Kasi Muzamusanga Vitumbiko vya Yehova?

“Vitumbiko vyose ivi vitimwizireni na kumusangani, usange timupulikire mazgu gha Yehova Ciuta winu.”—DUTERONOME 28:2.

1. Kasi ncivici ico cikapangiskanga kuti Ŵaisrayeli ŵapokere vitumbiko panji ntembo?

 PENEAPO ulendo wawo wa mu mapopa uwo ukatora virimika 40 ukaŵa pafupi kumara, Ŵaisrayeli ŵakapumura pa Vidikha vya Moabu. Iwo ŵakaŵa pafupi kunjira mu Caru ca Layizgano. Ndipo Moses wakalemba buku la Duteronome leneilo muli vitumbiko vinandi na ntembo. Usange Ŵaisrayeli ‘ŵakate ŵapulikirenge Yehova’ mwakuŵa ŵakugomezgeka kwa iye, iwo ‘ŵakate ŵasangenge’ vitumbiko. Yehova wakaŵatemwa nga ni ‘mtundu wake wapadera’ ndipo wakakhumba kurongora nkongono zake kwa iwo. Kweni usange ŵakana kumupulikira, iwo ŵakatembekanga.—Duteronome 8:10-14; 26:18; 28:2, 15.

2. Kasi maverebu gha Cihebere ghakuti “usange timupulikire” na “kumusangani” agho ghagwiriskirika ncito pa Duteronome 28:2 ghakung’anamuraci?

² Verebu la Cihebere lakuti usange “timupulikire” ilo lagwiriskirika ncito pa Duteronome 28:2 likurongora kacitiro ka kurutilira. Ŵantu ŵa Yehova ŵakwenera cara kupulikira Yehova kwa kanyengo kacoko waka, kweni ŵakwenera kumupulikira iye nyengo zose. Iwo ŵakasanganga vitumbiko pekha usange ŵakapulikiranga. Verebu la Cihebere lakuti “kumusangani” mwakanandi likumanyikwa nga ni lizgu la kupenjera cintu ilo nyengo zinandi likung’anamura “kusanga cintu” panji “kufika pa malo apo pali cintu ico.”

3. Kasi tingacita wuli kuti tiyane na Yoswa, ndipo ncifukwa wuli ici ncakukhumbikwa?

³ Murongozgi wa Ŵaisrayeli Yoswa wakasanka kupulikira Yehova ndipo wakatumbikika. Yoswa wakayowoya kuti: “Sorani muhanya uno uyo timuteŵetere . . . Kweni ine na mbumba yane tititimuteŵetere Yehova.” Penepapo ŵantu ŵakazgora kuti: “Cara! nta timureke Yehova kuti tiŵateŵetere ŵaciuta ŵanyake.” (Joshua 24:15, 16) Cifukwa ca mikhaliro yiwemi, Yoswa wakaŵa yumoza wa ŵantu awo ŵakaŵa na mwaŵi ŵakunjira mu Caru ca Layizgano. Lero takhala waka pacoko comene kuti tinjire mu Caru ca Layizgano, mu paradiso wa pacaru capasi mwenemumo vitumbiko vinandi kuruska ivyo Yoswa wakasanga vikulindirira ŵantu wose awo mbakuzomerezgeka na Ciuta. Kasi muzamusanga vitumbiko ivi? Muzamusanga usange mungarutilira kupulikira Yehova. Kuti mukhozge cakusanka cinu, aghanaghanirani za mdauko wa mtundu wa Israyeli wakale ndiposo viyerezgero vya kukhozga vya ŵantu ŵanji.—Ŵaroma 15:4.

 Vitumbiko Panji Ntembo?

4. Peneapo wakazgoranga pempero la Solomon, kasi Ciuta wakamutumbika na vici, ndipo ni mwauli umo tikwenera kuwonera vitumbiko ivi?

⁴ Munyengo iyo Themba Solomon likawusanga, Ŵaisrayeli wakasanga vitumbiko vinandi comene kufuma kwa Yehova. Iwo wakasangwa na vintu viwemi vinandi ndiposo na civikiliro. (1 Mathemba 4:25) Solomon wakamanyikwa comene kuti ni musambazi, nangauli iye kuti wakapempa kwa Ciuta cuma cakuthupi cara. Kweni, peneapo wakaŵa munyamata wambura mahara ghakufikapo, iye wakapempa kuti waŵe na mtima wakupulikira, ndipo Yehova wakamuzgora mwakumutumbika na vinjeru ndiposo mtima wakupulikiska vintu. Ivi vikamovwira Solomon kuti weruzge makora ŵantu, kumanya ico nciheni na ciwemi. Nangauli Ciuta wakamupaso cuma cakuthupi na ucindami, Solomon wakawongera comene vyuma vyauzimu ivyo wakapika. (1 Mathemba 3:9-13) Nanga tingaŵa na vintu vinandi vyakuthupi panji cara, ni mwauli umo tingaŵira wakuwongera usange tikusangwa na vitumbiko vya Yehova na cuma cauzimu!

5. Kasi ncivici ico cikaŵacitikira Ŵaisrayeli na Ŵayuda peneapo ŵakaleka kupulikira Yehova?

⁵ Ŵaisrayeli ŵakatondeka kuwongera vitumbiko ivyo wakapika na Yehova. Cifukwa cakuti ŵakaleka kumupulikira, iwo wakatembeka nga ni umo kukayowoyekerathu. Ici cikapangiska kuti ŵatimbike na ŵarwani ŵawo mwakuti Ŵaisrayeli na Ŵayuda ŵakatorekera ku wuzga. (Duteronome 28:36; 2 Mathemba 17:22, 23; 2 Midauko 36:17-20) Cifukwa ca masuzgo agho ŵakakumana nagho, kasi ŵantu ŵa Yehova ŵakamanya kuti awo ŵakupulikira Yehova ŵekha ndiwo ŵangasanga vitumbiko vyake? Ŵayuda ŵakukhalira awo ŵakawelera ku cikaya cawo mu 537 B.C.E. ŵakaŵa na mwaŵi ŵakurongora usange ŵakapenjerezga “mtima wa vinjeru” na kumanya kukhumbikwira kwa kupulikira Ciuta.—Salmo 90:12.

6. (a) Ncifukwa wuli Yehova wakatuma Hagai na Zekariya kuti ŵakaciske ŵantu ŵake? (b) Kasi ni uthenga wuli uwo Ciuta wakayowoya kwizira mwa Hagai?

⁶ Ŵayuda awo ŵakawelera ku cikaya cawo wakazenga jocero ndiposo ŵakamba kuzenga tempele ku Yerusalemu. Kweni peneapo ŵantu ŵakamba kuŵasuska iwo ŵakagongowa ndipo mulimo wakuzenga wakawulekezga pa ntowa. (Ezra 3:1-3, 10; 4:1-4, 23, 24) Ŵakamba kupenjerezga vintu ivyo vikaŵakondweska iwoŵene. Mwanteura, Ciuta wakatuma ncimi Hagai na Zekariya kuti ŵakaciske ŵantu ŵake kuti ŵawe na mwampu cifukwa ca kusopa kwa unenesko. Kwizira mwa Hagai Yehova wakayowoya kuti: “Kasi ndi nyengo yakuti imwe mukukhara mu nyumba za matabwa ghakuŵajika, kweni nyumba iyi [yakusoperamo] yikukhara yakupasuka? . . . Rangurukani umo mukakhalirira. Mwaseŵa comene na kuvuna pacoko waka; mwarya kweni kukhuta cara . . . ndipo uyo wanjombe wakupokera njombe kuyiŵika mu thumba lakudoroka.” (Hagai 1:4-6) Kupenjerezga vintu vyakuthupi mu malo mwa vintu vyauzimu kungamupangiskani kuti muleke kusanga vitumbiko vya Yehova.—Luka 12:15-21.

7. Ncifukwa wuli Yehova wakaphalira Ŵayuda kuti: “Rangurukani umo mukakhalirira”?

⁷ Cifukwa cakutangwanika na milimo ya zuŵa na zuŵa, Ŵayuda ŵakaruwa kuti iwo ŵakenera kusanga vitumbiko vya Ciuta nga ni vula na vyakurya pekha usange ŵakhalirenge ŵakugomezgeka kwa iye nanga kungaŵa kuti ŵakususkika. (Hagai 1:9-11) Mwee, nako nkunozga kwa mazgu ghakuciska agha: “Rangurukani umo mukakhalirira”! (Hagai 1:7) Yehova wakaŵaphaliranga kuti: ‘Ŵaghanaghanire! Ŵawone usange pakaŵa kukolerana pakati pa mulimo wawo wambura candulo na nyumba yake yakusoperamo.’ Mazgu ghakufunyilirika gha ncimi ya Yehova ghakakhwaska mitima ya ŵategherezgi, cifukwa ŵantu ŵakambaso kuzenga tempele, ndipo ŵakamara kuzenga mu 515 B.C.E.

8. Kasi Yehova wakaŵaphaliraci Ŵayuda mu nyengo ya Malaki, ndipo ncifukwa wuli?

⁸ Munyengo ya ncimi Malaki, Ŵayuda ŵakambaso kucita vintu vyauzimu mwa mawara ndipo ŵakapereka sembe zambura kuzomerezgeka kwa Ciuta. (Malaki 1:6-8) Mwanteura Yehova wakaŵaphalira Ŵayuda kuti ŵizenge na cigaŵa ca vyakhumi vyose mu nyumba yakusungiramo na kumuyezga usange wajurenge vidangazi vya kucanya na kuŵapungulira thumbiko. (Malaki 3:10) Mwee, nawo mbucindere wa Ŵayuda cifukwa ca kusuzgikira vintu ivyo Ciuta nga ŵakaŵapa usange ŵakatenge ŵamupulikirenge!—2 Midauko 31:10.

9. Kasi tisambirenge za ŵantu ŵatatu mbani awo ŵali kulembeka mu Baibolo?

 ⁹ Kusazgirapo pa kuyowoya za mdauko wa mtundu wa Israyeli, Baibolo likuyowoya za ŵantu ŵanandi awo ŵakasanga vitumbiko panji ntembo kufuma kwa Ciuta, mwakuyana na umo iwo ŵakacitira, kupulikira Yehova panji cara. Sono tiyeni tiwone ivyo tingasambira ku ŵantu ŵatatu aŵa—Boaz, Nabal, na Hana. Kuti mupulikiske makora, mungaŵazga buku la Ruth ndiposo la 1 Samuel 1:1–2:21 na 1 Samuel 25:2-42.

Boaz Wakapulikira Ciuta

10. Kasi Boaz na Nabal ŵakaŵa ŵakuyana mu vintu wuli?

¹⁰ Nangauli Boaz na Nabal ŵakaŵa ŵantanga cara, kweni ŵakaŵa ŵakuyana mu vintu vinyake. Mwaciyerezgero ŵanarumi wose aŵa ŵakakhalanga mu caru ca Yuda. Wose ŵakaŵa ŵasambazi, ndipo wose ŵakaŵa na mwaŵi wakurongora lusungu ku ŵakavu. Kweni iwo ŵakaŵa ŵakuyana mu vintu ivi pera.

11. Kasi Boaz wakarongora wuli kuti wakapulikiranga Yehova?

¹¹ Boaz wakaŵapo munyengo iyo ŵeruzgi ŵa Israyeli ŵakawusanga. Iye wakacindikanga ŵanji, ndipo ŵakuvuna ŵake ŵakamucindikanga comene. (Ruth 2:4) Mwakupulikira Dango, Boaz wakawoneseskanga kuti m’munda wake vintu ivyo vikawa pasi ŵasidira ŵakavu na ŵalendo. (Leviticus 19:9, 10) Kasi Boaz wakacitaci wakati wamanya za Ruth na Naomi kweniso za kuyezgayezga kwa Ruth pakupwererera vyakusoŵa vya ŵanyinavyara ŵake ŵacekuru? Iye wakamulengera citima Ruth ndipo wakaphalira ŵanarumi ŵake kuti ŵamuzomerezge kuvulura m’munda wake. Kwizira mu mazgu ghake na milimo yake yacitemwa, Boaz wakarongora kuti ŵakaŵa muntu wakutemwa vintu vyauzimu mweneuyo wakapulikiranga Yehova. Mwanteura wakatumbikika na Ciuta.—Leviticus 19:18; Ruth 2:5-16.

12, 13. (a) Ni mwauli umo Boaz wakarongorera kuti wakatemwanga comene marango gha Yehova ghakukhwaskana na ciharo? (b) Kasi ni vitumbiko wuli ivyo Boaz wakasanga?

¹² Ukaboni umoza wakuti Boaz wakapulikiranga Yehova ukamanyikwa cifukwa ca kacitiro kake ka vintu kambura kujitemwa ako wakarongora peneapo wakarondezga dango la Ciuta lakukhwaskana na ciharo. Boaz wakawoneseska kuti ciharo ca mbali wake—mufumu wa Naomi  uyo wakatayika, Elimelek, cikhalire mu mbumba ya Elimelek. Kwizira mu kutora “muwoli wa uyo wafwa,” mwanakazi muranda wakenera kutengwa kwa munung’una wa mufumu wake mwakuti mwana uyo wazamubabika wazakahare zina la muntu uyo wali kufwa. (Duteronome 25:5-10; Leviticus 25:47-49) Ruth wakajipereka yekha kuti watengwe mu malo mwa Naomi mweneuyo wakaŵa mucekuru wakuti wangababa cara. Panyuma pakuti mbali wa Elimelek wakaleka kumovwira Naomi, Boaz wakatora Ruth kuŵa muwoli wake. Mwana ŵawo Obedi wakamanyikwanga nga ni mwana wa Naomi ndiposo nga ndi muhaliri wa Elimelek.—Ruth 2:19, 20; 4:1, 13-16.

¹³ Boaz wakasanga vitumbiko vinandi cifukwa cakurondezga dango la Ciuta mwambura kujitemwa. Kwizira mwa mwana wawo Obedi, iye na Ruth ŵakatumbikika cifukwa Yesu Kristu wakababika kwizira mu mpapu yawo. (Ruth 2:12; 4:13, 21, 22; Mateyu 1:1, 5, 6) Cifukwa ca mtima wambura kujitemwa wa Boaz, tikusambira kuti awo wakutemwa ŵanji na kucita vintu umo Ciuta wakukhumbira wakusanga vitumbiko.

Nabal Wakapulikira Yayi

14. Kasi Nabal wakaŵa mwanarumi wa mtundu wuli?

¹⁴ Mwakupambana na Boaz, Nabal wakatondeka kupulikira Yehova. Iye wakaswa dango la Ciuta lakuti: ‘Utemwenge mzengezgani wako nga ndi umo ukujitemwera wekha.’ (Leviticus 19:18) Nabal wakaŵa muntu wakutemwa vintu vyauzimu yayi; iye wakaŵa ‘wa nkaza ndiposo muheni mu maluso ghake.’ Nanga ŵangaŵa ŵancito ŵake ŵakamuwonanga nga ni ‘muntu wa wakawaka.’ Mwakuyana na zina lake, Nabal, ilo likung’anamura muntu ‘wambura mahara,’ panji ‘cindere.’ (1 Samuel 25:3, 17, 25) Ni mwauli umo Nabal wakacitira peneapo wakaŵa na mwaŵi wakurongora lusungu kwa muntu wakusoŵerwa, Davide, wakuphakazgika wa Yehova?—1 Samuel 16:13.

15. Ni mwauli umo Nabal wakamucitira Davide, ndipo Abigail wakaŵa wakupambana wuli na mufumu wake?

¹⁵ Peneapo Davide na ŵanarumi ŵake wakapumuranga pafupi na mskambo wa Nabal, iwo wakafumba malipiro cara cifukwa ca civikiliro ico wakaperekanga ku mskambo wa Nabal. “Ŵakaŵa nga ndi linga kwa ise usiku na muhanya,” wakayowoya nteura yumoza wa ŵaliska ŵa Nabal. Kweni penepapo mathenga gha Davide ghakaromba cakurya kwa Nabal, Nabal “ŵakaŵasunjizga” na kuŵawezga. (1 Samuel 25:2-16) Muwoli wa Nabal wakatora vyakurya na kukamupa Davide. Davide wakaŵa kuti wakwiya uheni ndipo wakakhala pacoko kuti wakome Nabal na ŵanarumi ŵake. Kuyezgayezga kwa Abigail kukaponoska ŵantu ŵanandi ndiposo kukapangiska kuti Davide waŵavye murandu wa ndopa. Kweni uzukusi wa Nabal na ukali wake vikarutilira nipera. Ghakati gharutapo mazuŵa ghankondi, ‘Yehova wakamutimba Nabal ndipo wakafwa.’—1 Samuel 25:18-38.

16. Kasi tingacita wuli vintu nga ni umo Boaz wakacitira na kutceŵa kucita vintu nga ni Nabal?

¹⁶ Kasi pali mphambano wuli pakati pa Boaz na Nabal? Nase tikwenera kucita vintu mwaukari cara panji mwa kujitemwa nga ni Nabal, kweni tikwenera kurondezga mtima wa lusungu ndiposo wambura kujitemwa wa Boaz. (Ŵahebere 13:16) Tingacita nteura mwakugwiriskira ncito urongozgi uwo Paulos wakapereka wakuti: “Nga ndi umo tiliri na mwaŵi, tiŵacitirenge wose uweme, comene comene aŵo mba mbumba ya cipulikano.” (Ŵagalatiya 6:10) Mazuŵa ghano “mberere zinyake” za Yesu, Ŵakristu awo wali na cilindizga cakuzakakhala na umoyo pa caru capasi, wali na mwaŵi wakucitira vintu viwemi ŵakuphakazgika ŵa Yehova ŵakukhalira ŵa 144,000, ŵeneawo ŵazamuŵa na umoyo wambura kufwa kucanya. (Yohane 10:16; 1 Ŵakorinte 15:50-53; Civumbuzi 14:1, 4) Yesu wakuwona kacitiro kacitemwa aka nga ni kuti ŵakumucitira iye, ndipo kucita mulimo wacitemwa uwu cakufumapo cake ni kusanga vitumbiko kufuma kwa Yehova.—Mateyu 25:34-40; 1 Yohane 3:18.

Viyezgo na Vitumbiko Ivyo Hana Wakasanga

17. Kasi Hana wakasangana na ciyezgo wuli, ndipo iye wakacita wuli?

¹⁷ Mwanakazi wa kopa Ciuta, Hana nayo wakasanga vitumbiko vya Yehova. Iye wakakhalanga ku cigaŵa ca mapiri ku Efraimu na mufumu wake Mulevi, Elikana. Mwakuzomerezgeka na Dango  Elikana wakaŵa na muwoli munyake zina lake Penina. Hana wakaŵavya mwana ndipo iyi yikaŵa ntombozgo nadi ku mwanakazi Muisrayeli, cifukwa Penina wakaŵa na ŵana ŵanandi. (1 Samuel 1:1-3; 1 Midauko 6:16, 33, 34) Ndipouli, mu malo mwakumupembuzga Hana, Penina wakamusuzganga comene Hana mwakuti Hana wakadandauranga comene ndipo pa cifukwa ici wakalira masozi na kuleka kurya. Penina wakacitanga ivi “cirimika na cirimika,” nyengo zose para mbumba yawo yaruta ku nyumba ya Yehova ku Shilo. (1 Samuel 1:4-8) Mwee, nako nkuŵavya citemwa uko Penina wakaŵa nako, ndipo Hana wakaŵa pa suzgo nadi! Kweni Hana wakamucombora cara Yehova ndipo wakakhalanga cara pa nyumba peneapo mufumu wake wakarutanga ku Shilo. Mukuruta kwanyengo Hana wakaŵa wakusimikizgira kuti wazamusanga vitumbiko.

18. Kasi Hana wakarongora ciyerezgero wuli?

¹⁸ Hana nciyerezgero ciwemi ku ŵantu ŵa Yehova mazuŵa ghano, comene-comene awo ŵakhuŵazgika na vyakuyowoya vya ŵanji. Mu vyakucitika vya nga ni ivi, kujipatura nkhwakovwira cara. (Zintharika 18:1) Hana wakakhumbanga cara kuti viyezgo ivyo wakakumana navyo vitondeske khumbo lake la kuruta uko Mazgu gha Ciuta ghakasambizgikanga ndiposo uko ŵantu ŵake ŵakuwungana kuti ŵasope Ciuta. Mwanteura iye wakakhalira wakukhora mwauzimu na mu cigomezgo. Kukhora kwake mu cigomezgo kukawoneka mu pempero lake ilo lili kulembeka pa 1 Samuel 2:1-10. a

19. Kasi tingawongera wuli vintu vyauzimu?

¹⁹ Nga ni ŵateŵeti ŵa Yehova ŵa mazuŵa ghano, tikusopa mu tempele cara. Nangauli vili ntena, tingawongera vintu vyauzimu nga ni umo Hana wakacitira. Mwaciyerezgero, tingawongera vintu vyauzimu mwakusangikapo pa maungano gha Cikristu nyengo zose kusazgapo maungano gha dera na gha cigaŵa. Tiyeni tigwiriskire ncito mwaŵi uwu kuciskana pakusopa Yehova, Ciuta waunenesko mweneuyo watipa ‘mwaŵi ŵa kumuteŵetera mwambura wofi.’—Luka 1:74, 75; Ŵahebere 10:24, 25.

20, 21. Kasi Hana wakatumbikika wuli cifukwa cakujipereka kwake kwa Ciuta?

²⁰ Yehova wakamanya za kujipereka kwa Hana ndipo wakamutumbika. Pa ulendo wawo umoza wa ku Shilo uwo ŵakaŵanga nawo kamoza pa cirimika cilicose, Hana mwanakazi wacitima wakapempera comene kwa Ciuta ndipo wakarapa cirapo wakati: “A Yehova wa mawumba, usange nadi mulaŵiske muwone kusuzgika kwa muzga winu na kundikumbuka, kuruwa muzga winu cara, na kundipa muzga winu mwanamwanarumi, ine nditimupereke kwa Yehova mazuŵa ghake ghose.” (1 Samuel 1:9-11) Ciuta wakapulika pempero la Hana ndipo wakamutumbika na mwana, mweneuyo wakamuthya Samuel. Peneapo Samuel wakati waleka konka, Hana wakaruta nayo ku Shilo kuti wakateŵetere mu tempele.—1 Samuel 1:20, 24-28.

²¹ Hana wakarongora citemwa cake pa Ciuta mwakufiska cirapo cake kwa iye cakukhwaskana na Samuel. Mwee, aghanaghanirani za vitumbiko ivyo iye na Elikana ŵakasangwa navyo cifukwa ca mwana wawo wakutemweka uyo wakateŵeteranga Yehova mu tempele! Ŵapapi ŵanandi awo ŵana ŵawo ŵakuteŵetera nga ni ŵapayiniya ŵanyengo zose, ŵakuteŵetera pa Beteli, panji mu ntowa yiliyose iyo yikutumbika Yehova ŵali na cimwemwe cakuyana waka.

Rutilirani Kupulikira Yehova!

22, 23. (a) Kasi tingaŵa na cisimikizgo wuli usange tirutilirenge kupulikira ivyo Yehova wakuyowoya? (b) Kasi tizamusambiraci mu nkani yakurondezgapo?

²² Kasi tingaŵa na cisimikizgo wuli usange tirutilirenge  kupulikira Yehova? Tizamuŵa na vyuma vyauzimu usange tirutilirenge na mtima withu wose kutemwa Ciuta na kufiska mulimo withu nga mbateŵeti ŵake. Kuti tifiske mulimo withu tikwenera kuzizipizga masuzgo ghanandi, ndipo tizamusanga vitumbiko vya Yehova kuruska umo tikaghanaghaniranga.—Salmo 37:4; Ŵahebere 6:10.

²³ Ŵantu ŵa Ciuta ŵazamusanga vitumbiko vinandi muntazi. Cifukwa ca kupulikira Yehova, “mzinda ukuru” uzamuponoskeka pa “suzgo yikuru” na kuzakasangwa na umoyo mu caru cipya ca Ciuta. (Civumbuzi 7:9-14; 2 Petros 3:13) Munyengo iyo, Yehova wazamufiska vyakukhumba vya ŵantu ŵake wose. (Salmo 145:16) Ndipouli, nga ni umo tizamusambilira mu nkani yithu yakurondezgapo, nanga ndi sono nte awo ŵakupulikira ivyo Yehova wakuyowoya ŵakutumbikika na ‘vyawanangwa viwemi vyakufuma kwa Ciuta.’—Yakobe 1:17.

[Mazgu ghamusi]

Kasi Mukukumbukira?

• Kasi tingasambiraci kufuma ku mtundu wa Israyeli pakuyowoya za vitumbiko vya Yehova?

• Kasi Boaz na Nabal wakupambana wuli?

• Kasi tingarondezga wuli ciyerezgero ciwemi ca Hana?

• Ncifukwa wuli tikwenera kurutilira kupulikira ivyo Yehova wakuyowoya?

[Mafumbo]

[Cithuzithuzi pa peji 8]

Themba Solomon likaromba kwa Yehova kuti liŵe na mtima wakupulikira ndipo Yehova wakalitumbika na vinjeru

[Cithuzithuzi pa peji 10]

Boaz wakatemwanga ŵanji na kuŵacindika

[Cithuzithuzi pa peji 13]

Hana wakatumbikika comene cifukwa ca kutamira mwa Yehova