Dango Lakakhaliro—Cisambizgo ca Pacaru cose

“Nteura vyose ivyo mukukhumba kuti ŵantu ŵamucitirani, vyeneivyo namwe muŵacitirenge.”—Mateyu 7:12.

MAZGU agha ghakayowoyeka na Yesu Kristu pa Upharazgi wake pa Lupiri virimika pafupifupi vikwi viŵiri ivyo vyajumpa. Kufumira panyengo iyo, vintu vinandi vyayowoyeka vyakukhwaskana na mazgu agha. Mwaciyerezgero, mazgu agha ghakuyowoyeka kuti ni “fundo yikuru ya Malemba,” “kurongosora mwakudumura kwa vintu ivyo Mkristu wakwenera kucitira muzengezgani wake,” ndiposo kuti ni “dango likuru la umo muntu wakwenera kukhalira.” Mazgu agha ghaŵa ghakumanyikwa comene mwakuti ŵanandi ŵakuti ni Dango Lakakhaliro.

Ndipouli, ghanoghano la Dango Lakakhaliro kuti likugwiriskirika ncito na awo ŵakujithya kuti Mbakristu pera cara. Ntharika za Ciyuda, Cibuda, na Cigiriki, zose zikulongosora dango ili muntowa zakupambana-pambana. Cintu ca lumbiri, comene-comene ku ŵantu ŵa ku Vuma, ni mazgu agho wakayowoya Confucius, uyo wakumanyikwa nga ni muntu wamahara ndiposo musambizgi waluso. Mu The Analects, ilo ni buku la citatu la mabuku ghankonde agho Confucius wakalemba, ghanoghano ili likusangikamo katatu. Pakuzgora mafumbo gha ŵasambiri ŵake, kwanyengo yakukwana kaŵiri Confucius wakayowoya kuti: “Ico imwe mukukhumba cara kuti ŵanji ŵamucitirani, namweso lekani kucitira ŵanyinu cintu canteura ico.” Pa cakucitika cinyake, penepapo yumoza wa ŵasambiri ŵake Zigong wakathumbwa kuti “Ico nkukhumba cara kuti ŵanji ŵandicitire, ine nane ndingaŵacitira cara,” musambizgi uyu wakazgora kuti, “Enya, kweni ungacita yayi nteura panyengo yasono.”

Mwakuŵazga mazgu agha, muntu wangawona kuti mazgu gha Confucius ngakupambana na ivyo Yesu wakayowoya pamanyuma pake. Mpambano yake njakuti, Dango Lakakhaliro ilo Yesu wakayowoya likukhumba kuŵa wakusimikizga kuti ncamacitiko kucitira ŵanji viweme, kukayikira yayi. Wuli usange ŵantu ŵangagwiriskira ncito ivyo Yesu wakayowoya, kupwerera ndiposo kovwira ŵanji, na kucita nteura mazuŵa ghose, kasi mukughanaghana kuti mpanyi caru lero ciri makora cara? Kwambura kukayikira.

Kwali dango ili liyowoyeke mwakusimikizga, mwakukayikira, panji muntowa yinyake yiliyose, cakuzirwa ncakuti ŵantu ŵa munyengo na malo ghakupambana-pambana ndiposo ŵakufumira mu mikhaliro yakupambana-pambana ŵaŵa na cigomezgo mu Dango Lakakhaliro. Ici cikurongora kuti ivyo Yesu wakayowoya pa Upharazgi wa pa Lupiri  ncisambizgo ico cikukhwaska muntu waliyose kulikose uko wangaŵa m’mudauko wose wa ŵantu.

Jifumbani imwe mwaŵene kuti: ‘Kasi ningatemwa kuti ŵanji ŵanicitirenge mwancindi, mwaurunji, na mwaunenesko? Kasi ningatemwa kukhala mu caru cambura kusankana mitundu, kuswa-marango, na nkondo? Kasi ningatemwa kukhala mu mbumba iyo waliyose wakufipira mtima umoyo wa ŵanji?’ Nakwenenako, ninjani uyo wangakana vintu vya nga ni ivi? Unenesko ngwakuti mbantu ŵacoko waka awo ŵakusangwa na mikhaliro iyi. Ŵantu ŵanandi, ŵalije nanga ni maghanoghano gha kusangwa na vintu vya nga ni ivi.

Dango Lakakhaliro Lafipiskika

Mu mdauko wose, paŵa vyakucitika vya nkaza peneapo wanangwa wa ŵantu ukurondezgeka cara napacoko pose. Vyakucitika ivi vikusazgapo malonda ghakugura ŵazga ku Africa, misasa ya Nazi yakukomeramo ŵantu, kucicizga ŵana kugwira ncito zinonono, na kukoma ŵantu mwankaza uko kukucitika mu malo ghanandi. Ndondomeko ya vintu vyakofya iyi njitali comene.

Mazuŵa ghano, caru cithu ceneico caruta pantazi mu maluso, cikughanaghanira vya ico cekha. Mbantu ŵacoko waka awo ŵakughanaghanira ŵanyawo. (2 Timothy 3:1-5) Ncifukwa wuli ŵantu ŵanandi mbacigolo, mbankaza, mbambura lusungu, ndiposo mbakughanaghanira vya iwo ŵekha? Kasi ncifukwa cakuti ŵantu ŵakuti Dango Lakakhaliro, nangauli ndakumanyikwa na waliyose pacaru, ndautesi panji kuti likugwira ncito cara panyengo yasono? Ncacitima kuti nanga ni awo ŵakuti ŵakugomezga mwa Ciuta nawo ndimoso ŵakughanaghanira ntena. Ndipo mwakutolera pa umo vintu vikwendera, ŵantu ŵarutilirenge kughanaghanira vya iwo ŵekha kuruska kale.

Mwanteura, mafumbo ghakuzirwa agho ghakukhumbikwira kuti ghazgoreke ni agha: Kasi kukhala mwakukolerana na Dango Lakakhaliro kukusazgapo vici? Kasi waliyose wakucita ivyo dango ili likuyowoya? Kasi yizamuŵapo nyengo penepapo ŵantu wose ŵazamukhala mwakukolerana na Dango Lakakhaliro? Ŵazgani nkani yakurondezgapo kuti muwone mazgoro gha mafumbo agha?

[Cithuzithuzi pa peji 3]

Confucius na ŵanji ŵakasambizga Dango Lakakhaliro mwakupambana-pambana