Kasi Muli Pakati pa Awo Ŵakutemweka na Ciuta?
Kasi Muli Pakati pa Awo Ŵakutemweka na Ciuta?
“Uyo wali na marango ghane, ndipo wakughasungirira, ndiyo wakunditemwa: ndipo uyo wakunditemwa wati watemwekenge na Ŵadada.”—YOHANE 14:21.
1, 2. (a) Kasi Yehova wakarongora wuli kuti wakutemwa ŵantu? (b) Kasi Yesu wakambiska vici pa usiku wa Nisan 14, 33 C.E.?
YEHOVA wakuŵatemwa comene ŵantu. Enya, wakutemwa caru “rekani wakapereka Kananda wake, mwakuti yose uyo wakupulikana nayo wareke kutayika, kweni waŵenge na umoyo wa muyirayira.” (Yohane 3:16) Apo nyengo yakukumbukira nyifwa ya Kristu yikusendelera, Ŵakristu wose ŵaunenesko ŵakwenera kuranguruka pankani yakuti Yehova ‘ndiyo wakatitemwa ise, ndipo wakatuma Mwana wake kuŵa mpepeska ya zakwananga zithu.’—1 Yohane 4:10.
2 Mu 33 C.E., pa usiku wa Nisan 14, Yesu na ŵapostole ŵake 12 ŵakawungana mu cipinda ca pacanya ku Yerusalemu kuti ŵacite ciphikiro ca Paska, kukumbukira kuwombokwa kwa Ŵaisrayeli mu Egupto. (Mateyu 26:17-20) Ŵati ŵamara kucita ciphikiro ca Ciyuda ici, Yesu wakamufumiskira kuwaro Yuda Iskariote ndipo wakambiska cakurya ca namise ico cikazakaŵa Cikumbusko ca nyifwa yake. a Mwa kugwiriskira ncito cingwa cambura cirungu na vinyo liswesi, kuyimira thupi na ndopa zake, Yesu wakarya cakurya ici pamoza na ŵapostole ŵake 11 awo ŵakaŵapo. Vyose ivyo vikacitika pa cakurya cira vili kulembeka mu Makani Ghaweme ghakulembeka na Mateyu, Marko, na Luka na mpostole Paulos uyo wakathya cakucitika cira “monesko wa Fumu.”—1 Ŵakorinte 11:20; Mateyu 26:26-28; Marko 14:22-25; Luka 22:19-20.
3. Kasi nkani yakulembeka na mpostole Yohane yakuyowoya za apo Yesu wakaŵa na ŵasambiri ŵake mu cipinda ca pacanya yikupambana wuli na zinyake?
3 Mpostole Yohane wakazunurapo yayi za kwendeska cingwa na vinyo, mutepanyake ncifukwa cakuti pa nyengo iyo wakalemba nkani iyi (mu 98 C.E.), Ŵakristu ŵakwambilira ŵakaŵa kuti ŵakumanya kale za kacitiro ka cakucitika ici. (1 Ŵakorinte 11:23-26) Ndipouli, mwakukhuŵirizgika na mzimu, Yohane yekha ndiyo wakutiphalira vintu vinyake vyakuzirwa ivyo Yesu wakayowoya na kucita pambere wandambiske Cikumbusko ca nyifwa Yake na pamanyuma pake. Vipaturo 13-17 vya buku la Yohane vili kuzura na vyose ivyo vikacitika. Vipaturo ivi vikurongora mtundu wa ŵantu awo Ciuta wakuŵatemwa. Tiyeni tiwone vipaturo 13 mupaka 17 vya buku la Yohane.
Sambirani Kufuma ku Citemwa ca Yesu
4. (a) Pa nyengo iyo Yesu wakaŵa na ŵasambiri ŵake apo wakambiska Cikumbusko, kasi Yohane wakalongosora wuli za citemwa ca Yesu? (b) Ncifukwa wuli cakuzirwa ico Yehova wakutemwera Yesu?
4 Citemwa ndiyo nkani yikuru mu vipaturo vyose ivi vyeneivyo vikurongosora mazgu gha Yesu gha kulayirana na ŵarondezgi ŵake. Ndiposo, lizgu lakuti “kutemwa” likuwoneka mu malo ghakukwana 31. Citemwa cikuru ico Yesu wakaŵa naco pa Ŵadada ŵake, Yehova, na pa ŵasambiri ŵake cikuwoneka makoraghene mu vipaturo ivi. Makani ghose ghawemi ghakurongora umo Yesu wakatemwera comene Yehova. Kweni Yohane pera ndiyo wakalemba kuti Yesu wakayowoya pakweru kuti: “Nkutemwa Ŵadada.” (Yohane 14:31) Yesu wakayowoyaso kuti Yehova wakumutemwa ndipo wakalongosora cifukwa cake. Wakati: ‘Nga ndi umo Ŵadada ŵanditemwera ine, ndimo nane ndamutemwerani imwe: khalirirani mu kutemwa kwane. Usange mukusungirira marango ghane, muti mukhalirirenge mu kutemwa kwane; umo ine ndasungirira marango gha Ŵadada, ndipo nkukhalirira mu kutemwa kwaŵo.’ (Yohane 15:9, 10) Enya, Yehova wakutemwa Mwana wake cifukwa ca kupulikira kwake. Mwee, nalo ni sambiro liwemi kwa ŵarondezgi wose ŵa Yesu Kristu!
5. Kasi Yesu wakarongora wuli kuti wakatemwa nadi ŵasambiri ŵake?
5 Citemwa ico Yesu wakaŵa naco pa ŵarondezgi ŵake calongosoreka comene kukwambilira kwa nkani ya Yohane yakukhwaskana na zuŵa laumaliro ilo Yesu wakawungana na ŵapostole ŵake. Yohane wakati: “Cindafike Ciphikiro ca Paska, Yesu wakamanya kuti ora lake liza lakufumiramo mu caru cino na kuya ku Ŵawiske. Pakuti waŵatemwa ŵake ŵa muno mu caru, wakaŵatemwa kufikira na ku umariro.” (Yohane 13:1) Pa zuŵa lira namise, Yesu wakaŵapa ŵasambiri ŵake sambiro lambura kuluwika la kuteŵetera ŵanji mwacitemwa. Wakageziska marundi ghawo. Ici ndico waliyose wa iwo wakenera kucitira Yesu na ŵabali ŵake, kweni ŵakacita yayi. Yesu wakacita mulimo uwu mwakujicepeska ndipo wakati kwa ŵasambiri ŵake: ‘Usange ine, nda Fumu na Msambizgi, ndasavya marundi ghinu, namweso mukwenera kusavyana marundi. Cifukwa ndamupani bambiro, lakuti namweso mucitenge nga ndi umo ine ndamucitirani.’ (Yohane 13:14, 15) Ŵakristu ŵaunenesko ŵakwenera kusekerera na kukondwa para ŵakuteŵetera ŵabali ŵawo.—Mateyu 20:26, 27; Yohane 13:17.
Rondezgani Dango Lipya
6, 7. (a) Ni vintu wuli vyakuzirwa ivyo Yohane wakulongosora pakuyowoya za Cikumbusko? (b) Ni dango wuli lipya ilo Yesu wakaŵapa ŵasambiri ŵake, ndipo ncivici cikaŵa cipya?
6 Nkani ya Yohane yakuphara za ivyo vikacitika mu cipinda ca pacanya pa usiku wa Nisan 14, ndiyo yekha yikuyowoya mwakudunjika kuti Yuda Iskariote wakafumamo. (Yohane 13:21-30) Mwakukolerana na nkani zinyake, nkani iyi yikurongora kuti apo Yuda wakati wafuma, Yesu wakambiska Cikumbusko ca nyifwa Yake. Panyengo yira Yesu wakayowoya vinandi kwa ŵapostole ŵake ŵakugomezgeka, kuŵapa urongozgi wakulayirana nawo. Penepapo tikunozgekera kukaŵapo pa Cikumbusko, tikwenera kunweka kukapulika ivyo Yesu wakayowoya pa zuŵa lira, cifukwa tikukhumba kuŵa pakati pa awo ŵakutemweka na Ciuta.
7 Pamanyuma pakuti wambiska Cikumbusko ca nyifwa yake, mazgu gha Yesu ghakwamba kwa ŵasambiri ŵake ghakaŵa ghacilendo. Wakati: “Dango lipya nkumupani, kuti mutemwanenge; nga ndi umo ine nkamutemwerani, ndimo namweso mutemweranenge. Na ceneici ndico ŵantu ŵose ŵati ŵamanyirenge kuti muli ŵasambiri ŵane, para mukutemwana.” (Yohane 13:34, 35) Ncivici cikaŵa cipya mu dango ili? Maora ghacoko waka ghakati ghajumpapo mise yira, Yesu wakalongosora mwakupulikikwa makora, wakati: “Ili ndi dango lane, kuti mutemwane, nga ndi umo nkamutemwerani. Palive muntu wali na kutemwa kukuru kwakuruska uku, kwakuti waŵikire pasi umoyo wake cifukwa ca ŵabali ŵake.” (Yohane 15:12, 13) Dango la Moses likaphalira Ŵaisrayeli kuti ‘ŵatemwenge ŵazengezgani ŵawo nga ndi umo ŵakajitemweranga ŵekha.’ (Leviticus 19:18) Kweni dango la Yesu likajumpa apo. Ŵakristu ŵakenera kutemwana yumoza na munyake nga ni umo Kristu wakaŵatemwera, kujipereka na mtima wose—inya, nanga nkufwira ŵabali ŵawo.
8. (a) Kasi citemwa ceneko cikusazgapo vici? (b) Kasi Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakurongora wuli citemwa ceneko lero?
8 Nyengo ya Cikumbusko ni nyengo yiwemi comene yakuti tijisande taŵene, waliyose payekha na mpingo wose, kuwona usange tili nadi na cimanyikwiro ceneko ca Cikristu—citemwa ca Kristu. Mumalo mwa kuŵika ŵabali pa suzgo, citemwa ceneko nyengo zinyake cikusazgapo kuti Mkristu wafwire ŵanyake. Kanandi citemwa ici cikusazgaposo kugwiriskira ncito umoyo withu kovwira na kuteŵetera ŵabali ŵithu na ŵanji. Mpostole Paulos wakaŵa ciyerezgero ciwemi comene pa nkani iyi. (2 Ŵakorinte 12:15; Ŵafilipi 2:17) Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakumanyikwa pa caru cose capasi cifukwa ca mtima wawo wakujipereka, wakovwira ŵabali na ŵazengezgani ŵawo. Enya, ŵakujipereka kuti ŵasambizge ŵanyawo unenesko wa mu Baibolo. b—Ŵagalatiya 6:10.
Kuzirwiska Ubwezi Wapatali
9. Kasi tikwenera kucitaci kuti ubwezi withu na Ciuta na Mwana wake ukhalirire?
9 Palije cintu ico ncakuzirwa comene kwa ise kuruska kutemweka na Yehova na Mwana wake Yesu Kristu. Ndipouli, kuti tiŵe na citemwa ici tikwenera kucitapo kantu. Pa usiku waumaliro na ŵasambiri ŵake, Yesu wakati: “Uyo wali na marango ghane, ndipo wakughasungirira, ndiyo wakunditemwa: ndipo uyo wakunditemwa wati watemwekenge na Ŵadada, ndipo nane nditi ndimutemwenge, na kujivumbulira kwa iyo.” (Yohane 14:21) Pakuti tikuzirwiska ubwezi uwo tili nawo na Ciuta na Mwana wake, tikupulikira marango ghawo. Ici cikusazgapo dango lipya la kurongora citemwa ceneko ndiposo na ivyo Yesu wakayowoya pamanyuma pa ciwuka cake, “kupharazga ku ŵantu, na kupanikizga,” na ‘kusambizga’ awo ŵakukhumba makani ghawemi.—Milimo 10:42; Mateyu 28:19, 20.
10. Ni ubwezi wuli wakuzirwa uwo Ŵakristu ŵakuphakazgika na “mberere zinyake” ŵali nawo?
10 Nyengo yicoko yikati yajumpapo usiku wura, Yesu wakazgora fumbo ilo mpostole wakugomezgeka Yuda (Tadeyu) wakamufumba, Yesu wakati: “Usange muntu wakunditemwa, wati wasungirirenge mazgu ghane: ndipo Ŵadada ŵati ŵamutemwenge, ndipo titi tizenge kwa iyo na kukhala nayo.” (Yohane 14:22, 23) Nangauli ŵacali pano pasi, Ŵakristu ŵakuphakazgika awo ŵamuwusa pamoza na Yesu kucanya, ŵali na ubwezi wapadera na Yehova na Mwana wake. (Yohane 15:15; 16:27; 17:22; Ŵahebere 3:1; 1 Yohane 3:2, 24) Ŵanyawo ŵa “mberere zinyake,” awo ŵakulindirira umoyo wamuyirayira pano pasi, nawo ŵali na ubwezi wapatali na ‘muliska wawo yumoza,’ Yesu Kristu, na Ciuta wawo Yehova, malinga usange ŵakupulikira.—Yohane 10:16; Salmo 15:1-5; 25:14.
“Muli Ŵa Caru Cara”
11. Ni mwauli umo Yesu wakacenjezgera ŵasambiri ŵake?
11 Apo kukakhala pacoko kuti wakomeke, Yesu wakacenjezga ŵasambiri ŵake awo wakaŵa nawo pa usiku wura: Usange muntu wakukhumba kutemweka na Ciuta, caru cimutinkenge. Wakati: “Usange caru cikumutinkani imwe, mukumanya kuti cadanga catinka ine, cikaŵa cindamutinkani imwe. Muŵenge ŵa caru, mphanyi caru catemwa cake: kweni cifukwa kuti muli ŵa caru cara, kweni ine, nkamusorani mu caru, rekani caru cikumutinkani. Kumbukani mazgu agho ndangumunenerani, Muzga kuti ndi mukuru wakuruska fumu yake cara. Usange ŵakandizikizga ine, imwe namwe ŵamkumuzikizgani; usange ŵakasungirira mazgu ghane, ŵamkusungirira na ghinu wuwo.”—Yohane 15:18-20.
12. (a) Ncifukwa wuli Yesu wakacenjezga ŵasambiri ŵake kuti caru ciŵatinkenge? (b) Ncivici ico tose tikwenera kughanaghanira apo Cikumbusko cikusendelera?
12 Yesu wakayowoya mazgu agha mwakuti ŵasambiri 11 aŵa na Ŵakristu wose ŵaunenesko ŵazakaleke kugongowa cifukwa cakuti caru cikuŵatinka. Yesu Wakasazgirapo kuti: ‘Ndamuyowoyerani vyeneivi kuti mureke kukhuŵaliskika. Ŵamkumusezgani mu masunagoge: inya ora likwiza, penepapo uyo wakumukomani wamkupima kuti wakupereka cisopo kwa Ciuta. Ndipo vyeneivi ŵamkucita cifukwa ŵalive kumanya Ŵadada, nanga ndi ine.’ (Yohane 16:1-3) Dikishonale linyake lakulongosora Baibolo likuti lizgu lakuti “kukhuŵaliskika” likung’anamura “kucitiska muntu kuleka kugomezga panji kusida muntu uyo weneranga kumugomezga na kumupulikira; kucitiska muntu kuwelera nyuma.” Penepapo nyengo yakucitira Cikumbusko yikusendelera, tose tingacita makora kughanaghanira za umoyo wa ŵantu ŵakugomezgeka, ŵakale na ŵasono, na kurondezga ciyerezgero cawo ca kuzizipizga pasi pa ciyezgo. Lekani kuzomerezga kuhoyeka panji suzgo kumukhuŵazgani na kusida Yehova na Yesu, kweni ŵapulikirani na kuŵagomezga.
13. Ncivici ico Yesu wakarombera ŵarondezgi ŵake apo wakapemperanga kwa Ŵadada ŵake?
13 Mu pempero lakujalira Cikumbusko pambere ŵandafume mu cipinda mu Yerusalemu, Yesu wakati kwa Ŵadada ŵake: “Ine ndaŵapa mazgu ghinu; ndipo caru cikaŵatinka, pakuti mba caru cara. Kuti nkuromba cara kuti muŵafumyemo mu caru, kweni kuti muŵasungirire ku muheni. Kuti mba caru cara, nga ndi umo ine kuti ndiriri wa caru cara.” (Yohane 17:14-16) Tili na cigomezgo cose kuti Yehova wakusungirira ŵantu awo wakuŵatemwa, wakuŵakhozga kuti ŵaleke kukolerana na caru.—Yesaya 40:29-31.
Khalirirani mu Citemwa ca Ŵadada na ca Mwana
14, 15. (a) Kasi Yesu wakajiyerezgera na vici, mwakupambana na ‘mpeska nji ya mu thondo’? (b) Mbanjani awo ni “minthavi” ya ‘mpeska yeneco’?
14 Yesu wacali kudumbiskana na ŵapostole ŵake 11 pa usiku wa Nisan 14, iye wakajiyerezgera na ‘mpeska yeneco,’ mwakupambana na “mpeska ya mu thondo,” Ŵaisrayeli ŵambura kugomezgeka. Wakati: ‘Ine ndine mpeska yeneco, ndipo Ŵadada mbalimi.’ (Yohane 15:1) Virimika vyakumanyuma, mprofeti Yeremiya wakalemba mazgu gha Yehova kurazga kwa ŵantu ŵakugaruka, wakati: “Nanga nkakupanda iwe mpeska yakuzirwa, mbuto yakukongora nadi. Kasi wazgokeraci kuŵa kuni liheni mpeska ya mu thondo yawaka?” (Yeremiya 2:21) Mprofeti Hoseya wakalemba kuti: ‘Israyeli ndi mpeska [“ya mu thondo,” NW] yikupasa vipasi vyake na vyake. . . . Mtima wawo ngwautesi.’—Hoseya 10:1, 2.
15 Mumalo mwa kupambika vipasi viwemi vya kusopa kutuŵa, Israyeli wakagaruka na kwamba kupambika vipasi vya mtundu wake na wake. Apo kukakhala mazuŵa ghatatu kuti wawungane pamoza na ŵasambiri ŵake ŵakugomezgeka, Yesu wakaphalira ŵarongozgi ŵatesi Ŵaciyuda kuti: “Nkumunenerani, Ufumu wa Ciuta uti ukwapulikenge kwa imwe, ndipo uti uperekekenge ku mtundu wakupasa vipasi vyake.” (Mateyu 21:43) Mtundu upya uwu ‘Mbaisrayeli ŵa Ciuta’—Ŵakristu ŵakuphakazgika ŵakukwana 144,000, awo ŵakuyerezgereka na “minthavi” ya ‘mpeska yeneco,’ Yesu Kristu.—Ŵagalatiya 6:16; Yohane 15:5; Civumbuzi 14:1, 3.
16. Kasi Yesu wakaphalira ŵapostole ŵake 11 kucitaci, ndipo mu nyengo iyi ya umaliro, mungayowoyapoci za Ŵakristu ŵakuphakazgika ŵakukhalira?
16 Yesu wakaphalira ŵapostole ŵake 11 awo wakaŵa nawo mu cipinda ca pacanya cira kuti: ‘Munthavi wose wa mwa ine uwo ngwambura kupasa vipasi, ŵakuwuwuskako: ndipo munthavi wose uwo ukupasa, ŵakuwuphatirira, mwakuti upase vinandiko. Khalani mwa ine, na ine mwa imwe. Umo munthavi ulive kumanyira kupasa wekha, kwambura kuti ukhale mu mpeska: nteuraso ndimo mulive kumanyira imwe, kwambura kuti mukhale mwa ine.’ (Yohane 15:2, 4) Mdauko wasono wa ŵantu ŵa Yehova ukurongora kuti Ŵakristu ŵakukhalira ŵakuphakazgika ŵaŵa ŵakukolerana na Mutu wawo, Yesu Kristu. (Ŵaefeso 5:23) Iwo ŵatozgeka na kuphatiririka makora. (Malaki 3:2, 3) Kufuma mu 1919, iwo ŵapambika vipasi vinandi vya Ufumu, cakwamba Ŵakristu ŵakuphakazgika, ndipo mu 1935, “mzinda ukuru” uwo ukukulira-kulira.—Civumbuzi 7:9; Yesaya 60:4, 8-11.
17, 18. (a) Ni mazgu wuli gha Yesu agho ghakovwira Ŵakristu ŵakuphakazgika na mberere zinyake kukhalirira mu citemwa ca Yehova? (b) Kasi kukaŵapo pa Cikumbusko kuzamutovwira wuli?
17 Ku Ŵakristu wose ŵakuphakazgika pamoza na mberere zinyake, mazgu gha Yesu agha ghakuŵakhwaska: “Mu ceneici ndimo Ŵadada ŵakucindikikiramo, cakuti mupase vipasi vinandi: ndipo muti muŵenge ŵasambiri ŵane. Nga ndi umo Ŵadada ŵanditemwera ine, ndimo nane ndamutemwerani imwe: khalirirani mu kutemwa kwane. Usange mukusungirira marango ghane, muti mukhalirirenge mu kutemwa kwane; umo ine ndasungirira marango gha Ŵadada, ndipo nkukhalirira mu kutemwa kwaŵo.”—Yohane 15:8-10.
18 Tose tikutemwa kukhalirira mu citemwa ca Ciuta, lekani tikukhumba kuŵa Ŵakristu ŵakupambika vipasi. Tikucita ici mwa kugwiriskira ncito mupata wuliwose uwo tasanga kupharazga “makani ghaweme gha ufumu.” (Mateyu 24:14) Ndiposo tikuyezgayezga kuti tirongore ‘cipasi ca mzimu’ mu umoyo withu. (Ŵagalatiya 5:22, 23) Kuruta ku Cikumbusko ca nyifwa ya Kristu kuzamutipa nkongono za kucitira ici cifukwa tamukumbuskika za citemwa cikuru ico Ciuta na Kristu ŵali naco pa ise.—2 Ŵakorinte 5:14, 15.
19. Ncovwiro wuli ico Yesu wakalayizga ceneico tizamudumbiskana mu nkani yakurondezgapo?
19 Pamanyuma pa kwambiska Cikumbusko, Yesu wakalayizga ŵarondezgi ŵake ŵakugomezgeka kuti Ŵadada ŵake ŵazamutuma ‘[“movwiri,” NW] mzimu utuŵa.’ (Yohane 14:26) Mu nkani yakurondezgapo tizamuwona umo mzimu uwu ukovwilira Ŵakristu ŵakuphakazgika na mberere zinyake kukhalirira mu citemwa ca Yehova.
[Mazgu ghamusi]
a Kuyana na kalendara ya Baibolo, mu 2002, Nisan 14 yizamwamba para dazi lanjira, pa Cinayi, March 28. Pa usiku uwo, Ŵakaboni ŵa Yehova pacaru cose capasi ŵazamuwungana kuti ŵakumbukire nyifwa ya Fumu, Yesu Kristu.
b Wonani buku lakuti Jehovah’s Witnesses—Proclaimers of God’s Kingdom, vipaturo 19 na 32, lakusindikizgika na Ŵakaboni ŵa Yehova.
Mafumbo gha Kuweleramo
• Ni sambiro wuli lakuzirwa la uteŵeti wacitemwa ilo Yesu wakasambizga ŵasambiri ŵake?
• Ncifukwa wuli nyengo ya Cikumbusko njiwemi kujisanda taŵene?
• Ncifukwa wuli tikwenera cara kukhuŵara na mazgu gha Yesu ghakuti caru cititinkenge na kutisuzga?
• Ni njani uyo ni ‘mpeska yeneco’? Kasi “minthavi” mbanjani, ndipo ŵakucitaci?
[Mafumbo]
[Cithuzithuzi pa peji 23]
Yesu wakasambizga ŵapostole ŵake sambiro lambura kuluwika la uteŵeti wacitemwa
[Vithuzithuzi pa peji 24, 25]
Ŵasambiri ŵa Yesu ŵakapulikira dango lake la citemwa ceneko