Kukula Kwinu Kuwoneke ku Ŵantu Wose
Kukula Kwinu Kuwoneke ku Ŵantu Wose
“Koserezga mu vyeneivi; uvifukatire nkanira; mwakuti ŵose ŵawone umo ukukulira makora.”—1 TIMOTE 4:15.
1. Kasi mungamanya wuli kuti cipambi catona?
AGHANAGHANANI za cipambi ico mukucitemwa comene—kwali ni peyara, yembe, orenji, panji cipambi cilicose. Kasi mungamanya kuti cipambi catona? Inya, mungamanya. Sungu liwemi, kawonekero, na kuwofoka, vyose ivi vikucema mata mu mlomo. Usange mwajemura waka pacoko, muwonenge kanowero kake. Mwee, nako nkunowa! Para mukurya cipambi, mukusekelera na kukondwera comene.
2. Kasi tingamanya wuli kuti muntu wakula, ndipo tingaŵa na candulo wuli para tikhalenge nayo pamoza?
2 Kacitiro aka kakuyana waka na kacitiro kanyake mu umoyo withu. Mwaciyerezgero, nga ni umo cipambi cikuwonekera para cakhoma, kukhwima kwauzimu kwa muntu nako kukuwoneka mu ntowa zinandi. Tikumanya kuti muntu uyu wakula para tikumuwona kuti wali na vinjeru, umanyi, mahara, na vinyake. (Job 32:7-9) Ncintu ciwemi nkanira kukhala pamoza na ŵantu awo ŵali na mikhaliro ya nga ni iyi mu kaghanaghaniro na kacitiro kawo ka vintu.—Zintharika 13:20.
3. Kasi mazgu gha Yesu ku ŵantu ŵa mu nyengo yake ghakurongora vici pakuyowoya za urara wa muntu?
3 Kulwande linyake, muntu wangaŵa murara msinku, kweni kayowoyero na nkaro yake vingarongora kuti ngwambura kukhwima mu kaghanaghaniro na mu kacitiro ka vintu vyauzimu. Mwaciyerezgero, pakuyowoya za muwiro wankhwesa wa mu nyengo yake, Yesu Kristu wakati: “Yohane wakiza wakurya cara, nanga nkumwa, ndipo ŵakuti, ‘Wali na mzimu uheni.’ Mwana wa Muntu wakiza wakurya na kumwa, ndipo ŵakuti, ‘Henani, muryezi na wakumwa vinyo.’” Nangauli ŵantu ŵara ŵakaŵa ŵarara mu kawonekero, kweni Yesu wakayowoya kuti ŵakacitanga vintu nga ‘mbana’—inya, ŵantu ŵambura kukhwima. Yesu wakasazgirapo kuti: “Vinjeru vikurunjiskika na milimo yake.”—Mateyu 11:16-19.
4. Kasi urara ukuwoneka mu ntowa zini?
4 Nga ni umo Yesu wakayowoyera, tingamanya kuti muntu wali na vinjeru—cimanyikwiro cakuti wakula—mwa kuwona milimo yake na vyakufumapo vyake. Mwakuyana na nkani iyi, awonani urongozgi wa mpostole Paulos kwa Timote. Pamanyuma pakuyowoya za vintu ivyo Timote wakeneranga kucita nyengo na nyengo, Paulos wakati: “Koserezga mu vyeneivi; uvifukatire nkanira; mwakuti ŵose ŵawone umo ukukulira makora.” (1 Timote 4:15) Enya, urara wa Mkristu ‘ukuwoneka,’ panji kumanyikwa makora na ŵantu wose. Urara Wacikristu, nga ni nyali yakuŵala, ni mukhaliro wakubisika cara, ukuwoneka kwa waliyose. (Mateyu 5:14-16) Tiyeni sono tidumbiskane ntowa zakuzirwa ziŵiri izo tingalongolera urara: (1) kukula mu cimanyisko, umanyi, na mahara; (2) kurongora vipambi vya mzimu.
Umoza wa Cipulikano, na wa Kamanyiro
5. Kasi lizgu lakuti urara likung’anamuraci?
5 Lizgu lakuti urara, mu madikishonare ghanandi likung’anamurika kukhwima, kukhoma, na kukula mwakufikapo. Cipambi, nga ni umo tayowoyera pakwambilira, cakudanka cikukula mwakukwana, cikukhoma, ndipo para cafikapo cikusinta kawonekero, sungu, na kanowero, apo ndipo cikuŵa cakudokeka. Mwanteura, urara ni mazgu agho ghakuyana waka na mazgu ghakuti uwemi, kukwana, na kufikapo.—Yesaya 18:5; Mateyu 5:45-48; Yakobe 1:4.
6, 7. (a) Ncivici cikurongora kuti Yehova wakukhumba kuti ŵasopi ŵake wose ŵakule mwauzimu? (b) Kasi urara wauzimu ukukolerana comene na vici?
6 Yehova wakukhumba comene kuti ŵasopi ŵake ŵakule mwauzimu. Ici kuti cicitike, iye wapereka vyawanangwa viwemi comene mu mpingo Wacikristu. Ku Ŵakristu ŵa ku Efeso, mpostole Paulos wakalemba kuti: “[Ciuta] wakapereka ŵanji kuŵa ŵapostole; ŵanji, ŵaprofeti; ŵanji, ŵapharazgi; ŵanji, ŵaliska na ŵasambizgi; kuti ŵatuŵa ŵanozgekere mulimo wa uteŵeti, ndiwo kazengero ka thupi la Kristu: tisuke tifikire tose ku umoza wa cipulikano, na wa kamanyiro ka Mwana wa Ciuta, ku muntu wakufikapo, ku ciyezgero ca msinku wa uzali wa Kristu: kuti tireke kuŵaso ŵanici, ŵakuyungwa-yungwa, ŵakupungwa-pungwa mu mpepo yose ya cisambizgo, na vibizi vya ŵantu, mu ucenjezi, kwakuyana na uryarya wa usovyi.”—Ŵaefeso 4:11-14.
7 Mu mavesi agha, Paulos wakayowoya kuti vinyake mwa vifukwa ivyo Ciuta wakaperekera vyawanangwa ivi vyauzimu mu mpingo vikaŵa vyakuti wose ‘ŵafike ku umoza wa cipulikano, na wa kamanyiro,’ ‘ŵakule ŵafikepo,’ ndiposo kuti ‘ŵaŵe na uzali wa Kristu.’ Apo ndipo pekha tingaleka kuyeyeka-yeyeka na visambizgo vyautesi nga mbana ŵacoko mwauzimu. Mwanteura tawona kuti urara Wacikristu ukukolerana comene na “umoza wa cipulikano, na wa kamanyiro ka Mwana wa Ciuta.” Pali fundo zinandi izo Paulos wakayowoya zeneizo tingacita makora kuzigwiriskira ncito.
8. Kasi tikwenera kucitaci kuti tifike “ku umoza” wa cipulikano, na wa kamanyiro?
8 Cakwamba, pakuti “umoza” ngwakukhumbikwa, Mkristu wakukhwima wakwenera kukolerana na kupulikana na Ŵakristu ŵanyake, iye kuti wacite ici wakwenera kuŵa na cipulikano na cimanyisko. Mkristu wakukhwima wakujiwoneska cara panji kukhumba kuti vintu vicitike umo iye wakukhumbira pera, panji kuŵa na vigomezgo vyake na vyake vya Baibolo. Kweni wakuŵa na cigomezgo cose cakuti Yehova Ciuta wavumbura unenesko kwizira mwa Mwana wake Yesu Kristu, na “muzga wa magomezgeko na wa vinjeru.” Kuti tifike ku “umoza” na Ŵakristu ŵanyithu, nyengo na nyengo tikwenera kurya cakurya cauzimu cakunozgeka “mu nyengo yakwenerera”—kwizira mu mabuku, maungano gha mpingo, maungano gha dera na gha cigaŵa.—Mateyu 24:45.
9. Longosorani ng’anamuro la lizgu lakuti “cipulikano” kuyana na umo Paulos wakalembera mu kalata ya ku Ŵaefeso.
9 Caciŵiri, lizgu lakuti “cipulikano” likung’anamura kumanya waka umo Cikristu ciliri cara, kweni likung’anamura kukhorwa na ivyo tikugomezga, kumanyisiska umo wuliri “usani na utali” wake. (Ŵaefeso 3:18; 4:5; Ŵakolose 1:23; 2:7) Kasi Mkristu wangaŵa wuli mu umoza na Ŵakristu ŵanyake usange vintu vinyake ivyo ŵasopi ŵanyake ŵakugomezga iye wakuvigomezga cara? Ici cikung’anamura kuti tileke kukhorwa na kumanya waka visambizgo vikuru-vikuru vya mu Baibolo panji kumanya unenesko mwapatalipatali. Kweni tikwenera kugwiriskira ncito vintu vyose ivyo Yehova wakutipa kwizira mu gulu lake, enya, kucita kafukufuku mu Mazgu ghake. Tikwenera kucita vyose ivyo tingakwaniska kuti timanyisiske makora nkanira ilo ni khumbo la Ciuta na cilato cake. Ici cikusazgapo kupatula nyengo ya kuŵazga na kusambira Baibolo na mabuku ghakusambizga Baibolo, kupempa Ciuta kuti watipe covwiro na urongozgi wake, kufika pa maungano gha Cikristu nyengo zose, ndiposo kucita ncito ya Ufumu ya kupharazga na kupanga ŵasambiri.—Zintharika 2:1-5.
10. Kasi mazgu gha pa Ŵaefeso 4:13 ghakuti ‘tisuke tose tifike’ ghakung’anamuraci?
10 Cacitatu, Paulos wakayowoya mazgu ghanyake ghakuti ‘tisuke tose tifike.’ Kuyana na lizgu lakuti “tose,” Baibolo linyake licoko likuyowoya kuti lizgu ili likung’anamura kuti “waliyose payeka yayi, kweni tose pamoza.” Panyake tiyowoye kuti waliyose wa ise wakwenera kulimbikira comene kuti waŵe Mkristu wakukhwima pamoza na ŵabali wose. The Interpreter’s Bible likuyowoya kuti: “Nga ni umo ciŵaro cimoza ca thupi cikukulira para thupi lose likukula, mwakuyana waka, waliyose payekha wangakula cara mwauzimu kwambura ŵanyake.” Paulos wakakumbuska Ŵakristu ŵa ku Efeso kuti cikaŵa cifukwa ca “ŵatuŵa ŵose” kuti iwo ŵamanyisiske makora umo cipulikano ciliri.—Ŵaefeso 3:18a.
11. (a) Kasi kuya pantazi mwauzimu kukung’anamuraci? (b) Kasi tikwenera kucitaci kuti tiye pantazi?
11 Kuyana na umo Paulos wakayowoyera, tawona kuti kuya pantazi mwauzimu kukung’anamura kuzuzga waka maghanoghano ghithu na cimanyisko cinandi, yayi. Mkristu wakukhwima wakujiwoneska cara kuti wali na mahara ghanandi. Mwakupambana na kacitiro aka, Baibolo likuti: “Ntowa ya ŵarunji yikuŵa nga ndi kungweruka kwa matanda-kuca, uko kukuŵalira-ŵalira mpaka mhanya pakati.” (Zintharika 4:18) Enya, ni “ntowa” iyo ‘yikuŵalira-ŵalira,’ kuti muntu ndiyo wakuŵala cara. Usange nyengo zose tikhalirirenge mu ungweru wakuŵala wa Mazgu gha Ciuta uwo Yehova wakupereka ku ŵantu ŵake, mbwenu tiyenge pantazi mwauzimu. Pa cifukwa ici, kukhalirira mu ungweru kukung’anamura kuya pantazi, ndipo ici ndico waliyose wa ise wakwenera kucita.—Salmo 97:11; 119:105.
Kurongora “Vipambi vya Mzimu”
12. Cifukwa wuli ncakuzirwa comene kurongora vipambi vya mzimu para tikukhumba kuti tiye pantazi mwauzimu?
12 Pakuti ncakuzirwa kufika “ku umoza wa cipulikano, na wa kamanyiro,” ncakuzirwaso comene kwa ise kurongora vipambi vya mzimu wa Ciuta mu umoyo withu wose. Cifukwa wuli? Cifukwa ncakuti urara, nga ni umo tawonera, ngwakubisika cara, kweni wuli na mikhaliro iyo yikuwoneka pakweru, yeneiyo waliyose wangandula nayo. Enya, kuya pantazi mwauzimu kukung’anamura kuŵa na khumbo lakuti ŵantu ŵatiwone cara. Kweni, penepapo tikukula mwauzimu, kurondezga ivyo mzimu wa Ciuta ukutiphalira, mikhaliro yithu na milimo yithu yisintenge mwakuziziswa. Mpostole Paulos wakati: “Endaninge mu mzimu, ndipo kuti mwamkufiska makhumbiro gha thupi cara.”—Ŵagalatiya 5:16.
13. Nkusinta wuli uko kukurongora kuti muntu wakuya pantazi?
13 Paulos wakarutizga kuyowoya za “milimo ya thupi” yeneiyo njinandi ndipo “yikuwoneka pa kweru.” Usange muntu wacali wandamanye ivyo Ciuta wakukhumba, kakhaliro kake kakuyana na mikhaliro yacaru, ndipo nyengo zinyake maghanoghano ghake ghangazura na vintu ivyo Paulos wakazunura nga ni “uzaghali, ukazuzi, ukwakwa, kusopa vikozgo, ufwiti, maurwani, zawe, bina, maukali, zimpindano, zimpatukano, visambizgo vya utesi, sanji, uroŵevu, vilere, na vyose vya nteura.” (Ŵagalatiya 5:19-21) Kweni para muntu wamba kuya pantazi mwauzimu, pacoko-na-pacoko, wakwamba kuleka ‘milimo iyi ya thupi’ na kwamba kupambika “vipambi vya mzimu.” Kuleka mikhaliro iyi ya thupi ncimanyikwiro cakuti muntu uyo wamba kuŵa Mkristu wakukhwima.—Ŵagalatiya 5:22.
14. Longosorani ng’anamuro la mazgu ghaŵiri agha “milimo ya thupi” na “vipambi vya mzimu.”
14 Wonani mazgu ghaŵiri ghakuti “milimo ya thupi” na “vipambi vya mzimu.” “Milimo” ni ivyo muntu wakucita na vyakufumapo vyake. Mu kayowoyero kanyake, milimo ya thupi iyo Paulos wakazunura yikucitika panyake cifukwa cakuti muntu wakuyicitira dara panji cifukwa cakuti ndise ŵantu ŵakwananga. (Ŵaroma 1:24, 28; 7:21-25) Kulwande linyake, lizgu lakuti “vipambi vya mzimu” likung’anamura kuti mikhaliro iyo, yikucitika cifukwa ca muntu cara, kweni yikucitika na mzimu wa Ciuta uwo ukugwira ncito pa muntu uyo. Nga ni umo khuni likupambikira vipambi para likupwerereka makora, mwakuyana waka, muntu nayo wangapambika vipambi vya mzimu para mzimu utuŵa ukugwira ncito mwawanangwa mu umoyo wake.—Salmo 1:1-3.
15. Cifukwa wuli ncakuzirwa kuti tiŵe na ‘vipambi vyose vya mzimu’?
15 Fundo yinyake iyo tikwenera kuyighanaghanira ni iyo Paulos wakayowoya yakukhwaskana na lizgu lakuti “vipambi,” leneilo likung’anamura mikhaliro yose yiwemi iyo wakayizunura. Mzimu ukupambika vipambi vya mtundu-mtundu cara mwakuti ise tisankepo ico tikukhumba. Mikhaliro yose iyo Paulos wakazunura—citemwa, cimwemwe, mtende, kuzizipizga, lusungu, uwemi, magomezgeko, kuzika, na kujikora—yose, njakuzirwa pera, ndipo yose pamoza yikupanga wuntu upya Wacikristu. (Ŵaefeso 4:24; Ŵakolose 3:10) Pa cifukwa ici, nangauli tingawona kuti tikucita makora mu yinyake mwa mikhaliro iyo yayowoyeka pacanya apa, kweni cingaŵa cakuzirwa comene kuti tifwilirepo kuti tiŵe na mikhaliro yose iyo Paulos wakazunura. Para ticitenge ici, mbwenu tilongorenge mtima wa Kristu mu umoyo withu.—1 Petros 2:12, 21.
16. Penepapo tikukhumba kuŵa Mkristu wakukhwima, kasi khumbo lithu nivici, ndipo tingacita wuli kuti ticite ici?
16 Sambiro lakuzirwa ilo tikusambirapo pa ivyo Paulos wakayowoya ndakuti penepapo tikukhumba kuŵa Mkristu wakukhwima, khumbo lithu ndakuti timanye vintu vyose cara, nesi kuŵa na wuntu wambura kabanga yayi. Kweni khumbo lake ndakuti mzimu wa Ciuta ugwire makora ncito yake mu umoyo withu. Usange kaghanaghaniro kithu na milimo yithu yikukolerana na urongozgi wa mzimu wa Ciuta, mbwenu tiŵenge ŵantu ŵarara mwauzimu. Kasi tingacita wuli kuti ticite ici? Maghanoghano ghithu na mtima withu tilekere mzimu wa Ciuta kuti ugwirepo ncito. Ici cikukhumbikwira kuti nyengo na nyengo tiwunganenge na kuzgorapo pa maungano gha Cikristu. Nyengo zose tikweneraso kuŵazga na kuranguruka pa Mazgu gha Ciuta, tizomerezge kuti ghatirongozge para tili na ŵanyithu na mu milimo yithu. Apo ndipo kukula kwithu kuwonekenge makora comene ku ŵantu wose.
Tiye Pantazi Kuti Ticindike Ciuta
17. Kasi kuya pantazi kukukolerana wuli na kucindika Dada withu wakucanya?
17 Kuyowoya unenesko, usange kuya pantazi kukuwoneka ku ŵantu wose, ici cikupereka ncindi na marumbo, kwa ise cara, kweni kwa Dada withu wakucanya, Yehova, mweneuyo wakucitiska kuti tikule mwauzimu. Pa usiku wakuti wafwenge, Yesu wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti: “Mu ceneici ndimo Ŵadada ŵakucindikikiramo, cakuti mupase vipasi vinandi: ndipo muti muŵenge ŵasambiri ŵane.” (Yohane 15:8) Ŵasambiri ŵakapereka ncindi kwa Yehova pose paŵiri kwizira mu vipambi vya mzimu ivyo ŵakaŵa navyo, na vipambi vya Ufumu ivyo ŵakasanga mu uteŵeti wawo.—Milimo 11:4, 18; 13:48.
18. (a) Ni ncito wuli yakukondweska iyo tikucita lero? (b) Kasi ncito iyi yili na mphingo wuli?
18 Lero, vitumbiko vya Yehova vili pa ŵantu ŵake penepapo ŵakugwira ncito ya vuna ya pacaru cose. Kwa virimika vinandi, ŵantu ŵakukwana 300,000 ŵakwiza mu gulu cirimika cilicose, ndipo ŵakujipatulira kwa Yehova mwa kubizgika mu maji. Tikusekelera para tikuwona ici ndipo kwambura kukayika cikukondweskaso mtima wa Yehova. (Zintharika 27:11) Ndipouli, kuti tiŵe na cimwemwe cambura kumara na kupereka marumbo kwa Yehova, ŵantu ŵapya aŵa ŵakwenera kurutilira ‘kwenda [mwakukolerana na Kristu], ŵapandike na kuzengeka mwa iyo, na kwimikika mu cipulikano.’ (Ŵakolose 2:6, 7) Ici cikupereka mphingo ya mtundu paŵiri ku ŵantu ŵa Ciuta. Mphingo yakwamba, usange ndimwe muntu uyo wabapatizika mwacasono, kasi mulimbikirenge kuya pantazi mwakuti ‘ŵantu ŵose ŵawone umo mukukulira makora’? Mphingo yaciŵiri, usange ndimwe muntu uyo wakhala mu unenesko nyengo yitali, kasi muŵenge ŵakunozgeka kuŵa na milimo yinandi ya kupwererera umoyo wauzimu wa ŵantu awo ŵiza sono mu gulu? Muli mose umo vingaŵira, waliyose wakwenera kurutilira kukula.—Ŵafilipi 3:16; Ŵahebere 6:1.
19. Kasi ni mwaŵi wuli na vitumbiko wuli ivyo viŵenge vinu usange mukukula mwauzimu?
19 Vintu viwemi nkanira vikulindirira wose awo ŵakulimbikira kuti ŵakule mwauzimu. Kumbukani mazgu ghakukhuŵirizga agho Paulos wakayowoya pamanyuma pakuti wamuciska Timote kuti urara wake umanyikwe ku wose. Iye wakati: “Jicenjererenge, ndiposo na kusambizga kwako. Ukhalirire mu vyeneivi; cifukwa pa kucita ceneici uti ujiponoske wamwene na aŵo ŵakukupulika.” (1 Timote 4:16) Enya, usange mulimbikirenge kuti kukula kwinu kuwoneke ku ŵantu wose, imwe namwe muŵenge na mwaŵi wa kucindika zina la Ciuta na kukondwera na vitumbiko vyake.
Kasi Mukukumbuka?
• Kasi urara wauzimu ungawoneka mu ntowa zini?
• Kasi ncimanyisko wuli na umanyi ivyo vikurongora urara wauzimu?
• Kasi kupambika “vipambi vya mzimu” kukurongora wuli kuti muntu waruta pantazi mwauzimu?
• Ni mphingo wuli iyo tikwenera kuyeya penepapo tikurutilira kukula?
[Mafumbo]
[Cithuzithuzi pa peji 24]
Kukhoma, panji urara, ukuwoneka makora comene
[Cithuzithuzi pa peji 27]
Tikukula mwauzimu para tikukhalirira mu unenesko
[Cithuzithuzi pa peji 28]
Pempero likutovwira kuti tirongore “vipambi vya mzimu”