Kukhuŵirizgika na ‘Vintu Vikuru vya Ciuta’

‘Tikuŵapulika ŵakuyowoya vikuru vya Ciuta mu malulimi ghithu.’—MILIMO 2:11.

1, 2. Ncintu cakuzizwiska wuli ico cikacitika mu Yerusalemu pa Pentekoste wa 33 C.E.?

 ZUŴA linyake namulenji kuumaliro kwa cifuku mu cirimika ca 33 C.E., cintu cinyake cakuzizwiska cikacitika ku gulu la ŵanarumi na ŵanakazi, ŵasambiri ŵa Yesu Kristu awo ŵakawungana mu nyumba yinyake mu Yerusalemu. ‘Mwamabucibuci kukaŵa mpomo yakufuma kucanya nga ndi kuputa kwa mpepo ya nkongono, ndipo yikazura nyumba yose mwenemumo ŵakakhalanga. Ndipo ghakaŵawonekera malulimi . . . , ndipo ŵose ŵakazuzgika na mzimu utuŵa, ndipo ŵakamba kuyowoya malulimi ghanyake.’—Milimo 2:2-4, 15.

² Wumba ukuru ukawungana kuwaro kwa nyumba. Pakati pa wumba uwu pakaŵa Ŵayuda ŵakubabikira mu vyaru vinyake, “ŵantu ŵakusopa,” awo ŵakiza ku Yerusalemu kukacita ciphikiro ca Pentekoste. Ŵakazizwa cifukwa wose ŵakapulika ŵasambiri ŵakuyowoya “vikuru vya Ciuta” mu viyowoyero vya kwawo. Kasi ici cikacitika wuli apo wose awo ŵakayowoyanga ŵakaŵa Ŵagalileya?—Milimo 2:5-8, 11.

3. Ni uthenga wuli uwo mpostole Petros wakayowoya ku wumba pa Pentekoste?

³ Yumoza wa Ŵagalileya aŵa wakaŵa mpostole Petros. Iye wakarongosora kuti masabata ghacoko waka agho ghajumpa, Yesu Kristu  wakakomeka na ŵantu ŵaheni. Ndipouli, Ciuta wakawuska Mwana wake ku ŵakufwa. Pamanyuma pake, Yesu wakawonekera ku ŵasambiri ŵake ŵanandi, kusazgapo Petros na ŵanji awo ŵakaŵapo pa cakucitika ici. Mazuŵa khumi pambere ici cindacitike, Yesu wakakwera kucanya. Iye ndiye wakapungulira mzimu utuŵa pa ŵasambiri ŵake. Kasi ici cikaŵa na candulo cilicose kwa awo ŵakiza pa Pentekoste? Inya, cikaŵa na candulo. Nyifwa ya Yesu yikajura ntowa yakuti zakwananga zawo zigowokereke ndiposo kuti ŵapokere ‘cawanangwa ca mzimu utuŵa’ usange ŵapulikana mwa iye. (Milimo 2:22-24, 32, 33, 38) Kasi ŵantu awo ŵakaŵapo ŵakacitapo vici ŵakati ŵapulika ‘vintu vikuru vya Ciuta?’ Ni mwauli umo nkani iyi yingatovwilira kuti tizirwiske uteŵeti withu kwa Yehova?

Kukhuŵirizgika Kucitapo Kantu!

4. Ni ucimi wuli wa Joel uwo ukakwaniriskika pa zuŵa la Pentekoste wa 33 C.E.?

⁴ Ŵakati ŵapokera mzimu utuŵa, ŵasambiri mu Yerusalemu mwaluŵiro ŵakamba kuphalira ŵanji makani ghaweme gha ciponosko, ŵakamba na wumba uwo ukawungana na mulenji pa Pentekoste wa 33 C.E. Upharazgi wawo ukakwaniriska ucimi uwo ukalembeka virimika 800 pambere pake na Joel, mwana wa Petueli, uyo wakati: “Ndamkupungulira mzimu wane pa ŵantu ŵose; ŵana ŵinu ŵanarumi na ŵana ŵinu ŵanakazi ŵamkucima, ŵarara ŵamkulota maloto, ŵapungwe ŵawone viwonesko. Nanga ni pa ŵateŵeti ŵinu na ŵateŵetikazi mu mazuŵa agho, ndipungulirenge mzimu wane . . . lindize zuŵa likuru na lakofya la Yehova.”—Joel 1:1; 2:28, 29, 31; Milimo 2:17, 18, 20.

5. Kasi Ŵakristu ŵamu virimika vya mu handiredi lakudanga ŵakacima mu ntowa wuli? (Wonani futunoti.)

⁵ Kasi ici cikung’anamura kuti ŵantu wose ŵanarumi na ŵanakazi ŵaŵenge zincimi, nga ni umo ŵakaŵira Davide, Joel, na Debora, na kucima ivyo vicitikenge kuntazi? Yayi. ‘Ŵana ŵanarumi na ŵana ŵanakazi, ŵateŵeti ŵanarumi na ŵateŵeti ŵanakazi’ Ŵacikristu ŵacimenge mu ntowa yakuti iwo ŵakhuŵirizgikenge na mzimu wa Yehova kuti ŵapharazge ‘vintu vikuru’ ivyo Yehova wakacita na ivyo wacitenge muntazi. Mwanteura ŵaŵenge nga ncakuyowoyera ca Wapacanya Nkanira. a Kweni, kasi wumba ukacitapo vici?—Ŵahebere 1:1, 2.

6. Ŵakati ŵapulika nkani ya Petros, kasi ŵanandi awo ŵakaŵa mu wumba ŵakakhuŵirizgika kucitaci?

⁶ Wumba ukati wapulika ivyo Petros wakarongosora, ŵanandi ŵakakhuŵirizgika kuti ŵacitepo kantu. “Ŵakazomera mazgu ghake” ndipo ‘ŵakabapatizika; ndipo pa zuŵa ilo kukasazgikako kwa iŵo ŵantu pafupifupi vikwi vitatu.’ (Milimo 2:41) Nga Mbayuda mu kawiro na ŵanyake ŵakuphendukira ku Ciyuda, iwo ŵakaŵa kale na cimanyisko ca Malemba. Cimanyisko ici, pamoza na kupulikana mu ivyo Petros wakayowoya kukapangiska kuti ŵabapatizike ‘mu zina la Ŵawiske na la Mwana na la mzimu utuŵa.’ (Mateyu 28:19) Ŵakati ŵabapatizika “ŵakakoserezga mu kusambizga kwa Ŵapostole.” Panyengo yeneiyo pera, ŵakamba kuphalirako ŵanji cipulikano cipya ico ŵakasanga. Enya, “zuŵa na zuŵa ŵakakoseranga mu tempele na mtima umoza, . . . ŵakacindikanga Ciuta, ŵakaŵaso na ulemu ku ŵantu ŵose.” Nga ncakufumapo ca ncito yakupharazga iyi, “Fumu [Yehova] yikasazgangako kwa iŵo zuŵa na zuŵa ŵeneaŵo ŵakaponoskekanga.” (Milimo 2:42, 46, 47) Mipingo ya Cikristu yinandi yikapangika mu vyaru vinandi ivyo ŵakupulikana ŵapya aŵa ŵakakhalanga. Mwambura kukayika, cifukwa cinyake ico cikapangiska ciŵerengero ici kukura ni mwampu wawo pakupharazga “makani ghaweme” ŵakati wawelera ku kwawo.—Ŵakolose 1:23.

Mazgu gha Ciuta Ngankongono

7. (a) Ncivici ico cikuguzira ŵantu ŵa mitundu yose ku gulu la Yehova lero? (b) Ncivici ico cikurongora kuti ciŵerengero cingarutilira kusazgikira pa caru cose panji uko mukukhara? (Wonani futunoti.)

⁷ Wuli pakuyowoya za awo ŵakukhumba kuteŵetera  Ciuta lero? Iwo nawo ŵakwenera kusambira Mazgu gha Ciuta mwakupwererera. Peneapo ŵakucita nteura, ŵakumanya kuti Yehova ni Ciuta wa “lusungu na ucizi, wakukuntirapo, wakuzara na uweme na nenesko.” (Exodus 34:6; Milimo 13:48) Ŵakumanya za manozgero gha citemwa gha Yehova gha ciwombolero kwizira mwa Yesu Kristu, mweneuyo ndopa zake zikuŵatozga ku kwananga kose. (1 Yohane 1:7) Ŵakuwongeraso khumbo la Ciuta la ‘kuwusa ŵarunji na ŵambura urunji wuwo.’ (Milimo 24:15) Kutemwa Mwambiski wa ‘vintu vikuru’ ivi kukuzura mu mitima yawo, ndipo ŵakukhuŵirizgika kupharazga unenesko wakuzirwa uwu. Pamanyuma pake ŵakujipatura kuŵa ŵateŵeti ŵakubapatizika ŵa Ciuta na kurutilira ‘kukura mu kumanya Ciuta.’ b—Ŵakolose 1:10b; 2 Ŵakorinte 5:14.

8-10. (a) Ni mwauli umo cakukumana naco ca mwanakazi munyake cikurongolera kuti Mazgu gha Ciuta ‘ngankongono’? (b) Kasi cakukumana naco ici camusambizgani vici pakuyowoya za Yehova na umo wakucitira na ŵateŵeti ŵake? (Exodus 4:12)

⁸ Cimanyisko ico ŵateŵeti ŵa Yehova ŵakusanga mu Baibolo cikuŵa ca pacanyapacanya yayi. Cimanyisko ici cikupampuska mitima yawo, kusinta kaghanaghaniro kawo, ndipo cikuŵa cigaŵa ca umoyo wawo. (Ŵahebere 4:12) Mwaciyerezgero, mwanakazi munyake zina lake Camille wakagwiranga ncito yakupwererera ŵacekuru. Yumoza wa ŵantu awo wakapwerereranga wakaŵa Martha, yumoza wa Ŵakaboni ŵa Yehova. Cifukwa cakuti Martha mutu wake ukendanga makora cara, wakakhumbikwiranga pwererero pafupi-pafupi. Wakakhumbikwiranga kukumbuskika kuti warye—nanga kungaŵa kumira cakurya. Ndipouli, cintu cimoza cikakhalirira mu maghanoghano gha Martha, nga ni umo tiwonerenge.

⁹ Zuŵa linyake, Martha wakawona Camille wakulira cifukwa ca kucita citima na masuzgo agho wakakumananga nagho. Martha wakaŵika woko lake pa ciŵeya ca Camille na kumuromba kusambira nayo Baibolo. Kweni kasi muntu uyo wali mu mukhaliro wa nga ni Martha wangacitiska sambiro la Baibolo? Enya, wangacita! Nangauli wakakumbukiranga yayi vintu, kweni wakaruwa cara Ciuta wake; nesi kuruwa unenesko wakuzirwa uwo wakasambira mu Baibolo. Mukati mu sambiro, Martha wakaphalira Camille kuti waŵazgenge ndime, Malemba, fumbo, na kuzgora. Sambiro ili likarutilira kucitika kwa kanyengo, ndipo nangauli Martha wakatondekanga kucita vinandi, kweni Camille wakakura mu cimanyisko ca Baibolo. Martha wakamanya kuti Camille wakakhumbikwiranga kongana na ŵanji awo ŵakateŵeteranga Ciuta. Cifukwa ca ici, wakamupa raya na skapato kuti wazakavware pa kuruta ku Nyumba ya Ufumu.

¹⁰ Camille wakakhuŵirizgika na citemwa, ciyerezgero, na kukhumbisiska kwa Martha. Iye wakayowoya kuti ivyo Martha wakamusambizga kufuma mu Baibolo vikaŵa vyakuzirwa comene cifukwa cakuti Martha wakaruwa pafupifupi cilicose kupatulako ivyo wakasambira mu Malemba. Pamanyuma pake, Camille wakati wasamuskikira ku malo ghanyake gha kupwerererako ŵacekuru, wakamanya kuti yikaŵa nyengo yake yakuti wacitepo kantu. Wakati wasanga mupata, wakavwara raya na skapato ivyo  Martha wakamupa na kuruta ku Nyumba ya Ufumu, ndipo wakapempa sambiro la Baibolo. Camille wakaruta pantazi ndipo wakabapatizika.

Kukhuŵirizgika Kurondezga Marango gha Yehova

11. Kusazgirapo pa kuŵa ŵamwampu mu ncito yakupharazga, kasi tingarongora wuli kuti tiri ŵakupampuskika na uthenga wa Ufumu?

¹¹ Lero, pali Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakujumpa mamiliyoni ghankondi na limoza awo, nga ni Martha na Camille, ŵakupharazga “makani ghaweme . . . gha Ufumu” pa caru cose. (Mateyu 24:14; 28:19, 20) Mwakuyana na Ŵakristu ŵakudanga, nawoso ŵakukhuŵirizgika comene na ‘vintu vikuru vya Ciuta.’ Ŵakuwongera kuti ŵali na mwaŵi wa kupharazga zina la Yehova ndiposo kuti wali kupungulira mzimu wake pa iwo. Cifukwa ca ici, ŵakuyezgayezga comene kuti ‘ŵendenge kwakwenerera Fumu [Yehova] na kuyikondweska kose kose,’ kugwiriskira ncito marango ghake mu umoyo wawo. Vinyake mwa vintu ivi vikusazgapo kucindika marango gha Ciuta ghakukhwaskana na kavwaliro na kaskakuliro.—Ŵakolose 1:10a; Tito 2:10.

12. Ni urongozgi wuli wakukhwaskana na kavwaliro na kaskakuliro uwo tikusanga pa 1 Timote 2:9, 10?

¹² Enya, Yehova wali kuŵika marango ghakukhwaskana na kawonekero kithu. Mpostole Paulos wakarongosora vinyake mwa ivyo vikukhumbikwa pa nkani iyi. Iye wakati: ‘Ŵanakazi ŵajitozgenge na kavwaliro kakwenerera, pamoza na soni na kuziza; na sisi lakuluka cara, nesi golide na zingale, panji na maraya gha mtengo wa patali; kweni na milimo yiweme umo ncakwenerera ŵanakazi ŵakusopa Ciuta.’ c Kasi tikutorapo sambiro wuli pa mazgu agha?—1 Timote 2:9, 10.

13. (a) Kasi mazgu ghakuti ‘Kavwaliro kakwenelera’ ghakung’anamuraci? (b) Ncifukwa wuli tingayowoya kuti marango agha ngambura kusuzga kurondezga?

¹³ Mazgu gha Paulos ghakurongora kuti Ŵakristu ŵakwenera ‘kujitozga na kavwaliro kakwenerera.’ Ŵakwenera cara kuvwara vyakuvwara vikuru comene panji kuŵa ŵakazuzi mu kawonekero kawo. Waliyose, nanga ni awo mbakavu, ŵangakwaniska makora dango ili mwakuvwara maraya ghakutowa, na ghakupereka ncindi. Mwaciyerezgero, cirimika cilicose Ŵakaboni ŵa mu caru cinyake ca ku South America ŵakwenda mtunda utali mu nkorongo ndipo pamanyuma pake ŵakwenda mu wato kwa maora ghanandi mwakuti ŵakasangike pa ungano wa cigaŵa. Ncintu cacilendo yayi muntu kuwira mu mronga panji kukoreka na vivwati na kuparura maraya ghake mukati mwa ulendo. Mwanteura para ŵafika ku malo gha ungano, ŵakuwoneka makora yayi. Ndipo ŵakasonanga mabatani kunozga mazipi agho ghanangika ndiposo kucapa na kusita vyakuvwara ivyo ŵavwarenge pa ungano. Ŵakuzirwiska comene ncemo ya Yehova ya kurya pa gome lake, ndipo ŵakukhumba kuvwara mwakwenerera.

14. (a) Kasi cikung’anamuraci kuvwara mwa “soni na kuziza?” (b) Kasi kuvwara mwakwenerera awo ‘ŵakusopa Ciuta’ cikusazgapo vici?

¹⁴ Paulos wakayowoyaso kuti tikwenera kuvwara mwa “soni na kuziza.” Ici cikung’anamura kuti kawonekero kithu kakwenera cara kuŵa kakujirongora, kakuwuska khumbiro la kugonana, kakurongora vyamukati, panji kuŵika mtima comene pa masitayelo. Ndiposo, tikwenera kuvwara mwakwenerera awo ‘wakusopa Ciuta.’ Ici cikutipa cintu cinyake cakuti tighanaghanirepo, kasi ni ntena yayi? Kuti cikung’anamura kuvwara makora para tiri pa maungano pera cara na kucita umo tikukhumbira para tiri kunyake. Kawonekero kithu nyengo zose kakwenera kurongora kuti tikusopa Ciuta cifukwa ndise Ŵakristu maora ghose 24 pa zuŵa. Mbunenesko nadi kuti vyakuvwara vithu vya ku ncito na ku sukulu vikwenera kuŵa vyakukolerana na ncito iyo tamugwira. Ndipouli, tikwenera kuvwara mwambura kutalulira na mwancindi. Usange kavwaliro kithu nyengo zose kakurongora kuti tikusopa Ciuta, mbwenu tizamutondeka cara kucita upharazgi wamwamwaŵi cifukwa ca kucita soni na kawonekero kithu.—1 Petros 3:15.

 ‘Mungatemwanga Caru Cara’

15, 16. (a) Ncifukwa wuli ncakukhumbikwa kutceŵa kurondezga caru mu kavwaliro, kaskakuliro na kametero? (1 Yohane 5:19) (b) Ncifukwa wuli tikwenera cara kuwonera ŵantu mu kavwaliro, kaskakuliro na kametero?

¹⁵ Urongozgi uwo wuli pa 1 Yohane 2:15, 16 nawoso nguweme comene pakuyowoya za kavwaliro na kaskakuliro kithu. Ipo pakuti: “Mungatemwanga caru, panji nesi vintu ivyo viri mu caru. Usange muntu wakutemwa caru, kutemwa kwa Ŵawiske kulimo mwa iyo cara. Pakuti vyose ivyo viri mu caru, makhumbiro gha thupi, na makhumbiro gha maso, na kuthumbwa kwa umoyo uno, kuti nvyakufuma ku Ŵawiske cara, kweni ku caru.”

¹⁶ Urongozgi uwu ngwa panyengo yake nadi! Mu mgonezi uno uwo ŵantu ŵanandi ŵakucita vintu cifukwa ca kucicizgika na ŵanyawo, tikwenera cara kuzomerezga ŵantu kurongozga kavwaliro kithu. Masitayelo gha kavwaliro, kaskakuliro na kametero ghakhirira pasi comene mazuŵa ghano. Nanga ni ŵantu ŵamalonda na nkhwanta za kusona vyakuvwara ŵangapereka cara kavwaliro ako nkakwenerera Ŵakristu. Ici ncifukwa cinyake ico tikwenera kuŵa maso nyengo zose za kukhumbikwa kwa kuleka ‘kulinganizgika na caru cinu’ usange tikukhumba kukhala mwakukolerana na marango gha Ciuta na ‘kutozga cisambizgo ca Ciuta Mponoski withu, mu vintu vyose.’—Ŵaroma 12:2; Tito 2:10.

17. (a) Ni mafumbo wuli agho tikwenera kujifumba pambere tindagule cakuvwara? (b) Ncifukwa wuli mitu ya mbumba yikwenera kufipira mtima kawonekero ka viŵaro vya mbumba zawo?

¹⁷ Pambere tindagule cakuvwara, mbuweme kujifumba danka kuti: ‘Kasi sitayelo iyi njiweme kwa ine? Kasi ni sitayelo ya musanguruski yunji wakumanyikwa—muntu uyo nkudokera? Kasi yikumanyikwa kuti ni sitayelo  ya gulu la vigeŵenga panji gulu ilo liri na mzimu wacigaruka?’ Tikweneraso kulaŵisiska comene cakuvwara ico. Wuli pakuyowoya za utali wake usange ni diresi panji siketi? Usani wake? Kasi cakuvwara ico nciweme, ncakwenelera, ncakupereka ncindi, panji ncakufyenya comene, ncakuwuska khumbiro la kugonana, panji ncikuru comene? Jifumbani kuti, ‘Kasi usange ningavwara cakuvwara ici ningapereka cikhuŵazgo ku ŵanji?’ (2 Ŵakorinte 6:3, 4) Ncifukwa wuli tikwenera kufipa mtima na nkani iyi? Cifukwa Baibolo likuyowoya kuti: “Kristu nayo kuti wakajikondweska [yekha] cara.” (Ŵaroma 15:3) Mitu ya mbumba za Cikristu yikwenera kufipira mtima kawonekero ka viŵaro vya mbumba yawo. Cifukwa ca kukhumba kupereka ncindi kwa Ciuta wa ucindami uyo tikusopa, mitu ya mbumba yikwenera cara kuzerezga kupereka urongozgi wacitemwa para ngwakwenelera.—Yakobe 3:13.

18. Ncivici cikumupangiskani kughanaghanira mwakupwererera kavwaliro, kaskakuliro na kametero kinu?

¹⁸ Uthenga uwo tikupharazga ukufuma kwa Yehova, uyo nciyerezgero ca ucindami na utuŵa. (Yesaya 6:3) Baibolo likutipempa kurondezga iye “Nga mbana ŵakutemweka.” (Ŵaefeso 5:1) Kavwaliro na kaskakuliro kithu kangapereka cithuzi ciweme panji ciheni kwa Dada withu wakucanya. Tikukhumba kukondweska mtima wake.—Zintharika 27:11.

19. Ni vyandulo wuli ivyo tikusanga cifukwa ca kusambira ‘vintu vikuru vya Ciuta?’

¹⁹ Kasi mukutipo wuli pakuyowoya za ‘vintu vikuru vya Ciuta’ ivyo mwasambira? Mwee, kusambira unenesko ni mwaŵi ukuru comene! Cifukwa tiri na cipulikano mu ndopa izo Yesu Kristu wakathiska, viheni vithu vikugowokereka. (Milimo 2:38) Nga ncakufumapo cake, tikuyowoya na Ciuta mwakufwatuka. Tikopa cara nyifwa nga ni umo ŵakucitira awo ŵalije cilindizga. M’malo mwake, Yesu wali kutisimikizgira kuti “ŵose aŵo ŵali mu mararo ŵati ŵapulike mazgu ghane, ndipo ŵati ŵafumengemo.” (Yohane 5:28, 29) Yehova waŵa walusungu pakutivumbulira vintu vyose ivi. Kusazgirapo apa, wali kutipungulira mzimu wake. Mwanteura, kuwongera vyawanangwa viweme vyose ivi kukwenera kutikhuŵirizga kucindika marango ghake na kumurumba na mwampu, kupharazga ‘vintu vikuru’ ku ŵanji.

[Mazgu ghamusi]

Kasi Mungazgora Wuli?

• Kasi ni ‘vintu vikuru’ wuli ivyo ŵantu ŵakapulika pa Pentekoste wa mu 33 C.E., ndipo ŵakacitapo vici?

• Ni mwauli umo muntu wakuŵira musambiri wa Yesu Kristu, ndipo kasi kuŵa musambiri kukusazgapo vici?

• Ncifukwa wuli ncakuzirwa kwa ise kupwererera kavwaliro na kaskakuliro kithu?

• Kasi ni vici ivyo tikwenera kughanaghanira kuti tiwone usange cakuvwara panji sitayelo njiweme?

[Mafumbo]

[Cithuzithuzi pa peji 29]

Petros wakapharazga kuti Yesu wakawuskika ku ŵakufwa

[Cithuzithuzi pa peji 31]

Kasi kawonekero kinu kakupereka cithuzi ciweme kwa Ciuta uyo mukusopa?

[Cithuzithuzi pa peji 32]

Ŵapapi ŵa Cikristu ŵakwenera kufipira mtima kawonekero ka viŵaro vya mbumba yawo