Sambirani na Kusambizga Kakhaliro ka Cikristu

“Wa mweneiwe ukusambizga munyako, kasi ulive kujisambizga wamwene?”—ŴAROMA 2:21.

1, 2. Ni vifukwa wuli ivyo vikumuciskani kuti musambire Baibolo?

 MULI na vifukwa vinandi ivyo mukwenera kusambilira Mazgu gha Ciuta. Mukukhumba kumanya fundo izo zilimo—zakukhwaskana na ŵantu, vyakucitika, na vintu vinyake. Mukukhumba kumanya unenesko, mwakupambana na utesi uwo visopo vikusambizga, nga ni cisambizgo ca Utatu panji cisambizgo ca kulangika kwa ŵantu mu moto para ŵafwa. (Yohane 8:32) Mukukhumba kumumanya makora Yehova mwakuti mucite ivyo wakukhumba na kwenda mwakwenelera pamaso pake.—1 Mathemba 15:4, 5.

² Cifukwa cinyake cakuzirwa ca kusambilira Mazgu gha Ciuta ncakuti muŵe ŵakukwana na ŵakufikapo kuti musambizge ŵanyinu—ŵabwezi ŵinu, inya, nanga ni awo mukuleka kuŵamanya. Iyi ni ncito iyo Ŵakristu ŵaunenesko ŵakwenera kucita. Yesu wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti: “Rutaninge mukasambizge mitundu yose, . . . muŵasambizge kukoreska vyose ivyo ndamulangulirani.”—Mateyu 28:19, 20.

3, 4. Cifukwa wuli ncakuzirwa kwa imwe kusambizga ŵantu nga ni umo Yesu wakalangulira?

³ Kusambira Baibolo na khumbo lakuti musambizge ŵanyinu ncintu cakuzirwa  nadi ndipo kukupereka cimwemwe cambura kumara. Kwamba papo kale, usambizgi ni ncito yakuzirwa na yapacanya. Encarta Encyclopedia yikuti: “Mu cikaya ca Ŵayuda, ŵarara ŵanandi ŵakawonanga ŵasambizgi kuti ŵangarongozgera ŵantu ku ciponosko ndipo ŵakaphaliranga ŵana kuti ŵacindikenge comene ŵasambizgi ŵawo panji kuruskaso na ŵapapi ŵawo wuwo.” Ncintu cakuzirwa nkanira kwa Ŵakristu kujisambizga danka ŵekha mwa kusambira Baibolo, pamanyuma pake ŵasambizge ŵanyawo.

⁴ “Ŵantu ŵanandi ŵakunjira ncito ya usambizgi kuruska ncito zinyake zilizose. Ŵanarumi na ŵanakazi pafupifupi 48 miliyoni pa caru cose capasi mbasambizgi.” (The World Book Encyclopedia) Musambizgi wa sukulu za ku caru wali na ncito ya kusambizga ŵana ndipo nanga pangajumpa virimika vinandi, ŵana ŵakukumbuka nipera ivyo ŵakasambira. Usange mupulikirenge languro la Yesu la kusambizga ŵantu, cakufumapo cingaŵa ciweme nkanira; mungaŵawovwira kuti ŵazakaŵe na umoyo wamuyirayira. Paulos wakayowoya ici apo wakaciska Timote kuti: “Jicenjererenge, ndiposo na kusambizga kwako. Ukhalirire mu vyeneivi; cifukwa pa kucita ceneici uti ujiponoske wamwene na awo ŵakukupulika.” (1 Timote 4:16) Inya, kusambizga kwinu kukukolerana na ciponosko.

5. Cifukwa wuli usambizgi wa Mkristu ngwapacanya nkanira?

⁵ Kujisambizga taŵene mwakuti tisambizge ŵanyithu ni ncito iyo yikurongozgeka na Mlengi, Fumu ya cilengiwa cose. Na cifukwa cekha ici lekani ncito iyi ya usambizgi njapacanya nkanira kuruska usambizgi wa ku caru wuliwose, kwali ungaŵa wa kusambizga maluso gha ncito, panji kusambizga madokotala. Usambizgi wa Mkristu ukusazgapo kuti musambiri wamanye umo wangarondezgera Mwana wa Ciuta, Yesu Kristu, ndiposo kuti nayo wasambizgeso ŵanyake kucita ici.—Yohane 15:10.

Cifukwa Wuli Mukwenera Kujisambizga?

6, 7. (a) Ncifukwa wuli tikwenera kujisambizga danka taŵene? (b) Kasi Ŵayuda ŵakale ŵakatondeka wuli kuŵa ŵasambizgi?

⁶ Cifukwa wuli tikwenera kujisambizga danka taŵene? Cifukwa ncakuti, tingasambizga makora yayi ŵanyithu usange tindajisambizge danka taŵene. Paulos wakakhozgera fundo iyi apo wakafumba mafumbo agho ghakaŵa na uthenga wakuzirwa kwa Ŵayuda mu nyengo yakumanyuma, kweniso ghali na uthenga wakuzirwa comene kwa Ŵakristu lero. Paulos wakafumba kuti: “Wa mweneiwe ukusambizga munyako, kasi ulive kujisambizga wamwene? Iwe ukupharazga kuti muntu wareke kwiba, kasi wamwene ukwiba? Iwe ukunena kuti muntu wareke kureŵa, kasi wamwene ukureŵa? Iwe ukutinka vikozgo, kasi wamwene ukuskogha matempele?  Iwe ukuthumbwa mu Marango, kasi wamwene na kujumpa Marango ukuyuyura Ciuta?”—Ŵaroma 2:21-23.

⁷ Mu mafumbo agha, Paulos wakasazgamo kwananga kuŵiri uko Marango Khumi ghakayowoyerathu kuti: Ungibanga cara, ndiposo ungareŵanga cara. (Exodus 20:14, 15) Ŵayuda ŵanyake mu nyengo ya Paulos ŵakathumbwanga kuti ŵali na Dango la Ciuta. Iwo ‘ŵakasambizgika mu Marango, ndipo ŵakagomezga kuti ŵakaŵa ŵarongozgi ŵa ŵaciburumutira, na ungweru wa awo ŵali mu cisi, ŵasambizgi ŵa [“ŵabonda,” NW].’ (Ŵaroma 2:17-20) Ndipouli, ŵanyake ŵakaŵa ŵatesi, cifukwa para ŵali kwaŵekha ŵakibanga panji kureŵa. Uku kukaŵa kuyuyura Dango na Mweneko wakucanya uyo wakaliŵika. Mungawona kuti ŵakaŵa ŵakukwana yayi kuti ŵasambizge ŵanyawo; ŵakajisambizganga yayi iwo ŵeneko.

8. Kasi Ŵayuda ŵanyake mu nyengo ya Paulos ‘ŵakaskoghanga wuli matempele’?

⁸ Paulos wakazunurapo za kuskogha matempele. Kasi Ŵayuda ŵakacitanga nadi ici? Ncivici cikapangiska Paulos kuyowoya mazgu agha? Pakuti Paulos wakarongosora vinandi yayi mu lemba ili, tingayowoya mwakusimikizga cara umo Ŵayuda ŵanyake ‘ŵakaskoghera matempele.’ Nyengo ya kumanyuma, mlembi wa msumba wa Efeso wakati awo ŵakendanga na Paulos ŵakaŵa ‘ŵaskoghi ŵa matempele’ cara, ici cikung’anamura kuti pakaŵa ŵantu ŵanyake awo ŵakaghanaghananga kuti Ŵayuda ŵakaskoghanga matempele. (Milimo 19:29-37) Kasi ndikuti Ŵayuda ŵakatoranga nadi na kuguriska vintu vyakuzirwa ivyo vinkara vya nkondo vikapoka ku matempele gha ŵangoza? Kuyana na Dango la Ciuta, golide na siliva la vikozgo likeneranga kotcheka pa moto, muntu wakeneranga cara kutora ivi. (Duteronome 7:25) a Mutepanyake Paulos wakakumbuka Ŵayuda awo ŵakaswa dango ili la Ciuta na kutora vintu ivyo vikaŵa vya matempele gha ŵangoza.

9. Ni uheni wuli ukacitikanga mu tempele ku Yerusalemu uwo ungayana waka na kuskogha tempele?

⁹ Kulwande linyake, Josephus wakayowoya za mbembe iyo yikacitika na Ŵayuda ŵanayi mu Roma, ndipo mudangiliri wa mbembe iyi wakaŵa musambizgi wa Dango. Ŵayuda ŵanayi aŵa ŵakacicizga mwanakazi Waciroma kuti wazgoke Muyuda na kumupepeka kuti wapereke golide na vintu vinyake vyakuzirwa nga ni vyawanangwa vyakuti ŵakaŵike mu tempele ku Yerusalemu. Kweni, ŵakati ŵapoka vintu ivi ku mwanakazi yura, ŵakagaŵana ŵekha-ŵekha. Kucita ntena kukuyana waka na kuskogha tempele. b Ŵanyake ŵakaskoghanga tempele la Ciuta mwa kwiza na viŵeto vyakulemara kuti ŵapereke sembe, kwibira ŵakavu pakuguriska malonda, na kuzgora tempele kuŵa “mpanji ya ŵaskoghi.”—Mateyu 21:12, 13; Malaki 1:12-14; 3:8, 9.

Sambizgani Kakhaliro ka Cikristu

10. Ni fundo wuli iyo tikwenera kuruwa cara iyo Paulos wakayowoya pa Ŵaroma 2:21-23?

¹⁰ Mikhaliro yiheni ya Ŵayuda iyo Paulos wakayowoya, kwali yikasazgapo kwiba, ureŵe, na kuskogha matempele, kweni tileke kuruwa fundo iyo wakayowoya. Wakafumba kuti: “Wa mweneiwe ukusambizga munyako, kasi ulive kujisambizga wamwene?” Awonani kuti ivyo Paulos wakayowoya nvyakukhwaskana na kakhaliro. Apa, mpostole wakaŵika maghanoghano ghake pa Dango la Moses cara. Kujisambizga taŵene na kusambizga ŵanyithu uko Paulos wakayowoyanga kukukhwaskana na kakhaliro ka Cikristu.

11. Para mukuŵazga Mazgu gha Ciuta, ncifukwa wuli mukwenera kumanya usange pali marango gha kakhaliro?

¹¹ Kuti tigwiriskire ncito fundo iyo yili pa Ŵaroma 2:21-23, cakwamba tikwenera kusambira kakhaliro ka Cikristu mu Mazgu gha Ciuta, kucita mwakuyana na ivyo tikusambira, na kusambizgaso ŵanyithu kuti nawo ŵacite ntena. Pa cifukwa ici, para mukusambira Baibolo, nciweme kumanya usange pali marango gha Yehova gha kakhaliro, cifukwa ndipo pakujinta kakhaliro  ka Cikristu. Ghanaghanani pa fundo iyo mwayisanga mu Baibolo. Pamanyuma pake yezgani kugwiriskira ncito ivyo mukusambira. Kuti mucite ici mukwenera kufwilirapo na kuŵikapo mtima. Pakuti ndise ŵantu ŵakwananga, ncipusu kuŵa na mtima wa kujigowokera, na kwamba kupereka vifukwa ivyo taswira kakhaliro ka Cikristu. Mutepanyake Ŵayuda ŵa mu nyengo ya Paulos ŵakaŵa na suzgo ili, kupenja pakugwentera panji kupuruska ŵanyawo. Mazgu gha Paulos ghakurongora kuti tikwenera cara kucepeska nesi kuzerezga kakhaliro ka Cikristu cifukwa ca ivyo tikukhumba.

12. Kasi nkaro yiweme panji yiheni yingaŵa na vyakufumapo wuli pa zina la Yehova Ciuta, ndipo ncifukwa wuli tikwenera kumanya ici?

¹² Paulos wakayowoya za cifukwa cikuru ico tikwenera kusambilira na kurondezga kakhaliro ka Cikristu ako kali mu Baibolo. Nkaro yiheni ya Ŵayuda yikanangiska zina la Ciuta: “Iwe ukuthumbwa mu Marango, kasi wamwene na kujumpa Marango ukuyuyura Ciuta? Cifukwa zina la Ciuta likutukika mu ŵamitundu cifukwa ca imwe.” (Ŵaroma 2:23, 24) Ndimo viliriso na lero wuwo, usange tikujumpa kakhaliro ka Cikristu, ndikuti tikuyuyura Mweneko uyo wakambiska. Usange tikhalenge mwakuyana na mikhaliro yake yapacanya ticindikenge Ciuta ndipo nayo wakondwenge nase. (Yesaya 52:5; Ezekiel 36:20) Kumanya za ici kutikhozgenge kuti tiyimilire nga-nga-nga na kukana viyezgo ivyo vingaticitiska kuswa kakhaliro ka Cikristu. Kweniso, pali sambiro linyake ilo tingatorapo mu mazgu gha Paulos. Padera pa kumanya kuti nkaro yithu yingatukiska zina la Ciuta, nciweme kuti para tikusambizga ŵanyithu, tiŵawovwire kuti ŵawone uweme wa kurondezga kakhaliro ka Cikristu ako ŵakusambira na kuwona umo kakukondweskera Yehova. Kakhaliro aka kakutivikilira pera yayi, kweniso kakutuŵiska zina la Uyo wakambiska.—Salmo 74:10; Yakobe 3:17.

13. (a) Kasi Baibolo likutovwira wuli pa nkani ya kuŵa na kakhaliro ka Cikristu? (b) Zunurani fundo yikuru mu lemba la 1 Ŵatesalonika 4:3-7.

¹³ Kakhaliro kithu kakukhwaskaso na ŵanyithu wuwo. Tingawona ici mu viyerezgero vya mu Mazgu gha Ciuta ivyo vikurongora uweme wa kurondezga kakhaliro ako Ciuta wali kuŵika, ndiposo ivyo vikucitika cifukwa ca kuswira dara marango ghake. (Genesis 39:1-9, 21; Joshua 7:1-25) Tingawona urongozgi wakukhwaskana na kakhaliro kaweme mu mazgu agha: “Khumbo la Ciuta ndeneili, utuŵa winu, kuti mupatukeko ku ureŵi; kuti muntu yose wa imwe wamanye kuŵa na muwoli wake na wake mu utuŵa na mu ncindi, mu kuramparampa kwa makhumbiro cara, nga ndi umo ŵakucitira ŵamitundu awo mbambura kumanya Ciuta; kuti paŵavye muntu [“wapweteke na kunanga wanangwa wa,” NW] mbali wake . . . Cifukwa Ciuta kuti wakaticemera ku ukazuzi cara, kweni ku utuŵa.”—1 Ŵatesalonika 4:3-7.

14. Kuyana na urongozgi wa pa 1 Ŵatesalonika 4:3-7, kasi ni mafumbo wuli agho mungajifumba?

¹⁴ Mu lemba ili, waliyose wangawona kuti kureŵa nkuswa dango la kakhaliro ka Cikristu. Ndipouli, mungamanya vinandi mu lemba ili. Mazgu ghanyake ghakukhumbikwira kusanda na kughanaghanirapo mwakupwererera mwakuti tighapulikiske makora. Mwaciyerezgero, mungaranguruka pa ico Paulos wakang’anamuranga apo wakati kucita ureŵe ‘kukupweteka na kunanga wanangwa wa mbali wake.’ Ni wanangwa wuli uwo wakayowoyanga, ndipo kasi kupulikiska makora ng’anamuro lake kungamukhozgani wuli kuti murutilire kuŵa na kakhaliro ka Cikristu? Kasi fundo izo musangenge pamanyuma pa kafukufuku wa lemba ili zimovwiraninge wuli kuti namwe musambizge ŵanyinu kuti ŵacindike Ciuta?

Sambirani Kuti Musambizge

15. Ni virwero wuli ivyo mungagwiriskira ncito kujisambizgira mwaŵene para mukusambira?

¹⁵ Ŵakaboni ŵa Yehova ŵali na virwero ivyo ŵakucitira kafukufuku mafumbo panji nkani izo ŵakuzisanga para ŵakusambira mwakuti ŵajisambizge ŵekha na kusambizgaso ŵantu ŵanyake. Cirwero ico cilipo mu viyowoyero vinandi ni buku la Watch Tower Publications Index. Usange muli nalo buku ili, mungaligwiriskira ncito kusangira nkani mu mabuku ghanyake ghakulembeka na Ŵakaboni ŵa Yehova. Mungasanga nkani mwakugwiriskira ncito mutu wa nkani,  panji mungasanga nkani apo pali kulembeka mavesi gha Baibolo. Cirwero cinyake ico Ŵakaboni ŵa Yehova wali naco mu viyowoyero vinandi vikuru-vikuru ni Watchtower Library. Iyi ni programu ya pa kompyuta pa CD-ROM ndipo yili na mabuku ghanandi comene mukati mwake. Programu iyi yili kupangika kuti muntu wasangire mitu ya nkani ndiposo malemba agho ghali kurongosoreka. Usange virwero viŵiri ivi muli navyo panji cimoza cake, gwiriskirani ncito nyengo na nyengo para mukusambira Mazgu gha Ciuta mwakuti musambizge makora ŵanyinu.

16, 17. (a) Ni nku uko mungasanga ng’anamuro la wanangwa uwo ukuyowoyeka pa 1 Ŵatesalonika 4:6? (b) Kasi mureŵe wangananga wuli wanangwa wa ŵanyake?

¹⁶ Tiyeni sono tiwone lemba ili la 1 Ŵatesalonika 4:3-7. Fumbo ilo lafumbika likukhwaskana na wanangwa. Wanangwa wanjani? Ndipo kasi wanangwa uwu unganangika wuli? Na covwiro ca virwero ivyo vyazunurika pacanya apa, mungasanga fundo zinandi izo zikurongosora vesi ili, na kurongosora wanangwa uwo Paulos wakayowoyanga. Mungaŵazga fundo izi mu buku la Insight on the Scriptures, Voliyumu 1, mapeji 863-4; Mtendere Weniweni ndi Chisungiko—Kodi Mungazipeze Motani?, peji 145; Gongwe la Mulinda la Ciceŵa la November 15, 1989, peji 31.

¹⁷ Penepapo mukucita sambiro, muwonenge kuti mabuku agha ghakukhozgera unenesko wa mazgu gha Paulos. Mureŵe wakuswa dango la Ciuta ndipo wakujicemera matenda pa thupi lake. (1 Ŵakorinte 6:18, 19; Ŵahebere 13:4) Mwanarumi uyo wakureŵa wakunanga wanangwa wa mwanakazi uyo wagona nayo. Wakunangiska nkaro yiweme na njuŵi yake yituŵa. Usange ngwambura kutengwa, wakunanga wanangwa wake wa kutengwa kwambura kumanya mwanarumi na wanangwa wa mufumu wake uyo wazamutorana nayo kuntazi uyo wakukhumba kuti waŵe nteura. Mwanarumi uyu wakupweteka ŵapapi ŵa mwanakazi panji mufumu wake para ngwakutengwa. Mwanarumi mureŵe wakunanga wanangwa wa mbumba yake kuti yiŵe na lumbiri luweme na lutuŵa. Usange njumoza wa mpingo Wacikristu, wakukhozga soni mpingo na kunanga lumbiri lwake.—1 Ŵakorinte 5:1.

18. Kuyana na kakhaliro ka Cikristu, ni mwauli umo mukwandulira na sambiro la Baibolo?

¹⁸ Kasi fundo izi, zeneizo zikuyowoya za wanangwa zikovwira yayi kumanya ivyo vesi ili likung’anamura? Kusambira kwa nga ni uku kuli na candulo comene. Mukujisambizga mwaŵene para mukurutilira kucita sambiro ili. Mumanyenge makora unenesko wa uthenga wa Ciuta. Mufwilirengepo na mtima wose kuti mudemerere ku kakhaliro ka Cikristu nanga viyezgo vingamuwirani. Ndipo aghanaghanani waka umo mungaŵira musambizgi waluso! Mwaciyerezgero, para mukusambizga ŵanyinu unenesko wa mu Baibolo, mungaŵaphalira kuti ŵapulikiske makora lemba la 1 Ŵatesalonika 4:3-7 mwakuti musazgireko kamanyiro kawo, nakuti ŵacindike kakhaliro ka Cikristu. Mwanteura, sambiro linu lingamovwirani imwe na ŵanyinu ŵanandi kuti mucindike Ciuta. Apa tazunulapo ciyerezgero cimoza kufuma mu karata iyo Paulos wakalembera Ŵakolose. Paliso vigaŵa vinyake vya kakhaliro ka Cikristu, ndiposo pali viyerezgero na fundo zinandi za urongozgi izo mungasambira, kugwiriskira ncito, na kusambizgaso ŵanyinu.

19. Cifukwa wuli ncakukhumbikwa kudemerera ku kakhaliro ka Cikristu?

¹⁹ Palije kukayika kuti kurondezga kakhaliro ka Cikristu ncintu camahara. Lemba la Yakobe 3:17 likuti ‘vinjeru ivyo vikufuma kucanya,’ kwa Yehova Ciuta, cakwamba “nvituŵa.” Ici cikusazgapo  marango gha Ciuta gha kakhaliro. Nakuŵanako, Yehova wakukhumba kuti awo ŵakwimira iye pa kusambizga Baibolo, ŵarongore ciyerezgero ciweme pa nkani ya kusunga “utuŵa.” (1 Timote 4:12) Umoyo wa Paulos na Timote ukurongora nadi kuti ŵakaŵa ŵatuŵa; ŵakaŵambara uzaghali, ndipo Paulos iye mwene wakalemba kuti: “Uzaghali, na ukazuzi wose, panji udokezi, vireke nanga nkuzunulikapo mukati mwinu umo kukwenerera ŵatuŵa; panji nesi nthonto, na vibwetu, panji milangwe.”—Ŵaefeso 5:3, 4.

20, 21. Cifukwa wuli mukukolerana na ivyo Yohane wakalemba mu lemba la 1 Yohane 5:3?

²⁰ Marango gha kakhaliro agho ghali mu Mazgu gha Ciuta ngakudunjika na ghakupulikikwa makora, enya, ngazito yayi. Mpostole Yohane, uyo wakakhala virimika vinandi ndimo wakawonera ntena. Malinga na ivyo wakawona mu virimika vinandi, wakamanya kuti kakhaliro ka Cikristu kakupweteka yayi. Kweni, nkaweme, nkacandulo, ndiposo kakupereka njombe. Yohane wakakhozgera fundo iyi apo wakalemba kuti: “Kutemwa Ciuta ni uku: kuti tisungirire marango ghake. Ndipo marango ghake ghakutifyenya cara.”—1 Yohane 5:3, New English Translation.

²¹ Wonani kuti Yohane wakati kupulikira Ciuta nkuweme cifukwa tikuwombokwa ku masuzgo pera yayi, panji cifukwa tikuwombokwa ku uheni wa kuleka kurondezga marango ghake, yayi. Wakayowoya mwakupulikikwa makora, cakwamba wakamanya kuti kusungirira marango ghake ncimanyikwiro cakuti tikutemwa Yehova Ciuta, ni mwaŵi wapadera wakurongora kuti tikumutemwa. Inya nadi, kujisambizga taŵene na kusambizga ŵanyithu kuti ŵatemwe Ciuta kukukhumbikwira kumanya na kurondezga marango ghake ghapacanya. Ici cikung’anamura kujisambizga taŵene na kusambizga ŵanyithu kakhaliro ka Cikristu.

[Mazgu ghamusi]

Kasi Mukukumbuka?

• Cifukwa wuli tikwenera kusambira danka pambere tindasambizge ŵanyithu?

• Kasi nkaro yithu yingaŵa na lumbiri wuli pa zina la Yehova?

• Kasi mureŵe wangananga wanangwa wanjani?

• Kasi mwasimikizga kucitaci kuyana na kakhaliro ka Cikristu?

[Mafumbo]

[Cithuzithuzi pa peji 18]

“Marango ghake ghakutifyenya cara”