵakaboni ŵa Yehova na visambizgo vyawo na mwampu wawo, kweni tikwenera kuŵacindika cifukwa ca kuzizipizga nkaza za ufumu wa Nazi.”
13, 14. (a) Ni fundo wuli yiweme iyo muntu munyake wakayowoya kurazga kwa Ŵakristu ŵakwambilira? (b) Yowoyanipo viyerezgero vya fundo ziweme izo ŵantu ŵanyake lero ŵakuyowoyera ŵantu ŵa Ciuta.
13 Usange pali mirandu ndipo ŵantu ŵakumanyikwa ŵayowoya kuti Ŵakaboni ŵawina, ici cikucepeska thinko ilo ŵantu ŵakuŵa nalo pa Ŵakaboni ŵa Yehova. Ndiposo cikupangiska ŵantu ŵakuzirwa kuyowoyeskana na awo ŵakutinka Ŵakaboni. Kacitiro aka nkawemi ndipo Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakuwonga nkanira. Ici cikutikumbuska ico cikacitika mu virimika vya mu handiredi lakwamba mu Yerusalemu. Apo Khoti likuru la Ŵayuda la Sanhedrin likeruzga kuti Ŵakristu ŵakomeke cifukwa ca ncito yawo yakupharazga, Gamaliyeli “msambizgi wa Marango, wakurumbika na ŵantu ŵose,” wakaŵacenjezga na kuyowoya kuti: ‘Mwa madoda gha Israyeli, mujicenjerere na ŵantu aŵa, ico mukukhumba kucita. . . . Mupatukeko ku ŵantu aŵa, ndipo muŵarekenge waka: pakuti usange fundo yeneiyi na mulimo weneuwu nvya ŵantu, viti vibwanganduke; kweni usange nvya Ciuta, kuti muti mumanyenge cara kuvibwangandula; mzire pakunji mungasangika mukulimbana na Ciuta.’—Milimo 5:33-39.
14 Nga ni umo Gamaliyeli wakacitira, ŵantu ŵakumanyikwa sono-sono apa ŵarwera Ŵakaboni ŵa Yehova kuti ŵaŵe na wanangwa wa kusopa. Mwaciyerezgero, wapamupando wakale wa wupu wa International Academy for Freedom of Religion and Belief (Wanangwa wa Kusopa mu Vyaru Vyose) wakayowoya fundo iyi: “Cisopo cili na wanangwa wa kusopa ndipo cingakanizgikanga yayi kwekha cifukwa cakuti ŵanandi ŵakuzomera cara vigomezgo vyake.” Apo boma la Germany likakhazikiska wupu unyake wakupenjerezga magulu gha cisopo agho ŵakati ngacigaruka, pulofesa wakusanda vya cisopo pa yunivesite ya Leipzig wakafumba fumbo lavinjeru, wakati: “Ncifukwa wuli boma liri maso comene pa matcharitchi ghacoko-ghacoko kweni likuleka waka matcharitchi ghakuru ghaŵiri [Tcharitchi la Katolika na la Lutheran]?” Zgoro lipusu liri mu mazgu gha nduna yakale ya boma la Germany yeneiyo yikalemba kuti: “Ncakuwonekerathu kuti ŵantu ŵanyake ŵa mu matcharitchi ghakuru ndiwo ŵakaphaliranga boma ivyo likeneranga kucita.”
Ninjani Wangatiwombora?
15, 16. (a) Ncifukwa wuli mazgu gha Gamaliyeli ghakatondeka ku cigaŵa cinyake? (b) Kasi ŵantu ŵatatu ŵakumanyikwa ŵakatondeka wuli kumuvikilira Yesu?
15 Ivyo Gamaliyeli wakayowoya vikusimikizgira kuti ncito iyo yikucitika na nkongono ya Ciuta yingalekeskeka cara. Mwaunenesko Ŵakristu ŵakwambilira ŵakandula na umo Gamaliyeli wakayowoyera na ŵarara ŵa khoti la Sanhedrin, kweniso ŵakakumbuka mazgu gha Yesu ghakuti ŵarondezgi ŵake ŵazikizgikenge. Mazgu gha Gamaliyeli ghakalekeska ŵarongozgi ŵa cisopo kuti ŵakome Ŵakristu, kweni kuzikizgika kukaŵa kucali nipera, cifukwa tikuŵazga kuti: “Ndipo ŵakamuzomerezga: ndipo ŵakati ŵacema Ŵapostole ŵakaŵatyapula, ndipo ŵakaŵalanga kuti ŵangayowoyanga mu zina la Yesu, ndipo ŵakaŵarekezga.”—Milimo 5:40.
16 Apo zuŵa la kweruzgira mrandu wa Yesu likakwana, Pontiyo Pilato wati wawona kuti Yesu walije kafukwa, wakayezgayezga kuti wamufumiske, kweni wakatondeka. (Yohane 18:38, 39; 19:4, 6, 12-16) Nanga ni viŵaro viŵiri vya Sanhedrin, Nikodemo na Yosefe wa ku Arimatiya, awo ŵakatemwanga Yesu, ŵakatondeka kuyowoyapo kalikose kuti khoti lireke kucitapo kantu pa Yesu. (Luka 23:50-52; Yohane 7:45-52; 19:38-40) Nanga ŵantu ŵangayezgayezga kuti ŵawombole ŵantu ŵa Yehova, kweni ŵakupereŵera nipera. Ŵantu ŵarutilirenge kutinka ŵarondezgi ŵaunenesko ŵa Yesu nga ni umo ŵakamutinkira iye. Kuwombokwa kweneco kungafuma kwa Yehova yekha.—Milimo 2:24.
17. Ni mwauli umo Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakuwonera kusuzgika cifukwa ca unenesko, ndipo ncifukwa wuli ŵakuwelera nyuma cara mu ncito yawo yakupharazga makani ghaweme?
17 Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakumanya kuti kusuzgika cifukwa ca unenesko kurutilirenge, kweni ndipouli ŵali na mtima wakukondwa. Kususkika kuzamumara pekha para kaŵiro aka ka Satana kaparanyikirathu te-te-te. Nangauli Ŵakaboni ŵakupulika vyakuŵinya para ŵakutambuzgika, kweni ŵakuleka yayi kukwaniriska mulimo wa kupharazga Ufumu. Palije cifukwa cakulekera pakuti ncito yawo yikucitika na nkongono ya Ciuta. Iwo ŵakulaŵiska kwa Murongozgi wawo wacikanga, Yesu Kristu, pakuti iye nciyerezgero ciweme comene.—Milimo 5:17-21, 27-32.
18. Kasi muntazi mwa ŵantu ŵa Yehova mucali suzgo wuli, kweni iwo mbakusimikizga vici?
18 Kufuma pakwamba peneco, cisopo caunenesko cakumana na suzgo yikuru. Cifukwa cakuti Gogi, Satana, walikucimbizgika kucanya, sono-sono apa waukirenge cisopo caunenesko. Kweni ndipouli, cisopo caunenesko cizamukhalirira. (Ezekiel 38:14-16) “Ŵakaronga ŵa caru cose ca pasi,” mwakurongozgeka na Satana, “ŵizamkurwa na Mwana-mberere, ndipo Mwana-mberere wizamkuŵatonda, pakuti ndiyo Fumu ya mafumu, na Karonga wa ŵakaronga.” (Civumbuzi 16:14; 17:14) Enya, Fumu yithu yikuya pantazi ku kutonda kwaumaliro ndipo ‘yitondenge.’ Mwee, nawo ni mwaŵi wapadera wakuti tendere lumoza nayo, pakumanya kuti sono-sono apa paŵavyenge nanga njumoza wakususka ŵasopi ŵa Yehova para ŵakuti: ‘Ciuta wali nase’!—Ŵaroma 8:31; Ŵafilipi 1:27, 28.
Kasi Mungalongosora?
• Ni vici ivyo Yehova wacita kuti wakhozge mpingo Wacikristu kwambira apo Ufumu ukakhazikiskika?
• Ncivici ico Satana wacita kulekeska Kristu kuti watonde, ndipo cakufumapo cake ncivici?
• Kasi tikwenera kuŵawona wuli ŵantu awo ŵakucitira vintu viweme Ŵakaboni?
• Ncivici ico Satana sono-sono apa wacitenge, ndipo cakufumapo cake cizamuŵa vici?
[Mafumbo]
[Vithuzithuzi pa peji 30]
Umo Ŵakaboni ŵakakanira kunjira mu ndyali ndiposo mu Nkondo Yaciŵiri ya caru cose kucali kupereka marumbo kwa Yehova