“Ndamupani Bambiro”

“Mukwenera kuŵa ŵasambizgi nyengo ya sono.”—ŴAHEBERE 5:12.

1. Cifukwa wuli ncakwenelera kuti mazgu gha pa Ŵahebere 5:12 ghacitiske Mkristu kufipa mtima?

 KASI mukufipa mtima para mukuŵazga lemba ili, leneilo pajinta mutu wa nkani iyi? Usange ndimo mukucitira, kuti ndimwe pera cara. Nga mbarondezgi ŵa Kristu, tikumanya kuti tikwenera kuŵa ŵasambizgi. (Mateyu 28:19, 20) Tikumanya kuti nyengo iyo tikukhalamo yikupangiska kuti tifwilirepo kusambizga mwaluso. Tikumanya kuti kusambizga uku kungapereka umoyo panji nyifwa ku ŵantu awo tikuŵasambizga! (1 Timote 4:16) Pa cifukwa ici, ipo ncakwenelera kujifumba kuti: ‘Kasi ine nili musambizgi nadi nga ni umo nkhwenera kuŵira? Kasi ninganyolorera wuli?’

2, 3. (a) Kasi musambizgi munyake wakarongosora wuli za lufura lwa kusambizga kuweme? (b) Nciyerezgero wuli ico Yesu walikutipa pa nkani ya kusambizga?

² Kufipa mtima uku kuleke kutigongoweska. Usange tighanaghanenge kuti kusambizga ni ncito iyo yikukhumba maluso ghanyake ghapadera, mbwenu tiwonenge kuti ncinonono kuya pantazi. Lufura lwa kusambizga kuweme kuti nkuŵa na maluso ghapadera yayi. Wonani umo musambizgi munyake uyo wakhala nyengo yitali pa ncito wakalembera mu buku lake: “Kusambizga kuweme kukukhumba maluso ghapadera cara panji masitayelo, nesi mapulani. . . . Kusambizga comene-comene kukugona pa kutemwa.” Mbunenesko kuti musambizgi uyu wakayowoyanga za usambizgi wa mu sukulu za kucaru. Kweni fundo yake yikugwiraso ncito pa kusambizga uko ise Ŵakristu tikucita. Mwauli?

³ Yesu Kristu ndiyo Ciyerezgero cithu pa nkani ya kusambizga, mweneuyo wakaphalira ŵarondezgi ŵake kuti: “Ndamupani bambiro.” (Yohane 13:15) Wakayowoyanga za ciyerezgero ico wakaŵa naco ca kujiyuyura, kweni ciyerezgero ico Yesu walikutipa cikusazgapo ncito yakuzirwa iyo wakagwira apo wakaŵa pano pasi, ya kusambizga ŵantu makani ghaweme gha Ufumu wa Ciuta. (Luka 4:43) Usange mungasanka lizgu limoza kurongosolera uteŵeti wa Yesu, nadi pano, mungasanka lizgu lakuti “kutemwa,” asi ntena? (Ŵakolose 1:15; 1 Yohane 4:8) Yesu wakatemwa comene nkanira Ŵawiske ŵakucanya, Yehova. (Yohane 14:31) Kweni nga ni musambizgi, Yesu wakarongora citemwa mu ntowa zinyake ziŵiri. Wakatemwa unenesko uwo wakasambizganga, ndiposo kutemwa ŵantu awo wakasambizganga. Tiyeni tiwone vigaŵa viŵiri ivi vya ciyerezgero ico walikutipa.

Wakatemwa Unenesko wa Ciuta Kufuma Papo Kale

4. Kasi Yesu wakayamba wuli kutemwa visambizgo vya Yehova?

⁴ Maghanoghano gha musambizgi pa cisambizgo cake ghakukhwaska kasambizgiro kake. Usange ngwamphwayi pakusambizga mbwenu wamanyikwenge, ndipo ŵana awo wakuŵasambizga nawo ŵangaŵaso ŵamphwayi. Yesu wakaŵavya  mphwayi pakusambizga unenesko wa Yehova na Ufumu Wake. Yesu wakatemwa comene nkanira kusambizga unenesko. Wakayamba kutemwa unenesko apo wakaŵa mwana. Virimika vinandi ivyo wakaŵira kucanya pambere wandize pano pasi, Mwana uyu wa Ciuta wakanwekanga kusambira. Pa Yesaya 50:4, 5 pali mazgu agho ghakumwenelera: ‘Yehova Ciuta wandipa lulimi lwa ŵakusambira kuti ndimanye kumuyowoyera lizgu la kumovwira mweneuyo wavuka. Mlenji na mlenji wakuwuka, wakuwuska khutu lane kupulika nga ngwakusambira. Yehova Ciuta wajura khutu lane ndipo kuti ndagaruka cara, nanga nkuwerera nyuma.’

5, 6. (a) Ncivici cikacitikira Yesu pa ubapatizo wake, ndipo cikamupangiska kucitaci? (b) Ni mpambano wuli iyo tikuyiwona pakati pa Yesu na Satana umo wose ŵakazunulira Mazgu gha Ciuta?

⁵ Apo Yesu wakakuranga pa nyengo iyo wakaŵira pano pasi, wakarutilira kutemwa vinjeru vya Ciuta. (Luka 2:52) Pa ubapatizo wake, wakawona cintu capadera comene. Luka wakuti: “Kucanya kukajurika.” (Luka 3:21) Apa ncakuwonekerathu kuti Yesu sono wakayamba kukumbuka umo wakaŵira kucanya pambere wandize pano pasi. Pamanyuma pake, wakakhala mu mapopa mazuŵa 40 kuziŵizga cakurya. Wakwenera kuti wakakondwa kughanaghanira za nyengo iyo wakaŵa nayo kucanya apo wakapokeranga urongozgi kwa Yehova. Kweni nakalinga kutemwa kwake unenesko wa Ciuta kukayezgeka.

⁶ Apo Yesu wakaŵa kuti wavuka ndiposo njara yamukoma, Satana wakiza kwa iyo na kumuyezga. Mwee, nayo ni mphambano iyo yilipo pakati pa ŵana ŵaŵiri aŵa ŵa Ciuta! Wose ŵakazunura Malemba gha Cihebere—kweni na mitima yakupambana. Satana wakabendezga Mazgu gha Ciuta, wakaghazunuranga kuti wakwaniriske khumbo lake. Kuyowoya unenesko, Satana yura wakakhumbanga yayi unenesko wa Ciuta. Ku cigaŵa cinyake, Yesu wakazunuranga Malemba cifukwa wakaghatemwa nadi, wakagwiriskiranga makora Mazgu gha Ciuta palipose apo wakazgoranga. Yesu wakaŵako kale pambere mazgu gha mu Malemba ghandalembeke, ndipouli, wakaghakora na mawoko ghaŵiri. Malemba agha ghakaŵa unenesko wakuzirwa nkanira wakufuma kwa Ŵawiske ŵakucanya! Wakaphalira Satana kuti mazgu ghakufuma kwa Yehova ngakuzirwa comene kuruska cakurya. (Mateyu 4:1-11) Enya, Yesu wakatemwa unenesko wose uwo Yehova wakamusambizga. Pakuŵa musambizgi, kasi Yesu wakarongora wuli citemwa ici?

Wakatemwa Unenesko Uwo Wakasambizganga

7. Cifukwa wuli Yesu wakatceŵa kusambizga maghanoghano ghake?

⁷ Yesu nyengo zose wakawonekanga kuti wakatemwa unenesko uwo wakasambizganga. Nakuŵanako, mphanyi wakayamba kuŵa na maghanoghano ghake na ghake. Iye wakamanyanga vintu vinandi ndipo wakaŵa na vinjeru vyambura kuyowoyeka. (Ŵakolose 2:3) Ndipouli, kanandi wakakumbuskanga ŵapulikizgi ŵake kuti vyose ivyo wakasambizganga vikafumanga kwa iyo yekha cara, kweni kwa Dada wake wakucanya. (Yohane 7:16; 8:28; 12:49; 14:10) Wakatemwa comene unenesko wakufuma kwa Ciuta kwakuti wakatenge waŵikengemo maghanoghano ghake yayi.

8. Pakwamba pa uteŵeti wake, ni mwauli umo Yesu wakaperekera ciyerezgero ca kuthemba Mazgu gha Ciuta?

⁸ Wati wayamba uteŵeti wake, nyengo yeneyiyo Yesu wakapereka ciyerezgero. Wonani umo wakayowoyera ku ŵantu ŵa Ciuta kuti iyo ni Mesiya uyo wakalayizgika. Kasi wakaruta waka pa wumba, kujiphara yekha kuti ni Kristu, na kwamba kucita vyakuzizwiska kuti ŵantu ŵagomezge nadi? Yayi. Wakaruta ku sunagoge, kwenekuko ŵantu ŵa Ciuta nyengo na nyengo ŵakaŵazganga Malemba. Yesu wali kwenekura, wakaŵazga mwakukwezga ucimi wa Yesaya 61:1, 2 na kurongosora kuti unenesko uwu ukunena iyo. (Luka 4:16-22) Vyakuzizwiska vinandi ivyo wakacita vikakhozgeranga kuti wakaŵa nadi na nkongono ya Yehova. Ndipouli, nyengo zose wakathembanga Mazgu gha Ciuta para wakusambizga.

9. Pakuzgora Ŵafarisi, ni mwauli umo Yesu wakarongorera kuti wakutemwa comene Mazgu gha Ciuta?

⁹ Usange Yesu wakumana na ŵantu ŵa visopo awo ŵakamugoskanga, iyo wakalimbananga nawo yayi, nangauli wakatenge waŵatondenge  usange wakhumbenge kucita ici. Kweni, wakagwiriskira ncito Mazgu gha Ciuta kuti ghaŵasuske. Mwaciyerezgero, mungakumbuka apo Ŵafarisi ŵakati ŵarondezgi ŵa Yesu ŵaswa dango la Sabata cifukwa ŵakapulura mponje za tirigu m’munda na kurya uku ŵakwenda. Yesu wakati: “Kasi mulive kuŵazga ico wakacita Davide para wakaŵa na njara, na aŵo ŵakaŵa nayo?” (Mateyu 12:1-5) Inya, ŵanarumi ŵara, awo ŵakajiwonanga nga mbarunji ŵakwenera kuti ŵakaŵazga nadi nkani iyi, iyo yiri pa 1 Samuel 21:1-6. Usange ni ntena, ipo ndikuti ŵakatondeka kumanya sambiro lakuzirwa ilo liripo. Yesu wakacita vinandi kuruska kuŵazga waka nkani iyi. Wakayighanaghanira makora na kugwiriskira ncito uthenga wake. Wakatemwa marango gha kakhaliro agho Yehova wakasambizga kwizira mu Lemba ili. Mwanteura wakagwiriskira ncito nkani yira, na ciyerezgero kufuma mu Dango la Moses, kuwoneska uteci wa Dango. Mwakuyana waka, citemwa ico Yesu wakaŵa naco cikamutuma kuvikirira Mazgu gha Ciuta mwakuti ŵarongozgi ŵa visopo ŵaleke kuŵikamo maghanoghano ghawo panji kughawundira na mitheto ya ŵantu.

10. Kasi Yesu wakakwaniriska wuli ucimi wakuyowoya za umo wazamusambizgira?

¹⁰ Cifukwa cakuti Yesu wakatemwa unenesko, iye wakatenge wasambizgenge ŵantu pa mlomo pera cara, mwamphwayi nesi mwaukata yayi. Ucimi ukayowoyerathu kuti Mesiya wazamuyowoya ‘mwaucizi,’ ‘mazgu ghakutowa.’ (Salmo 45:2; Genesis 49:21) Yesu wakakwaniriska ucimi uwu mwa kupanga uthenga wake kuŵa wakunozga na wakupulikikwa makora, kuyowoya “mazgu gha ucizi” para wakasambizganga unenesko uwo wakautemwa fikepo. (Luka 4:22) Inya, kunweka kwake kukwenera kuti kukasinta na kawonekero ka cisko cake wuwo, ndipo maso ghake nagho ghakwenera kuti ghakarongoranga kuti muntu wakutemwa cisambizgo cake. Kukwenera kuti kukanozganga comene kupulikizga kwa iyo, ndipo nciyerezgero ciweme kwa ise kuti tirondezge para tikuphalira ŵanyithu ivyo tasambira!

11. Cifukwa wuli Yesu wakajitukumura yayi nangauli wakaŵa na maluso?

¹¹ Kasi Yesu wakajitukumura cifukwa ca kumanya makora unenesko ndiposo kuti wakaŵa na mazgu gha ucizi? Kanandi ndimo vikuŵira na ŵasambizgi ŵakubabika na ŵantu. Kumbukani kuti Yesu wakaŵa na vinjeru ivyo vikarongoranga kuti wakawopanga Ciuta. Vinjeru ivi vikuzomerezga yayi kujikuzga, cifukwa “vinjeru viri na aŵo ŵakujicefya.” (Zintharika 11:2) Pakaŵaso kantu kanyake ako kakapangiska Yesu kuleka kujikuzga panji kujitukumura.

Yesu Wakatemwa Ŵantu Awo Wakaŵasambizganga

12. Kasi Yesu wakarongora wuli kuti wakakhumbanga yayi kuti ŵarondezgi ŵake ŵamopenge?

¹² Kasambizgiro ka Yesu kakarongora kuti wakutemwa nadi ŵantu. Kasambizgiro kake kakaŵa ka kuyuyura ŵantu cara nga ni umo ŵantu ŵanyake ŵakucitira. (Mupharazgi 8:9) Zuŵa linyake, Petros wati wawona cimoza mwa vyakuzizwiska vya Yesu, wofi ukuru ukamukora ndipo wakawa pa makongono gha Yesu. Kweni Yesu wakakhumba yayi kuti ŵarondezgi ŵake ŵamopenge. Yesu wakayowoya mwacitemwa kuti: “Ungopanga.” Pamanyuma pake wakaphalira Petros za ncito yakupereka cimwemwe ya kupanga ŵasambiri iyo wacitenge. (Luka 5:8-10) Yesu wakakhumbanga ŵasambiri ŵake kuti ŵacitenge ncito cifukwa ca kutemwa kwawo unenesko wa Ciuta, kopa musambizgi wawo cara.

13, 14. Ni mu ntowa wuli izo Yesu wakalengera ŵantu citima?

 ¹³ Yesu wakarongoraso kuti wakatemwanga ŵantu awo wakaŵasambizganga mwa kuŵacitira citima. “Wakati wawona mizinda, wakayilengera citima, cifukwa ŵakakweŵeka na kuparanyika nga ndi mberere zambura mliska.” (Mateyu 9:36) Citima cikamukora pakuwona ŵantu umo ŵakaŵira ndipo wakatemwa kuti waŵawovwire.

¹⁴ Awonani citima ca Yesu pa cakucitika cinyake. Mwanakazi uyo wakasururanga ndopa wakati wafika kwa iyo mukati mu wumba na kukora mponje ya munjirira wake, wakacira mwakuzizwiska. Yesu wakajimanya kuti nkongono zawukamo mwa iyo, kweni wakamuwona yayi uyo wacizgika. Yesu wakakosera kuti mupaka wamusange mwanakazi yura. Cifukwa? Yesu wakakhumbanga kuti wamunene cara cifukwa ca kuswa Dango panji mitheto ya ŵalembi na Ŵafarisi, nga ni umo mwanakazi wakawoperanga. Kweni, wakati ku mwanakazi: “Wa mwana, cipulikano cako cakuponoska; rutanga na mtende, uŵenge wakucira ku cilengo cako.” (Marko 5:25-34) Wonani lusungu mu mazgu agha. Yesu wakayowoya waka kuti ‘Cira’ cara. Kweni wakati: “Uŵenge wakucira ku cilengo cako.” Apa, Marko wakang’anamuranga za urwirwi uwo muntu wakuŵa nawo para watimbika na luswazu. Mwanteura, Yesu wakamanya kuti urwari wa mwanakazi ukaŵa wakupweteka, waurwirwi mu thupi na mu maghanoghano wuwo. Yesu wakamulengera citima.

15, 16. Ni vyakucitika wuli mu uteŵeti wa Yesu ivyo vikurongora kuti wakawonanga mikhaliro yiweme mu ŵantu?

¹⁵ Yesu wakarongoraso kuti wakutemwa ŵantu mwa kuwona mikhaliro yiweme mwa iwo. Awonani ico cikacitika apo wakati wakumana na Natanayeli, uyo wakazakaŵa mpostole. “Yesu wakamuwona Natanayeli wakwiza kwa iyo, wakati, ‘Wonani Muisrayeli nadi, mwa mweneuyo mulive uryarya.’” Yesu wakawona mu mtima wa Natanayeli, ndipo wakamanya vinandi mwa iyo. Mbunenesko kuti Natanayeli wakaŵa muntu wakwananga. Wakaŵa na maubudi nga ni umo tose tiliri. Nakuti apo wakati wapulika za Yesu, wakayowoya mwakudelera kuti: “Mu Nazarete mungafuma kantu kaweme kasi?” (Yohane 1:45-51) Ndipouli, mulimose umo tingayowoyera za Natanayeli, Yesu wakalaŵiska kantu kanyake kakukhumbikwa, mtima wake waunenesko.

¹⁶ Mwakuyana waka, apo msilikari murara—mutepanyake Wamitundu, Waciroma—wakiza kwa Yesu kumupempa kuti wacizge muzga wake, Yesu wakamanya kuti msilikari wakaŵa na maubudi. Nyengo yira, msilikari murara wakwenera kuti wakaŵanga wankaza, wakukoma ŵantu, ndiposo wakusopa vikozgo. Kweni Yesu wakasezgera kumphepete vyose ivi na kuwona kantu kanyake kaweme mwa iyo—cipulikano cake cakukhora. (Mateyu 8:5-13) Nyengo yinyake, apo Yesu wakayowoya ku munkhungu uyo wakakhomeka pa khuni pafupi naye, Yesu wakamunena yayi muntu yura cifukwa ca unkhungu wake kweni wakamukhozga na kumupa cilindizga ciweme ca muntazi. (Luka 23:43) Yesu wakamanya makora kuti ŵanyithu ŵangagongowa usange tikuŵakayikira. Inya nadi, kacitiro kake ka kuwona uweme mu ŵantu kakapangiska ŵanandi kunyolorera.

Kunweka Kuti Wateŵetere Ŵantu

17, 18. Pa kuzomera kwiza pano pasi, kasi Yesu wakarongora wuli kuti ngwakunweka kuteŵetera ŵantu?

¹⁷ Ukaboni unyake wakuti Yesu wakatemwa ŵantu awo wakaŵasambizganga ndiwo kunweka uko wakaŵa nako kuti waŵateŵetere. Pambere wandize pano pasi, Mwana wa Ciuta zuŵa na zuŵa wakaŵa wakukondwa na ŵantu. (Zintharika 8:30, 31) Pakuti wakaŵa “Mazgu” gha Yehova  panji wakuyowoyeramo wake, Yesu wakwenera kuti wakateŵeteranga ŵantu mu ntowa zinandi. (Yohane 1:1) Ndipouli, kuti wasambizge ŵantu maso na maso, “wakavura ucindami wake, wakajitorera kaŵiro ka muzga,” kuleka malo ghake ghakuzirwa kucanya. (Ŵafilipi 2:7; 2 Ŵakorinte 8:9) Wali pano pasi, Yesu kuti wakakhala waka cete kulindirira kuti ŵanyake ŵamuteŵetere yayi. M’malo mwake wakati: “Mwana wa muntu wakawura kwizira kuteŵetereka, kweni kuteŵetera, na kupereka umoyo wake thumba la kuwombola ŵanandi.” (Mateyu 20:28) Yesu wakakwaniriska nadi mazgu agha.

¹⁸ Mwakujicepeska, Yesu wakateŵetera ŵantu awo wakaŵasambizganga, kuŵafukafukira comene. Wakenda pasi mu Caru ca Layizgano, wakenda mitunda yitali mwakuti wapharazgire ŵantu ŵanandi. Mwakupambana na Ŵafarisi na ŵalembi ŵakujikuzga, Yesu wakaŵa wakujiyuyura na wakupulika madandaulo gha ŵantu. Ŵantu ŵakuzirwa ŵakupambana-pambana, ŵasilikari, ŵamanyi-marango, ŵanakazi, ŵana, ŵakavu, ŵarwari, nanga mbantu ŵakuyuyurika mu cikaya—ŵakizanga kwa iyo na mtima wose, kwambura kopa. Nangauli Yesu wakaŵa wambura kwananga, kweni wakapulikanga vyakulema na njara. Nanga ni apo wakaŵa kuti vyalema ndipo wakakhumbanga kupumura panji kuromba, cakwamba Yesu wakawovwiranga danka ŵantu pambere wandajiwovwire.—Marko 1:35-39.

19. Ni mwauli umo Yesu wakaperekera ciyerezgero ca kucitirana mwakujicepeska, mwakufwasa, ndiposo mwacitemwa na ŵasambiri ŵake?

¹⁹ Yesu wakaŵaso wakunweka kuteŵetera ŵasambiri ŵake. Wakacita ici mwa kuŵasambizga mwacitemwa ndiposo mwakufwasa. Apo ŵasambiri ŵakaŵa ŵacizita kupulika visambizgo vyakuzirwa, iyo wakavukanga yayi, wakakwiyanga yayi, nesi kuŵanena. Wakapenjerezganga ntowa zinyake mupaka ŵapulikiske makora fundo yake. Mwaciyerezgero, aghanaghanani umo ŵasambiri ŵake ŵakapindirananga nyengo na nyengo za uyo ni murara pakati pawo. Mupaka kufika pa usiku wakuti wafwenge, Yesu wakasanga ntowa yipya ya kuŵasambizgira—kujicepeska ku yumoza na munyake. Pa nkani iyi ya kujicepeska, na mu milimo yinyake, Yesu wakenera nadi kuyowoya kuti: “Ndamupani bambiro.”—Yohane 13:5-15; Mateyu 20:25; Marko 9:34-37.

20. Ni ntowa wuli ya kasambizgiro iyo yikapambaniska Yesu na Ŵafarisi, ndipo ncifukwa wuli ntowa yake ya kasambizgiro yikaŵa yiweme?

²⁰ Wonani kuti Yesu wakaŵaphalira waka ŵasambiri ŵake umo ŵakenera kucitira cara, kweni ‘wakaŵapa bambiro.’ Wakaŵasambizga kwizira mu ciyerezgero. Wakayowoya mwakuŵayuyura cara nga kuti iyo wakaŵa wapacanya panji wakuzirwa comene kuti wangacita yayi ivyo wakaŵaphaliranga kuti ŵacite. Ŵafarisi ndimo ŵakacitiranga ntena. Yesu wakati pakuyowoya za iwo: “Ŵakuyowoya, ndipo kuti ŵakucita cara.” (Mateyu 23:3) Yesu mwakujicepeska wakarongora ŵasambiri ŵake ng’anamuro la ivyo wakasambizganga mwa kuvirondezga. Mwanteura, apo wakaphaliranga ŵarondezgi ŵake kuti ŵaleke kutangwanika na cuma, iwo ŵakapulikiska nadi. Ŵakawona unenesko wa mazgu ghake ghakuti: ‘Ŵakambwe ŵali na micembo, na viyuni vya mu dera viri na vivwimbo; kweni Mwana wa muntu walive pakugoneka mutu wake.’ (Mateyu 8:20) Yesu wakateŵetera ŵasambiri ŵake mwa kuŵapa ciyerezgero.

21. Ni fumbo wuli lizamuzgoreka mu nkani yakurondezgapo?

²¹ Kuyowoya unenesko, Yesu wakaŵa Musambizgi mukuru kuruska waliyose! Kutemwa kwake unenesko ndiposo kutemwa ŵantu awo wakaŵasambizganga kukawoneka mu ŵantu wose ŵa mitima yiweme awo ŵakamuwonanga na kumupulika. Ise nase ndimo tikuwonera ntena, taŵene ise tikusambira ciyerezgero ico walikutipa. Kweni kasi tingarondezga wuli pera ciyerezgero ca pacanya ca Kristu? Nkani yakurondezgapo yizamuzgora fumbo ili.

Kasi Muzgorenge Wuli?

• Kasi lufura lwa kusambizga kuweme ni vici, ndipo ninjani walikupereka ciyerezgero?

• Ni mu ntowa wuli izo Yesu wakarongorera kuti wakatemwanga unenesko uwo wakasambizganga?

• Kasi Yesu wakarongora wuli kuti wakatemwa ŵantu awo wakaŵasambizganga?

• Ni viyerezgero wuli ivyo vikurongora kuti Yesu wakaŵa wakunweka kuteŵetera awo wakaŵasambizganga?

[Mafumbo]

[Cithuzithuzi pa peji 8]

Kasi Yesu wakarongora wuli kuti wakatemwa marango gha kakhaliro gha mu Mazgu gha Ciuta?