Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

Masuzgo gha Ŵantu—Kasi Ghazamumara?

Masuzgo gha Ŵantu—Kasi Ghazamumara?

Masuzgo gha Ŵantu—Kasi Ghazamumara?

“PAFUPIFUPI hafu ya ciŵerengero ca ŵantu pa caru cose mbakavu, 1.3 biliyoni ŵakusanga $1 pa zuŵa, 1 biliyoni mbambura kusambira, 1.3 biliyoni ŵakusoŵa maji ghaweme ndipo 1 biliyoni ŵakusoŵa cakurya.” Ndimo likayowoyera lipoti linyake la ku Ireland pakuyowoya za ukhaliro wa ŵantu.

Mwee, ncacitima kuti ŵantu ŵatondeka kumazga masuzgo ghose agho ŵakukumana nagho! Masuzgo agha ghakuwoneka kuŵa ghakuru comene para tikughanaghanira kuti ŵanandi mwa ŵantu awo ŵarongosoreka mu lipoti ilo, mbanakazi na ŵana ŵambura civikiliro. Kasi ncakukhozga soni yayi kuti mpaka sono, mu virimika vya mu handiredi la 21, wanangwa wakubabika nawo wa ŵantu ŵanandi ucali ‘kutimbanizgika zuŵa lirilose?’—The State of the World’s Children 2000.

“Caru Cipya Pakati pa Ŵantu ŵa Muwiro Umoza”

Wupu wa United Nations Childrens Fund wuli na cigomezgo kuti “masuzgo agho ŵantu ŵakukumana nagho pa caru cose ghangamara.” Wupu uwu ukayowoya kuti ŵantu mabiliyoni ghanandi ŵakuzizipizga ukhaliro wakusuzga uwo “ungatceŵeka cara nesi kusinthika.” Ndipo ukapereka pempo lakuti “ŵantu wose ŵapange caru cipya pakati pa ŵantu wa muwiro umoza.” Wupu uwu, ukugomezga kuti, ici cizamuŵa caru ceneico ŵantu wose “ŵazamufwatuka ku ukavu na sanko, kufwatuka ku viwawa na matenda.”

Awo ŵakayowoya mazgu agha ŵakawona kuti nanga ni sono ŵantu awo ŵakupwererera ŵanyawo ŵakucita ncito yikuru comene kuyezgayezga kumazga vyakufumapo viheni vya “viwawa vyambura kumara na masuzgo.” Mwaciyerezgero, virimika 15 ivyo vyajumpa, wupu wa Chernobyl Children’s “ukayezgayezga kumazga masuzgo gha ŵana ŵanandi awo ŵakarwaranga ntenda ya khansa iyo yikamba cifukwa ca josi la virwero vya nyukiliya.” (The Irish Examiner, April 4, 2000) Mawupu ghanyake agho ghakupereka wovwiri, ghakuru na ghacoko wuwo ghakovwira nadi ŵantu ŵanandi awo ŵakusuzgika cifukwa ca nkondo na masoka.

Ndipouli, ŵantu awo ŵakunjizgika mu ncito yakupwererera umoyo wa ŵantu ŵakuyowoya unenesko wa umo vintu viliri. Ŵakumanya kuti masuzgo agho ŵantu ŵakukumana nagho “ngakuthandazgika comene ndipo ghakamba virimika vinandi ivyo vyajumpa.” David Begg, murara wa wupu wakovwira ŵantu wa Irish charity Concern, wakayowoya kuti “ŵancito ŵawo na ŵantu awo ŵakupereka wovwiri wa ndarama ŵakajipereka comene” penepapo mu caru ca Mozambique mukaŵa suzgo la kututuka kwa maji. “Kweni,” wakasazgirako kuti, “tingamazga tekha cara masuzgo ghakuru agha.” Pakuyowoya za covwiro ico cikuperekeka kuno ku Africa, iye wakayowoya kuti: “Wovwiri ucoko uwo tikupokera uli nga ni koloboyi uyo wakubuka mwambura nkongono.” Ŵanandi ŵangaghanaghana kuti ivyo wakayowoya vikukhwaska caru cose.

Kasi tingalindizga nadi “caru cipya pakati pa ŵantu ŵa muwiro umoza”? Nangauli mawupu agho ghakovwira ŵantu ghakwenera kuwongeka, kweni ncamahara kughanaghanira za cilindizga cinyake ca caru caurunji ndiposo ca mtende. Baibolo likurongosora za cilindizga ici, nga ni umo nkani yithu yakurondezgapo yikuyowoyera.

[Kulongosora Cithuzithuzi pa peji 2]

Peji 3, ŵana: Cithuzi ca UN/DPI cakujamburika na James Bu