Mungavukanga Cara Pakucita Uwemi
Mungavukanga Cara Pakucita Uwemi
‘Tingavukanga pakucita uwemi: cifukwa titi tivunenge mu nyengo ya kwenerera, usange taleka kuvuka.’—ŴAGALATIYA 6:9.
1, 2 . (a) Cifukwa wuli kuzizipizga nkhwakukhumbikwa kuti titeŵetere Ciuta? (b) Ni mwauli umo Abrahamu wakazizipizgira, ndipo ncici ico cikamovwira kuti wacite nteura?
NGA Mbakaboni ŵa Yehova, tikusangwa para tikucita khumbo la Ciuta. Ndiposo tikukondwa para tikunyamura “goriwori” na kuŵa ŵasambiri. (Mateyu 11:29) Kweni ndipouli, ncipusu cara kuteŵetera Yehova na Kristu nyengo zose. Mpostole Paulos wakalongosora mwakupulikikwa makora peneapo ŵakaphalira Ŵakristu ŵanyake kuti: ‘Ŵakwenera kuzizipizga, mwakuti, para ŵacita khumbo la Ciuta, ŵapokere layizgano.’ (Ŵahebere 10:36) Kuzizipizga nkhwakukhumbikwa cifukwa kuteŵetera Ciuta nyengo zinyake kungaŵa kwakusuzga.
2 Abrahamu nciyerezgero ciwemi pa nkani iyi. Nyengo zinandi iye wakakumananga na mikhaliro yakusuzga comene ndiposo vyakucitika vyakuhangayiska. Wakamba kusanga masuzgo peneapo wakaphalirika kuti wasame mu Ur. Yikati yajumpapo nyengo yicoko waka, Abrahamu wakasangana na njara yazanimuwone, ŵabali ŵake ŵanyake ŵakamucitira nkaza, ndipo kukakhala pacoko waka kuti ŵamupoke muwoli wake ndiposo wakakumana na nkondo. Masuzgo ghanandi ghakamulindiriranga. Kweni Abrahamu wakavuka cara pakucita uwemi. Ici cikaŵa cakusuzga comene cifukwa panyengo yira iye wakaŵavye Baibolo lose nga ni umo ise tiliri nalo mazuŵa ghano. Mwambura kukayika, iye wakamanyanga za ucimi wakudanga weneuwo Ciuta wakayowoya kuti: “Tindiŵike cimpindikwa pakati pa iwe na mwanakazi, na pakati pa mpapu yako na mpapu yake.” (Genesis 3:15) Pakuti Abrahamu wakaŵa muntu uyo wakenera kufumiska Mpapu iyo, Satana wakaŵa maso pa iye. Peneapo Abrahamu wakamanya ici, mwambura kukayika iye wakawovwirika kuti wazizipizge viyezgo mwacimwemwe.
3. (a) Ncifukwa wuli ŵantu ŵa Yehova mazuŵa ghano ŵakumanya kuti ŵakumanenge na masuzgo? (b) Kasi lemba la Ŵagalatiya 6:9 likuticiska vici?
3 Ŵantu ŵa Yehova mazuŵa ghano ŵakwenera kumanya kuti ŵakumanenge na masuzgo. (1 Petros 1:6, 7) Pa Civumbuzi 12:17 pakuticenjezga kuti Satana wa ‘kurwa nkondo’ na Ŵakristu ŵakukhalira ŵakuphakazgika. Cifukwa cakuti “mberere zinyake” zikukolerana comene na Ŵakristu ŵakuphakazgika, Satana waliso maso kuti waŵamirimitizge. (Yohane 10:16) Ŵakristu kuti ŵakukumana na ŵantu ŵakususka pera cara mu uteŵeti wawo, iwo ŵakusanganaso na masuzgo. Ndico cifukwa cake Paulos wakuticiska kuti: ‘Tingavukanga cara pakucita uwemi: cifukwa titi tivunenge mu nyengo ya kwenerera, usange taleka kuvuka.’ (Ŵagalatiya 6:9) Enya, nangauli Satana wakukhumba kuparanya cigomezgo cithu, tikwenera kwimikana nayo kuti tiŵe ŵakukhora mu cigomezgo. (1 Petros 5:8, 9) Kasi kugomezgeka kwithu kungaŵa na cakufumapo wuli? Pa Yakobe 1:2, 3 pakulongosora kuti: “Mupime kuti ncimwemwe pera, mwa ŵabali ŵane, para mukuwa mu viyezgo vyakupambana-pambana; pakumanya kuti kuyezgeka kwa cipulikano cinu kukurata ku uzizipizgo.”
Kukumana na Viyezgo Mwakudunjika
4. Kasi Satana wakugwiriskira wuli ncito viyezgo vyakudunjika kuti wayezge kugomezgeka kwa ŵantu ŵa Ciuta?
4 Mazuŵa ghano Ŵakristu ŵangakumana na “viyezgo vyakupambana-pambana” nga ni ivyo Abrahamu wakakumana navyo. Mwaciyerezgero, iye wakenera kucitapo kantu pa ŵasilikari ŵa ku Shinar. (Genesis 14:11-16) Ncakuzizwiska cara kuti Satana wakurutilira kwimikana na ŵantu mwakudunjika mwa kuŵatambuzga. Kwambira apo Nkondo Yaciŵiri ya Caru Cose yikarweka, vyaru vinandi vikakanizga mulimo Wacikristu uwo ukucitika na Ŵakaboni ŵa Yehova. 2001 Yearbook of Jehovah’s Witnesses yikuyowoya za viwawa ivyo Ŵakristu ŵakazizipizga mu caru ca Angola cifukwa ca ŵarwani ŵawo. Cifukwa ca kugomezga mwa Yehova, ŵabali ŵithu mu vyaru ivi ŵakakanirathu kuleka cipulikano cawo. Iwo ŵakanjizgikamo cara mu viwawa panji ucigaruka, kweni mwamahara ŵakademelera ku mulimo wawo wakupharazga.—Mateyu 24:14.
5. Ni mwauli umo Ŵakristu ŵaciwukirano ŵangasuzgikira na ntambuzgo pa sukulu?
5 Ndipouli, ntambuzgo kuti nciwawa pera cara. Abrahamu wakatumbikika na ŵana ŵaŵiri ŵasepuka, Ishmael na Yisake. Lemba la Genesis 21:8-12 likutiphalira kuti zuŵa linyake Ishmael ‘wakaseŵeranga’ na Yisake. Mu kalata yake iyo wakalembera Ŵagalatiya, Paulos wakayowoya kuti ici cikaŵa cintu ciheni comene kuruska maseŵero ghalighose agho ŵana ŵakuseŵera, cifukwa wakakonkoska Ishmael kuti wakazikizganga Yisake! (Ŵagalatiya 4:29) Kusekeka na ŵanyithu ŵa kusukulu na kutukika na ŵantu ŵakususka nakoso kungacemeka kuzikizgika. Mkristu waciwukirano wakucemeka Ryan wakukumbukira umo wakasuzgikira na ŵanyake ŵa kusukulu, iye wakati: “Maminiti 15 agho tikendanga pa basi pakuruta na pakuwera kusukulu ghakaŵa nga ni maora ghanandi cifukwa cakuti nkatukikanga. Ŵakaniwotcanga na waya uwo ŵakawuthukizganga na hona uyo ŵakakhweŵanga.” Ncifukwa wuli ŵakamusuzganga nteura Ryan? Iye wakayowoya kuti: “Ivyo nkasambizgika na gulu la Ciuta vikanipangiska kuŵa wakupambana na ŵawukirano wose pa sukulu.” Kweni ndipouli, na covwiro cakufuma ku ŵapapi ŵake, Ryan wakazizipizga mwakugomezgeka. Ŵawukirano, kasi kuhoyeka na ŵanyinu kukumugongoweskani? Mungagongowanga cara! Usange mukuzizipizga mwakugomezgeka, muzamuwona kufiskika kwa mazgu gha Yesu ghakuti: “Ŵa mwaŵi ndimwe para ŵati ŵamutombozganinge na kumuzikizgani, na kumuteterani uheni wose, cifukwa ca Ine.”—Mateyu 5:11.
Vyenjezgo vya Zuŵa na Zuŵa
6. Kasi ni vintu wuli ivyo vingananga ubwezi wa pakati pa Ŵakristu ŵanyithu mazuŵa ghano?
6 Viyezgo vinandi ivyo tikukumana navyo mazuŵa ghano vikusazgapo vyenjezgo vya zuŵa na zuŵa. Abrahamu wakenera kuzizipizga mpindano iyo yikaŵapo pakati pa ŵaliska ŵake na ŵa Lot. (Genesis 13:5-7) Mwakuyana waka mazuŵa ghano, kupambana maghanoghano na sanji vingananga ubwezi withu ndipo vinganangaso mtende wa mpingo. “Apo pali bina na mpindano, ndipo pali citimbaheti na milimo yose yiheni.” (Yakobe 3:16) Mwee, naco ncakuzirwa kwa ise kuti tileke kuvuka kweni kuti tiŵe ŵa mtende nga ni umo wakacitira Abrahamu, na kucita vintu vyakukondweska ŵantu wose!—1 Ŵakorinte 13:5; Yakobe 3:17)
7. (a) Kasi tikwenera kucitaci usange Mkristu munyithu watikhuŵazga? (b) Ni mwauli umo Abrahamu wakarongorera ciyerezgero ciwemi pa kusungilira ubwezi uwemi na ŵanji?
7 Kuŵa na mtende kungaŵa kwakusuzga para tikughanaghana kuti ŵasopi ŵanyithu ŵaticitira vintu mu ntowa yambura kwenelera. Lemba la Zintharika 12:18 likuyowoya kuti: “Waliko uyo mazgu ghake gha mawara ghali nga ndi kurasa kwa lupanga.” Mazgu gha mawara, nangauli ghangayowoyeka makora, ghangaŵa ghakuŵinya. Tikusuzgika comene usange tamanya kuti muntu ŵakutipusikizgira panji kutisesa. (Salmo 6:6, 7) Kweni Mkristu wangazomerezganga cara kuti kaghanaghaniro kaheni aka kamugongoweske. Usange muli mu ukhaliro wakuyana waka, yezgayezgani kuti munyolorere nkani iyi mwakuyowoya mwacitemwa kwa muntu uyo wamukhuŵazgani. (Mateyu 5:23, 24; Ŵaefeso 4:26) Mukwenera kumugowokera muntu uyo wamunangirani. (Ŵakolose 3:13) Mwakuleka kusungilira kusingo vintu ivyo ŵanji ŵakatinangira, cakufumapo cake ncakuti tikuŵa na maghanoghano ghawemi na ubwezi uwemi na mbali withu. Abrahamu kuti wakasungilira kusingo cara mpindano iyo yikaŵapo na Lot. Kweni Abrahamu wakathaska Lot na mbumba yake.—Genesis 14:12-16.
Viyezgo Ivyo Tikuvicemera Dara
8. (a) Kasi Mkristu ‘wangajilasa wuli na vitima vinandi’? (b) Ncifukwa wuli Abrahamu wakawona mwakwenelera vintu vyakuthupi?
8 Kuyowoya unenesko pali viyezgo vinyake ivyo vikucitika cifukwa ca ise taŵene. Mwaciyerezgero, Yesu wakalangura ŵasambiri wake kuti: “Mungajiwikiranga usambazi pano pasi, penepapo cipupuruzu na mrosko vikunanga, ndipo penepapo ŵankhungu ŵakugumula na kwiba.” (Mateyu 6:19) Kweni ŵabali ŵanji ‘ŵajilasa na vitima vinandi’ mwakupenja vintu vya kuthupi mu malo mwa kuŵika pakwamba vintu vya Ufumu. (1 Timote 6:9, 10) Abrahamu wakaŵa wakunweka kuleka vintu vyakuthupi kuti wakondweske Ciuta. “Na cipulikano wakaŵa mulendo mu caru ca layizgano, nga ndi mu caru ciyeni, wakakhalanga mu mahema pamoza na Yisake na Yakobe, ŵahariri ŵamoza na iyo ŵa layizgano leneilo: Cifukwa wakalindiriranga msumba uwo uli na vyakuzikapo, weneuwo mzengi na cata ndi Ciuta.” (Ŵahebere 11:9, 10) Cigomezgo ico Abrahamu wakaŵa naco cakukhwaskana na “msumba” wa muntazi panji boma la Ciuta, cikamovwira kuti waleke kugomezga vintu vyakuthupi. Kasi cingaŵa camahara yayi kuti ise nase ticite mwakuyana waka?
9, 10. (a) Ni mwauli umo kujighanaghanira comene kwakuruska kungaŵa ciyezgo? (b) Kasi ŵabali ŵangarongora wuli kuti mbakujicepeska mu kacitiro ka vintu?
9 Aghanaghanirani za cakucitika cinyake. Baibolo likupereka urongozgi wakovwira comene peneapo likuti: “Usange muntu wakujipima kuŵa kantu, pakuŵa kantu cara, wakujipusika waka.” (Ŵagalatiya 6:3) Ndiposo tikuciskika kuti tileke ‘kucita vintu mu mpindano panji mu kujikuzga, kweni ticite na mtima wa kujiyuyura.’ (Ŵafilipi 2:3) Ŵanji ŵakukumana na viyezgo cifukwa cakuti iwoŵene ŵakutondeka kugwiriskira ncito urongozgi uwu. Ŵanji awo ŵakuyegheka na khumbiro lakuti ŵamanyikwe mu malo mwa kucita ‘mulimo uwemi’ ŵakugongowa na kudandaura para ŵandapike mulimo mu mpingo.—1 Timote 3:1.
10 Abrahamu wakarongora ciyerezgero ciwemi cifukwa ‘wakajighanaghaniranga comene kwakuruska umo wakwenera kughanaghanira cara.’ (Ŵaroma 12:3) Apo wakakumana na Melkizedek, Abrahamu wakacita cara nga kuti iye wakaŵa muntu wakuzirwa cifukwa wakaŵa bwezi la Ciuta. Mu malo mwake, iye wakazomerezga kuti Melkizedek wakaŵa na mulimo wakuzirwa nga ngwasembe mwa kumupa cakhumi. (Ŵahebere 7:4-7) Mwakuyana waka, Ŵakristu mazuŵa ghano ŵakwenera kuyezgayezga kucita vintu mwakujicepeska. (Luka 9:48) Usange awo ŵakurongozga mu mpingo ŵakumupani cara milimo yinyake, jisandani kuti muwone cigaŵa ico mukwenera kunyolorera mu mikhaliro yinu na kacitiro kinu ka vintu. Mu malo mwa kukwiya cifukwa cakuti mundapike mulimo, iŵani ŵakukondwa na mulimo uwo mukucita—mwaŵi uwo muli nawo wa kovwira ŵantu kuti ŵamanye Yehova. Enya “mujiyuyure pasi pa woko la mankharo la Ciuta, mwakuti wamukwezgeni mu nyengo yakwenerera.”—1 Petros 5:6.
Kugomezga Vintu Vyambura Kuwoneka
11, 12. (a) Ncifukwa wuli ŵanji mu mpingo ŵaleka kuŵa na kaghanaghaniro kawemi? (b) Ni mwauli umo Abrahamu wakarongorera ciyerezgero ciwemi ca kuŵa na cigomezgo mu vilayizgo vya Ciuta?
11 Ciyezgo cinyake cingaŵa ca kucedwa kwa umaliro wa kaŵiro kaheni aka ka vintu. Mwakuyana na 2 Petros 3:12, Ŵakristu ŵakwenera ‘kulindirira na kunweka kwiza kwa zuŵa la Yehova.’ Ndipouli ŵanandi ŵaŵa ŵakulindirira “zuŵa” ili kwa virimika vinandi. Nga ncakufumapo cake, ŵanji ŵangagongowa na kuleka kucita vintu mwamahara.
12 Kaciŵiriso, aghanaghanirani za ciyerezgero ca Abrahamu. Iye wakagomezga comene mwa Ciuta na vilayizgo vyake, nangauli cikaŵa cakumanyikwirathu kuti vilayizgo vyose ivyo vingafiskika cara panyengo iyo wakaŵira wamoyo. Mbunenesko kuti wakaŵa na umoyo mupaka Yisake wakakura. Kweni virimika vinandi vikenera kujumpa pambere mpapu ya Abrahamu yindaŵe nga ni “nyenyezi za kucanya” panji “mcenga uwo uli mpepete mwa nyanja.” (Genesis 22:17) Ndipouli Abrahamu wakakwiya panji kugongowa cara. Mpostole Paulos wakayowoya nteura za Abrahamu na ŵanyake peneapo wakati: “Ŵose aŵa ŵakafwira mu cipulikano, kwambura kufikako ku malayizgano, kweni ŵakaghawonera na kughahenerera kutali, ndipo ŵakazomera kuti ŵakaŵa ŵayeni na ŵalendo pa caru.”—Ŵahebere 11:13.
13. (a) Ni mwauli umo Ŵakristu mazuŵa ghano ŵakuŵira nga ‘mbalendo’? (b) Ncifukwa wuli Yehova wazamwiziska umaliro wa kaŵiro aka ka vintu?
13 Usange umoyo wa Abrahamu ukazikika pa kufiskika kwa vilayizgo ivyo vikenera kutora nyengo yitali, kasi ise nase tikwenera cara kulindirira vintu ivyo vifiskikenge sono-sono apa? Nga ni Abrahamu tikwenera kujiwona nga ndise ‘ŵalendo’ mu kaŵiro ka Satana, na kuleka kuŵa na umoyo wakudokera-dokera. Mwakaŵiro tikukhumba kuti “umaliro wa vintu vyose” ucitike mu nyengo yasono, muntazi cara. (1 Petros 4:7) Mutepanji tikusuzgika na matenda. Panji tikusuzgika cifukwa ca ukavu. Tikwenera kukumbukira kuti, nangauli Yehova wiziskenge umaliro, iye wakukhumba kutiwombora pera cara mu mikhaliro yakukwenyerezga, kweniso kutuŵiska zina lake. (Ezekiel 36:23; Mateyu 6:9, 10) Umaliro wizenge panyengo iyo ise tikukhumbira cara, kweni panyengo iyo khumbo la Yehova lizamufiskika.
14. Ni mwauli umo Ŵakristu mazuŵa ghano ŵakwandulira na nyengo iyo Ciuta wapereka?
14 Kumbukirani kuti ‘Yehova wakuziulika cara na cilayizgano cake, umo ŵanji ŵakutiri nciziulika; kweni ngwa ucivindwe kwa imwe, ngwambura kukhumba kuti ŵanji ŵaparanyike, kweni kuti ŵose ŵafikeko ku cing’anamuka mu mtima.’ (2 Petros 3:9) Wonani kuti Ciuta wakukhumba cara kuti “ŵanji” ŵaparanyike, viŵaro vya mpingo Wacikristu. Ncakuwonekerathu kuti ŵanji ŵa ise tikwenera kusinta mikhaliro yithu mwakuti ‘tizakasangike ŵambura kabanga na kamrandu.’ (2 Petros 3:14) Kasi tikwenera kuwonga cara cifukwa cakuti Ciuta wapereka nyengo yitali?
Umo Tingaŵira Ŵacimwemwe Nangauli Tikukumana na Masuzgo
15. Ni mwauli umo Yesu wakacitira kuti waŵe na cimwemwe apo wakakumana na viyezgo, ndipo ni mwauli umo Ŵakristu lero ŵangandulira para ŵamurondezgenge?
15 Ŵakristu mazuŵa ghano ŵakusambira vinandi kufuma ku umoyo wa Abrahamu. Iye wakarongora cigomezgo pera cara, kweniso wakaŵa wakuzizipizga, wacikanga, ndiposo wacitemwa. Iye wakazirwiskanga kusopa Yehova kuruska cilicose mu umoyo wake. Tikwenera kukumbukira kuti Yesu Kristu nayo wakarongora ciyerezgero ciwemi comene ico tikwenera kurondezga. Iye wakakumana na viyezgo vinandi, kweni ivi kuti vikamupangiska kuti waleke kuŵa na cimwemwe cara. Cifukwa wuli? Cifukwa cakuti maghanoghano ghake ghakaŵa pa cilindizga ca muntazi. (Ŵahebere 12:2, 3) Lekani Paulos wakaromba kuti: “Ciuta wa cizizipizgo na cisangulusko wamupani kuti muyanenge mu mtima kwakulingana na bambiro la Kristu Yesu.” (Ŵaroma 15:5) Mwakuŵa na kaghanaghaniro kawemi, tingasanga cimwemwe nangauli tikukumana na masuzgo agho Satana wakupereka.
16. Kasi tingacitaci para tili na masuzgo agho ngakusuzga kughamazga?
16 Para cakumara-mahara cikuwoneka kuti ncakusuzga kucimazga, kumbukirani kuti Yehova wakumutemwani nga ni umo wakatemwera Abrahamu. Iye wakukhumba kuti imwe mutonde masuzgo. (Ŵafilipi 1:6) Thembani mwa Yehova, na kuŵa na cigomezgo cakuti ‘iye wati wazomere cara kuti imwe muyezgeke kujumpa nkongono zinu; kweni pamo na ciyezgo wati wacite ntowa yakufumiramo, kuti muŵe na nkongono zakuzizipizgira.’ (1 Ŵakorinte 10:13) Iŵani na cizgoŵi ca kuŵazga Mazgu gha Ciuta nyengo zose. (Salmo 1:2) Fwiliranipo mu lurombo, mupempani Yehova kuti wamovwirani kuti muzizipizge. (Ŵafilipi 4:6) Iye ‘wakupereka mzimu utuŵa kwa aŵo ŵakumuromba.’ (Luka 11:13) Gwiriskirani ncito vyose ivyo Yehova wakutipa kuti vikhozge umoyo withu wauzimu nga ni mabuku ghithu ghakuzikika pa Baibolo. Kweniso sangani covwiro kufuma ku ŵabali. (1 Petros 2:17) Nyengo zose sangikanipo pa maungano, cifukwa nkhwenekuko muzamupokera cikhuŵirizgo ico mukukhumba kuti muŵe wakuzizipizga. (Ŵahebere 10:24, 25) Sangwani cifukwa ca kumanya kuti kuzizipizga kwinu kumupangiskaninge kuti muŵe na ubwezi uwemi na Ciuta ndiposo kuti kugomezgeka kwinu kukukondweska Yehova!—Zintharika 27:11; Ŵaroma 5:3-5.
17. Ncifukwa wuli Ŵakristu ŵakwenera cara kugongowa?
17 Abrahamu wakatemweka na Ciuta nga ni ‘mubwezi’ wake. (Yakobe 2:23) Nangauli vikaŵa nteura, Abrahamu wakakumana na viyezgo vinandi na masuzgo. Ŵakristu ŵakwenera kumanya kuti nawo ŵangakumana na ukhaliro wakuyana waka mu ‘mazuŵa ghaheni agha gha ku umaliro.’ Baibolo likuticenjezga kuti “ŵantu ŵaheni na ŵakupusika ŵati ŵarutirire pa kuhenipa.” (2 Timote 3:1, 13) Mu malo mwa kuthera, tikwenera kumanya kuti masuzgo agho tikukumana nagho mbukaboni wakuti umaliro wakaŵiro kaheni ka Satana waneng’enera. Kweni Yesu wakutikumbuska kuti uyo “wakuzizipizga mpaka ku umariro, ndiyo wamkuponoskeka.” (Mateyu 24:13) Mwanteura, ‘mungavukanga cara pakucita uwemi!’ Rondezgani Abrahamu, ndipo muŵe ŵamoza ŵa awo “ŵakuharira malayizgano mu cipulikano na cizizipizgo.”’—Ŵahebere 6:12.
Kasi Mukumanya?
• Ncifukwa wuli ŵantu ŵa Yehova mazuŵa ghano ŵakwenera kumanya kuti ŵakumanenge na viyezgo ndiposo masuzgo?
• Ni mwauli umo Satana wakucitira kuti tikumane na masuzgo mwakudunjika?
• Ni mwauli umo tingamazgira mpindano pakati pa Ŵakristu?
• Kasi ni mwauli umo kujitemwa kungambiskira viyezgo?
• Ni mwauli umo Abrahamu waliri ciyerezgero ciwemi pakulindirira kukwaniriskika kwa malayizgano gha Ciuta?
[Mafumbo]
[Cithuzithuzi pa peji 18]
Ŵakristu ŵanandi ŵaciwukirano ŵakutambuzgika, na kusekeka na ŵanyawo
[Cithuzithuzi pa peji 21]
Mu nyengo ya Abrahamu, kufiskika kwa vilayizgo kukaŵa “kutali,” kweni ndipouli umoyo wake ukazikiza pa ivyo