Ŵantu Awo Ŵatuŵiskikira Milimo Yiwemi
Ŵantu Awo Ŵatuŵiskikira Milimo Yiwemi
“Tijitozge ku ukazuzi wose wa thupi na wa mzimu, ndipo tifiske utuŵa mu wofi wa Ciuta.”—2 ŴAKORINTE 7:1.
1. Kasi Yehova wakukhumbaci kwa awo ŵakumusopa?
KUYANA na kusopa uko Yehova wakukhumba, Themba Davide likafumba kuti: “Ndinjani wangakwera mu lupiri lwa Yehova? Ndinjani wangimirira mu malo ghake ghakupatulika?” Pamanyuma pake likazgora kuti: “Uyo wali na mawoko ghakuphotoka na mtima wakutowa; uyo ngwambura kwinuskira mzimu [wane] ku vyawaka, nanga nkurapa kwakupusika.” (Salmo 24:3, 4) Tikwenera kuŵa ŵakutowa na ŵatuŵa usange tikukhumba kuti Yehova, uyo ni mutuŵa fikepo wakondwe nase. Nyengo yakumanyuma, Yehova wakaphalira wumba wa Israyeli kuti: “Mujipatule-toweske muŵenge ŵatuŵa, cifukwa ine ndine mutuŵa.”—Leviticus 11:44, 45; 19:2.
2. Ni mwauli umo Paulos na Yakobe ŵakayowoyera za kuzirwa kwa kusopa kutuŵa?
2 Virimika vinandi vikati vyajumpapo, mpostole Paulos wakalembera Ŵakristu ŵa mu Korinte—msumba uwo ukaŵa na mikhaliro yiheni, wakati: “Uku tiri na vilayizgano ivi, mwa ŵakutemweka, tijitozge ku ukazuzi wose wa thupi na wa mzimu, ndipo tifiske utuŵa mu wofi wa Ciuta.” (2 Ŵakorinte 7:1) Apa ndipo pagona fundo, kuti muntu waŵe na ubwezi na Ciuta na kupokera vitumbiko vyake, wakwenera kuŵa wakutowa kuthupi na kuuzimu wuwo. Mwakuyana waka, msambiri Yakobe apo wakalemba za kusopa uko Ciuta wakukondwa nako, wakati: “Kusopa kuweme na kwambura kukazuzgika pantazi pa Ciuta withu na Dada ndi uku, kupwerera ŵaranda na vyokoro mu kusuzgika kwawo, na kujisungirira kwambura kabanga kakufuma ku caru.”—Yakobe 1:27.
3. Kasi tikwenera kucitaci kuti Ciuta wakondwe na kasopero kithu?
3 Pakuti kuŵa wakutowa, mutuŵa, na wambura kabanga pakusopa kwaunenesko nkhwakukhumbikwa comene, yose uyo wakukhumba kutemweka na Ciuta wakwenera kufwilirapo kucita mwakuyana na vintu ivi. Cifukwa cakuti ŵantu lero ŵali na maghanoghano ghakupambana-pambana pa nkani ya kuŵa wakutowa, ipo tikwenera kumanya na kurondezga ivyo Yehova wakuwona kuti nviwemi na vituŵa. Timanye ivyo Ciuta wakukhumba kuti ŵasopi ŵake ŵacitenge pa nkani iyi ndiposo timanye ivyo iye wacita kuti ŵatuŵiskike.—Salmo 119:9; Daniel 12:10.
Kutuŵiskika Cifukwa ca Kusopa Kutuŵa
4. Rongosorani ivyo Baibolo likuyowoya pa nkani ya utuŵa.
4 Kuŵa mutuŵa, ku ŵantu ŵanandi kukung’anamura kuŵavya waka malikho. Ndipouli, mu Baibolo lizgu lakuti kutowa lang’anamurika kufuma ku mazgu ghakupambana-pambana gha Cihebere na Cigiriki agho ghakung’anamura kutowa kuthupi pera cara, kweni kanandi ghakung’anamura kutowa kuuzimu. Lekani buku linyake ilo likurongosora Baibolo likuti: “‘Kutuŵa’ na ‘kufipirwa’ ni mazgu agho kanandi ghakukolerana na kujipwererera, kweni comene-comene ghakukhwaskana na kusopa. Mwanteura, ‘utuŵa’ ukukhwaska vigaŵa vyose vya umoyo wa muntu.”
5. Kasi Dango la Moses likakhwaska vigaŵa wuli vya umoyo wa Ŵaisrayeli mwakuti ŵaŵe ŵatuŵa?
5 Dango la Moses likasazgapo marango ghacoko-ghacoko agho ghakakhwaskanga vigaŵa vyose vya umoyo wa Ŵaisrayeli, kuŵaphalira ico cikaŵa ciwemi panji caukazuzi. Mwaciyerezgero, mu lemba la Leviticus cipaturo 11 mupaka 15, muli urongozgi wakukhwaskana na vintu vituŵa na vyaukazuzi. Nyama zinyake zikaŵa zakufipiskika zeneizo Ŵaisrayeli ŵakeneranga cara kurya. Mwanakazi para wababa mwana wakaŵanga wakufipirwa mupaka pajumpe mazuŵa ghanandiko. Mwanarume panji mwanakazi wakaŵanga wakukazuzgika na matenda ghanyake, comene-comene vyoni, na ntenda ya kusulula ndopa. Dango likaŵaphalirangaso ivyo ŵakeneranga kucitira muntu uyo wakafipiskika. Mwaciyerezgero, pa Maŵazgo 5:1, 2, tikuŵazga kuti: ‘Uŵawuzge Ŵaisrayeli kuti ŵafumiskire kuwaro kwa msasa ŵavyoni wose, na ŵeneawo ŵali na ntenda ya kusulula, na wose awo ŵafipiskika cifukwa ca ŵakufwa.’
6. Kasi marango ghakukhwaskana na utuŵa ghakaperekeka pa cifukwa wuli?
6 Pambere ŵadokotala ŵandamanye uwemi wake, marango agha ghakufuma kwa Yehova ghakaŵa munkhwara wa kuŵavikilira ku matenda, ndipo ŵantu ŵakandulanga para ŵakagharondezganga. Ndipouli, marango agha ghakapika kwa iwo kwekha kuti ŵaŵe waka na umoyo uwemi yayi, nesi kuŵa nga ni munkhwara. Ghakaŵa cigaŵa ca kusopa kwaunenesko. Cifukwa cakuti ghakakhwaska vyakucitika vyose—kurya, kubaba, nthengwa na vinyake—ici cikurongora kuti nga ni Ciuta wawo, Yehova wakaŵa na wenelero wa kuŵasankira ico nciwemi mu umoyo wawo wose, weneuwo ŵakawupereka kwa iye.—Duteronome 7:6; Salmo 135:4.
7. Ni vitumbiko wuli ivyo Ŵaisrayeli ŵakatenge ŵaŵenge navyo usange ŵasungenge Dango?
7 Dango likavikilirangaso Ŵaisrayeli ku mikhaliro yawakawaka ya ŵamitundu awo ŵakaŵa pafupi nawo. Usange Ŵaisrayeli ŵasungenge Dango, kusazgapo vyose ivyo ŵakeneranga kucita kuti ŵaŵe ŵakutowa pamaso pa Yehova, iwo mphanyi ŵakaŵa ŵakwenelera kuteŵetera Ciuta wawo na kupokera vitumbiko vyake. Pa cifukwa ici, Yehova wakaphalira mtundu uwu kuti: “Usange timupulikire mazgu ghane nadi na kusunga pangano lane, apo timuŵenge usambazi wane wa padera pacanya pa ŵantu ŵose; pakuti caru cose ncane, ndipo timuŵenge kwa ine ufumu wa ŵapristi na mtundu wakupatulika.”—Exodus 19:5, 6; Duteronome 26:19.
8. Cifukwa wuli Ŵakristu lero ŵakwenera kupulikira ivyo vili mu Dango vyakukhwaskana na utuŵa?
8 Pakuti Yehova wakapereka Dango kuti wasambizge Ŵaisrayeli umo ŵangaŵira ŵakutowa, na ŵatuŵa pamaso pake, kasi nciwemi yayi kuti Ŵakristu lero ŵaghanaghanirepo makora umo ŵakucitira pa nkani iyi? Nangauli ŵali pasi pa Dango yayi, kweni, nga ni umo Paulos wakayowoyera, Ŵakristu ŵakwenera kumanya kuti vyose ivyo vikalembeka mu Dango ni “muzgezge wa vyeneivyo vikwiza; kweni thupi nda Kristu.” (Ŵakolose 2:17; Ŵahebere 10:1) Usange Yehova Ciuta, uyo wakuti “nkuzgoka cara,” ndiyo wakawona utuŵa na kuŵa wambura kabanga kuŵa vintu vyakukhumbikwa comene pakusopa kwaunenesko panyengo yira—ipo nase lero tikwenera kufwilirapo kuti tiŵe ŵakutowa kuthupi, na kuuzimu para tikukhumba kuti Ciuta watitemwe na kupokera vitumbiko.—Malaki 3:6; Ŵaroma 15:4; 1 Ŵakorinte 10:11, 31.
Tikurumbika Cifukwa ca Kuŵa Ŵakutowa Kuthupi
9, 10. (a) Cifukwa wuli kuŵa wakutowa kuthupi nkhwakuzirwa kwa Ŵakristu? (b) Kuyana na maungano gha Ŵakaboni ŵa Yehova, ni mazgu wuli agho ŵantu ŵayowoya?
9 Kasi kuŵa wakutowa kuthupi kucali kwakukhumbikwa pakusopa kutuŵa? Nangauli kutowa waka kuthupi kukupangiska cara kuti muntu waŵe musopi mweneco wa Yehova, kweni nciwemi kuti musopi waunenesko waŵenge wakutowa. Comene-comene lero, apo ŵantu ŵanandi ŵakupwererera viŵi yayi matupi ghawo, maraya, panji pa luŵaza, ndipo awo ŵakukhala ŵakutowa kanandi maso gha ŵanyawo ghakuŵa pa iwo. Kacitiro aka kangaŵa na vyakufumapo viwemi, nga ni umo Paulos wakayowoyera kwa Ŵakristu ŵa ku Korinte: ‘Uku kuti tikuŵika cikhuŵazgo mu kantu na kamo kose cara, mwakuti uteŵeti withu ureke kususkika; kweni mu kantu kose [tikuwoneka] kuŵa ŵateŵeti ŵa Ciuta.’—2 Ŵakorinte 6:3, 4.
10 Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakurumbika kaŵiri-kaŵiri na ŵarara ŵa boma cifukwa ca kutowa kwawo, kucita vintu mu ndondomeko, na nkaro yiweme iyo ŵakurongora pa maungano ghawo ghakuru. Mwaciyerezgero, pa ungano wa cigaŵa uwo ukacitikira mu Savona, ku Italy, nyuzipepala ya La Stampa yikayowoya kuti: “Cintu cakukondweska nkanira para muntu wakujumpa pa malo gha ungano ndico kutowa kwa ŵantu awo ŵalipo.” Pamanyuma pakuti ungano wa Ŵakaboni wamara mu sitediyamu ya São Paulo, ku Brazil, bwana wa pa sitediyamu wakaphalira mulaŵiliri wa awo ŵakatoweskanga malo kuti: “Kufuma sono mupaka muntazi mose, sitediyamu yikwenera kutowa nga ni umo Ŵakaboni ŵa Yehova ŵayitoweskera.” Mwanarume munyake wa pa sitediyamu yeneyiyo wakati: “Para Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakubwereka sitediyamu kuti ŵacitiremo ungano, tikufipa mtima na mazuŵa pera mbwenu. Palije cinyake cikutifipiska mtima.”
11, 12. (a) Ni dango wuli la kakhaliro la mu Baibolo ilo tikwenera kukumbuka pa nkani ya kujitoweska taŵene? (b) Ni mafumbo wuli agho tingajifumba kuyana na nkaro na umoyo withu?
11 Usange kuŵa ŵakutowa pa malo ghakusoperapo kukupereka marumbo kwa Ciuta uyo tikumusopa, ipo ndimo tikwenera kucitiraso para tili kwatekha. Nyengo zinyake para tili kunyumba zithu, tingawona nga kuti tili na wanangwa wa kupumura na kucita umo tikukhumbira. Ndipo pakuyowoya za kaskakuliro na kavwaliro, tili na wanangwa wa kusanka ivyo vikuwoneka makora kwa ise! Kweni wanangwa uwu ngucoko. Awonani umo Paulos wakacenjezgera Ŵakristu ŵanyake pakuyowoya za kusanka vyakurya, wakati: ‘Cenjerani mzire wanangwa winu uwu ungaŵa cikhuŵazgo ku awo mbakutepwa.’ Pamanyuma pake wakayowoya dango liwemi la kakhaliro, wakati: “Vintu vyose nvyakulangulika; kweni vyose kuti nvya candulo cara. Vintu vyose vyakulangulika; kweni vyose kuti vikuzenga cara.” (1 Ŵakorinte 8:9; 10:23) Kasi tingarondezga wuli urongozgi uwu wa Paulos pa nkani ya kuŵa ŵakutowa?
12 Ncamahara kuti ŵantu ŵakukhumba kuti ŵawonenge muteŵeti wa Ciuta kuŵa wakutowa mu umoyo wake. Mwanteura, tikwenera kuwoneseska kuti kawonekero ka nyumba yithu na luŵaza vikurongora kuti ndise nadi ŵapharazgi ŵa Mazgu gha Ciuta. Kasi nyumba yithu yikurongoraci za ise na ivyo tikugomezga? Kasi yikurongora kuti tikukhumba nadi kuzakakhala mu caru cipya cakutowa na caurunji, ceneico tikuphalira ŵanyithu kuti cizenge? (2 Petros 3:13) Kwali tikutembeya panji tili mu uteŵeti, ŵantu ŵangazirwiska panji ŵangayuyura uthenga uwo tikupharazga malinga na kawonekero kithu. Wonani umo muntu munyake wakulemba nkani mu nyuzipepala ku Mexico wakayowoyera: “Ŵana ŵacoko ndiwo mbanandi pakati pa Ŵakaboni ŵa Yehova, kweni cakukondweska comene nkametero ka sisi, kutowa, na kuvwara makora.” Mwee, nako nkukondweska kuŵa na ŵana ŵa nga ni aŵa pakati pithu!
13. Kasi tingacitaci kuti vintu vyose viŵe mu ndondomeko yiweme na vyakutowa mu umoyo withu wa zuŵa na zuŵa?
13 Kuyowoya unenesko, ncipusu kuyowoya waka, kweni ncinonono kuti kawonekero kithu, katundu, na nyumba yithu viwoneke vyakutowa. Cakukhumbikwa kuti nkuŵa na vyakugwilira ncito vipya na vyapacanya yayi, kweni kuŵikapo mtima na kunozgekera makora. Tikwenera kupatula nyengo ya kugezera, kucapa maraya panji galimoto, na kupyera pa nyumba. Palije cifukwa ca kukhalira na malikho pamaso pa Ciuta na ŵantu cifukwa cakuti tikutangwanika na upharazgi, maungano gha mpingo, kucita sambiro la taŵene, na milimo yinyake ya panyumba. Mazgu ghakuti “kantu kose kali na nyengo yake na yake,” ghakugwiraso ncito pa nkani iyi nanga tingatangwanika wuli.—Mupharazgi 3:1.
Mtima Uwo Ngwambura Kabanga
14. Cifukwa wuli kutowa kuuzimu nkhwakuzirwa comene kuruska kuŵa wakutowa waka kuthupi?
14 Pakuti kuŵa wakutowa kuthupi nkhwakuzirwa, ipo kuŵa wakutowa kuuzimu ndiko nkhwakuzirwa comene. Ici cili ntena cifukwa tikuwona umo Yehova wakakanira mtundu wa Israyeli, kuti cikaŵa cifukwa cakuti ŵakaŵa na malikho yayi, kweni cifukwa ŵakaŵa ŵakufipirwa kuuzimu. Cifukwa cakuti ukaŵa ‘mtundu wakwananga, ŵantu ŵakuzotopeskeka na ubendezi,’ sembe zawo, kusunga sabata na viphikiro ivyo ŵakacitanga kukwamba kwa mwezi, nanga ni mapempero ghawo, vyose ivi Yehova wakavuka navyo. Kasi ŵakenera kucitaci kuti ŵaŵeso paubwezi na iye? Kwizira mwa mprofeti Yesaya, Yehova wakati: “[Gezani], mujitoweske; fumyaniko uheni wa milimo yinu pamaso pane; rekani kucita uheni.”—Yesaya 1:4, 11-16.
15, 16. Kasi Yesu wakati ni vici ivyo vikukazuzga muntu, ndipo tingandula wuli na mazgu ghake?
15 Kuti tipulikiske makora kuzirwa kwa mikhaliro yiweme na kutowa kuuzimu, tiyeni tiwone ivyo Yesu wakayowoya apo Ŵafarisi na ŵalembi ŵakati ŵasambiri ŵa Yesu ŵafipiskika cifukwa ŵakarya cakurya kwambura kugeza mu mawoko. Yesu wakaŵaphalira makora kuti: “Ico cikunjira mu mlomo, kuti ndico cikukazuzga muntu cara; kweni ico cikufuma mu mlomo, ndico cikukazuzga muntu.” Pamanyuma pake Yesu wakati: ‘Kweni ivyo vikufuma mu mlomo vikufuma mu mtima; ndivyo vikukazuzga muntu. Cifukwa mu mtima, mukufuma maghanoghano ghaheni, ucikozi, ureŵi, uzaghali, unkhungu, ukaboni wautesi, matusi: vyeneivi ndivyo vikukazuzga muntu: kweni kurya na mawoko ghambura [kugeza] kuti kukukazuzga muntu cara.’—Mateyu 15:11, 18-20.
16 Kasi tikusambirapo vici umo Yesu wakayowoyera? Yesu wakarongoranga kuti maghanoghano ghaheni, ghauzaghali, na ghanthontho, ghakurongozgera ku uheni, na uzaghali. Nga ni umo msambiri Yakobe wakayowoyera, “muntu yose wakuyezgeka, para wasongeka ndipo wakukopeka na kakhumbiro kake.” (Yakobe 1:14, 15) Pa cifukwa ici, usange tikukhumba yayi kunjira mu kwananga uko Yesu wakayowoya, ipo tikwenera kuzguramo mu mtima withu maghanoghano ghaheni para ghamba. Ici cikung’anamura kuti tikwenera kuŵa maso na ivyo tikuŵazga, kuwonelera, na ivyo tikupulikizga. Cifukwa cakuti lero pali wanangwa, makampani gha vyakusanguruska na gha kusaska malonda ghakupanga mafilimu gha mitundu-mitundu agho ghakwambiska makhumbiro gha thupi. Tileke kuzomerezga maghanoghano ghaheni agha kujinta misisi mu mtima withu. Cakukhumbikwa comene kuti tiŵe ŵakutowa pamaso pa Ciuta ndico kuŵa maso nyengo na nyengo mwakuti tiŵe na mtima utuŵa na wambura kukazuzgika.—Zintharika 4:23.
Kutuŵiskika Cifukwa ca Milimo Yiweme
17. Cifukwa wuli Yehova watoweska ŵantu ŵake?
17 Ni mwaŵi ukuru nkanira ndiposo ncivikiliro kuti na covwiro ca Yehova, tingaŵa ŵakutowa pamaso pake. (2 Ŵakorinte 6:14-18) Kweniso tikumanya kuti Yehova watoweska ŵantu ŵake kuti ŵacite ncito yake. Paulos wakaphalira Tito kuti Yesu Kristu ‘wakajipereka cifukwa ca ise, kuti watiwombole ku ucikana-marango wose, na kuti wajitozgere ŵantu, kuŵatuŵiska kuti ŵaŵe ŵake, ŵapampukire milimo yiweme.’ (Tito 2:14) Pakuti tili ŵantu ŵakutozgeka, kasi tikwenera kupampukira milimo wuli?
18. Kasi tingarongora wuli kuti tikupampukira milimo yiweme?
18 Cintu cakuzirwa ndico kufwilirapo comene kupharazga makani ghawemi gha Ufumu wa Ciuta. (Mateyu 24:14) Para ticitenge ici, tiperekenge ku ŵantu mwaŵi wakuti ŵazakaŵe na umoyo wamuyirayira pa caru capasi mwenemumo muzamuŵavya ukazuzi na uheni wuliwose. (2 Petros 3:13) Milimo yithu yiweme yikusazgapo kurongora vipambi vya mzimu wa Ciuta mu umoyo withu zuŵa na zuŵa, ndipo para ticitenge ici ticindikenge Dada withu wakucanya. (Ŵagalatiya 5:22, 23; 1 Petros 2:12) Ndiposo, tikuruwa yayi awo ŵali mu unenesko cara ŵeneawo ŵakusuzgika na masoka panji ngozi. Tikukumbuka ivyo Paulos wakayowoya kuti: “Nga ndi umo tiriri na mwaŵi, tiŵacitirenge wose uweme, comene, comene awo mba mbumba ya cipulikano.” (Ŵagalatiya 6:10) Milimo yose iyi, yeneiyo yikufuma mu mtima uwemi na njuŵi yiweme, yikukondweska Ciuta.—1 Timote 1:5.
19. Ni vitumbiko wuli ivyo tikulindirira para nyengo zose tiŵenge ŵakutowa kuthupi, kuuzimu, na mu mikhaliro?
19 Pakuti tili ŵateŵeti ŵa Wapacanya-pose, tikupulikira mazgu gha Paulos ghakuti: “Mwaŵabali, nkumuŵeyerani mu lusungu lwa Ciuta, kuti mupereke mathupi ghinu ghaŵe sembe yamoyo, yituŵa na yakukondweska Ciuta, kwenekuko nkuteŵeta kwinu kwa vinjeru.” (Ŵaroma 12:1) Tiyeni tirutilire kuzirwiska mwaŵi wapadera wa kutuŵiskika na Yehova, ndipo nyengo zose tiŵe ŵakutowa kuthupi, na kuuzimu. Para ticitenge ici tiŵenge ŵakucindikika na ŵakukondwa sono na kuzakaŵa na mwaŵi wa kuwona kuti vintu “vyakudanga”—mikhaliro yiheni na yaukazuzi iyo yilipo—vyamara apo Ciuta wazamuzgora ‘vintu vyose kuŵa vipya.’—Civumbuzi 21:4, 5.
Kasi Mukukumbuka?
• Cifukwa wuli Ŵaisrayeli ŵakapika marango ghanandi pa nkani ya utuŵa?
• Kasi kuŵa ŵakutowa kuthupi kukupangiska wuli ŵantu kupulikizga uthenga uwo tikupharazga?
• Cifukwa wuli kutowa kuuzimu nkhwakuzirwa comene kuruska kutowa kuthupi?
• Kasi tingarongora wuli kuti ndise ŵantu “ŵakupampukira milimo yiweme”?
[Mafumbo]
[Cithuzithuzi pa peji 29]
Kuŵa ŵakutowa kuthupi kukupangiska ŵantu kupulika uthenga uwo tikupharazga
[Cithuzithuzi pa peji 30]
Yesu wakacenjezga kuti maghanoghano ghaheni ghakurongozgera ku milimo yiheni
[Cithuzithuzi pa peji 31]
Pakuŵa ŵantu ŵakutuŵiskika, Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakupampukira milimo yiweme