Ŵakurutilira Kwenda mu Unenesko
Ŵakurutilira Kwenda mu Unenesko
“Ndilive cimwemwe cakuruska ici, cakuti nkupulika kuti ŵana ŵane ŵakwenda mu unenesko.”—3 YOHANE 4.
1. Kasi “unenesko wa ivangeli” ukuyowoya za vici?
YEHOVA wakukondwa na ŵantu ŵekha awo ŵakumusopa “mu mzimu na mu unenesko.” (Yohane 4:24) Iwo ŵakupulikira unenesko, na kuzomerezga visambizgo vyose vya Cikristu ivyo vikufuma mu Baibolo. ‘Unenesko uwu wa ivangeli’ ukuyowoya za Yesu Kristu, ndiposo kukwezga muwuso wa Yehova kwizira mu Ufumu. (Ŵagalatiya 2:14) Ciuta wakulekelera “usovyi” awo ŵakutemwa utesi, kweni ciponosko cikuthemba pa kuŵa na cipulikano mu makani ghaweme na kwenda mu unenesko.—2 Ŵatesalonika 2:9-12; Ŵaefeso 1:13, 14.
2. Kasi mpostole Yohane wakasekerera pa cifukwa wuli, ndipo ni ubali wuli ukaŵapo pa iyo na Gayo?
2 Ŵapharazgi ŵa Ufumu ‘mbancito ŵamoza mu unenesko.’ Nga ni umo mpostole Yohane na mbwezi wake Gayo ŵakaŵira, ŵapharazgi ŵasono ŵakudemelera ku unenesko na kwenda mwenemumo. Pakughanaghanira za Gayo, Yohane wakalemba kuti: “Ndilive cimwemwe cakuruska ici, cakuti nkupulika kuti ŵana ŵane ŵakwenda mu unenesko.” (3 Yohane 3-8) Nangauli Yohane kuti ndiyo wakasambizga Gayo cara unenesko, kweni virimika vinandi vya mpostole uyu, urara Wacikristu, na citemwa ca upapi, ndivyo vikapangiska Gayo kuwoneka nga ni mwana wa Yohane kuuzimu.
Unenesko na Kusopa kwa Cikristu
3. Cifukwa wuli Ŵakristu ŵakwambilira ŵakawungananga, ndipo ŵakandulanga wuli?
3 Kuti ŵasambire unenesko, Ŵakristu ŵakwambilira ŵakawungananga pamoza mu mipingo, nyengo zinandi ŵakakumananga mu nyumba za ŵantu. (Ŵaroma 16:3-5) Iwo ŵakaciskananga na kukhuŵirizgana yumoza na munyake kutemwana na kucita milimo yiweme. (Ŵahebere 10:24, 25) Pakuyowoya za awo ŵakatenge Mbakristu, Tertullian (c. 155–pamanyuma pa 220 C.E.), wakalemba kuti: “Tikuwungana kuti tisambire mabuku gha Ciuta . . . Tikuryeska cipulikano cithu na mabuku ghakupatulika agha, tikutumpuska cilindizga cithu, tikukhozga cigomezgo.”—Apology, cipaturo 39.
4. Kasi sumu zili na ncito wuli pa maungano gha Cikristu?
4 Ŵakristu ŵakwambilira ŵakweneraso kuti ŵakimbanga sumu para ŵawungana. (Ŵaefeso 5:19; Ŵakolose 3:16) Pulofesa Henry Chadwick wakuti, Celsus wa mu handiredi laciŵiri, wakawona kuti sumu za awo ŵakati Mbakristu kuŵa “zakunozga nkanira ndipo zikamutora mtima comene.” Chadwick wakusazgirapo kuti: “Clement wa ku Alexandria ni mlembi wakwamba Wacikristu kuyowoya za mtundu wa sumu izo nzakwenelera kuti Ŵakristu ŵimbenge. Wakati sumu zawo zikwenera cara kuyana na sumu za mbotoska.” (The Early Church, mapeji 274-5) Nga ni umo Ŵakristu ŵakale ŵakimbiranga para ŵawungana, Ŵakaboni ŵa Yehova nawo ŵakwimba sumu zakufuma mu Baibolo izo zikusazgapo mazgu ghakurumba Ciuta na Ufumu wake.
5. (a) Ni mwauli umo mipingo yakale ya Cikristu yikapokeranga urongozgi wauzimu? (b) Kasi Ŵakristu ŵarondezga wuli mazgu gha Yesu gha pa Mateyu 23:8, 9?
5 Mu mipingo yakale ya Cikristu, ŵalaŵiliri ŵakasambizganga unenesko, ndipo ŵateŵeti ŵakuteŵetera ŵakawovwiranga ŵasopi ŵanyawo mu ntowa zinandi. (Ŵafilipi 1:1) Wupu wakurongozga uwo ukathembanga pa Mazgu gha Ciuta na pa mzimu utuŵa, ukaperekanga urongozgi wauzimu. (Milimo 15:6, 23-31) Ŵakacemekanga na mazina gha cisopo cara cifukwa Yesu wakati kwa ŵasambiri ŵake: “Imwe, mungacemekanga Rabi [cara]; cifukwa yumoza ndi msambizgi winu, ndipo imwe mose muli ŵabali. Ndipo mungamucemanga muntu [cara] kuti ndi wiskemwe pano pasi: cifukwa Yumoza ndi Wiskemwe, Uyo wali kucanya.” (Mateyu 23:8, 9) Pa vifukwa ivi na vinyake, pali kuyana pakati pa Ŵakristu ŵakwambilira na Ŵakaboni ŵa Yehova.
Kuzikizgika Cifukwa ca Kupharazga Unenesko
6, 7. Nangauli ŵakapharazganga uthenga wamtende, ni mwauli umo ŵantu ŵakacitiranga na Ŵakristu ŵaunenesko?
6 Ŵakristu ŵakwambilira ŵakazikizgika nangauli ŵakapharazganga uthenga wamtende wa Ufumu, nga ni umo Yesu nayo wakazikizgikira. (Yohane 15:20; 17:14) Muntu wakumanya mdauko, John L. von Mosheim, wakayowoya za Ŵakristu ŵakwambilira kuti ni “gulu lambura kofya, la ŵantu ŵakufwasa comene, ŵeneawo mu mtima wawo mulije nkaza panji maghanoghano ghaheni kurazga ku boma.” Dr. Mosheim wakati ico “cikakwiyiska Ŵaroma kuti ŵawukire Ŵakristu, cikaŵa cifukwa ca kasopero kawo kaweme, kenekako kakakolerananga yayi na mitheto ya ŵantu ŵanyake.” Wakayowoyaso kuti: “Iwo ŵakaperekanga sembe cara, ŵakaŵavya tempele, vikozgo, ncimi, panji ŵasofi; ndico cifukwa cake ŵantu ŵambura kumanya, awo ŵakatenge palije cisopo ico cingaleka kucita ivi, ŵakatukanga Ŵakristu. Lekani Ŵakristu ŵakawonekanga nga mbantu awo ŵakukana Ciuta; ndipo, kuyana na marango gha Ŵaroma, awo ŵakasangikanga na mrandu wa kukana Ciuta ŵakatenge mbarwani mu cikaya.”
7 Ŵasofi, ŵapangi-vikozgo, na ŵanyake awo maronda ghawo ghakaŵa gha vikozgo, ŵakakhuŵirizganga wumba kuwukira Ŵakristu, ŵeneawo ŵakakananga kusopa vikozgo. (Milimo 19:23-40; 1 Ŵakorinte 10:14) Tertullian wakalemba kuti: “Ŵantu ŵakaghanaghananga kuti Ŵakristu ndiwo ŵakacitiskanga masoka ghalighose mu Caru, kuti ndiwo ŵakacemeranga ŵantu masuzgo. Mwaciyerezgero, usange Dambo la Tiber lafulukira kufika mu viliŵa vya cipanga, usange Dambo la Nile laleka kuzura kuti lithilire minda, usange vula yaleka kurokwa panji kuli cindindindi, usange kwawa njara yakuphura mafiya, usange kuli muliri, ŵantu wose pamoza ŵakakoromokanga: ‘Korani Ŵakristu muŵaponye ku nkaramu!’” Kwambura kopa za ivyo vikaŵacitikiranga, Ŵakristu ŵaunenesko ‘ŵakajivikirira ku vikozgo.’—1 Yohane 5:21.
Unenesko na Vikondwelero vya Cisopo
8. Ncifukwa wuli awo ŵakwenda mu unenesko ŵakukondwerera yayi Krisimasi?
8 Awo ŵakwenda mu unenesko ŵakuŵambara maluso agho nga mu malemba cara, cifukwa ‘ungweru ukusangana cara na cisi.’ (2 Ŵakorinte 6:14-18) Mwaciyerezgero, ŵakukondwerera cara zuŵa la Krisimasi, ilo likuŵa pa December 25. The World Book Encyclopedia likuzomerezga kuti: “Palije nanga njumoza wakumanya makora zuŵa ilo Kristu wakababikira.” Buku la The Encyclopedia Americana (la mu 1956) likuti: “Saturnalia, ico nciphikiro ca Ŵaroma ico cikacitikanga mukatikati mwa December, ndico ni lufura lwa maluso ghanandi agho ghakucitika pa Krisimasi.” Cyclopædia ya M’Clintock na Strong yikuti: “Kukondwerera Krisimasi kukayambika na Ciuta yayi, ndipo Testament Lasono likuyowoyapo cara.” Buku la Daily Life in the Time likuti: “Viŵeto vikakhalanga mu ciŵaya nyengo yose yakuzizima; ndipo na ukaboni wekha uwu, kukuwoneka kuti zuŵa la Krisimasi mu nyengo yakuzizima ndaunenesko yayi, cifukwa Malemba ghakuti ŵaliska ŵakaŵa ku minda, kuwaro kwa ciŵaya.”—Luka 2:8-11.
9. Ncifukwa wuli ŵateŵeti ŵa Yehova ŵakale na ŵasono ŵakukondwerera yayi Isitara?
9 Isitara, ncikondwelero ico cikucitika kukumbukira ciwuka ca Kristu, kweni pali ukaboni wambura kususkika wakuti cikondwelero ca Isitara cili kufuma ku kusopa kwautesi. Buku la The Westminster Dictionary of the Bible likuti “pakwambilira [Isitara] cikaŵa ciphikiro ca mu nyengo ya cifuku ico cikacitikiranga Teutonic, ciuta wa ungweru na cifuku, mu Anglo-Saxon.” Mulimose umo vikaŵira, buku la Encyclopædia Britannica (la Nambara 11) likuti: “Mu Testament la sono mulije ukaboni wa kukondwera Isitara.” Ŵakristu ŵakwambilira ŵakakondwereranga yayi Isitara ndipo Ŵakaboni ŵa Yehova nawo ŵakukondwerera yayi.
10. Ncakucitika wuli ico Yesu wakayambiska, ndipo mbanjani awo ŵacali kucita ici?
10 Yesu wakaŵaphalirapo cara ŵarondezgi ŵake kuti ŵakumbukenge kubabika kwake, nesi ciwuka cake, kweni wakayambiska Cikumbusko ca nyifwa yake. (Ŵaroma 5:8) Inya nadi, ici ndico cakucitika cekha ico wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti ŵakumbukenge. (Luka 22:19, 20) Cakucitika ici cikucemekaso Mugonero wa Fumu, ndipo cicali kucitika na Ŵakaboni ŵa Yehova.—1 Ŵakorinte 11:20-26.
Unenesko Wapharazgika pa Caru Cose
11, 12. Kasi awo ŵakwenda mu unenesko ŵakovwira wuli ncito yawo ya kupharazga?
11 Awo ŵakumanya unenesko ŵakuwona kuti ni mwaŵi wapadera kumalira nyengo, nkongono, na cuma cawo kupharazgira makani ghaweme. (Marko 13:10) Ncito ya kupharazga ya Ŵakristu ŵakwambilira yikacitikanga na vyakupereka vyawanangwa. (2 Ŵakorinte 8:12; 9:7) Tertullian wakalemba kuti: “Nangauli pakaŵa kabokosi kakuŵikamo makopara, iko kakapangika kuti ŵantu ŵatayengemo fizi yakunjilira pa muryango cara, nga kuti panyake cisopo cikacitanga malonda. Muntu waliyose para wakhumba, para mtima wake wamutuma, ndiposo pekha para ngwakunozgeka, wakizanga na kakopara kacoko pa mwezi kamoza; cifukwa pakaŵavya kucicizgana; pakuti cikaŵa cakupereka cawanangwa.”—Apology, cipaturo 39.
12 Ncito ya kupharazga pa caru cose ya Ŵakaboni ŵa Yehova nayo yikucitika na vyakupereka vyawanangwa. Padera pa Ŵakaboni, ŵantu awo ŵatemwa uthenga withu nawo ŵakuwona kuti nciweme kovwira pa ncito iyi mwakupereka makopara. Apa napo, tawona kuyana pakati pa Ŵakristu ŵakwambilira na Ŵakaboni ŵa Yehova.
Unenesko na Kakhaliro
13. Kuyana na kakhaliro kawo, ni mazgu wuli gha Petros agho Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakupulikira?
13 Pakuti Ŵakristu ŵakwambilira ŵakendanga mu unenesko, ŵakapulikira urongozgi wa mpostole Petros wakuti: “[Muŵe] na kakhaliro . . . kakutowa mu Ŵamitundu; mwakuti ŵamucindike Ciuta mu zuŵa la kuyezgekera, cifukwa ca milimo yinu yiweme iyo ŵakuyiwona, nanga ŵakumunenani kuti muli ŵakucita uheni.” (1 Petros 2:12) Ŵakaboni ŵa Yehova nawo ŵakupulikira mazgu agha.
14. Kasi Ŵakristu ŵakuwona wuli maseŵero ghakukayikiska?
14 Nanga mpa nyengo iyo ucigaruka ukaŵa kuti wamba, Ŵakristu ŵaunenesko ŵakaŵambara mikhaliro yawakawaka. Pulofesa wa mdauko wa vya tcharitchi, W.D. Killen wakalemba kuti: “Mu virimika vya handiredi laciŵiri na lacitatu, tawuni yiliyose yikuru yikaŵa na holo lakucitiramo maseŵero; ndipo nangauli awo ŵakaseŵeranga ŵakaŵa na mikhaliro yiheni, ivyo ŵakacitanga vikakhorweskanga makhumbiro gha ŵantu ŵa mu nyengo yira. . . . Ŵakristu wose ŵaunenesko ŵakaserukanga na maseŵero agha. . . . Ŵakaserukanga na unyankasi wake; ndipo kukopa kwake ŵantu kuti ŵasope ŵaciuta ŵangoza kukapambananga na vigomezgo vya Ŵakristu.” (The Ancient Church, mapeji 318-19) Ŵarondezgi ŵa Yesu ŵalero nawo ŵakukana vintu vyaunyankasi na maseŵero ghakukayikiska.—Ŵaefeso 5:3-5.
Unenesko na ‘Ŵarara Ŵamazaza’
15, 16. Kasi ‘ŵarara ŵamazaza’ mbanjani, ndipo awo ŵakwenda mu unenesko ŵakuŵawona wuli?
15 Nangauli Ŵakristu ŵakwambilira ŵakaŵa na kakhaliro kaweme, mafumu gha Ciroma ghakaŵawonanga na jiso liweme yayi. Muntu wakumanya mdauko, E.G. Hardy wakuti mafumu ghakawonanga Ŵakristu nga “mbantu ŵakutoreka waka maghanoghano.” Makarata agho ŵakalemberananga Kazembe Pliny Younger wa ku Bithynia na Fumu Trajan ghakurongora kuti ŵantu ŵakumanyikwa ŵakamanyanga yayi umo Cikristu ciliri. Kasi Ŵakristu ŵakawonanga wuli Caru ico ŵakakhalangamo?
16 Nga ni umo ŵarondezgi ŵakale ŵa Yesu ŵakacitira, Ŵakaboni ŵa Yehova nawo ŵakujilambika ku ‘ŵarara ŵamazaza.’ (Ŵaroma 13:1-7) Usange marango agho ŵantu ŵakupanga ghakupambana na khumbo la Ciuta, Ŵakristu ŵakuzgora mwacikanga kuti: “Tikwenera kupulikira Ciuta kwakuruska ŵantu.” (Milimo 5:29) Buku la After Jesus—The Triumph of Christianity likuti: “Nangauli Ŵakristu ŵakasopanga mafumu yayi, ici kuti cikurongora kuti ŵakawuskanga viwawa cara. Ndipo nangauli ŵakaŵa ŵakupambana na visopo vinyake, ndiposo kuti ŵantu ŵambura kusopa Ciuta nyengo zinyake ŵakaŵawonanga nga ŵakuswa marango, kweni ŵakawukiranga ufumu cara.”
17. (a) Kasi Ŵakristu ŵakwambilira ŵakakhozgera ufumu nguni? (b) Kasi ŵarondezgi ŵaunenesko ŵa Kristu ŵapulikira wuli mazgu gha pa Yesaya 2:4 mu umoyo wawo?
17 Ŵakristu ŵakwambilira ŵakakhozgeranga Ufumu, nga ni umo sekuru Abrahamu, Yisake, na Yakobe ŵakacitira, ŵakaŵa na cipulikano mu layizgano la ‘msumba wakuzengeka na Ciuta.’ (Ŵahebere 11:8-10) Nga ni umo Yesu, Fumu yawo yikaŵira, ŵasambiri ŵake ŵakaŵa ŵa “caru cara.” (Yohane 17:14-16) Ndipo, ŵakanjiramo yayi mu mbembe na nkondo izo ŵantu ŵakacitanga, kweni ŵakarondezga mtende mwa ‘kufura malupanga ghawo kuzgoka vyakulimira.’ (Yesaya 2:4) Wati wawona kukolerana uko kulipo, musambizgi wa mdauko wa tcharitchi, Geoffrey F. Nuttall wakati: “Kaghanaghaniro ka Ŵakristu ŵakwambilira kurazga ku nkondo kakuyana waka na ka Ŵakaboni ŵa Yehova, ndipo tikususka yayi ukaboni uwu.”
18. Ncifukwa wuli boma likwenera cara kopa Ŵakaboni ŵa Yehova?
18 Ŵakristu ŵakwambilira ŵakajilambikanga ku ‘ŵamazaza,’ ndipo pa cifukwa ici, ŵakawukiranga boma cara ilo likawusanga mu nyengo yawo, Ŵakaboni ŵa Yehova nawo ndimo ŵaliri. Mulembi munyake wa ku North America wakalemba kuti: “Ncambura kwenelera kughanaghana kuti Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakofya boma. Iwo mbantu ŵakufwasa na ŵakutemwa mtende nga ni umo gulu la cisopo likwenera kuŵira.” Ŵamazaza awo ŵakupulikiska makora, ŵakumanya kuti ŵakwenera cara kopa Ŵakaboni ŵa Yehova.
19. Pa nkani ya misonko, kasi mungayowoyapo vici za Ŵakristu ŵakwambilira na Ŵakaboni ŵa Yehova?
19 Ntowa yimoza iyo Ŵakristu ŵakwambilira ŵakarongolera kuti ŵakupulikira ‘ŵamazaza’ nja kusonka msonko. Karata iyo wakalembera Fumu ya ku Roma, Antonius Pius (138-161 C.E.), Justin Martyr wakati Ŵakristu ŵakusonka “mwawanangwa msonko kuruska ŵantu wose.” (First Apology, cipaturo 17) Ndiposo Tertullian wakaphalira ŵakazembe ŵa Roma kuti awo ŵakasonkeskanga msonko “ŵakenera kuwonga Ŵakristu” cifukwa ca kugomezgeka pa kusonka misonko. (Apology, cipaturo 42) Ŵakristu ŵakandula na Pax Romana panji kuti Mtende wa Ciroma, cifukwa ukapangiska kuti kuŵe bata, misewu yiweme, na ulendo uweme wa pa maji. Pakumanya kuti ŵakeneranga kucita milimo ya mu cikaya, ŵakapulikira mazgu gha Yesu ghakuti: “Vya Kesare perekani kwa Kesare, ndipo vya Ciuta kwa Ciuta.” (Marko 12:17) Ŵantu ŵa Yehova lero ŵakurondezga urongozgi uwu ndipo ŵarumbika cifukwa ca kugomezgeka uko ŵali nako pa kusonka misonko.—Ŵahebere 13:18.
Ŵantu Ŵakukolerana Cifukwa ca Unenesko
20, 21. Kuyana na ubali wamtende, kasi unenesko ngwakuti wuli pakuyowoya za Ŵakristu ŵakwambilira na ŵateŵeti ŵalero ŵa Yehova?
20 Cifukwa cakuti ŵakendanga mu unenesko, Ŵakristu ŵakwambilira ŵakakolerananga mwamtende, nga ni umo Ŵakaboni ŵa Yehova ŵaliri lero. (Milimo 10:34, 35) Karata iyo yikalembeka mu nyuzipepala ya The Moscow Times yikati: “[Ŵakaboni ŵa Yehova] mbakumanyikwa pose-pose kuti mbantu ŵaweme, ŵalusungu, na ŵakuzika, ŵakupulikana na ŵanyawo, ŵakucicizga ŵanyawo cara, ndipo nyengo zose ŵakukhumba mtende para ŵakucezga na ŵanyawo . . . Vimbundi ŵakwenderamo cara, nesi uroŵevu panji kumwa munkhwara wakuroŵezga, ndipo ŵali na cifukwa cakupulikikwa ico ŵakulekera kucita ivi: Ŵakukhumba kurongozgeka na vigomezgo vyawo vya mu Baibolo mu kayowoyero na mu milimo yawo yose. Usange ŵantu wose pa caru ŵayezgenge kukhala mwakuyana na Baibolo nga ni umo Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakucitira, caru cithu ici ca nkaza mphanyi ncinyake comene.”
21 Buku la Encyclopedia of Early Christianity likuti: “Mpingo wakwambilira ukaŵa nga ni mbumba yimoza yeneiyo ŵantu awo pakwamba ŵakatinkananga, Ŵayuda na Ŵamitundu, ŵakakhalanga pamoza mu mtende.” Ŵakaboni ŵa Yehova nawo pa caru cose ŵakutemwa mtende—inya nadi, iwo ni caru cipya. (Ŵaefeso 2:11-18; 1 Petros 5:9; 2 Petros 3:13) Murara wa civikiliro wa Pretoria Show Grounds ku South Africa, wati wawona Ŵakaboni ŵa mitundu yose ŵakukhala pamoza mu mtende pa ungano, wakati: “Waliyose ngwancindi, wakuyowoya mwacitemwa ku yumoza na munyake, mazuŵa ghatatu agho mwanguŵira pano mwaŵantu imwe—mwarongora mukhaliro uweme uwo waliyose wa imwe wali nawo, ndiposo mose mukukhala pamoza nga ni mbumba yimoza yacimwemwe.”
Ŵatumbikika Cifukwa Ŵakusambizga Unenesko
22. Cifukwa cakuti Ŵakristu ŵakuwoneska unenesko, ncivici cikucitika?
22 Cifukwa ca mukhaliro wawo na mulimo wawo wa kupharazga, Paulos na Ŵakristu ŵanyake ‘ŵakawoneska unenesko.’ (2 Ŵakorinte 4:2) Kasi mukuzomerezga yayi kuti Ŵakaboni ŵa Yehova ndimo ŵakucitira, kusambizga mitundu yose unenesko? Ŵantu ŵanandi pa caru cose ŵakusambira kusopa kutuŵa, ndipo ŵakuthirimukira-thirimukira ku ‘lupiri lwa nyumba ya Yehova.’ (Yesaya 2:2, 3) Cirimika cilicose, ŵantu vikwi-vikwi ŵakubapatizika kurongora kuti ŵajipatulira kwa Ciuta, pa cifukwa ici, mipingo yipya yinandi yikupangika.
23. Kasi mukuŵawona wuli awo ŵakusambizga mitundu yose unenesko?
23 Nangauli ŵakufuma mu mitundu yakupambana-pambana, ŵantu ŵa Yehova mbakukolerana pa kusopa kwaunenesko. Ŵakumanyikwa kuti mbasambiri ŵa Yesu cifukwa ca citemwa ico ŵali naco. (Yohane 13:35) Kasi mwawona kuti ‘Ciuta wali nadi mwa iwo’? (1 Ŵakorinte 14:25) Kasi mwademelera kwa awo ŵakusambizga mitundu yose unenesko? Usange ndimo mwacitira, ipo rongorani kuwonga nyengo zose cifukwa ca unenesko ndipo rutilirani kwenda mwenemumo muyirayira.
Kasi Muzgorenge Wuli?
• Pa nkani ya kasopero, kasi pali kuyana wuli pakati pa Ŵakristu ŵakwambilira na Ŵakaboni ŵa Yehova?
• Ncakucitika wuli ico awo ŵakwenda mu unenesko ŵakukumbukira?
• Kasi ‘ŵarara ŵamazaza’ mbanjani, ndipo Ŵakristu ŵakuŵawona wuli?
• Nimwauli umo ŵantu ŵakukolerana cifukwa ca unenesko?
[Mafumbo]
[Cithuzithuzi pa peji 19]
Yesu wakaphalira ŵarondezgi ŵake kuti ŵakumbukenge nyifwa yake